Rusland en Duitsland storten in

Geschiedenis, De Eerste wereldoorlog.
1.1 Moderne Beleving
1890- 1914 = De gouden tijd van rust en welvaart
De moderne spelen
6 april 1896- Olympische spelen
Afgeleid van Olympia, door de Griekse atleten in Athene
Idee – Pierre De Coubertin
La Belle Epoque
Na WOI – Fransen periode 1890-1914 : La Belle Epoque (het mooie tijdperk)
Vooruitgangsgeloof en optimisme overheersen
De Klokken gelijk zetten
1900- grote delen Europa tijd gelijk zetten
1846- Britse stationsklokken gelijk
Standaard tijd = Greenwichtijd – sinds 17e eeuw sterrenwacht
1891- Europa 3 Tijdzones :
 West-Europese tijd : Verenigd Koninkrijk
 Midden-Europese tijd : Nederland
 Oost-Europese tijd : Turkije
1.2 De grote oorlog.
Zinloze massaslachting
Erich Maria Remarque – 1929 oorlogsroman
Daardoor zagen mensen WOI als zinloze massaslachting
Nationalisme en militarisme
Duitsland en Rusland- meer macht en invloed
Frankrijk wraak op Duitsland door 1871
Rusland en Frankrijk verbonden
afspraak : Als een van hun door Duitsland werd aangevallen, zou de ander
Duitsland aanvallen.
Duitsland en Oostenrijk ook verbonden.
Militarisme, grote landen : wapenwedloop
Moord : Frans Ferdinand – Duitsland valt Rusland aan
Duitsland : Het Schlieffenplan – snelheid essentieel
1914- spanningen lopen op – mobilisatie
Loopgravenoorlog
4 augustus 1914- Duits leger valt België binnen
Britse troepen helpen Belgen – Fransen houden Duitsers tegen.
Duitser, Fransen, Britten en Belgen - loopgraven
1916- Britten vallen aan : Rivier de Somme
1916- Duitser vallen aan : Verdun

Servië wou eigen land, kreeg het niet – vermoorden Frans Ferdinand
= begin Eerste Wereldoorlog
Andere fronten
Duitser wouden tweefronten voorkomen, lukt niet
Oosten vecht tegen : Rusland – Turkije sluit zich aan bij de
Centralen (Duitsland, Oostenrijk
Italië – geallieerden
Rusland en Duitsland storten in
1917- Rusland stort in – Lenin sluit vrede met Duitsland
1917- VS verklaard Duitsland oorlog
1918 - Duitsland naar Frankrijk
1918 - Duitsland uitgeput
11-11-1918 : wapens zwijgen
1.3 Revolutie in Rusland
Februari revolutie
1905- Bloederige opstand in Sint Petersburg
Tsaar Nicolaas II stelt parlement in : De Doema
1916 – 1917 winter voedseltekorten – daardoor demonstraties
Arbeiders en soldaten sluiten zich aan bij de sovjets
De tsaar moet aftreden, Rusland word een Republiek
Oktoberrevolutie
Communisten hebben de macht
Rusland is een eenpartijstaat, met als leider Lenin
Zijn doel : Wereldrevolutie
WOI veroorzaakte een breuk in de socialistische beweging, tot 1917 was Lenin
machteloos
Na Oktoberrevolutie Rusland uit de oorlog en er kwam vrede met Duitsland
Burgeroorlog
Na de Oktoberrevolutie
Aanhanger van de tsaar : Het Witte Leger
Aanhangers van de communisten : Het Rode Leger
Daardoor kwam er een burgeroorlog
1922 – Sovjet-Unie
1.4 De nieuwe kaart van Europa
De vrede van Versailles
2 maanden na WOI: In Parijs vredesconferentie:
 Groot-Brittannië
 Frankrijk
 Verenigde staten
Bepalen alles
De Franse premier Clemenceau, Britse premier Lloyd George en de
Amerikaanse president Wilson vonden dat Duitsland moest worden gestraft :





Herstelbetalingen van geallieerden
Verloor 10% van grondgebied
Verantwoordelijk voor de oorlog
Militair machteloos > leger mocht niet meer dan 100000 man zijn
Verloor zijn kolonies.
De Volkenbond
De Volkenbond was een idee van Wilson, hij beloofde zelfbeschikkingsrecht elk
volk moest zijn eigen staat hebben, uiteindelijk geen succes
In westen van Europa 5 nieuwe staten:
 Polen
 Finland
 Estland
 Letland
 Litouwen
Vredesverdrag met Turkse sultan: Ottomaanse rijk opgesplitst
Arabische delen Mandaatgebieden
1.5 Neutraal Nederland
Neutraliteitspolitiek
Nederland had een neutraliteitspolitiek : Nederlandse regering wil met
iedereen te vriend blijven.
Oorlogsdreiging
Eind Juli 1914: Nederlandse leger gemobiliseerd : 200000 militairen aan de
grenzen neutraliteit verdedigen
Duitsland wou met het Schlieffenplan ook Nederland erbij betrekken.
toch niet, want zo kon Duitsland nog met Nederland handelen en Nederland
met alle andere landen
Politieke Eenheid
De Oorlogsdreiging versterkte de nationale eenheid in Nederland
In 1917 worden daardoor twee kwesties worden opgelost in:
 Gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs
 Kiesrechtuitbrijding : algemeen mannenkiesrecht, twee jaar later ook
vrouwenkiesrecht
De Rotterdamse haven had een belangrijke rol in WOI door de Nieuwe
waterweg.
Schaarste en gebrek
De handelsbeperkingen leidden in Nederland tot tekorten vanaf 1917





Minder steenkool
Arbeiders werkeloos
Steeds minder treinen
Huizen niet meer verwarmd
Voedsel werd schaars > bonnen voor vastgestelde rantsoenen.
De rijke mensen konden voedsel kopen op de zwarte markt.
Socialistische leider Troelstra geloofde dat in 1918 Nederland rijp was voor
revolutie
Nederland zou een socialistische republiek worden
tegenstanders gingen massaal de straat op om de monarchie te verdedigen.
1.6 De wereld van Mondriaan
Traditioneel schilder
Piet Mondriaan had een hoofdrol bij de ontwikkeling van de moderne kunst.
Modern kunstenaar
1908: Mondriaan felle kleuren, steeds minder details.
Helene Krölle bewonderde Mondriaan en kocht zijn werk en steunde hem
financieel.
1912: gebogen lijnen
Later: alleen nog maar rechte lijnen
Hogere schoonheid
Stijlontwikkeling Mondriaan: zoektocht naar hogere schoonheid en hogere
werkelijkheid.
Kunst voor een nieuwe wereld
Toen de Eerste wereldoorlog uitbrak, was Mondriaan in Nederland bij zijn zieke
vader. Hij ontmoete andere Nederlandse kunstvernieuwers
1917: Mondriaan stichtte samen met Theo van Doesburg kunstenaarsgroep op
: De stijl
Doel van de stijl nieuwe kunst die paste bij een nieuwe tijd en het streven naar
harmonie.
Harmonie bereikt met: rood, geel, blauw/ wit, grijs, zwart
1919: Mondriaan terug naar Parijs
Bouwde atelier om tot kunstwerk:
 Rechte vakken op muren (in primaire kleuren)
 Strakke meubels en kasten (primaire kleuren)
In 1938 verhuisde Mondriaan vanwege de dreigende Tweede Oorlog naar
Londen, twee jaar later verhuisde hij naar New York, vanwege een bom in zijn
tuin
1944: schilderde Mondriaan Victory Boogy Woogy
1944: Mondriaan overleed aan longontsteking.