Cursus: De Europese filosofie, een humanistische geschiedenis

Cursus: De Europese filosofie, een humanistische geschiedenis
Wat kunnen we weten? Hoe moeten we leven? Wat mogen we hopen? Wat is de mens?
Volgens de filosoof Immanuel Kant zijn dit de vragen waar de wijsbegeerte zich mee bezig hoort te
houden. Het Europese denken wordt al sinds de Oudheid gekenmerkt door een sterk humanistische
inslag, waarbij de tweede en de vierde vraag centraal staan. De antwoorden van de filosofen lopen
uiteen en staan nooit vast, maar bepalen steeds in hoge mate ons wereldbeeld, ook aan het begin van de
21e eeuw. Deze cursus neemt je mee door 25 eeuwen van vernieuwend en onafhankelijk denken over
de positie van de mens, aan de hand van een zevental fundamentele dilemma's. De bedoeling is dat je
na acht sessies, aangevuld met enige zelfstudie, in staat bent om je eigen, goed onderbouwde
antwoorden te geven op bovenstaande en andere vragen.
Informatie over de cursus
aard
Een historisch overzicht van de hoofdthema's in het Europese denken, van de eerste
natuurfilosofen tot de meest recente discussies
niveau
Wie belangstelling heeft voor filosofie, kan in principe de cursus volgen
werkwijze Groepsbespreking van vooraf bestudeerde tekst, afgewisseld met uitleg en (literatuur-)
verwijzingen door de begeleider
huiswerk Per keer enkele pagina's gekopieeerde tekst voorbereiden; deze zijn niet altijd gemakkelijk,
maar wel zoveel mogelijk in het Nederlands
duur
8 wekelijkse bijeenkomsten, in maart en april 2008
plaats
(nader te bepalen)
tijd
Waarschijnlijk op een doordeweekse avond (niet maandag), 20.00 - 22.15 uur
kosten
40 euro voor leden HV, 75 euro voor niet-leden (inclusief kopieën, koffie en thee)
info
Nadere inlichtingen bij de cursus(bege)leider: Bart Petersen (024-3601410)
opgave
[email protected] of (024)3601410
Inhoud van de cursus
1. Kennismaking. Waarom Europese filosofie? Waarom een humanistische benadering? Het
teruggave-motief (Duyndam), het vriendschapsmotief (Sloterdijk).
2. Logos en mythos. Athene versus Jeruzalem. De eerste filosofen: klassieke natuurfilosofen, sofisten.
Middeleeuwen en Renaissance.
3. Handelen en denken. Sokrates en Plato. Praktische stromingen in de klassieke en moderne
filosofie.
4. Het geestelijke en het stoffelijke. Dualisme (Plato, Augustinus, Descartes) versus monisme (de
Stoa, Hobbes, Spinoza). Vrijheid of noodzaak? Idealisme en materialisme.
5. De continentale en de analytische traditie. Rationalisme, empirisme en de wetenschappelijke
revolutie. Humanisme en wetenschap, de Frankfurter Schule en het positivisme.
6. De omstreden moderniteit. Verlichting en Romantiek. Van Nietzsche naar het postmodernisme.
7. Evolutie of ontwerp? Worden en zijn, dialektiek en continuïteit. Marx en Arendt versus hun
leermeesters. Zelfontwerp volgens Sartre. Popper en de evolutie van kennis.
8. Individu en gemeenschap. Vrijheid, gelijkheid en broederschap? Liberalisme versus socialisme.
De tussenpositie van Buber. Autonomie volgens Kant. Waar staan we nu?