DE HEER HEEFT EEN VERBOND MET JOU

De HEER heeft een verbond met jou!!!
Preek over Deuteronomium 4:44 - 6;3
serie Deuteronomium - 5
Lelystad, 2 januari 2011
R.J.Vreugdenhil
DE HEER HEEFT EEN VERBOND MET JOU!!!
de Tien Woorden: verklaring van verbondenheid
zo dichtbij komt hij
zo vast legt hij zichzelf
Hoe graag wil jij voor hem leven?
De Tien Woorden: verklaring van verbondenheid
Deuteronomium betekent ‘tweede wet’.
Mozes heeft eerst bij de berg Sinai de wetten van de HEER doorgegeven aan Israël.
Nu doet hij het nog een keer.
We lazen het net weer (aan het eind van hoofdstuk 4): het volk is in de buurt van de
Jordaan. Dus aan de grens van het beloofde land Kanaän. Ze gaan bijna dat land in.
Maar eerst herhaalt Mozes de wet.
5:1, Luister, Israël, naar de wetten en de regels die ik u vandaag bekendmaak. Maak
ze u eigen en leef ze strikt na.
En dan klinken in dit hoofdstuk opnieuw de Tien Geboden.
Dan denk je: kijk, dit is echt deutero-nomium, herhaling van de wet. De tien geboden
had het volk al eerder gehoord, en nu leest Mozes ze nog een keer voor.
Dit moet wel de kern van dit bijbelboek zijn.
De tweede keer de grondwet van Israël: tien geboden.
Zo worden de tien geboden vaak genoemd: de grondwet voor Israël, grondwet van het
verbond. De belangrijkste geboden waar Israël zich aan te houden heeft.
De rest van Deuteronomium is dan alleen maar uitwerking van deze grondwet.
De eigenlijke wet voor Israël is wat hier staat: de tien geboden.
Maar is dat zo?
Staan de tien geboden hier in Deuteronomium 5 centraal als dé wet voor Israël?
Kijk eens mee.
Vers 22: de HEER heeft deze woorden tot u gesproken.
Deze woorden, staat er.
Dat is opvallend. Mozes heeft het steeds over bepalingen, wetten, regels, geboden. Dat
kom je steeds tegen.
Maar juist hier staat: deze woorden.
(verderop in vs.22, ‘hij kondigde zijn geboden af’ - dat staat er helemaal niet. Dat
hebben ze in de vertaling ingevoegd om de zin makkelijker te maken. Maar de tien
woorden worden hier juist géén ‘geboden’ genoemd.)
Vers 31: Mozes, jij moet hier blijven, bij mij, dan zal ik jou alle(!) geboden, wetten en
regels bekendmaken die je hun moet leren.
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
1
Alle geboden, wetten en regels voor Israël kómen nog.
Dat verwacht het volk ook zo.
Ves 27: Mozes, als u de woorden van de HEER aan ons overbrengt, zullen wij
luisteren en ernaar handelen.
Het volk zegt niet: wij zullen handelen naar deze tien geboden en naar alles wat u ons
nog meer zult vertellen.
De geboden, wetten en regels van de HEER voor Israël komen nog.
Het duurt zelfs nog tot hoofdstuk 12 voordat echt die geboden en regels komen.
12:1, Dit zijn de wetten en regels waaraan u zich moet houden zolang u leeft in het
land dat de HEER, de God van uw voorouders, u in bezit geeft. En dan volgen pas
hoofdstukken lang allerlei geboden en regels.
De geboden, wetten en regels van de HEER voor Israël komen dus nog.
Wat hier staat (wat wij de Tien Geboden noemen), staat hier niet als wet, als rijtje
geboden.
Het staat hier als verklaring van verbondenheid.
In deze tien woorden zegt de HEER tegen Israël: ik heb een verbond met jou. Ik heb
mij aan jou verbonden, en jou aan mij.
Kijk maar in vers 2. De HEER, onze God, heeft bij de Horeb een verbond met ons
gesloten.
Dat deed hij door zelf het volk aan te spreken. En door die tien woorden vast te leggen
op twee stenen platen.
Een verklaring van verbondenheid. En niet allereerst een wet.
Misschien kun je het vergelijken met een arbeidscontract. Stel dat je al een paar jaar
moeilijk werk kunt krijgen. Je hebt verschillende banen gehad, maar altijd op tijdelijke
contracten en het werd nooit verlengd. Nu heb je een tijdje ergens gewerkt en je moet
bij je chef komen. Daar ligt een contract op tafel. Voor een vaste aanstelling. Of je die
maar wilt tekenen...
Dan kom je toch juichend thuis. Kijk eens, ik heb een vast contract!
Natuurlijk, daar staan ook wel allerlei bepalingen in. Er wordt van jou kant ook geëist
dat je je vastlegt op allerlei dingen. Maar dat is geen probleem. Je wilt niet liever.
Het belangrijkste is dat dat bedrijf met jou verder wil. Je hebt zekerheid. Je hebt een
vaste aanstelling!
Zo iets zijn deze tien woorden van de HEER.
Het is niet allereerst een wet, een rijtje geboden, maar een verklaring van hem dat hij
zijn volk aan zich verbonden heeft. Met hen wil hij verder. Die zekerheid hebben ze.
En een nieuwe generatie moet dat goed beseffen.
Ook wij moeten dat goed doorhebben. Voordat het gaat over gehoorzaamheid en leven
volgens de wet moet je eerst verwonderd zijn: de HEER heeft een verbond met jou!
Daarom deze verklaring van verbondenheid voorop.
En ook de herinnering aan hoe de HEER deze verklaring aan Israël gaf.
Zo dichtbij komt hij.
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
2
In de opbouw van hoofdstuk 5 heeft dat veel nadruk.
Als je de tien woorden even tussen haakjes zet, is hoofdstuk 5 vooral het verhaal over
hoe bijzonder de HEER zijn volk aanspreekt.
Vers 4 en 5: De HEER heeft zich daar vanuit het vuur rechtstreeks tot u gericht. Het
was toen al wel zo dat ik telkens tussen hem en u instond om zijn woorden aan u door
te geven, want u was bang voor het vuur en durfde de berg niet op. Maar dit zei de
HEER rechtstreeks tot u. Verstaanbaar voor het hele volk.
Vers 22: de HEER heeft deze woorden - deze, en niet meer - tot u gesproken toen u
daar bijeen was, met een geweldig stemgeluid, vanuit vuur en dreigende, donkere
wolken.
Het volk is daar diep van onder de indruk: wij hebben de eigen stem van de HEER
gehoord!
Ze durven het niet te geloven. Kan dit echt?
Vers 26: er is toch geen mens die de stem van de levende God vanuit het vuur heeft
horen spreken en het heeft kunnen navertellen?
Kun je het overleven als God zo dichtbij komt?
Ja, zo dichtbij komt de HEER, en je blijft leven!
Dat is juist dat verbonden-zijn.
De HEER heeft zijn verbond met u gesloten, hij wil heel dichtbij zijn.
Dichterbij dan je je kunt voorstellen.
Hij is voor Israël geen God op afstand. Geen God die vanuit de verte een hele rij
geboden over de mensen heen gooit: ga dit eerst maar eens doen...
Hij is een God van dichtbij.
Zo dichtbij dat je hem zelf kunt verstaan en toch kunt blijven leven.
Dit is voor Israël een heel belangrijk moment geweest.
Dichterbij is de HEER nooit gekomen.
Trek dit nu eens door naar ons.
Is de HEER ook zo dicht bij ons gekomen?
Nog dichterbij!
Hij heeft zich niet alleen maar laten horen, maar ook laten zien, laten aanraken; hij
heeft zelf mensen aangeraakt. Hij heeft tussen mensen gewoond.
Het meest dichtbij kwam God in zijn Zoon, Jezus Christus.
Wat de Tien Woorden zijn geweest voor Israël, is Jezus Christus voor zijn kerk:
verklaring van verbondenheid, bewijs van dichtbij-zijn.
God zelf kwam in deze wereld, in Jezus Christus - mensen zagen hem, raakten hem
aan en bleven in leven; kwamen zelfs tot leven.
Niet meer de Tien Woorden, maar Jezus Christus is de grondslag van het verbond.
Niet vastgelegd op stenen platen, maar geschreven in harten.
Zo dichtbij komt God.
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
3
Hij spreekt je niet hoorbaar aan, maar hij komt wonen in je hart, door de Geest van
Jezus Christus - Christus zelf in je hart, zo dichtbij - en je blijft in leven; je komt zelfs
tot leven.
Daar begint dus gehoorzaamheid, daar begint een nieuw leven: bij de verwondering
dat God zo dichtbij komt. Hij sluit een verbond met jou.
Zo vast legt hij zichzelf.
God komt niet eventjes dichtbij en is dan zomaar weer weg.
Hij komt dichtbij en legt zichzelf vast voor Israël.
Hij spreekt ze rechtstreeks aan en daarna schrijft hij zelf zijn woorden op twee stenen
platen.
Wij zouden zeggen: hij zet het zwart op wit.
Hij maakt er een officiële verklaring van. In tweevoud.
Net zoiets als een huwelijksakte. Als je trouwt in het gemeentehuis zeg je eerst JA
tegen elkaar. Daarna zet je je handtekening onder de akte.
Zo legt de HEER zichzelf zwart op wit vast in deze akte, op deze twee stenen platen.
Wat hij gezegd heeft - zo dichtbij - ligt nu voor altijd vast.
Opvallend, hij geeft alle twee die platen aan Mozes.
Waarschijnlijk stond op beide platen precies hetzelfde. Dus niet gebod 1 tot en met 4
op de ene en gebod 5 tot en met 10 op de andere, maar twee keer die hele Tien
Woorden.
Zo deed men dat in die tijd. Als er een verbond gesloten werd, werden er twee precies
dezelfde verbondsakten gemaakt. Voor ieder één.
Dan had je ieder zekerheid. Dan wist je alle twee waar je aan toe was: de ander heeft
zich vastgelegd, deze akte is het bewijs.
De HEER geeft aan Mozes twee van die verbondsakten.
De HEER heeft het voor zichzelf niet nodig.
Hij geeft ze aan Mozes.
Dubbele zekerheid. Dubbel vastgelegd voor altijd: ik ben de HEER uw God. Voor
altijd aan u verbonden.
Zo staat het er.
De Tien Woorden zijn veel meer dan ‘tien geboden’.
Alleen al die eerste regel (die niet eens meegerekend wordt als je het over ‘tien
geboden’ hebt)!
Ik ben de HEER, uw God!
Niet de God van andere volken maar úw God.
Met jullie alleen heb ik mezelf verbonden.
Dat is geen gebod. Dat is geen wet.
Dat is een belofte waar je je leven lang mee vooruit kunt.
Dat mag je vastpakken: de HEER is mijn God. Wow!
En in die tien korte woorden staan ook nog eens twee heel sterke beloften.
De HEER zegt: schuld zal ik straffen. Drie, vier generaties ver.
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
4
Maar als je mij liefhebt en doet wat ik gebied, bewijs ik je mijn liefde tot in het
duizendste geslacht.
Voor altijd heb ik mijzelf aan jullie en je kinderen verbonden.
Daar kom ik nooit op terug.
En de HEER zegt: ik zal je zegenen met een lang leven en met voorspoed in het land
dat ik je zal geven.
Wat ik je geef, is blijvend.
Daar kun je vast op rekenen.
In de Tien Woorden legt de HEER zich vast aan Israël.
Hier mogen ze beginnen, met deze zekerheid: de HEER is hun God, voor altijd, vast
aan hen verbonden.
In Jezus Christus legt God zich vast: ik verbind mij met de mens.
Hier mag je beginnen, met deze zekerheid: God is ook mijn God, want in Christus
heeft hij zich voor altijd aan mij verbonden.
Daar past maar één reactie bij.
Ik wil die als vraag vandaag meegeven: hoe graag wil jij voor hem leven?
Israël wilde dat graag.
Ze hebben Gods verklaring van verbondenheid gehoord. Nu zeggen ze tegen Mozes:
geef ons nu maar die wetten en geboden van de HEER. We willen ernaar luisteren. We
willen ernaar handelen (vers 27).
Hoor je dan die verzuchting van de HEER (vers 29): Hadden ze altijd maar zo’n
verlangen om mij te vereren en mijn geboden na te leven.
Hoor je dat dat regelrecht uit Gods hart komt? Dit is zijn verlangen.
Wat vindt hij het heerlijk als dit de houding van mensen is: Heer, zeg het maar, geef
me uw geboden maar, ik wil graag voor u leven!
Wat verlangt de HEER ernaar dat dit uw en jouw houding is.
Als je het evangelie van Jezus Christus gehoord hebt. Als hier in de kerk de genade
verkondigd is. Als je hier de Tien Woorden hebt gehoord. Of de zegen aan het eind
van de dienst, waarin de HEER zich aan je verbindt.
Wat verlangt God dan dat je zo op hem reageert: HEER, ik wil graag voor u leven!
Deuteronomium 5 - het hoofdstuk met wat wij noemen ‘de tien geboden’ - tekent God
niet als de God de hele tijd zit te controleren of jij je wel aan zijn geboden houdt.
Juist dit hoofdstuk laat God zien als de God die een diep verlangen heeft: dat mensen
zich zo aan hem verbonden voelen dat ze graag voor hem willen leven.
Namens hem vraag ik u en jou: hoe graag wil jij voor hem leven?
AMEN
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
5
Liturgie in Lelystad op eerste zondag van het jaar
belijdenis van afhankelijkheid
zegengroet
Psalm 81:1,2
genadeverkondiging
met 2 Tim.2:1 'Mijn kind, wees sterk door de genade van Christus Jezus'.
en 1 Petrus 5:10b-11, God, de bron van alle genade, heeft u geroepen om in Christus Jezus deel
te krijgen aan zijn eeuwige luister. God zal u sterk en krachtig maken, zodat u staande zult blijven en
niet meer zult wankelen. Hem komt de macht toe, voor eeuwig. Amen.
(NB alleen genadeverkondiging ivm begin nieuw jaar: genade als krachtbron om uit te leven.
Normaliter hier: schuldbelijdenis en verkondiging van vergevende genade)
en als antwoord: Psalm 147:4
gebed
lezing Deut.4:44 - 6:3
Psalm 81:4,6,7,8
verkondiging
Psalm 111:5,6
levenswijding
samenvatting wet (NB de Tien Woorden zijn onderdeel van de lezing uit Deut.5)
Psalm 119:39,40
meeleven
gebed
mededelingen
collecte
Psalm 134
zegen
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
6