staden tijdens de eerste wereldoorlog

STADEN TIJDENS DE
EERSTE WERELDOORLOG
Staden voor de oorlog
STA_07
. Iedereen komt naar
og
rl
oo
de
or
vo
,
en
ad
St
De Speyhoek in
e rokken en grote
ng
la
et
m
rs
de
oe
M
f.
aa
gr
buiten voor de foto
voor, kleine meisjes op
n
te
or
ch
ks
er
w
et
m
rs
de
va
schorten,
n hoofd. Wat zie je niet?
hu
op
n
tte
pe
et
m
s
en
ng
jo
klompen en
Precies: geen verkeer!
31 juli 1914: ten oorlog!
Op 31 juli 1914 staat de gemeente in rep en roer: het is oorlog!
Overal wordt erover gepraat, de mensen staan allemaal op straat.
De volgende dag al moeten de dienstplichtigen vertrekken.
Jonge mannen worden in plaats van bakker of slager van de ene
dag op de andere soldaat. Gepakt en gezakt vertrekken ze, niemand
weet voor hoelang.
Op de vlucht voor de vijand
en bezig is, komen de eerste komen
ek
w
ie
dr
og
rl
oo
de
er
ne
Wan
omliggende dorpen. Ze
de
en
en
ad
St
in
e
to
n
ge
in
vluchtel
vreselijke verhalen
n
le
el
rt
ve
Ze
.
..
en
uv
Le
uit Brussel, Mechelen,
kt de mensen bang.
over de Duitsers. Het maa
Duitse verkenners
Kort daarna versch
de eerste Duitse soldijnen
Het zijn ulanen: veraten.
paard. Op sommige kenners te
saboteren ze spoorli plaatsen
knippen ze telegraaf-jnen of
telefoonlijnen door. en
Legers trekken voorbij
Begin oktober komen de eerste soldaten van het Belgisch leger
voorbij: zij komen van Antwerpen en trekken in de richting van
de IJzer. Enkele dagen later trekt ook de Britse cavalerie voorbij
en er worden ook Franse soldaten gezien.
19 oktober 1914: Schuwe Maandag
Op 19 oktober beschieten Fr
anse soldaten de Duitsers
in
de buurt van Staden. De
Duitsers denken dat het de
burg
zijn die hen beschieten. Als
wraak slaan ze aan het pl ers
un
en steken ze huizen in bran
d. In Gits worden tien bu deren
rger
gevangen genomen. De Dui
tsers gebruiken ze als leve s
nd
op hun weg naar Staden.
Als ze in Staden aankomen schild
, schieten
ze de gegijzelde mensen do
od.
In Staden zelf komen die da
g 42 mensen om het leven.
..
Tijdens de oorlog
Vanaf dan is Staden bezet gebied. Een aantal gezinnen moet Duitse
soldaten onderdak verschaffen. De inwoners proberen zo goed
mogelijk samen te leven met de bezetters.
De Duitsers gebruiken de kerk als hospitaal voor hun soldaten en als
logement voor gevangen genomen Schotten. In 1916 komen Russische
krijgsgevangenen toe in Staden. De Duitsers zetten ze aan het werk.
STA_05
Mei 1915 - “Er valt weer wat te beleven in ons dorp”,
denkt de jongen met de pet. Hij loopt voor de stoet uit
en kijkt nieuwsgierig naar de twee mannen die elkaar
ondersteunen. Ze lijken er erg aan toe. Een strenge
Duitse soldaat met de pinhelm en de lange overjas
aan houdt de jongen in de gaten. De Duitse soldaten
begeleiden Canadese en Engelse soldaten die ze gevangen
hebben genomen.
STA_14
1916 - Deze soldaten genieten van hun rustperiode. Ze zitten
gezellig buiten aan een tafeltje: koffie drinken, viool spelen, de
krant lezen... Achter hen staat een vrouw met een schort aan.
De soldaten wonen bij haar in. Rustig en ver van het front is het
zeker! De krantlezers heeft immers zijn..................... aan.
Antwoord: Pantoffels
STA_04
mannen met lange
Lente 1916. Achter de muzikanten zie je
a. Dat is het ‘uniform’
schorten aan, boven een gestreepte pyjam veldhospitaal worden
een
van de gewonde Duitse soldaten, die in
zaret 88. Met banjo en
verzorgd. In Staden is dat in het veldla
n de gekwetste soldaten
gitaar proberen de soldaten het leven va
wat op te vrolijken.
STA_06
wortels gaan uitdoen op
n
zij
je
et
ng
jo
t
he
en
en
w
De twee vrou
aden. De groenten zijn
St
j
bi
d”
in
ew
az
“H
ijk
w
het land, in de
r voor de Duitse soldaten.
aa
m
d,
em
st
be
f
el
nz
he
or
er
niet vo
ichter mee. Toch gaat het
ez
to
e
ts
ui
D
n
ee
k
oo
er
is
Daarom
soldaat een dansje maakt.
de
of
el
w
kt
lij
et
H
e.
to
vrolijk aan
Bombardementen
Op 26 juli 1917 richten Britse bommen grote vernielingen
aan in Staden.
STA_02
STA_01
Dit kruisbeeld staat nog altijd op
de Stadenberg. Het staat ook op
foto’s A en B.
Zie je het
kruisbeeld
staan?
Foto A
STA_15
Foto B
STA_03
Foto A dateert van 1915 en foto B van 1918. Je ziet zo dat het
huis steeds meer aftakelt. Er is nog een opmerkelijk verschil
tussen beide foto’s.
Antwoord
Op foto B z
ie je dat d
e Duitsers
een tramlijn
tje op de w
eg
hebben gele
gd.
e
Kijk eens naar d
je
baan. Wat merk
op foto B?
Oktober 1918: het einde van de oorlog
In oktober 1918 wordt Staden bevrijd.
Staden ligt
er desolaat bij: het dorp is grotendeels
vernield.
STA_08
de oorlog. Het kleintje
Dit is de Glasstraat in Staden, net na
2 jaar oud. Het heeft
op de arm van zijn vader is misschien
Staden nooit anders gezien dan in puin.
Vergelijk deze foto
met de eerste, van
voor de oorlog.
Zoek het eens op!
1. In de tijd van de Eerste Wereldoorlog schreven ze de naam van je gemeente zo:
Misschien vind je de oplossing als je de foto’s goed bestudeert. Zoek anders op het Internet of in de
bibliotheek van je gemeente.
2. Zoek op hoeveel inwoners je gemeente nu telt. Vind je ook hoeveel mensen er waren in het
begin van de 20ste eeuw, net voor de Eerste Wereldoorlog? En net erna?
Aantal inwoners vandaag:
Aantal inwoners rond 1910:
Aantal inwoners rond 1920;
Is het aanta inwoners van je gemeente
• afgenomen?
• toegenomen?
• gelijk gebleven?
3. Zoek je gemeente op in Google Maps. Druk de luchtfoto af en kijk of je enkele van de oude foto’s
op de kaart van je gemeente kan situeren.
1. Ga naar http://maps.google.be
2. Tik de naam van je gemeente in het zoekveld.
3. Je krijgt nu een kaart te zien van je gemeente. Verklein of vergroot de kaart en ga omhoog,
omlaag of opzij tot je de dorpskern mooi in het midden van je beeld krijgt.
4. Kies dan ‘Satelliet’: zo krijg je een luchtfoto, met de straatnamen erin.
5.Druk de luchtfoto af.
6. Kijk in het fotoalbum van je gemeente. Probeer de foto’s met straatnamen nu op je luchtfoto
te situeren.
Zelf aan de slag als fotoreporter!
Als je op stap bent in je gemeente, met de klas of met je ouders, neem dan een fototoestel mee en het
album met oude foto’s van je gemeente.
­• Zoek de straten of plaatsen op die je bij de foto’s vindt.
• Zoek die plaats op en ga staan waar de fotograaf vroeger stond. Dat is zeker niet makkelijk,
maar als je goed naar de oude foto kijkt, vind je misschien wel aanwijzingen.
• Neem nu een foto.
• Druk de foto af en situeer hem ook op je luchtfoto: zo kun je zien hoe de plaats veranderd is.