Staatsinrichting

1
sv_feniks_HO_h2.docx
2.1 Spanning in Europa
Rond 1900: OPTIMISME
1914:“Hoera oorlog! Wij winnen. Met kerst weer thuis! Erbij zijn… Avontuur.
WO1= 1914 – 1918 = 10 miljoen doden, 90% = soldaat | 10% = burger PESSIMISME
Oorzaken WO1:
1. concurrentie tussen Europese landen om grondstoffen voor fabrieken
(door Industriële Revolutie eind 19e eeuw)
2. concurrentie tussen Europese landen om kolonies
kolonie  a Afzetmarkt | b Levert grondstoffen | c Veel kolonies? Veel aanzien!
Duitsland komt te laat bij koloniseren, heeft weinig kolonies.
3. Revanchegedachte (= wraak willen nemen) bij Frankrijk.
Frankrijk had oorlog met Duitsland verloren, was grondgebied kwijtgeraakt aan
Duitsland.
4. (extreem) Nationalisme in o.a. Frankrijk en Duitsland = “Mijn land is beter dan alle
andere landen. Mijn land mag dus best stuk van een ander land innemen.”
5. Militarisme = “Het legers is iets prachtigs. Hoe meer wapens hoe beter!”
6. Door IR meer en betere wapens, beter vervoer (spoorlijnen), betere communicatie
(telefoon, telegraaf)
7. Bondgenootschappen. Centralen = Duitsland + Oostenrijk-Hongarije + Turkije tegen
Geallieerden = Frankrijk + GB + Rusland + België + VS (vanaf 1917!). Toen WO1
uitbrak gingen de landen van deze bondgenootschappen hun bondgenoten helpen. Het
werd dus geen oorlog tussen land A en land B, maar tussen land A en zijn vriendjes en
land B en zijn vriendjes.
8. Aanleiding (= “druppel die de emmer doet overlopen)” WO1 =
Moord op troonopvolger van OH, Frans-Ferdinand, en zijn vrouw in Sarajevo door
Servische nationalist. OH valt Servië binnen. Servië krijgt hulp van Rusland. OH krijgt
hulp van Duitsland en dan….. zie uitleg bij punt 7
2.2 Een gruwelijke oorlog
Duitsland wil GEEN “ tweefrontenoorlog” = tegelijkertijd oorlog voeren in westen en oosten
Hoe tweefrontenoorlog voorkomen? Door Von Schlieffenplan 
1 Snel in het westen Frankrijk verslaan = aanval via neutrale België
2 Russen hebben maanden nodig om hun leger goed te mobiliseren
3 Duitse leger met treinen naar oosten brengen en Russen verslaan voor ze gemobiliseerd zijn
Von Schlieffenplan mislukt. Legers komen in het westen tegenover elkaar vast te zitten 
loopgravenoorlog  Statisch. Nutteloze aanvallen. Zeer veel doden, nauwelijks terreinwinst.
Geen van de twee partijen kan de ander verslaan: evenwichtssituatie.
Beruchte veldslagen: a bij Verdun, b aan de Somme, c bij Ieper (België)
Nieuwe wapens: Mitrailleur, granaat, gifgas, tank, vliegtuig, vlammenwerpen, onderzeeërs,
ook zeppelin.
© Jan Methorst | 24 - 07 - 2017 | 13:44:11 uur
http://www.xs4all.nl/~jmethors/
[email protected]
2
sv_feniks_HO_h2.docx
2.3 Een nieuw Europa
1917: a leger Rusland is zwak b hongersnoden c communistische revolutie in Rusland (Lenin)
d soldaten deserteren
Gevolg: Rusland stopt oorlog tegen Duitsland. Verdrag van Brest-Litovsk
Zeeoorlog met onderzeeërs. Duitsland roept de “onbeperkte duikbooroorlog” uit. Ook schepen
met burgers uit de VS worden aangevallen  gevolg = 1917 de VS gaat aan de kant van de
Geallieerden meevechten tegen de Centralen. Geallieerden hebben nu de sterkste legers en
drijven de Duitsers terug.
Duitsland vraagt wapenstilstand aan. Dat wordt besloten.
Duitse keizer vlucht naar Nederland en vraag asiel aan.
1919 Verdrag van Versailles: Duitsland hard aanpakken!
Voor Duitsland vernederend verdrag. Duitse regering gaat akkoord.
1 Duitsland moet grondgebied en kolonies afstaan.
2 Duitsland mocht maar klein leger hebben
3 Duitsland moest herstelbetalingen doen
4 Kaart van midden Europa wordt veranderd. Polen ontstaat, OH valt uiteen.
Duitsland wordt een DEMOCRATIE  DE REPUBLIEK VAN WEIMAR 1918 – 1933
1933: Hitler komt aan de macht!
“Dictaat van Versailles” | dolkstoottheorie = de Duitse regering (van Weimar) is zo slap
geweest zijn handtekening onder het verdrag van Versailles te zetten:
DOM + VERNEDEREND VOOR DUITSLAND
Extreem links en extreem rechts (o.a. oud militairen uit WO1) zorgen voor grote onrust in
Duitsland. (Extreem = anti-democratisch)
HERSTELBETALING + CRISIS JAREN ’30  DUITSLAND IN GROTE PROBLEMEN!
WO1 = TOTALE OORLOG  niet alleen schadelijk voor soldaten, ook burgers worden erbij
betrokken (vrouwen in fabrieken)
VS: “Nooit meer oorlog!”  oprichting VOLKENBOND (“league of nations). Als VN nu
Geen succes! VS wordt geen lid, Duitsland mag (straf) geen lid zijn. Rusland  SU mag
geen lid worden. Volkenbond heeft geen leger (VN nu wel = “blauwhelmen”)
2.4 Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog
Nederland = neutraal = kiest geen partij  succesvol. Ned. blijft buiten oorlog
Leger gemobiliseerd. Belgische vluchtelingen  300.000. Duitsers bouwen in België langs
Nederlandse grens een hek dat onder stroom staat. Doel = voorkomen dat Belgen vluchten
naar Nederland.
100-den Nederlandse handelsschepen getorpedeerd. Handel neemt af (Ned. = handelsland!).
Schaarste. Distributiesysteem = systeem om schaarse dingen eerlijk te verdelen. Je koopt een
product maar dat kan alleen als je ook een bon geeft aan de winkelier. Zo kun je niet meer
kopen dan de staat toestaat. (Aardappeloproer in A’dam. Sommige handelaren worden rijk
door handel met Duitsland, daar zijn ook tekorten door blokkades van de Engelsen.)
© Jan Methorst | 24 - 07 - 2017 | 13:44:11 uur
http://www.xs4all.nl/~jmethors/
[email protected]