Slide 1 - Anna Bosman

Zo leer je
lezen en spellen
Prof. dr. Anna M.T. Bosman & Drs. José L.M. Schraven
Sectie Orthopedagogiek
Radboud Universiteit Nijmegen
[email protected]
www.annabosman.eu
Orthopedagoog
TGM, Zutphen
[email protected]
www.zoleerjekinderenlezenenspellen.nl
Het probleem
•Leesachterstand
–10-15% in het Bao (Struiksma, 2003)
–73% in het Sbao (van Bon e.a., 2006)
•Spellingachterstand
–Geen gegevens
•Oorzaak
–Niet intelligentie of afkomst, maar
instructiekwaliteit
Het doel
Voorkómen van lees- en spellingachterstanden in Sbao (…en Bao)
door
Effectieve Instructie
Waarmee?
De methodiek
“Zo leer je kinderen lezen en spellen”
(ZLKLS; Schraven, 2004)
ontwikkeld door drs. José Schraven
Onderzoeksvragen
•Wat is het effect van de methodiek ZLKLS?
•Tot welk niveau leidt de methodiek ZLKLS?
Deelnemende scholen
School
methodiek
m/j
anders- medicijnen /
taligen
diagnose
X
ZLKLS
1/10
2
6/6
Y
-
7/14
0
0/2
Z
-
3/9
4
4/2
School
1 jaar L&S
Bao-3
Bao-2
SBao
X
9%
1
3
7
Y
19%
4
11
6
Z
33%
2
3
7
Gemiddelde leeftijd + scores op cognitieve tests
Leeftijd SPM WST
LTM
Cijfers vw/aw
X
82
21
26
4
20/6
Y
83
20
25
4
19/6
Z
89
21
25
5
20/5
SPM = Non-verbale intelligentie; Raven
WST = Woordenschat; RAKIT
LTM = Lange termijn geheugen; 12-woordentest
Cijfers vw/aw = korte termijn geheugen; cijferreeksen voor- en achterwaarts
Toetskalender
September November Maart Juni
Lezen
Auditieve synthese
Letters lezen
DMT
AVI
Spellen
Auditieve analyse
Letters spellen
8-woordendictee
SVS
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Verschillen tussen de scholen
Auditieve synthese
(max. = 40)
45
40
35
30
25
X
Y
Z
20
15
10
5
0
september
november
maart
juni
Letters lezen
(max. = 34)
40
35
30
25
X
Y
Z
20
15
10
5
0
september
november
maart
juni
DMT 1a
in aantal woorden per minuut
45
40
35
30
25
X
Y
Z
20
15
10
5
0
september
november
maart
juni
DMT 2a
in aantal woorden per minuut
30
25
20
X
Y
Z
15
10
5
0
september
november
maart
juni
DMT 3a
in aantal woorden per minuut
16
14
12
10
X
Y
Z
8
6
4
2
0
september
november
maart
juni
Auditieve analyse
(max. = 40)
40
35
30
25
X
Y
Z
20
15
10
5
0
september
november
maart
juni
Letters spellen
(max. = 34)
35
30
25
20
X
Y
Z
15
10
5
0
september
november
maart
juni
8-Woorden spellen
(max. = 8)
8
7
6
5
X
Y
Z
4
3
2
1
0
september
november
maart
juni
SVS Dictees 1-3 in % correct (in maart)
100
90
80
70
60
50
92
83
76
57
80
55
37
40
30
20
10
38
24
0
M1
M2
M3
X
Y
Z
SVS Dictees 4-5 in % correct (in juni)
100
90
80
70
60
86
79
59
50
40
30
20
X
Y
Z
40
33
20
10
0
E4
E5
Niveaus van de scholen
Cito normen
25
20
15
10
75%
100%
50%
75%
25%
50%
10%
25%
5
0
Niveau
0%
10%
A
B
C
D
E
DMT 1a niveaus in juni
67
70
57
60
50
45
40
29
30
18 18
20
10
9
9
8 8
0 0
0
X
17
14
0
Y
Z
A
B
C
D
E
DMT 2a niveaus in juni
80
76
67
70
60
50
40
36
27
30
20
A
B
C
D
E
18
19
18
17
8
10
8
5
0
0
0
0
0
X
Y
Z
DMT 3a niveaus in juni
86
90
80
67
70
60
A
B
C
D
E
50
36
40
30
20
27
18
18
10
5
0
8
5
5
8
8
0
0
X
Y
Z
8
Avi-1 niveaus in juni
80
75
73
71
70
60
50
Beheersing
Instructie
Frustratie
40
30
19
18
17
20
9
10
8
10
0
X
Y
Z
Avi-2 niveaus in juni
90
80
70
83
80
64
60
50
Beheersing
Instructie
Frustratie
40
27
30
20
10
17
9
10 10
0
0
X
Y
Z
Avi-3 niveaus in juni
100
100
90
83
80
70
60
Beheersing
Instructie
Frustratie
50
36
40
36
28
30
20
8
10
0
8
0
0
X
Y
Z
Spelling M23 niveaus in maart
68
70
60
52
50
45
30
27
17
18
20
10
38
38
40
10
9
0
0
0
0
0
0
X
Y
Z
A
B
C
D
E
Spelling E3b niveaus in juni
67
70
62
60
50
40
A
B
C
D
E
36
29
27
30
18
17
20
9
9
9
10
0
0
0
0
0
X
Y
Z
17
Conclusies
De school met ZLKLS heeft op zowel lezen als
spellen substantieel betere prestaties dan de
scholen zonder.
Het leesniveau van de school met ZLKLS is
vergelijkbaar met dat van het regulier
onderwijs.
Het spellingniveau van de school met ZLKLS is
beter dan dat van het regulier onderwijs.
Wat maakt ZLKLS Effectief?
Wat
s
p
e
l
l
lezen
n
Hoe
Preventieve
instructiemethodiek
Doelgroep
Leerkrachten basis
en
speciaal basisonderwijs
Doel
• Inzicht geven in de hoofdelementen van
het technisch lees- en spellingproces.
• Verbeteren van het instructiegedrag van
leerkrachten
• Eigen methode effectiever te maken
Belangrijke uitgangspunten
• INSTRUCTIE STAAT CENTRAAL
oriënteren, isoleren, generaliseren
• PREVENTIE
directe instructie, expliciete uitleg en
instructie
• ALGEMENE METHODIEK
bij iedere methode te gebruiken
• GROEPSGERICHTE AANPAK
Denkkader
Adaptief onderwijs
• Competentie: ‘Ik kan het’
• Onafhankelijkheid: ‘Ik kan het zelf’
• Relatie:’Ik hoor erbij’ waardering
Succeservaring
Motivatie
Groepsopstelling
Instructieles
• CONCRETE DOELEN
• ORDENING (denkkader)
• VAST LESRITME
• ELKE DAG HERHALEN
• MULTISENSORIEEL
auditief, visueel, motorisch
TWEE PERIODES
KLANKZUIVERE PERIODE
en
NIET KLANKZUIVERE PERIODE
Belangrijke uitgangspunten
klankzuivere periode
• KLANKSYNTHESE
SPELLING KRIJGT VANAF HET BEGIN EVENVEEL
AANDACHT EN OEFENING
• DAGELIJKS AUDITIEF DICTEE ALS
INOEFENSTRATEGIE
Deel 1
Klankzuivere periode
KERNONDERDELEN
1. Aanleren van de letters
2. Visuele disciminatie
3. Auditieve synthese
4. Woorden, tekst lezen
5. Auditieve discriminatie
6. Auditieve analyse
7. Auditief dictee, letters,woorden,zinnen
8. Twee lessen: begin en einde periode
KLANKGEBAREN
Per kernonderdeel
•
Wordt verteld wat het onderdeel inhoudt
•
Hoe dat er in de klas uitziet
•
Differentiatie-mogelijkheden
tijdcode: video - map
Niet klankzuivere
periode
Belangrijke uitgangspunten
niet-klankzuivere periode
• ORDENING OP OVEREENKOMSTIGE
LEES-SCHRIJFWIJZE
• REGELS ALS DENKSTRATEGIE
• SPELLING KRIJGT VANAF HET
BEGIN EVENVEEL AANDACHT EN
OEFENING
Denkkader
GEEN INPRENTING maar
ORDENING aan de kinderen aanleren
• Waar hoort het woord (stukje van het
woord) bij?
• Hoe moet je dan denken
Niet klankzuivere periode,
deel 2
Kernonderdelen:
1. letters en klankgroepen
2. woorden lezen
3. klankvoeten
4. lange woorden lezen
5. tekst lezen
6. auditieve analyse
7. auditief dictee als inoefenstrategie
Planningsschema’s voor elke
groep
dit zijn de concrete leerlijnen
voor lezen en spellen
Dank voor uw aandacht
José Schraven & Anna Bosman