Cognitieve stoornissen bij ouderen SAM

Criteria
Delier
Depressie
Dementie
Acuut optreden van verwardheid
Behandelbaar en moet
opgespoord worden want
verhoogde morbiditeit en
mortaliteit!
Fluctuatie (van coherent tot
volledig verward)
Alertheid/bewustzijn van de
patient veranderd
(verhoogd/hyperalert of gedaald
tot mogelijks coma)
= atypische symptoom voor een
aantal onderliggende oorzaken
Geriatrisch syndroom
Verlies aan interesse en plezier
Triest en neerslachtig
Klachten moeten langdurig
aanwezig zijn en weerslag op
dagelijjkse activiteiten hebben
Geen organische oorzaak voor de
klachten
Geen rouwproces
Verminderde cognitieve functies: geheugen +
afasie/apraxie/agnosie/verminderd executief
functioneren (dingen waarvoor verschillende
stappen nodig zijn bv. aankleden)
Aanvankelijk vooral geheugen en executieve
functies
Weerslag op ADL (activities of daily life)
Daling tov oorspronkelijk functioneren
Geen delier
Geen psychiatrische stoornis
Graduele en progressieve evolutie
Atypisch
Aanmeldingsklacht
Familie of omgeving
Oorzaken
Intoxicaties (bv. Alcohol,CO,
benzodiazepines,...)
Metabool (bv.hyponatremie,
hypoglycemie)
Infecties (UWI, pneumonie, CZS)
Vasculair
Cerebrale letsels (tumor, cva,
niet goed eten, niet goed slapen,
gewichtsverlies (dus organische
klachten), geen energie, geen
goesting, gevoel van waardeloos
te zijn
patient zelf: kan perfect zeggen
wat het probleem is, wanneer
het begonnen is, ...
Weinig klachten van de patient zelf, wel van de
omgeving
Gee precieze tijdsaanduiding van de klachten
Degeneratieve dementie
COrticale
-Alzheimer (geheugen probleem) 50-60%
-Frontotemporale dementie (gedragsstoornissen,
slechte lichaamshygiene, minder zelfcontrole)
Subcorticale (vertraagd, minder responsief en
motorische afwijking)
SDH, normotensieve
hydrocefalie)
Deficienties: vit B1, B12,
foliumzuur, nicotinamide
Parkinson 80%
Progressieve supranucleaire parese (parkinson
zonder tremor)
Multisysteematrofie (MSA) (orthostatisch
hypotensie, axiale rigiditeit)
Huntington (jongere pt, chorea)
Corticosubcorticale
-Lewy Body dementie 15% (parkinsonisme meer
rigiditeit dan tremor, visuele hallucinaties
waarvoor geen echte angst, fluctuerend
bewustzijn, gevoelig voor neuroleptica +++)
- corticobasale degeneratie(een van de armen is
meestal slecht onder controle: main capricieuse)
VOORNAMELIJK NIET CEREBRALE
OORZAKEN!
MEESTAL MULTIPEL! compleet
onderzoek uitvoeren
Vasculaire dementie (gaat in sprongen)
Strategisch CVA bv thv thalamus
Bilaterale CVAs
Leukoaraiose subcorticaal (=niet noodzakelijk
dementie als je dat ziet op scanner)
Welke arts stelt de
diagnose?
Screening
Diagnose stellen
Hallucinatiesbang
Alle artsen: HA, neuroloog,
geriater, IZ,.......
MMSE: opvolgen van de status:
wordt het beter als ik de
medicatie verander, de infectie
behandel, etc.
CAM: confusion assessment
method
Anamnese en heteroanamnese
Volledig lichaamlijk onderzoek
DD
HA, psychiater, geriater
HA, geriater, neruoloog, neuropsycholoog
MMSE
GDS: depressie opsporen met
enkele vragen
MMSE: evolutio opvolgen: duidelijke
achteruitgang op korte termijn is geen dementie
maar een delier
MiniCOG
Anamnese en heteroanamnese
Volledig lichaamlijk onderzoek
Advies psychiater
Anamnese en heteroanamnese
Volledig lichaamlijk onderzoek
Neuropsychologisch advies
FDG-PETscan (activiteit van de verschillende
hersenregio’s)
Therapie
!!!!!!!!!Oorzaak wegnemen!!!!!!!!
Neuroleptica, evt. Benzo’s op
korte termijn in acute fase
Antidepressiva: SSRI’s
neveneffect: minder eetlust!
SNRI
Probeer TCAD te vermijden:
cardiovasculaire bijwerkingen
Toekomst: PiB (product dat zich aan amyloid
bindt) nut? Voor risicoprofiel
Cholinesteraseremmers bv. Aricept (stabiliseert de
ziekte voor een tijdje, daarna terug achteruitgang)
GABA-antagonist
Stel nooit een diagnose van dementie op spoed tenzij verwijsbrief of op basis van heteroanamnese of gekende patient
Geheugenstoornissen bij Alzheimer nemen rechtlijnig toe
Gedragsstoornissen bij Alzheimer treden op een bepaald moment in een gevorderde ziekte en nemen dan weer af bij nog verder gevorderde ziekte
Soms beginfase dementie plus depressie uit angst... complexer
Medicatie als oorzaak bij delier: bij recente start van nieuwe medicatie, bij stop medicatie, cave anticholinergica en antipsychotica, daling nierfunctie en
leverfunctie (bv. Digoxine)
Vermoeden infectie: laboIBB?, MUO, RxThx
Oudere kan ook ernstige infectie hebben zonder ernstige symptomatologie
Metabool: hypoCa, hypoK, hypoNa, hypoO2, hypoG, alle endocrinologische ziekten kunnen metabole stoornissen veroorzaken
Vasculaire oorzaaken: CVA, anemie plus carotisstenose, hypotensie
Denken aan vasculaire dementie als
- Focale uitval
- ATCD: cardiovasculaire RF, CVAs, AMIs,...
In het beginstadium kan je best het verschil maken tussen de verschillende soorten dementies
Frontale variant van Alzheimer kan ook gedragsstoornissen geven.
Patienten met dementie hebben hoger risico op delier!