HDL en LDL cholesterol - MVO - de ketenorganisatie voor oliën en

INFOKAART
HDL en LDL cholesterol
Cholesterol is een vetachtige stof die het lichaam nodig heeft als bouwsteen voor lichaamscellen
en hormonen. Het meeste cholesterol wordt in het lichaam zelf aangemaakt door de lever. Een klein
­gedeelte komt in het lichaam via de voeding. Als het cholesterolgehalte te hoog is of als de verhouding tussen de verschillende soorten cholesterol scheef is, kan cholesterol het risico op hart- en
vaatziekten vergroten.
Cholesterol en leefstijl
Transvetzuren hebben een ongunstig effect op het cholesterolgehalte
Om cholesterol te vervoeren in het bloed wordt het gebonden aan
in het bloed en verhogen de kans op hart- en vaatziekten. Gelukkig
eiwitten (lipoproteïnen). Er zijn verschillende soorten lipoproteïnen,
komen transvetzuren nauwelijks nog in de Nederlandse voeding voor.
waarvan de belangrijkste zijn: HDL (Hoge Dichtheid Lipoproteïne) en
LDL (Lage Dichtheid Lipoproteïne). Kijk op de achterkant van de kaart
voor meer informatie over de functies van beide.
Invloed van vetzuren op het LDL-cholesterol
Bij een vervanging van 1 energieprocent koolhydraten
door 1 energieprocent vetzuren
0,04
Een te hoog cholesterolgehalte verhoogt de kans op hart- en vaat-
0,03
ziekten. De verhouding tussen het totaal cholesterol en het HDL-­
van hart- en vaatziekten.
0,02
mmol/l
cholesterol is een belangrijke voorspeller van het al dan niet optreden
0,01
0
-0,01
Roken, overgewicht, lichamelijke activiteit en het voedingspatroon van
-0,02
een persoon zijn leefstijlfactoren die van invloed zijn op de cholesterol-
-0,03
gehalten in het bloed. De inname van calorieën, vetten, koolhydraten,
eiwitten, vezels en alcohol beïnvloedt de cholesterolgehalten in het
bloed, en daarmee de hartgezondheid.
Vetten in de voeding
verzadigd vet
LDL-cholesterol
enkelvoudig onverzadigd vet
meervoudig onverzadigd vet
Bron grafiek: Mensink, RP. Effects of saturated fatty acids on serum lipids and
lipoproteins: a systematic review and regression analysis. Geneva: World Health
Organization; 2016.
Vervanging van verzadigde vetzuren in de voeding door onverzadigde
Tips voor een gezonde leefstijl
vetzuren verlaagt het LDL-cholesterolgehalte. Een verlaging van het
• niet roken
LDL-cholesterolgehalte verkleint de kans op hart- en vaatziekten. Voor
• voldoende bewegen
de preventie van hart- en vaatziekten is de vetzuursamenstelling van
• een gezond gewicht
de voeding belangrijker dan de totale hoeveelheid vet.
• geen alcohol
• gezond en gevarieerd eten volgens de Schijf van Vijf
Effect op LDL-cholesterol
Ongunstig
Transvetzuren
Verzadigde vetzuren
Enkelvoudig onverzadigde vetzuren
Gunstig
Meervoudig onverzadigde vetzuren
Belangrijkste bronnen van vetzuren
Aanbevelingen
De belangrijkste bronnen van onverzadigde vetzuren zijn plantaardige
De Gezondheidsraad beveelt aan dat 20 tot 40 procent van de
oliën en producten die daarvan zijn gemaakt zoals smeerbare en vloei-
­dagelijkse calorie-inname uit vet bestaat. Daarnaast beveelt de
bare margarine, vloeibare bak- en braadproducten en mayonaises,
Gezondheidsraad aan om verzadigde vetzuren te vervangen door
maar ook noten, zaden en vette vis.
onverzadigde vetzuren. Een voorbeeld hiervan is de vervanging van
De belangrijkste bronnen van verzadigde vetzuren zijn kaas, banket en
roomboter en harde margarine door zachte en vloeibare margarine.
zoetwaren, vlees en melkproducten.
Niet alleen vetten hebben een effect op het cholesterol maar ook
andere voedingsstoffen zoals vezels. De Schijf van Vijf helpt je bij het
maken van de gezonde keuze.
LDL-cholesterol
HDL-cholesterol
LDL-cholesterol wordt ook wel slecht cholesterol genoemd. LDL
HDL-cholesterol wordt ook wel goed cholesterol genoemd. HDL
vervoert cholesterol van de lever naar de rest van het lichaam.
neemt cholesterol uit het bloed weg en voert het af naar de lever,
LDL-cholesterol kan zich vastzetten in de binnenwand van bloed-
waar het wordt afgebroken. Vervolgens verlaten deze afbraakpro-
vaten. Een teveel aan LDL-cholesterol blijft plakken aan bescha-
ducten het lichaam via gal en de ontlasting. Door het afvoeren van
digingen van de vaatwanden. De bloedvaten slibben daardoor
cholesterol beschermt HDL het lichaam tegen hart- en vaatziekten.
langzaam dicht en het bloed kan er steeds moeilijker doorheen
stromen. Dit wordt slagaderverkalking (atherosclerose) genoemd.
Op deze manier draagt LDL bij aan het ontstaan van hart- en
HDL = Hoge Dichtheid Lipoproteïne
vaatziekten.
LDL = Lage Dichtheid Lipoproteïne
Bij de huisarts
Als bij de huisarts de cholesterolwaarden in het bloed worden gemeten, dan beoordeelt de huisarts de gevonden waarden aan de hand van de
volgende tabellen:
Totaal cholesterolgehalte (TC)
lager dan 5 mmol/l = normaal
LDL-cholesterol
minder dan 2,5 mmol/l = optimaal
tussen 5 en 6,4 mmol/l = licht verhoogd
meer dan 3,5 mmol/l = te hoog
tussen 6,5 en 7,9 mmol/l = verhoogd
hoger dan 8 mmol/l = sterk verhoogd
De waarde van de TC/HDL-ratio wordt gebruikt voor de
­inschatting van het gezondheidsrisico; de waarde van het
LDL-cholesterol wordt gebruikt voor het volgen van het effect
ratio totaal cholesterol (TC) / HDL-cholesterol
minder dan 5 = goed
van een eventuele behandeling.
Deze infokaart is onderdeel van een serie infokaarten die gaat over de rol die vetten en oliën spelen in ons dagelijks leven. De informatie is gebaseerd op
wetenschappelijk onderzoek en op officiële richtlijnen zoals de Richtlijnen goede ­voeding van de Gezondheidsraad en de adviezen van het Voedingscentrum.
De infokaarten zijn te downloaden of te bestellen via www.mvo.nl/bestel.
de ketenorganisatie voor oliën en vetten
www.vettefeiten.nl
[email protected]
INFOKAART 69/2016