Naar één wet op dwangbehandeling

Naar één wet op
(dwang)behandeling van
ziektes
Discussie VJC NVvP 2007
Ine Klijn, UMCUtrecht
Nu: (dwang)behandeling verstopt in
twee verschillende wetten:



WGBO voor (dwang)behandeling van ziekten
bij patienten zonder BOPZ-maatregel
BOPZ voor (dwang)behandeling van
psychiatrische ziekten bij patienten met een
BOPZ-maatregel
Ergo: toepassing van dwang voor
psychiatrische ziekten leidt tot BOPZmaatregel.
Dwangbehandeling: wanneer is daar
sprake van?
Behandeling die plaats vindt terwijl de
patient:
niet instemt met de behandeling c.q. de
behandeling verbaal weigert èn
zich daadwerkelijk tegen de uitvoer van
de behandeling verzet
Dwangbehandeling: ingrediënten:
behandeling waartegen verzet
middelen en maatregelen teneinde
verzet te “breken”
Dwangbehandeling: Mag dat
zomaar?
Nee, niet zomaar, want in strijd met
zelfbeschikkingsrecht patiënt, dat ten
aanzien van behandeling is vastgelegd in
WGBO en wet BOPZ
Aantal vereisten, afhankelijk van plaats van
behandeling(somatische of psychiatrische
afdeling) en aard van de te behandelen
aandoening(somatisch dan wel
psychiatrisch)
WGBO:
Behandelingswet
Bescherming zelfbeschikkingsrecht bij
wilsbekwaamheid: wilsbekwame
weigering: geen behandeling, ook al is
er nadeel c.q. gevaar(mensen hebben recht
onverstandige beslissingen te nemen)
Bescherming tegen onverstandige
beslissingen in geval van
wilsonbekwaamheid
Wet BOPZ:
Opnemingswet
Vereist gevaar(voor patient zelf, derden of openbare
orde) voortvloeiend uit geestesstoornis, dat
niet anders is af te wenden dan door opname
in
een BOPZ-aangewezen instelling, terwijl
patiënt
die opneming weigert
Indien patiënt volgens BOPZ opgenomen: BOPZ
geldt ook als behandelingswet, voor zover het
behandeling van de geestesstoornis betreft.
WGBO overruled.
Dwangbehandeling in wet BOPZ vergt slechts
nadeel, geen wilsonbekwaamheid
Gevolgen duale wetgeving:
Absurditeiten(locatie en niet aandoening bepaalt
juridisch beleid)
Handhaving/versterking obsoleet onderscheid
“lichamelijk òf psychisch”
Toepassing BOPZ leidt tot discriminatie patient,
psychiatrische behandellocatie en
psychiatrische
behandelaar
In WGBO geen enkele controle op dwangmiddelen
vervat, in BOPZ juist een overdaad
Rechtsongelijkheid: wilsbekwame psychiatrische
patient geen zelfbeschikkingsrecht?
CASUS 1
Patiënte A is een 74-jarige vrouw, opgenomen met een dubbele
pneumonie, waardoor zij verward, angstig en onrustig is in het
kader van een delirium en zich verzet tegen iedere interventie.
Na overleg met patiënte’s echtgenoot wordt behandeling van de
pneumonie met intraveneuze antibiotica gestart, waarbij het nodig
is patiënte’s handen te fixeren, omdat zij anders het infuus
verwijdert.
De psychiater wordt in consult gevraagd ter behandeling van de
onrust en verwardheid en deze adviseert intraveneuze toediening
van haloperidol.
Noch de somatische noch de psychiatrische dwangbehandeling
vormen punt van discussie want ”patiënte is ernstig ziek en moet
gewoon goed behandeld worden”.
CASUS 2
Patiënte B is een 36-jarige vrouw, die door haar buurvrouw thuis
comateus is aangetroffen, met een leeg buisje amitryptiline naast
zich.
Patiënte wordt naar de SEH gebracht, waar zij uit haar coma
ontwaakt. Patiënte is verward, angstig en onrustig in het kader
van een anticholinerg delirium en verzet zich tegen iedere
interventie terwijl behandeling van de intoxicatie middels
maagspoeling noodzakelijk wordt geacht, evenals voortgezette
observatie in verband met de kans op hartritmestoornissen.
De psychiater wordt in consult gevraagd ter beoordeling van de
noodzaak van een Inbewaringstelling, die men meent nodig te
hebben om patiënte onder dwang somatisch te kunnen
behandelen, “want het betreft hier toch een psychiatrische
patiënt”.
Pleidooi voor aparte
dwangbehandelingswet voor
psychiatrische ziekten is pleidooi voor:





Handhaving dualisme
Handhaving discriminatie patienten
Handhaving discriminatie van behandelaars
Handhaving rechtsongelijkheid patienten
Handhaving stigmatisering
Derhalve één (dwang)
behandelingswet voor ziekten met
ingredienten:
 Wilsonbekwaam t.a.v. behandelbeslissing
 Vervangende toestemming vertegenwoordiger
 Doelmatig, proportioneel, subsidiair
 Regelmatige herbeoordeling wilsbekwaamheid
 Geen dwang bij wilsbekwaamheid
 Redelijke controle op toepassing dwang
WGBO
Algemene wet
Alle behandelingen, ongeacht setting of soort,
m.u.v. psych. behandelingen in kader BOPZ
BO
BOPZ
Bijzondere wet
Uitsluitend behandeling psych. ziekte bij
gedwongen opgenomen patient
Zorg van een goed hulpverlener: respect voor zelfbeschikkingsrecht bij wilsbekwaamheid,
bescherming tegen ondoordachte beslissingen bij wilsonbekwaamheid
Bij wilsonbekwaamheid: zelfbeschikkingsrecht overgedragen aan (goede) vertegenwoordiger
Geen dwang bij wilsbekwaamheid
Dwang bij wilsonbekwaamheid: ja, mits
Geen lijst met toepasbare M&M’s, geen
registratie-of meldingsplicht
Geen rechterlijke machtiging tot
“dwang”opneming
Eventueel dwang bij wilsbekwaamheid
Dwang bij wilsonbekwaamheid: nee, tenzij
Beperkte lijst met toelaatbare M&M’s.,
registratie- en meldingsplicht
Rechterlijke machtiging tot dwangopneming