Brief - Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland

Tweede Kamer de Staten-Generaal
Vaste commissie voor VWS
de heer drs. A.J.M. Teunissen
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
Datum
24 oktober 2008
Ons kenmerk
B231008PVE1534
Onderwerp
uitwerking AWBZ pakketmaatregel
Contact
mw. drs. M. (Monique) van der
Meulen
Telefoon
030-27 39 745
E-mail
[email protected]
Geachte commissieleden,
Donderdag 30 oktober 2008 bespreekt u in het Algemeen Overleg de brief van de
staatssecretaris over de “Uitwerking AWBZ pakketmaatregel” van 16 september dit
jaar. De maatregelen die de staatssecretaris beschrijft, hebben belangrijke gevolgen
voor de gehandicaptenzorg. Als Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN)
vragen we graag uw aandacht voor onze visie, vragen en opmerkingen op de
beleidsvoornemens van de staatssecretaris.
De VGN kan zich goed vinden in het voorstel van de staatssecretaris om de huidige
functie Ondersteunende Begeleiding (OB), Activerende Begeleiding (AB) en
Behandeling (BH) te herverdelen in twee functies. We zijn ook blij met de extra
investeringen, waaronder de geoormerkte €0,1 miljard voor de gehandicaptenzorg.
Aan de andere kant missen we belangrijke onderdelen in deze brief als verdere
uitwerking van en vervolg op de brief van 13 juni “Zeker van zorg, nu en straks”.
We stellen het zeer op prijs als u onze zorgen en vragen met de staatssecretaris wilt
bespreken.
Toekomstvisie
Als VGN vinden we het belangrijk dat de AWBZ pakketmaatregelen passen binnen een
toekomstvisie op de AWBZ. In de brieven van de staatssecretaris (16 juni en 16
september jl.) ontbreekt echter een duidelijk beeld van het eindperspectief van de
AWBZ als publieke verzekering voor langdurige zorg. Daarnaast blijft onduidelijk wie
valt onder de groep mensen met ernstige beperkingen in het dagelijks leven, voor wie
de AWBZ oorspronkelijk bedoeld is.
U hebt als Kamer in het debat van 3 juli een motie aangenomen dat ook op de lange
termijn de AWBZ beschikbaar moet blijven voor de langdurige intra- en extramurale
zorg voor gehandicapten, ouderen en chronisch zieken. Als VGN sluiten we ons hier
graag bij aan. Wij staan ook op de lange termijn voor een publiekrechtelijke
verzekering (kern-AWBZ) voor cliënten die zijn aangewezen op de langdurige
Oudlaan 4
3515 GA Utrecht
Postbus 413
3500 AK Utrecht
www.vgn.org
E [email protected]
T 030-27 39 300
F 030-27 39 387
Rabobank 33.10.21.005
BTWnr. 80.47.42.534.B.01
KvK Utrecht 135.34578
pagina 2
ons kenmerk B231008PVE1534
(gehandicapten) zorg, waarin de cliënt zoveel mogelijk centraal staat. Invoering van
volledige cliëntvolgende financiering op basis van een persoonsvolgend budget (pvb)
of een persoonsgebonden budget (pgb) is hierin voor ons een belangrijke voorwaarde.
Deze visie betekent dat de nieuwe functies begeleiding en behandeling in ieder geval
toegankelijk moeten zijn voor de AWBZ doelgroep: gehandicapten en vergelijkbare
groepen. Ook de inhoud moet hierbij aansluiten door mogelijk te maken dat deze
kwetsbare groepen zoveel mogelijk volwaardig kunnen deelnemen aan de
samenleving (inclusief participatiedoelstelling).
We vragen u:
- de staatssecretaris te laten terugkomen op de motie van uw Kamer en het
eindperspectief van de langdurige zorg na 2012 duidelijk te beschrijven: voor welke
groepen is welke zorg dan op welke manier verzekerd?
- de staatssecretaris haar beleid te laten ontwikkelen op basis van een toekomstvisie
van de AWBZ en niet alleen op financiële gronden.
Functie Behandeling
De staatssecretaris werkt in haar brief de nieuwe functie Behandeling, een belangrijk
onderdeel van de AWBZ pakketmaatregel, niet verder uit. De korte inhoudelijke
toelichting in de brief “Zeker van zorg, nu en straks” laat echter veel ruimte voor
interpretatie. Vooral in de gehandicaptenzorg wordt een verschuiving verwacht van
activiteiten AB naar de nieuwe functie Behandeling, maar welke blijft onduidelijk.
Voor de VGN is de opname van speltherapie en pedagogische gezinsbehandeling onder
Behandeling een belangrijk punt. Beide activiteiten maken deel uit van een integraal,
multidisciplinair behandelplan en krijgen binnen het huidige systeem een AB indicatie.
Daarnaast kunnen beide vormen het beroep op latere zorg uitstellen of verminderen.
De staatssecretaris noemt speltherapie terecht als voorbeeld van Behandeling in de
brief van juni. Deze therapie wordt in de zintuiglijke sector bijvoorbeeld ingezet om
remmingen, blokkades en angsten van kinderen door sociaal-emotionele problematiek
in combinatie met communicatieproblematiek te uiten en te verwerken. Dit is iets
anders dan spelbegeleiding, een OB activiteit, die als vierde casus in de brief
“Uitwerking AWBZ pakketmaatregel” onterecht wordt verward met speltherapie (AB).
Pedagogische gezinsbehandeling wordt als methodische, gezinsagogische
opvoedingshulp geboden aan gezinnen met kinderen (of een ouder) uit de
gehandicaptenzorg. Het doel is verbetering van het functioneren van het kind (of de
ouder met beperking) en het gezinssysteem.
We vragen u:
- de staatssecretaris duidelijk te maken hoe de nieuwe functie Behandeling er precies
uit komt te zien. Welke activiteiten vallen precies onder de nieuwe functie?
- de staatssecretaris te laten toezeggen speltherapie en pedagogische
gezinsbehandeling op te nemen in de functie Behandeling.
pagina 3
ons kenmerk B231008PVE1534
Functie Begeleiding
Net als de staatssecretaris, is de VGN tegen oneigenlijk gebruik van de AWBZ. We
kunnen ons daarom voorstellen dat de staatssecretaris kiest voor een beperking in de
toegang. We vinden het echter een gemiste kans dat de staatssecretaris nog zoveel
onduidelijk laat in de uitwerking van de maatregel. Hoe zien de definities van licht,
matig en zwaar eruit? Wat zijn gewenste en ongewenste effecten voor verschillende
doelgroepen? Deze onduidelijkheid maakt het lastig om de precieze gevolgen voor de
gehandicaptenzorg in te schatten. Onze aanbieders kunnen zich hierdoor moeilijk
voorbereiden op de effecten van de pakketmaatregelen, terwijl nu wel de
productieafspraken gemaakt worden. Als brancheorganisatie wachten we al weken op
de door VWS beloofde publieke versie met duidelijke definities en beschrijvingen van
de maatregelen.
De VGN betreurt het dat de staatssecretaris vasthoudt aan het schrappen van de
participatiedoelstelling. We zijn, net als de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG),
van mening dat zeker in de gehandicaptenzorg zelfredzaamheid en participatie elkaar
overlappen en niet één op één te scheiden zijn. Wanneer houdt sociale redzaamheid
op en begint participatie? Hoe wil de staatssecretaris er middels de AWBZ voor zorgen
dat kwetsbare groepen zoveel mogelijk volwaardig kunnen deelnemen aan de
maatschappij en daarnaast de participatiedoelstelling schrappen? Binnen de AWBZ
moet dit, zeker voor de gehandicaptenzorg, een verzekerd recht blijven. Kwetsbare
burgers die niet goed voor zichzelf op kunnen komen, horen niet afhankelijk te zijn
van het individuele beleid van gemeenten om volwaardig onderdeel te kunnen
uitmaken van de samenleving.
De VGN is blij dat de staatssecretaris begeleid zelfstandig wonen en dagbesteding
nadrukkelijk als onderdelen van de nieuwe functie Begeleiding ziet. We hopen dat de
beperking in de omvang er niet toe leidt dat cliënten die nu met (veel) begeleiding
zelfstandig kunnen leven terugvallen op zwaardere zorg of verblijfszorg. Hoewel de
staatssecretaris aangeeft dit nadrukkelijk te willen voorkomen, zijn wij bang dat de
maatregel in de gehandicaptenzorg ook ongewenste effecten oplevert. De VGN
benadrukt daarom de noodzaak tot het monitoren van onbedoelde effecten bij cliënten
en aanbieders. Dit vraagt van de staatssecretaris de toezegging flexibel te zijn in het
aanpassen van de maatregel op het moment dat deze effecten zichtbaar worden.
Tot slot willen we wat betreft de invoering van de eigen bijdrage ons pleidooi herhalen
om deze inkomensafhankelijk te maken. Veel cliënten in de gehandicaptenzorg hebben
een minimum inkomen. De VGN vindt het belangrijk dat zij niet om financiële redenen
de voor hen zo noodzakelijke zorg gaan mijden.
We vragen u:
- de staatssecretaris kritisch te bevragen op het zo lang uitblijven van de publieke
versie van de uitwerking van de pakketmaatregel;
- bij de staatssecretaris aan te dringen de participatiedoelstelling voor de groepen met
ernstig regieverlies (de doelgroep in de functie begeleiding) in de AWBZ te houden;
- de staatssecretaris te laten toezeggen flexibel te zijn in het aanpassen van de
pakketmaatregel om onbedoelde effecten teniet te doen.
pagina 4
ons kenmerk B231008PVE1534
Samenhang andere domeinen
De pakketmaatregelen en de verdere afbakening binnen de AWBZ zorgen voor extra
beroep op aanpalende collectieve domeinen. De VGN mist echter een gezamenlijk
verantwoordelijkheidsgevoel voor een zachte landing van die (kwetsbare) groepen die
buiten de AWBZ komen te vallen. Gemeenten en het onderwijs lijken eerder ook
schotten te plaatsen dan vanuit een gezamenlijke, domeinoverstijgende visie de zorg
en welzijn voor kwetsbare burgers te waarborgen. Het tempo waarin de
staatssecretaris de pakketmaatregelen wil invoeren, speelt hierin een grote rol.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten geeft bijvoorbeeld aan dat gemeenten niet
klaar zijn om de groep cliënten met lichte beperkingen op te vangen en de
participatiedoelstelling goed vorm te geven. Kwetsbare burgers die geen beroep meer
kunnen doen op de AWBZ moeten altijd rechtmatig kunnen terugvallen op andere
collectieve domeinen. De VGN pleit daarom voor continuering van de
overgangsmaatregel ook na 2009 tot opvang in andere domeinen is gewaarborgd.
We vragen u:
- de staatssecretaris en haar collega’s van Jeugd en Gezin, Sociale Zaken en
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap te wijzen op hun gezamenlijke
verantwoordelijkheid op het ontwikkelen van een samenhangend zorg- en
welzijnsaanbod voor kwetsbare burgers;
- de staatssecretaris aan te dringen om op korte termijn breed onderzoek te doen
naar de (terechte) afwentelingeffecten van de maatregelen op andere domeinen;
- de staatssecretaris te laten toezeggen dat de overgangsmaatregel geldt totdat
(terechte) opvang in andere domeinen is gewaarborgd.
Samenvattend
Samengevat staat de VGN positief tegenover onderdelen van de voorgestelde
pakketmaatregelen van de staatssecretaris, maar blijft er nog teveel onduidelijk om
de precieze effecten van de maatregelen voor de gehandicaptenzorg in te schatten. De
huidige functie OB is oorspronkelijk bedoeld voor de cliënten uit de gehandicaptenzorg
(grondslagen verstandelijk, zintuiglijk en lichamelijk gehandicapt) en moet ook voor
de toekomst voor hen gewaarborgd blijft. We steunen hierin de staatssecretaris: het
moet niet mogelijk zijn dat cliënten uit de gehandicaptenzorg door deze maatregelen
weer terug moeten vallen op intramurale zorg.
Uiteraard lichten wij de bovengenoemde punten graag nader bij u toe.
Met vriendelijke groet,
namens de VGN,
bij afwezigheid van de directeur,
drs. M.M. Dopper
Directiesecretaris