Jaarrede van de President van de Republiek Suriname over het

JAARREDEvandePRESIDENT
vandeREPUBLIEKSURINAME
inzakehettevoerenbeleidinhetDienstjaar2017.
MevrouwdeVoorzitter,
DeJaarredeaangaandehetdoordeRegeringtevoerenbeleidinhetdienstjaar2017zal
quaopzetandersingerichtzijndantraditioneelhetgevalis.Hoekanhetookanders,
MevrouwdeVoorzitter.
MethetbesluitvandeRegeringomgebruiktemakenvandefinancieel-monetaire
mogelijkhedenvanhetInternationaalMonetairFonds(IMF)omonzezwakgeworden
economietesanerenenteversterken,heeftzijookgekozenvoorhetstrakkeregiem
vaneconomischemaatregelenvanhetIMF.
Dekritiekesociaal-economischesituatievanonslandgafonsweinigandere
mogelijkhedenomoprelatiefkortetermijnenopeffectievewijzemiddelsefficiënteen
structurelehervormingen,deeconomischeneergangtekerenendezetegelijkertijdom
tezetteninduurzameontwikkeling,datwilzeggen:omzettenineenstructurele
economischegroeigeïntegreerdmetmaatschappelijkestabiliteit.Demaatregelenvan
hetIMFzullenmetdenodigedisciplinedoordeRegeringuitgevoerdmoetenworden
endezezullenpasmetdenodigeoffersvanonsallen,overeenjaartottwee,beginnen
teleidentotdegewensteresultatenvooronzetoekomst.Onnodigtevermeldendat
wijalsvolkgeeneenvoudigewegtebewandelenhebben;dezewegisgeen
gemakkelijkeenzijzalveelvanonsallenvergen.
MevrouwdeVoorzitter,
DeeconomieverkeertophetmomentdatdezeJaarredewordtuitgesprokennog
steedsinmoeilijkvaarwater.DemijnbouwinkomstenvandeStaatnamenverderafin
2015.Erwerdeenfiscaalbeleidvaninkrimpinguitgezet;datbeleidbegonindetweede
helftvandatjaarzijnvruchtenaftewerpen.Erwerdeenstrakkeuitgavediscipline
toegepastzowelbijkredietopeningalsbijkredietautorisatie,waarbijhetbetalenvande
vastelastenensocialeuitgavenvooropstondenerdaarnaastslechtsvoor
spoedeisendeenhoognodigeuitgavenvandeministeriesgeldenwerdenvrijgegeven.
Hierdoorishetrealisatietekortteruggebrachtvan12,5%vanhetBrutoBinnenlands
1
Product(BBP)gedurendejanuaritotjulivan2015,naar3,5%indeperiodeaugustusdecembervandatjaar.
Tegelijkertijdistoenaangevangenmethetinlopenvanoudebetaalachterstanden,
omdatdienstverlenersendiverseaannemersdreigdeninfinanciëleproblemente
gerakenmethunfinanciers.Dezebetalingenhebbenbijgedragentothetvlottrekken
vanheteconomischverkeer.
In2016heeftdeRegeringeenaanvanggemaaktmetdeveilingvankorte-termijn
schuldpapieropdebinnenlandsemarkt.Schatkistpapiervan3en12maanden,eninde
toekomstmogelijkkorterecoupures,wordtinmaandelijkseveilingenaangeboden.Het
samenkomenvanaanbodenvraagnaardezebeleggingeninoverheidspapierbepaalt
danderentehierover.Hiermeeiseenaanzetgegeventotdeintroductievaneen
marktconformerentecurvevooroverheidsschuldpapier,watnavolgingkrijgtinde
geheleeconomieonderanderevoormonetairebeheersinstrumentenvandeCentrale
BankvanSuriname.
Vanbelangisookdateenhechtekoppelingtussenfiscaalenmonetairbeleidtotstand
werdgebracht,zodatoptimaleondersteuningaaneconomischestabilisatieinhet
dienstjaarkanwordengegeven.Demonetaireautoriteitenhebbeneenovereenkomst
getekendommonetairefinancieringuittesluiten.DeCentraleBankvanSuriname
ontwikkeltinditverbandnieuweinstrumentenomdebinnenlandseliquiditeitente
kunnenbeheersen.VanuitdeRegeringkomterdusgeenmonetairegeldcreatieende
CentraleBankkanzichbetertoespitsenophetbeheersbaarhoudenvande
prijsontwikkeling.Ditlaatsteisimmerseenzorgpuntgebleven.
DeRegeringheefteind2015eendevaluatietoegepast,omdatdebalanstussende
vraagenhetaanbodbinnendeeconomielangdurigverstoordwasgeraaktdoorhet
structureelverminderdzijnvanexterneinkomsten,terwijlonslandimportafhankelijkis
gebleven.Ditisduidelijkzichtbaaropdehandelsbalans,diein2015vaneenoverschot
omsloegineentekort.Hettekortopdetotalerekeningvandebetalingsbalansis
verdertoegenomen.Ookinheteerstekwartaalvan2016zettedezetrenddoor.
Inhetverlengdehiervanheeftdeoverheiddewisselkoersvrijgelatenmetalsdoeldat
marktkrachtenhetnieuweevenwichttussenvraagenaanbodtotstandbrengenener
verschuivingnaarimport-substitutiekanoptreden.Deoverheidblijftzorgdragendat
deviezenterbeschikkingkomenvooressentiëleimportenenbetalingen,zoalsvoor
2
olierekeningen,basisgoederenenmedicamenten,schuldaflossingenrente.Echter,
vooralleimportendiebuitenhetessentiëlevallen,zaldehandelaardedeviezenopde
marktkopen.Indiendedeviezenteduurworden,zaldevraagernaarafnemenenzo
ookdedrangomteimporteren.Demarktzaldanervarendatzemoetverschuiven
naarlokaleproducten.Ditishetdoelvanhetoverheidsbeleid.
Ookhelptdeoverheidomdevraagnaardeviezenintedammen,dooreenstrakfiscaal
enmonetairbeleidtevoeren.Alserovervloediggeldinomloopkomt,zalditimmersde
vraagnaardeviezendoentoenemen.Doorgeenoverbodigebudgettaireuitgavente
plegenengoedtoezichttehoudenopdekredietverleningendefinanciëlesectorwordt
bijgedragenomgezondeliquiditeitsstromenbinnendeeconomietebehouden.
DeCentraleBankvanSurinameheeftzichin2016consequentingezetvoorherwinning
vanhetvertrouwenindeeconomie,mededoordewederopbouwvanonze
internationalereserves.DiewarenpereindaugustusinmiddelsopgebouwdtotUSD
359miljoen.Ditniveauisbereiktondankshetstiptnakomenvannoodzakelijke,niet
onaanzienlijke,verplichtingeninvreemdevalutaaanhetbuitenlandindeafgelopen
achtmaanden.
Gedurendedeafgelopenachtmaandenishetmogelijkgeweesttevoldoenaande
buitenlandseschuldvandeStaat.SurinameheeftintotaalUSD122miljoenaangewend
omaanhaarvreemdevalutaverplichtingentevoldoen.Omgeenstagnatiein
noodzakelijkevoorzieningen,zoalsmedicamenten,brandstofimporten,kookgasen
basisbehoeften,tekrijgen,heeftdeBankUSD112miljoenaangewendinhet
internationaalbetalingsverkeer.Deinternationalegemeenschapneemthiermeenota
vanonzekredietwaardigheid.ZoweldeStaatalsonzeparticulieresectorkanhiervan
profijttrekken.
Degrootstebronnenaandeinstroomzijdevanonzeinternationalereserveswaren
staatsleningenadUSD176miljoenvandeInter-AmericanDevelopmentBank,
WereldbankendeCaribbeanDevelopmentBank.Eenvolgendebronaande
instroomzijdezijndemijnbouwinkomstenadUSD30miljoen.Belastinginkomstenen
niet-belastinginkomstenvandeStaat,alsookaankoopvangoudendeviezenopde
binnenlandsemarkt,warenindeperiodejanuaritotenmetaugustus2016samenUSD
39,5miljoen.
3
Deimportdekkingvanonzeinternationalereserveis,ondanksdesterkgedaalde
importenvangoederenendiensten,hersteldvan2,4maandenpereinddecember
2015tot3,5maandenpereindaugustusditjaar.DeBankendeRegeringwerken
gestaagaanstabiliseringvandeeconomie,zodatwijonsmethettreffenvangerichte
maatregelen,wederomophetpadvanherstelengroeikunnenbegeven.
WatdesocialegevolgenvanhetstrakkefinancieelbeleidbetreftlegtdeRegeringzich
nogsteedstoeophetsocialecompensatiebeleidophetaanbrengenvandenodige
efficiëntieinhetsubsidiebeleidenophetcreërenvanrandvoorwaardenvoorhogere
productieenverzelfstandigingbinnendediverseeconomischesectoren.
Hetmacro-economischbeleidvandeRegeringheeftdeinteressegewektvanhetIMF
endeStandByAgreement(SBA)vanhetIMFisuiteindelijkhetraamwerkgewordenter
ondersteuningvanonsStabilisatie-enHerstelplandoorditFonds.Hiermeezijnook
andereinternationaleinstellingeningekomen,diemetconcessioneleleningenhet
procesvanstabilisatieenherstelvanonzeeconomietotondersteuningzullendienen.
Verwachtingenoverdeoverheidsinkomstenzijnin2017gunstigerdanin2016het
gevalwas,voorzoweldemijnbouw-alsniet-mijnbouwsectoren.Onderanderezullener
nieuweinkomstentegeneind2016vanuitNewMontSurinamezijnopgrondvanhetin
productiekomenvandeMeriangoudmijn.Degeschattereëleeconomischegroei
volgenshetMediumTermFiscalFramework(MTFF)zalin2017ongeveerminus0,5%
bedragenendegeschattejaargemiddeldeinflatiezalsterkafnemen.Indekomende
jarennemendeeconomischegroeienhetpercapitainkomentoemeteen
beheersbareinflatieenmeteenlageschuldpositie.
Deverwachtingenvoordeinkomstenuitdemijnbouwsectorzijnin2017gunstigerdan
indevoorgaandejaren.Voortswordendeinstitutionelevoorbereidingenomde
staatsinkomstenstructureelteverhogenendeinningefficiënteren
publieksvriendelijkertemaken,voortgezet.Debegrotingvan2017kenmerktzichook
doorverhoogdeuitgavenaansocialeprogramma’senaankapitaalsuitgaven.
MevrouwdeVoorzitter,
VoorwatbetreftdeverslechteringvandekoopkrachtheeftdeRegeringgemeendom
enkelekoopkracht-compenserendemaatregelentetreffen,diezullenvoortduren
totdatdeeconomieweeraantrekt.DeRegeringiszicherechtervanbewust,datterwijl
dezemaatregelenalgemeenverzachtendwerken,ernoggerichtemaatregelennodig
4
zijnomdezwaarstgetroffenenteondersteunen.Erzaldaaromookgewerktworden
aanhetversterkenvandesubjectsubsidiesaandekansarmen,terwijlalgemene
subsidiesstapsgewijsafgebouwdzullenworden.
DeRegeringheeftdestijgendekoersnietoveralwillenlatendoorwerken.Zowerdin
april2016eenmaximaleprijsopdebrandstofaandepompingesteld,zodatverdere
prijsverhogingennietdoorgevoerdzoudenworden.Pasrecentelijkisdeprijsvan
brandstofmetSRD0,20(twintigcenten)perliterverhoogd,wateenkleindeelisvande
noodzakelijkdoortevoerenverhoging,hetgeeneenbelangrijketegemoetkomingaan
deverbruikerkanwordengenoemd.Ookisrecentelijkdedouanekoers,diealtijdnog
SRD4,04bedroeg,terwijldeCentraleBankkoersalopSRD7stond,gebrachtophet
niveauvandehuidigeCentraleBankkoers.
DeRegeringheeftookcompensatievoorkoopkrachtverliesgegevenaanlandsdienaren
dievanaf1december2015eenextraonbelastetoeslagvanSRD100,-krijgenophet
loon;ookisereenverhogingvandebelastingkortingtotSRD125,-opsalarissenvoor
landsdienarenvanaf1maart2016envooronderwijsgevendenvanaf1februari2016.
Tevensisvooraldezegroepeneenhogerebelastingvrijegrensingesteldopde
vakantietoelageengratificatie.VerderbeslootdeRegeringomdeenergietarievenniet
ineens,maargefaseerdaantepassen.
Doorditpadtekiezen,MevrouwdeVoorzitter,waarbijerrekeningwordtgehouden
metdedraagkrachtvandeburgersenwaarbijopdeoverheidsuitgavennogverder
bezuinigdkonwordentothetminimumvandeessentiëlevastelastenen
voorzieningen,ishettekortzeerbeperktgebleven.
MevrouwdeVoorzitter,
WewetenechterookdatdeRegeringnietoneindigdoorkanbesnoeien.Denodige
uitgaveneninvesteringenvoorhetsociaal-economischebeleidvandeRegering
moetenvanuitdebegrotinggefinancierdworden.Hetisdanookzaakomnoodzakelijke
additioneleinkomstenverhogendemaatregelentetreffen.DeRegeringheeftde
volgendewetsvoorstellenenmaatregelenopfiscaalgebiedreedsvoorbereid,teweten:
• EengewijzigdeWetVerbruiksbelastingMotorbrandstoffen;dezezalervoor
zorgendatgeïmporteerdekerosinenietlangerisuitgezonderdvan
verbruiksbelastingendatdezebelastingookgehevenzalwordenopallelokaal
5
•
•
•
•
•
•
•
•
geproduceerdebrandstoffen.
Deherinvoeringvanrij-envoertuigenbelasting;hiermeewordteennieuwebron
vaninkomsteningesteld.
Erzalgestartwordenmetdeinningvanwegenbelasting;dithoudtindater
voortaanomzetbelastingopdeopcentenvanbrandstoffenzalwordengeheven.
Verhogingvandetarievenvandein-enuitvoerkostenwet;hierdoorzullener
meerinkomstenvoortvloeienuitalleDouanetransacties,gerelateerdaande
doorvoerhandel.Dusookhetin-enuitklarenvanimportenenexporten.
AfschaffingvandeaftrekpostA.O.V.-premie;ditzalhetbelastbaarinkomen
verhogenendusextrageldbijdeBelastingdienstbinnenbrengen.
Samenvoegingvandeaccijnswetten,waardoorversnipperingwordttegengegaan
endeeffectiviteitvandeinningwordtgewaarborgd.
UitbreidingvandefiscalejurisdictienaardeExclusieveEconomischeZone.
InvoeringvandeInvorderingswet,aangevuldmeteenKeten-en
Inlenersaansprakelijkheid,waardoorbelastingengehevenwordenop
aanleverdienstenenintra-concerntransacties.
Invoeringvanmicro-feesop,onderanderetelefoonverbruik,vliegtickets,
theater-enanderentertainmentbezoektenbehoevevansociaal-medischeducatievesectoren.
Demaatregelenstrekkenzichookuitnaardedeviezenversterking,teweten:
• Inwisselplicht;opdeluchthavensengrenspostenzullenniet-ingezetenen
verplichtgesteldwordenomvastgesteldebedragenaanvreemdevalutainte
wisselen.
• Instellingvaneenmini-visumplicht,voortijdelijkverblijfvanbuitenlandse
studentenenbemanningvanlucht-enzeevervoer.
• Eenversneldevergunning-toewijzing,aanillegalebuitenlandsewerkers,diehet
nutvanhunverblijfkunnenaantonenentijdelijkinSurinamewensente
verblijven.
• Instellingvaneenrepatriëringsplichtvoorexportopbrengsten,binnende
goudsectorkanbijdeexporteenverkoopplichtaandeCentraleBankvan5-10%
vandevoorgenomenexporthoeveelheidwordeningesteld.Derepatriatieplicht
voordeviezeninkomstenzalwordengekoppeldaanlokaleherinvesteringeninde
6
goudsector.
• Ookzullendeverhogingvandeconcessiegeldenendevergunningenstelsels,
zoalsbinnendevisserijsector,wordendoorgelicht.
MevrouwdeVoorzitter,
DeRegeringheeftbeslotenaanalleactieveengepensioneerdeambtenaren,
landsdienarenendaaraangelijkgesteldeneenalgemeneloonsverhogingtegeven,die
uiterlijkeindapril2017zalplaatsvinden.DeRegeringwilhiermeebewerkstelligendat
hetlevenonderdegegevenomstandighedendragelijkerwordtvoordesamenlevingen
datdezeloonsverhogingalseenbehulpzameoverbruggingkandienenindeloopnaar
beter.
MevrouwdeVoorzitter, Erzijnaltijdenlangdiversebelastingachterstanden.DeRegeringisvoornemensdeze
achterstandenversneldteinnen.Erzaleengoedemediacampagnehieroverworden
gevoerdenerzullengunstigeprikkelsgebodenwordenomaandeburgerplichtvanhet
betalenvanbelastingentevoldoen.Zozullenbedrijvenopgeroepenwordenom
belastingachterstandeninSurinaamsedollarstebetalentegenkortingenvan25%.Bij
eenbelastingachterstandinvreemdevalutakandezeinSurinaamsedollarsafgekocht
worden,maardanmeteenopslag.Tenslottezalvoorhetgemakenvoorde
effectiviteit,deBelastingdiensteenonlineportaalinstellen.
MevrouwdeVoorzitter,
IkzeiUreedsdatdezeJaarredeandersvanopzetis.Wijstaannietmeerenkelstilbijde
oorzakenvanonzeeconomischeneergang.Wijhebbenalruimschootsdetijdgenomen
omdezeoorzakenblootteleggen,hetlaatstnoginonsStabilisatie-enHerstelPlan.
Hetisnumeerdanooitdetijdommetonzeverderediscussiehierovertegelijkertijd
vooralookaandeslagtegaan.Ja,MevrouwdeVoorzitter,omsamenmetelkaaraan
deslagtegaan.Latenwijnusamenverderinactiegaan,MevrouwdeVoorzitter.
DeovergangtotdezewerkwijzezoalsaangegevenindezeJaarrede,Mevrouwde
Voorzitter,komteropneerdathetweliswaarnoodzakelijkisomsteedsmetelkaarte
discussiërenensamenobjectiefenkritischteblijven,maardatdaarbijsteedsmoet
wordenbeseftdatalleendoordeverbindingvandetheoriemetdaadwerkelijkeacties,
7
verbeteringvandesituatiekanwordenbereikt.Wijmoetenineenopelkaar
afgestemdenationaleactiegaanomhetmaatschappelijkgetijmetvoortvarendheiden
opdekortstmogelijketermijntekeren.Enditkanalleendoormetversterkteeenheid
verderoptetrekkeninactie,evaluatieenbijstelling.Nietsdoen,stilstaanenniet
verdergaandanenkeltheoretiserenofkritiseren,zijngeenoptie:alleendeverbinding
metpositievemaatschappelijkeactieenmetopbouwendeenkritischeparticipatievan
allen,zalverlichtingkunnenbrengenentotoplossingenkunnenleiden.Kernachtig
gezegd:hetsamenkomenishetbegin,hetbijelkaarblijvenisvooruitgangenhet
samendoenleidttotsucces.Wijmogengeentijdverliezen,MevrouwdeVoorzitter,wij
hebbenelkmomentnodigomdegewensteduurzameeconomischegroeiinstijgende
lijntekrijgen,omonzelevensstandaardweeropaanvaardbaarniveautebrengen,om
dekwaliteitvanonssociaalzekerheidsstelselteverdedigenenom,metname,de
teruggangvanonzewerkgelegenheidtedoenomslaaninhetcreërenvan
werkgelegenheid.
Hetistijd,MevrouwdeVoorzitter,omonslevenspadvanduurzameontwikkelingmet
raadendaadenmetzijnallenoptepakkendoorblijvendmetelkaarinconstructieve
dialoogtezijn.Dezedialoogzalingoedeinteractiemetelkaarmoetengeschieden,
steedsgerichtopnationaleopbouw.Ditalleszalcentraalgeleidengecoördineerd
wordendoorenvanuitdeRegeringensamengevoerdmoetenwordenmetalle
grondwettelijkvastgelegdeenbeleidsmatigingesteldenationaleinstitutiesenmet
gevestigdemaatschappelijkestructuren.Wijmogen,MevrouwdeVoorzitter,enwij
móetenzelfs,eengezondeideeënstrijdblijvenvoerenvoorhetzoveelmogelijk
overbruggenvanonzeverschillenininzichten.Debasisblijftevenweldatelkediscussie
onverdeeld,eenduidigenuitsluitendgerichtmoetzijnoponsnationaalbelangen
samenzullenwijmoetenwakenvoorhetafwijkenvanhetnationalebelangendaarbij
verdeeldheidinactiesvoorkomen.Eriseenconstructievehoudingvereist,Mevrouwde
Voorzitter,dusiservoordestructiegeenplaats.Versnipperdeactieszullenonsniet
brengennaardedooronsallengewensteoplossingen.
InditverbandishetvanbelangermeldingvantemakendatdeRegeringrecenteen
PresidentiëleCommissieheeftingesteldomteevaluerenofenzoja,inwelkezinonze
vigerendeKiesregelingaangepastzoumoetenwordenterverderevergrotingvande
politiekeparticipatievanhetvolkindeontwikkeling,indiezindatergekekenzal
wordenofeenmeerrechtvaardigevertegenwoordigingvanhetvolkinhetparlement
verkregenzalkunnenworden.Deresultatenvandebredeevaluatiewordendoor
8
middelvanhearingsmetnagenoegallepolitiekepartijendieaandeverkiezingen
hebbendeelgenomen,indeloopvanhetdienstjaar2017verwacht.
MevrouwdeVoorzitter,zullenwijindachtighetvoorgaandedirectovergaantothet
aangevenvandieprojecten,waarwijalsRegeringineersteinstantiehetinitiatieftoe
nemen,omdezealsprioriteitenuittevoerenentevenshierbijalledeurenopente
latenvoornogmeeropbouwendeinitiatievenvanuitdegehelesamenleving.Vandaar
ookderecentdoordeRegeringgehoudenbrederondevanhearings,omopdezewijze
nogmeerbetrokkenheidvanmetnamefunctioneleenmaatschappelijkegroepen
vanuitdesamenlevingbijheteconomischherstelendeeconomischegroeite
bevorderen.
MevrouwdeVoorzitter,
MagikUbijdezevoorhoudendathetStabilisatie-enHerstelPlan2016-2018(het
SHP),datinjuli2016doorUwGeachtCollegewerdaangenomen,ondermeerhet
uitgangspuntendebasisisvoordezeJaarrede.DeactieradiusvanhetSHPiseffectief
inhetjaar2017endusgelijkaandievandezeJaarrede.DeJaarrede2017isdaarom
meereenactiegerichtetoespitsingvanuithetSHP.Deuniekeomstandigheidvande
noodzaakvanhetformulerenvanhetSHPtenbehoevevandefinancieringvanonze
ontwikkelingheeftdezebestuurlijkesituatiedoenontstaanvanhetsamenvallenvande
Jaarredevan2017metditSHP.HetvijfjarigOntwikkelingsplan2017-2021,datvolgens
voorschriftvandeGrondwetbijUwGeachtCollegeookwordtingediendvooraanname
bijWet,vormtindezehetlangetermijnbeleidskader,voortvloeienduithetSHPendeze
Jaarrede.HetStabilisatie-enHerstelPlan2016-2018,hetJaarplan2017,het
OntwikkelingsPlan2017-2021endezeJaarredevormenalduseensamenhangend
geheelvanfundamentelebeleidsinzichtenvandezeRegering.
MevrouwdeVoorzitter,
Hetdienstjaar2017isvancruciaalbelanginhetbrengenvaneenommekeerinonze
inkrimpendeeconomienaarhettrefzekerinzettenvandetrendnaarstabilisatie,
herstel,economischetransformatieeneconomischegroei.Onzestaatsuitgavenzijnin
hetafgelopenjaarflinkteruggebracht,daarefficiëntiebijdeRegeringgebodenisom
gesteldedoelenvaneconomischegroeitebereiken,zoalseerderindezeJaarredealis
betoogd.
9
Natuurlijkheeftdezemaatregelvanhetdiepsnijdenindeoverheidsuitgaven,inhet
bijzonderbijdesubsidieverstrekkingaandenutsbedrijvenenopsociaal-educatiefen
medischvlak,totdenodigeinkrimpingentariefsverhogingengeleidbij
overheidsdiensten,bijparastatalen,bijhetbedrijfsleveninhetalgemeeneninons
sociaal-educatief-medischverzorgingssysteem.
Metdeaanonstoegezegdezachteleningendoorgerenommeerdeinternationale
bankenvoorimplementatievanonsStabilisatie-enHerstelPlanblijvende
vooruitzichtenopsociaal-economischegroeienmaatschappelijkestabiliteithoopvol.
Denodigevoorbereidingenvoorhetkomentotaanwendingvandezeveelheidvande
aanonsterbeschikkinggesteldeleningenzijninvollegang,dochnemen,zoals
gebruikelijk,denodigetijdinbeslag.
Inkortbestekisdeproblematiekhierweergegeven,welkewijalsRegeringinhet
dienstjaar2017grondigzullenmoetenaanpakkenenwelopeenmanierdieleidttot
structureleverbetering.
DevraagkomtnatuurlijkbijUenUwgeachtCollegeop,MevrouwdeVoorzitter,hoede
Regeringdenktdezeernstigemaatschappelijkesituatieinhetdienstjaar2017verder
aantepakken,oftewelhoedeRegeringdenktdenoodzakelijkebouwstenenin2017te
leggenvooreenvoortgaandefundamenteleenvoorspoedigeaanpakvandeze
problematiek.
HieroverhetvolgendeMevrouwdeVoorzitter.
ErzalvandaagaanUenUwgeachtCollegeeentaakgerichtactieprogramworden
gepresenteerdvoorhetdienstjaar2017endattoegespitstisopoverheidsinitiatieven,
voornamelijkindeinfrastructureleensociaal-educatievesfeerenopparticuliere
investeerders,lokaleenbuitenlandse,dietrekkerszullenzijninverschillendecruciale
productie-enexportsectorenvanonzeeconomie.Doordeactiviteitenvandeze
trekkerseninvesteerderszullendeverschillendeeconomischesectoreninhungeheel
meegetrokkenwordenindeeconomischekringloop.Hierdoorwordthetontstaanvan
veelmeerparticulierinitiatiefgestimuleerd,zoalsdatvaneconomischzelfstandigen,
metnamedeKMO’s,datzijndeKleineenMiddelgroteOndernemingeninverschillende
sectoren.Normendiehierbijgesteldzullenwordenvoordeselectievaninvesteringen
zijnondermeerdebijdragenvandezeinvesteringenaanhetscheppenvan
10
werkgelegenheidenaandeviezenverdienstendoorexport.Verderzalbijdezegelet
wordenophettotstandbrengenvaneenevenwichtigespreidingvanontwikkeling
overonsgehelelandeninallesectorenterdifferentiatieinonzeeconomischebasis.
MetdezewerkwijzezaldeRegeringversnelddeSurinaamseeconomieuithetslop
moetenhalen,datwilzeggen:deproductieenexportopvoeren,dewisselkoers
blijvendstabiliseren,deinflatietotaanvaardbareproportiesterugbrengen,de
werkgelegenheidaanmerkelijkverruimenendelevensstandaardvanonsvolkweerop
redelijkniveaubrengen,kortom,deeconomischegroeibevorderen.
MevrouwdeVoorzitter,
MagikUeerstdeprojectenvoorhoudenvanparticuliereinvesteerders-zowellokale
alsbuitenlandse-dieinhetdienstjaar2017vanstartzullengaan,danwelin
voorbereidingsfasezullenzijn.
1. Allereerstkanikumeegeven,datin2017onsconventioneelbanksysteemzal
wordenaangevuldmethetsysteemvanIslamicBanking,dat,zekerinditmoeilijk
tijdsgewrichtvanonzeeconomie,eenmeerwaardeaanonsfinancieelstelselzal
toevoegen.HetIslamitischbankierenzalinharmoniemethetconventionele
gaangroeien.Hetpakketaanvoorzieningennaarburgersennaarhet
bedrijfsleventoe,vooralvoorwatbetreftdekleineenmiddelgrote
ondernemingen,zalhiermeeverderbereikbaarwordengemaakt,hetgeeneen
welkomeaanvullingisophetconventioneelbankieren.Vanaf1996heeft
SurinameeenwederzijdsrespectabelesamenwerkingmetdeOrganisatievan
IslamitischeCoöperatie(OIC)enmetdeIslamicDevelopmentBank(IsDB)en
hebbendezeIslamitischeinstellingen,naarvolletevredenheiddedoorhunreeds
gefinancierdemiljoenendollarsaanprojecteninonslandgeïmplementeerden
reedsnieuweuittevoerenmiljoenendollarskostendeprojectenvoor
financieringgoedgekeurd.
2. Dezachteleningenvanuitinternationalebankinstellingen,zijndevandeStandBy
AgreementvanhetIMF,deWereldBank,deInter-AmericanDevelopmentBank,
deCaribbeanDevelopmentBank,zullenmetdenodigevoortvarendheidworden
afgerond.Hetzelfdegeldtvooranderebelangrijkefinancieringenzoalsdievande
OrganisatievanIslamitischeCoöperatie(OIC),deIslamicDevelopmentBank
11
(IsDB),deEuropeseInvesteringsBank(EIB)envanCreditLinesentechnische
ondersteuningvanondermeerIndia,China,Indonesië,Brazilië,deVerenigde
StatenvanAmerika,Canada,Frankrijk,Maleisië,Mexico,Rusland.Ditmondiaal
netwerkvanfinancieringenenoverigevormenvanondersteuning,zaleffectief
kunnenwordeningezetindesociaal-economischeopbouwin2017enlang
daarna.
3. OpgrondslagvandeInvesteringswetvan2001,isInvestsurbijWetvan3juni
2002ingesteld.DebemensingvanInvestsurzalin2017alrondzijnendit
Instituutzaldeone-stop-windowzijnvooralleinvesteerders,zowellokaleals
buitenlandseentevensvooroverheidsinvesteringenalsvoorparticuliere
investeerders.Investsurwordteensleutelorganisatieinhetontwikkelingsproces,
zalprofessioneeltewerkgaanenzaldanookslagvaardigwordengestructureerd
enup-to-datewordengeëquipeerd.
4. Metbetrekkingtotdeagrarischesector,indezederijstbouwendeveeteelt,is
eenprogrammavanSurinamemetMaleisiëinvergevorderdstadiumvan
voorbereiding.Ditprogrammadraagtdenaam“ReverseLinkage”,hetgeen
inhoudthetuitwisselenvanonzewederzijdseervaringenalslanden.Uiterlijk
begin2017zalgestartwordenmetdetrainingvan1.500landbouwersinfarmmanagement,zaadveredelingenzaldeintroductieenteeltplaatsvindenvaneen
zestalnieuwerijstvariëteiten.Hieronderzijnrijstvariëteitenvoordiabeticien
variëteitenomteplanteninbrakwater.Ookisdeintroductievaneenaantal
aromatischerijstsoorteninhetprogrammaopgenomen.Hetzaaizaadwordtin
deeerstefaseontwikkeldompadie-opbrengstenvanzeven(7)tonperhectare
mogelijktemakenenindetweedefasezelfstottien(10)ton.Verderstaatop
hetprogrammaeentweede“ReverseLinkage”projectwaarbijdeRepubliek
IndonesiëenSurinameelkaarservaringenzullendelenophetgebiedvande
veeteeltontwikkeling.VandezijdevanSurinameisindezehetvoorstelgedaan
aanIndonesiëomdemodernetechnologiediemetsuccesistoegepastopde
veestapelinonderandereKyrgyzstan(Centraal-Azië),ookinonslandte
introduceren.Metdezetechnologiezalmenmiddelseenuiterstmoderne
methodevankunstmatigeinseminatiedekwantiteitenkwaliteitvanonze
12
veestapel,metnamevanrunderen(melk-enslachtvee),geitenenschapenin
veelsnellertempo,alshetwareexponentieelkunnenvermeerderenenverder
ontwikkelen.Doormiddelvanditprojectzullenonzeveeboerengestimuleerd
wordenomopgroteschaalteproduceren,terwijlkleineenmiddelgrotekwekers
(outgrowers)eenafzetgarantiehebbenbijdegroteboeren.Hetgaathier,
MevrouwdeVoorzitter,omtweerevolutionaireontwikkelingenindeproductie
vanrijstenindeveeteelt,dieeenenormeconomischvoordeelinbetrekkelijk
kortetijdzullenkunnenbewerkstelligen!
5. Rijstis,nagoudenolie,hetderdeexportproductvanonsland.Rijstisvangroot
belangvooronzevoedselzekerheid.Derijstsectorzalin2017vlotgetrokken
wordendoorhetondermeerfaciliterendoordeRegeringvandeopzetvaninelk
gevaleen,enlatermogelijkmeermammoet-rijstbedrijven.Hierbijzullenarealen
wordentoegekendmetalsgrondtitel“ingebruik”.Magikbijdeze,Mevrouwde
Voorzitter,opmerken,datditsysteemvangrond-enconcessie-uitgifte,metals
grondtitel“ingebruik”,zoalshiervoordelandbouwaangegeven,vooralle
investeerdersinallesectorenzalgelden.Dezewijzevanuitgiftezalmisbruikvan
onzegrondvoorkomen.
Terugkomendoprijstbouw:Moderneengeïntegreerdegroot-rijstconcerns,in
handenvanlokaleen/ofbuitenlandseparticulierenzullengestimuleerdworden.
Denationalerijstvoorzieningwordthiermeeveiliggesteld,terwijlvooralexport-
endeviezenverdienstenwordenbevorderd.Ookdewerkgelegenheidzaleen
extrastimulanskrijgen,terwijltegelijkperspectievenontstaanvoorkleineen
middelgroteondernemingenenvoorgezinslandbouw.
6. Erwordeninhetdienstjaararealenaanlandbouwgrondinverschillende
districtengereserveerdtenbehoevevanhetopzettenvanoliepalmplantages
doorgerenommeerdeinternationalegrootbedrijven.Gedachtwordtaanonder
meergrootbedrijvenuitChina,India,MaleisiëenIndonesië.
7. AanhetbananenbedrijfFoodandAgricultureIndustriesNV(FAI)teSaramaccaen
NickeriezalinhetdistrictNickerieduizend(1.000)hectareareaalworden
13
verstrektteruitbreidingvanzijnproductiebedrijf,watondermeercircaduizend
(1.000)banenextrakanscheppen,naastvermeerderingvanexportinkomsten.
8. Hethervattenvanhetopgroteschaalverbouweninonslandvancacaoenwelte
PhedraenVictoriainhetdistrictBrokopondo.Tweeduizend(2.000)hectare
grondzalverstrektwordenaangeïnteresseerdeinvesteerders.Hierdoorzullen
optermijnmeerdanduizend(1.000)mantewerkgesteldworden,gegevenhet
feitdatcacaoalenigejarenopdewereldmarktgoedeprijzenopbrengtendus
onzedeviezenverdiensten,nacircadriejaar,overeenlangeperiodegespreid,
versterktzullenworden.Hetgaathieromhettevensopzettenvaneencacaoindustrievoordeverwerkingvandevruchttotcacao-olieencacaopoeder,welke
dangrootschaliggeëxporteerdzullenworden.
9. Ookdekokosindustrie,methaarverwerkingvandekokostotkokosolie,het
verpakkenvanhetkokoswater,deverwerkingvandehardeschiltot
verschillendeproductenineenoptezettenvezelindustrie.Ookheeftde
kokosoliebelangrijkemedicinaleencosmetischemogelijkhedendie
veelbelovendzijn.Enkeleduizendenhectarengrondwordengereserveerdvoor
dezeindustrie,vooralindedistrictenCoronieenSaramacca.
10.Geïntegreerdekippenkwekerijenvangrootschaligeopzetzullensterkworden
gestimuleerdvoorparticuliereinvesteerders.Erzalindezegeïntegreerde
bedrijveneigenvoervoorzieningzijn.Debedrijvenzullenzelfopruimearealen
sojaenmaisverbouwenendezeindustrieelverwerkentotvoer.Overtolligvoer
kanwordengeëxporteerdalsookdeverkregensojaoliedievrijkomtbijde
verwerking.Hetresiduhiervankanwordenverwerkttotvoer.
WijconsumerenalsSurinaamsvolkcirca25miljoenkilogramkipperjaar.
Hiervanimporterenwijcirca16miljoenkilogramen9miljoenkilogramwordt
lokaalgeproduceerd.Dusbestaatereenruimtevan16miljoenkilogramindeze
voornationaleinvesteerders,omdegehelekipimporttevervangen.
11.Eengedifferentieerdeagrarischebasisenstructuur,metvolledigebenuttingvan
onzeagrarischepotenties,verbondenmetagro-industriëleverwerkingvan
14
vooralgroentenenfruitvoorexport,isonontbeerlijk.Hetopzettenvaneen
geïntegreerdeGroente-enFruitVerpakkingscentrale,hetzogenoemde“Packing
House”,isvanhetgrootstebelangbijderealisatiehiervan.Hetexporterenvan
kwaliteitstuinbouwproductennaardeEuropeseUnieenhetCaribischgebied,zal
hiermeegegarandeerdzijn.Hetbeheervandeverpakkingscentralezalinhanden
wordengelegdvaneenautoriteit,gegotenineenpublic-privatepartnerschap.
12.Debauxiet-aluinaardeindustriezalopnieuwoperationeelgemaaktwordeninhet
dienstjaar2017.Investeerders-zowellokalealsbuitenlandse-diekapitaal,
bekwaamhedeneninternationalemarktenbezitten,zullenwordenuitgenodigd
omdezeindustriewederoptestarten.ErzaldoordeRegeringaangewerkt
wordendatin2017duidelijkheidkomtinderelatiemetdeAlcoa,zodatergeen
beletselsmeerzijnomdezeindustrie,die100jaarinonslandisgeweest,
wederomopgestarttekrijgen.Werkgelegenheidenexportverdienstenzullenvia
dezeopstartflinktoenemen,naasthetweeroplevenvantoekomstperspectieven
vandebauxiet-aluinaardeindustrievoornogminstenshonderdjaar,geziende
enormevoorkomensinhetBakhuysgebied.
13.Investeerdersvoordeopzetvaneenmodernehoutverwerkingsindustriezullen
inhetdienstjaar2017alindestartblokkenzijn.Onslandis16,3miljoenhectare
quaoppervlakte.Circa14,8miljoenhectarehiervanisbos.
MevrouwdeVoorzitter,Surinameheeftgeenóverbekapping.Bijonsgeschiedt
houtkapduurzaam,datwilzeggenmetverplichteregeneratieoftewel
herbebossing.Onzebosbouwbedraagtthansslechts1,7%vanonsBruto
NationaalProduct(BNP)enmoetvolgensplanningrondeind2020gegroeidzijn
naarcirca2,5%vanonsBNP.Indezemodernetijd,MevrouwdeVoorzitter,zal
bijduurzamehoutkapen-verwerking,vannieuweinzichtengebruikworden
gemaakt.
Gezaagdhoutvoordelokalemarktenexportmarkt,hetproducerenvantriplex
enhetmakenvanbouwpakkettenvoorhuizenvoorzowellokaleafzetalsvoor
deexportmoetendezehoutindustrie,netalstoententijdevandeBruynzeel,
weermakentoteenleidendekrachtinderegio.Exportvanrondhoutzalperdit
dienstjaarontmoedigdwordendoortoepassingvanjaarlijkseverhogingenvande
exportheffinghierop.
15
14.Degoudprijzenopdewereldmarkthebbendeafgelopenpaarmaandeneen
constanteprijsverhoginglatenzien.Datbetekentdatgoudbedrijveninonsland,
zoalsIAMGoldenNewMontSuriname,hunproductieenexportkunnen
opvoeren,hierdoormeerdeviezeninkomstenzullenhebbenendatdaardoorde
staatskasin2017denodigemeer-inkomstenuitdezesectorkanverwachtenter
uitvoeringvanhetontwikkelingsbeleid.
DeRegeringzalvoorwatbetreftdegoudsectordeovereenkomstenmetNew
MontSurinameenIAMGoldverderblijvenmonitorenenhetmaximaal
rendementvandeelnameoptiesuitdemijn-activiteitenvandezebedrijven
garanderen.Hierbijheeftreedseenuitbreidingvanhetexploratie-en
exploitatiegebiedvanIAMGoldplaatsgevondenenligthetindebedoelingomvia
detweestaatsnaamlozevennootschappen(NV1enNV2)degewoneburger,het
bedrijfslevenendeinstitutionelebeleggerdegelegenheidtegevenmeete
investerenenteverdienenuitdeproductieendeuitbreidingenvandegoud
multinationalsinSuriname.
MevrouwdeVoorzitter,
Bijdezojuistopgesomdeinvesteringsmogelijkhedenvoorprivateondernemersiser
voldoenderuimtevooronzeeigennationaleondernemers,“LocalDirectInvestments”,
enzekerookvoordePersonenvanSurinaamseAfkomst(PSA),onzelandgenoteninhet
buitenland,alsookvoorbuitenlandersinhetalgemeenomtekomeninvesterenin
Suriname,dezogenoemde“ForeignDirectInvestments”.
MevrouwdeVoorzitter,
Nuzalikinhetkadervandeduurzameontwikkelingovergaantothetnoemenvande
voornaamsteprojectenvandeoverheidenvanoverheidsbedrijven,dievoornamelijk
gefinancierdzullenwordendoordeIslamicDevelopmentBank(IsDB)-alwaarreeds
indicatiefeenaantaloverheidsprojectenzijningediend-enverdervooreendeeldoor
anderefinancieringsbronnenendeelsookuiteigeninspanningen.DeIsDBzalindeze
eenfinancieringtegensoepelevoorwaardenverstrekkenaanonslandtergroottevan
USD1,77miljard.Projectenzullengedurendedriejaaringediendkunnenwordenbijde
IsDBdieonderworpenzullenwordenaandeproceduresvangoedkeuringvande
ingediendeprojectendoordeIsDB.Datbetekentnietdatdeingediendeprojectenallen
16
binnendezedriejaarinuitvoeringzullenwordengenomen.Zezullenuitgesmeerd
wordenovereenlangereperiodedandriejaar.Projectenzullendusgeleidelijkaanin
eenimplementatiefasekomen.Wijnoemenhier,MevrouwdeVoorzitter,naastandere
zaken,deprojectenwaaropdeRegeringzichinditdienstjaarzaltoespitsen:
1. Terondersteuningvandekleineenmiddelgroteondernemingen,KMO’s,zal
eenFondsvoorIndustrie-enProductiebevorderingenExportfaciliteringin
2017viadeRegeringwordenopgezet,omzodoendelokaleexporteurste
kunnenvoorzienvanfinanciëlegarantiesvoordeexport.Dezefaciliteitzal
ertoeleidendatdeexporteenpositieveimpulskrijgtendaarmeeookde
verdiencapaciteiteneconomischegroeivanhetland.
InhetverbandvandeKMO’szullendeStichtingGarantieFonds
Bedrijfskredieten,kortgenoemdhet“GarantieFonds”enhet“Investerings
FondsNederlandSuriname”(IFONS),-diebeideondergebrachtzijnbijde
NationaleOntwikkelingsBank(NOB)-,effectiefingezetwordeninonze
economischeontwikkeling.Het“GarantieFonds”datsinds1980isopgericht,
dochsinds1987nietmeeractiefis,staatgarantvoorkredietendieKMO’sbij
anderebankennemen,waarbijersprakeisvaneendekkingstekort.Deze
garantiegeldtuiteraardvoorrendabeleprojectenendegarantiestelling
wordtvoormaximaal80%vanhetkredietbedraggegevenaande
kredietverlenendeBanktenbehoevevandeinvesteerder.HetIFONSdatin
1996uitdeVerdragsmiddelenNederland-Surinameisingesteld,isin2010
overgedragenaanSuriname.RecentelijkisditFondsmeteenbedragvancirca
11miljoenEurodoordeStaatSurinameovergeheveldnaardeNOB.DitFonds
iseenrevolverendFondsenzalsignificantbijdragenaandeondersteuning
vankleineenmiddelgroteondernemingen.
2. Hetinuitvoeringnemenvanhetbouwenvaneennegentalpompgemalen,
metbijbehorendekustwerkenencivielewerken,omdevoortdurende
wateroverlasttijdensregentijdindeachteronsliggendejareninGrootParamaribo,indedistrictenWanica,Commewijne(Meerzorg)enSaramacca
(CreolaenCalcutta)grondigaantepakkenendefinitiefoptelossen.Hierbij
zalhetSaramacca-kanaalmetbijbehorendeaan-enafvoerkanalenopnieuw
17
gedimensioneerdenuitgebaggerdwordenen,waarnodig,zullennieuwe
kanalenaangelegdwordenomdeontwateringindezegebiedente
optimaliseren.Ditgrootsinfrastructureelwerkzalgefinancierdwordenuit
eenspecialeCreditlinevanIndia.Binnenuiterlijktweejaarzalditproject
uitgevoerdkunnenzijnenzaldeleefbaarheidvaneengrootdeelvanonze
bevolkingvergrootzijn,waarbijookdeongestoordevoortgangvan
economischeactiviteitenindezegebieden,gevrijwaardzullenzijnvan
wateroverlast.
3. Detegenvallendeeconomischeontwikkelingenhebbenhetimplementeren
vanprojecteninhetdienstjaar2016moeilijkgemaakt.Wijhebbenhierdoor
eenachterstandopgelopen.Inditdienstjaarmetdenodigebeschikbare
financieringenkunnenwijweeraandeslag.Metdezenieuwesituatiekanhet
baggerenvandeNickerie-endeSurinamerivierwederomalsdirect
uitvoerbareprojectenvanstalgehaaldworden.
4. MetdefinanciëleondersteuningvandeVolksrepubliekChinazalonze
InternationaleLuchthaven,deJohanAdolfPengelLuchthaven,
gemoderniseerdwordenmedetervoldoeningaandeinternationale
burgerluchtvaarteisen,maarookvoorhetkunnendoenafhandelenvanmeer
vliegtuigenophetzelfdemoment.Zulksmedeterbevorderingvandehubfunctiedieonzeinternationaleluchthavenkangaanvervullen.Ookzullen
hierdoorveelmeerreizigers,toeristenenzakenluimakkelijkernaarSuriname
kunnenafreizenenweervertrekken.DeSurinaamseLuchtvaartMaatschappij
(SLM)heeftreedseenbegingemaaktmetonderhandelingenmet
geselecteerdegroteengerenommeerdeluchtvaartmaatschappijeninde
wereldvoorsamenwerking.HierdoorzaldeSLMnogkansmakenophetdan
winstgevendtekunnenvoortbestaanindezeluchtvaartwereldmet
moordendeconcurrentie.Ookhettoerismezalinhetgevalvansuccesvolle
samenwerkingmeteengrotepartnerindeinternationaleluchtvaart
fundamenteleconditieshebbengekregenommeetefloreren.
18
5. DeEBSzalinhetdienstjaar2017vooralsnoggewoonvoortgaanmethet
uitbreidenvanhetopwekvermogeninParamariboenNickerie,welke
uitbreidingvoordekomendevijfjaarwordtgeschatoprespectievelijk150
MWen25MW.Ditiseenbasisgarantievooreconomischeontwikkelingen
voordeenergievoorzieningvanhettoenemendaantalhuishoudensen
bedrijven.
Hetstrevenvanderegeringiseropgerichtombinnenvijf(5)jaartegeraken
toteenmoderneenefficiënteenergiesectordiebetaalbareenergie
garandeertaandetotalebevolking.Omditterealiserendienener
maatregelengetroffentewordenophetinstitutioneelvlakenoptechnisch
enfinancieelgebied.Deinstitutionelemaatregelendiein2015en2016
getroffenzijn,behelsdenhetontwerpenvaneenconceptelektriciteitsweten
eenwetdiehetfunctionerenvandesectorregeltnamelijkeenwetopde
energieautoriteit.Dezetweewettenzijninmaart2016doorDNA
aangenomenenzijnvervolgensdaarnaafgekondigd.Inhetdienstjaar2017
wordtinlijnmetdewettenverderinhoudgegevenaandeherstructurering
vandeEnergieBedrijvenSuriname(EBS).DeNVEBSzalinhaarhuidigevorm
ophoudentebestaanenzalinfeiteopgedeeldwordenineenbedrijfvoor
transmissieendistributievanelektriciteit,eenbedrijfvoorenergieopwekking
eneenbedrijfvoorgaslevering.
Erzalin2017verdergewerktwordenaandeontwikkelingvaneen
energieprofielvooralledistrictenendorpenenwoongemeenschappeninhet
binnenlandvanSuriname.Ditenergieprofielmoetdenodigedataverschaffen
dienodigisomtekomentoteenduidigebesluitenmetbetrekkingtotde
optimaleenergiemixvantraditioneleenhernieuwbareenergiebronnenvoor
degenoemdegebieden.
6. DeSurinaamseWaterleidingMaatschappij(SWM)zalinditdienstjaar
onverkortvoortgaanmethaaractiviteitenvanhetuitbreidenvanhet
waternetenvanhetblijvenvernieuwenvanhetnetwerkvanondergrondse
buizen,omdatsteedsmeerhuishoudensensteedsmeerwoongebiedenen
bedrijvenwordenvoorzienvanstromendwater.
19
Indewaarborgingvangoedenveiligdrinkwatervoordesamenlevingwordt
deregeringgeruggensteunddoordewaterbedrijven:deSWMendeDienst
Watervoorziening(DWV).Leidraadvoorhetdrinkwaterbeleidisde
verwezenlijkingvandeaanbevelingen,zoalsdezezijnvervatinhetSuriname
WaterSupplyMasterplan2011–2024.
7. Inhetkadervandedreigingvanonzekustvlaktedoordezeespiegelstijging
zalin2017intensievervoortgegaanwordenmethetbeplantenvanonzekust
metmangroveenmethetopwerpenvaneffectieveenmilieuvriendelijke
beschermingsweringen,zoalsopWegnaarZeegeschiedtinsamenwerking
metonzeUniversiteit.Waarnodigzullenwijookdemogelijkheidvanhet
bouwenvanbetonnendamwandenbenutten.Behoudvanonskostbaar
grondgebiedenbeschermingvanonzebevolkingzijnzakenvanprimair
belangmetcontinueaandacht.
8. Eenindesamenlevingsopbouwgeïntegreerdsociaal-educatief-medisch
programma,hetConditionalCashTransfer(CCT)program-bijonsgenoemd
ProgrammavoorOntwikkelingvanWelzijnenArbeid,afgekortPOWA-
waarbijdeminstadequaattoegerustegezinneninonzesamenleving,op
bepaaldevoorwaardeneenfinanciëleondersteuningkrijgenvandeoverheid,
zalvanstartgaan.Hetgaatindezeomeenduurzameinvesteringinde
sociaal-economischzwakkegroepen.Dezefinanciëleondersteuningwordt
verleend,paswanneerenzolangdekinderenvanhetgezindeschool
bezoekenenzichtijdiglatenvaccineren.Bijditsociaalprogrammaisgeen
sprakevaneensociaalvangnet,dataandemargevandesamenleving
plaatsvindtenwaarbijgeenintegratievandezedoelgroepeninde
samenlevingplaatsheeft.Ditsociaalprogrammaisnadrukkelijkgerichtop
hetweerbaarmakenvandedoelgroependoormiddelvanonderwijsen
vormingendoorom-enbijscholingtervergrotingvandemogelijkhedenter
deelnemingaanhetarbeidsproces.Ditsociaalprogramma,datin2017
startklaarzalzijn,wordtgefinancierddoordehiergenoemdeIslamic
DevelopmentBankenzalmeteenpilotprojectaanvangen.
20
9. Inhetjaar2017zaleenaanvanggemaaktwordenmetdeimplementatievan
hetLowIncomeShelterProgram(LISP-III)meteenbudgetvanUSD25miljoen
uitdeeerdergenoemdeleningvandeIsDB.Aandenietaflatendebehoefte
aangoedehuisvestingalseenbasisbehoeftevoorontwikkelingvanhetgezin
zalverdergestaltewordengegeven.DespecifiekedoelgroepvanhetLISP-
gezinnenmeteenlaaginkomen-zalinstaatwordengesteldomteopteren
vooreensubsidieinzowelwoningverbeteringalsookinnieuwbouwinhet
kustgebied.Inhetbinnenlandzullenmeerdorpenwordenvoorzienvan
woningenbinnenditnieuweprogramma.
10.MetdefinanciëleondersteuningvandeVolksrepubliekChinazalin2017een
aanvangwordengemaaktmetdebouwvanduizend(1.000)woningen,
waardooreenbijdragewordtgeleverdomtegemoettekomenaande
woningbehoeftevanonsvolk.
11.MetbetrekkingtotdeWetHuisvestingsplan,datvan2012totenmet2017
loopt,wordendenodigemogelijkheidgebodenvoorhetbetrekkenvan
particulierebedrijventeruitvoeringvanhetwoningbouwprogramma.Indit
verbandwordtinditdienstjaardeWetAppartementsrechtvoorbereidenter
goedkeuringvoorgelegdaanUwGeachtCollege.
12.Voorwatbetrefthetbevorderenvandebereikbaarheidende
toegankelijkheidvandenoodzakelijkeonderwijsfaciliteitenvoor
districtskinderenisdeRegeringgestartmetdevoorbereidingenvanhet
opzettenvaneeneducatiefcentrumviaeenopgerichteOverheidsstichting.
Ditcentrum,genaamdStichtingEducatiefCentrumParasol,moetvoor
kinderenuitBovenSuriname,Brokopondoenelders,eenoplossingbrengen
inhunmoeilijkeomstandighedenomonderwijstekunnengenieten.Zo
krijgenkinderen,dievanuitzoeenachterstandspositiehuntoekomstmoeten
veiligstellen,beterekansentotverderezelfontwikkeling.HetEducatief
CentrumParasolmetruimtevoor300kinderen,zalverrijzenopZanderij1,
achterhetJanStarkeOpleidingscentrum,waarbijdekindereninternzullen
verblijvengedurendehetgeheleschooljaar,onderbegeleidingvan
vakbekwameleerkrachten.Zijzullenterplekkeonderwijsgenieten,met
21
reguliermedischconsultenmetvoldoendemogelijkhedenvoorsporten
recreatie.Hetgaathieromeenreedsin2016goedgekeurdproject,
gefinancierddoordeIsDB,waarvanmetdebouwindeeerstehelftvan2017
zalwordenaanvangen,nadeverplichteopenbareaanbestedingen.Detotale
projectkosten,bouweninrichtingbedragenUSD34,6miljoen.
Vermeldenswaardisdatinditdienstjaardeeerstefasevanhet
woningbouwprogramma,datuitwoningenvoor1500studentenophet
universiteitsterreinbestaat,wordtgerealiseerd.Hetbetreftindezefasetwee
(2)gebouwenvoorintotaal312studentenentwee(2)gebouwenvoor
gemeenschappelijkeactiviteiten.
13.MetfinancieringvandeIslamicBankzaldebouwvaneennieuwenmodern
ziekenhuis,hetAcademischMedischCentrum(AMC)Paramaribo,in2017
aanvangenenuiterlijkin2020opgeleverdworden.Tegelijkertijdzalhet
beddenhuisvanhetoudeAcademischZiekenhuisParamaribo(AZP)grondig
gerenoveerdworden.Eengoedvooruitzichtvooronsmedischzorgsysteem
tenbehoevevanonsvolk.
14.HetnationaalasfalteringsprogrammaDalianIV,wordtmetfinancieringvan
deVolksrepubliekChinain2017gecontinueerd.Daarbijgaathetonder
anderenom(a)derealisatievandeHighwaynaarZanderijen(b)deaanleg
vanvier(4)bruggenopdittraject,waaronderdebrugnabijVABI.
15.Inhetkadervandeveiligheidinonslandwordteendigitaalcamerasysteem
aanSurinamegeschonkendoordeVolksrepubliekChina.DeRegeringzalde
veiligheidvandeburgerinditdienstjaarnogmeergaranderenenwelmetalle
wettelijktoegestanemiddelen:metconventionelemiddelen,metdebekende
manschappenvanonzePolitieenwaarwettelijktoegestaanondersteund
doordeMilitairePolitieendooreenhedenvanhetLeger,metmaterieelte
land,tewaterenindeluchtentenslotteookmetelektronicaendigitale
systemen.Ookzullenondermeeronzebodemschattenenvisrijkdommenin
onzeExclusieveEconomischeZoneintensieverbeschermdworden.Verderzal
debestrijdingvanpiraterij,vandrugsactiviteitenenandereillegale
22
activiteitenharderterhandwordengenomen.Voortszaldeophandenzijnde
transformatievanonzeinlichtingen-enveiligheidsdienstenleidentot
verbeterdevergaringvaninlichtingenenhierdoortoteenversterkte
ondersteuningvandecriminaliteitsbestrijding.Burgerveiligheid,zogenoemd
“CitizenSecurity”,zalin2017oplandelijkniveauzichtbaarversterktworden
doorgevoerd.Onzegemeenschapzalhierdoormedeverantwoordelijkheid
kunnenenmoetendragenvoorhetverhogenvandealgemeneveiligheiden
vanhuneigenveiligheid,doorcentraaldoordeStaatgeleideenbeschermde
burgerparticipatie.TotslotzaldeRegeringcontinu,binnendeperkenvanwet
enrecht,optredenwaarenwanneerdatvereistis,terwaarborgingvande
veiligheidvandeburgerenterbeschermingvanhaveengoedvaniedereen
alsmedevandeStaatSuriname.
16.HetstaatsmijnbouwbedrijfNVGrassalcokrijgtinhetdienstjaar2017meer
mogelijkhedenaangebodenomzijnexploratie-enexploitatieactiviteiten
duurzaamuittebreiden.Hiertoezal,naaranalogievanderolwelkeStaatsolie
thansvervultindeoliesector,Grassalcoalsstaatsbedrijfactiefparticiperenin
deexploratie-enexploitatie-activiteitenvantoekomstigemultinationalsdie
inSurinamewilleninvesteren.OokzullendevolledigeBakhuysreservesvan
Suriname,welkealsstrategischereservesvoordeontwikkelingvanonsland
beschouwdkunnenworden,aanGrassalcoinconcessiegegevenworden.
Hierdoorisdebasisgelegdvoorhetverderontwikkelenvanonze
bauxietreservestenvoordelevandeSurinaamsebevolking.
17.Voordekleingoudmijnbouwzullendeinspanningeneropgerichtblijvenom
deactiviteitenvandezesub-sectorbinnenhetformelecircuittebrengen.
Hiervoorzijndenodigemaatregelenreedsuitgezet.Dezehebbenvooral
betrekkingophetverruimenvanstaatsinkomsten,royalty’senbelastingenuit
dezesub-sector.Hiertoezullenondernemersindekleinmijnbouw
gestimuleerdwordenzichteorganiserenterwillevanefficiëntereen
effectieverebedrijfsvoering.Daarnaastzalhetbeleiderookopgerichtzijnom
hetgebruikvankwikbijdegoudwinningvollediguittebannen,doorde
voortgaandeintroductievanmilieuvriendelijkeapparatuuren
winningsmethoden.Meernogdannualhetgevalis,zaldeCommissie
OrdeningGoudsectorzichrichtenophetuitbannenvankwik.
23
18.Indeeerstehelftvan2017zaleengoudconferentiewordengehoudendie
moetresultereninuitvoerbareafsprakenmetbetrekkingtotderelatietussen
degroteendekleinegoudmijnbouw,demethodenvangoudwinningende
gevolgenvanhetgebruikvankwikindezesectorvoormensenmilieu.
Erzalin2017tevenseengrondenrechtenconferentiewordengehoudenom
tekomentoteenbevredigendeoplossingvanditvraagstuk.
19.MetdefinanciëleondersteuningvandeVolksrepubliekChina,zalin2017een
aanvangwordengemaaktmetdeimplementatievanhetSurinameNationaal
BreedbandPlan.HierdoorzullenhedendaagseinnovatieveICT-diensten
beschikbaarzijnvoordetotalegemeenschap,dusookvoorhetbedrijfsleven
endeoverheid.Dezeondersteuningisterbevorderingvandemodernisering
enverbeteringvandeinfrastructuurenvandienstenvanhet
TelecommunicatiebedrijfSuriname,Telesur.HiermeezalTelesurinstaatzijn
deICT-ontwikkelingeninSurinametefaciliterenenstimuleren.Erzaleen
infrastructuuroptopniveauaangebodenwordenomdeICT-productieenexporttebevorderen.
20.OmhetproductieniveauvanStaatsolieteverhogenentegaranderenzaleen
recordaantalbronnenwordengeboord.Erzijnmomenteeldrievelden,te
weten:Tambaredjo,TambaredjoNoord-WestenCalcutta,diegezamenlijk
dieproductiezullenleveren.
21.Productieprocessenrakensteedsmeergeglobaliseerd,waarbijdelenworden
verplaatst,“geoutsourced”,onderanderenaarlandenindewereldwaarde
productieofdienstgoedkoperkanplaatsvinden.Bedrijvendiesuccesvolzijn
inhetoutsourcenvandelenvanhunproductieprocessenrealiserensteeds
grotereconcurrentievoordelenenhebbeneensterkeremarktpositie.Ons
landheeftuniekevoordelenalsvestigingsplaats,alsoutsourcebestemming.
Dezenieuwesectorbiedtuitstekendekansenvoorhetcreërenvan
additionelewerkgelegenheidopelkniveau.Deregeringzaleensterk
faciliterendbeleidvoeren,ooknaarSurinaamseondernemerstoe,dieindeze
24
sectoractiefwillenzijn,teneindeoutsourcingnaarSurinamete
ondersteunen.
MevrouwdeVoorzitter,
Vanbelangbijdebijzondere,overwegendselectieveaanpak,toegespitstop
vooruitgeschovenbeleidssectorenentaakgerichteactieprogramma’svoorde
sociaaleconomischeontwikkelingin2017,ishetbenadrukkenvandedirecteaandacht
diegeschonkenzalmoetenwordenaanzakendiedezeontwikkelingnoodzakelijkerwijs
moetenbegeleidenenondersteunen.
Wijnoemenondermeerdeinvoeringvannieuwewetgevingen/ofaanpassingvan
oudewetgeving,zoalsInvesteringswetgeving,SocialeZekerheidswetgeving,
milieuwetgeving,Immigratiewetgeving,WetRuimtelijkeOrdening,Wetopde
JaarrekeningenenWetOpenbaarheidvanBestuur,WetPrivatiseringStaatsbedrijven,
naastdeaanpassingvanonzebevolkingspolitiekenonzearbeidsmarktpolitiek.
DeRegeringrekentwederomopdevolledigesteunvanUwGeachtCollegebijde
invoeringvannieuwewetgevingenaanpassingvanbestaandewetgeving.
Defocusgebiedenvandearbeidsmarktpolitiekzullenzijnde
werkgelegenheidsbevordering,werkloosheidsbestrijding,socialezekerheiden
arbeidsbescherming.In2017zullenarbeidsbemiddeling,
ondernemerschapsbevordering,hetpromotenvanmicro-ondernemerschapenom-,
bij-enherscholingvanwerknemersbelangrijkeinstrumentenzijnvoorhetklaarstomen
vanhetarbeidspotentieelvooronzeoptestartenproductieprocessen,zowelingrote
alsinkleineondernemingen.Vakscholingzalinverschillendedelenvanonsland
gebrachtworden.BijwerkgelegenheidsvergrotingzaldeRegeringzichookrichtenop
hetvergrotenvandearbeidsparticipatieondervrouwen,jeugd,personenmeteenlage
opleidingenmensenmeteenbeperking.
Despecialeaandachtinditdienstjaarvoorberoepsonderwijszalmoetenresulterenin
regionaliseringvanscholenvoorberoepsonderwijsenwelopbasisvandeeconomische
activiteitendiealshoofdmiddelvanbestaanindieregiowordenuitgeoefend:dus
25
spreidingvanbijvoorbeeldscholenvoorlandbouwonderwijs,bosbouwonderwijs,
mijnbouwonderwijsenvoortoerisme-onderwijs.
MevrouwdeVoorzitter, In2017wordteenbegingemaaktmetdebouwvanhethoofdkantoorvandeSuriname
NationalTrainingAuthority(SNTA)enmetdebouwvanzeven(7)trainingscentra
verspreidoverhetgeheleland.HetSNTAiseropgerichtommensendenodigekennis,
vaardighedenenhoudingbijtebrengenomsuccesvolingezettekunnenwordeninde
arbeidsmarkt.
DeRegeringwileropwijzendatinhetdienstjaar2017detoegankelijkheidvoorhet
secundairentertiaireonderwijsveiliggesteldwordt,doorhetverstrekkenvanmeer
studiebeurzenenmeerstudieleningenaanstudenten,zodatzijkunnenstuderenin
eigenlanden,waarnodig,eveneensmetfinanciëleen/ofmetadditionelefinanciële
ondersteuningvanSurinameinhetbuitenland.Ditallestendienstevanduurzame
ontwikkelingvandeSurinaamsesamenleving.
MevrouwdeVoorzitter,
Devoortgaandeherstructureringvanonsgezondheidszorgsysteemterblijvende
garanderingvandebereikbaarheid,toegankelijkheidenbetaalbaarheidvan
gezondheidszorgvooronsvolkzalverderaangepaktworden.
Deregeringbeseftdatmomenteelveelgeldgaatrichtingdecuratievezorg-financiële
injecties,schuldovernamen,inkoopmedicamenten-enveelmindernaarde
preventievegezondheidzorg.Wijzijnonserterdegevanbewustdatopdeeersteplaats
preventiedefundamenteleveranderingzalkunnenteweegbrengeninde
gezondheidszorg.Indebegrotingvan2017zullendeeerstepilotprojectenuitgevoerd
wordenzodatwijopdelangetermijneenhaltzullenkunnenroepenaandesteeds
duurderwordendezorgdooreensteedsgezonderesamenlevingtecreëren.
Deaandachtvooraandoeningendiedemeesteziektelastveroorzaken,zoalsde
infectieziektenHIV,malaria,denietoverdraagbareziekten,dezogenaamdeNon
CommunicableDiseases(NCD’s)zalwordenvoortgezet.Specialefocuszalgelegd
wordenopgeestelijkegezondheid,hetzeerbelangrijkeMoeder-Kind
gezondheidsprogrammaenzekerinhetlichtvandeontwikkelingenvandeafgelopen
tweejaarmetepidemieën,zoalsChicungunyaenZika,zalmetgerichteactie
26
voortgegaanwordentervernietigingvandeziekteveroorzakersinonzewoon-,werk-
enleefomgeving.HetNationaalActieplanvoordepreventievanchronischeziektenzal
verderwordenuitgevoerd.Hierbijmoetzekergenoemdwordenhet“HealthinAll
Policies”procesdatookgedurende2017verderuitgeroldzalwordenmetintensivering
vaneenintersectoraleaanpakvandesocialedeterminantenvanchronischeziekten.
MevrouwdeVoorzitter,
DeRegeringzalvoortgaanmethetvoerenvaneensociaalbeleidmetondermeerals
doel:
- datdeomgevingsfactorenvoorsocialeafhankelijkheideneconomische
kwetsbaarheidvanindividuenengezinnenaanpakt;
- datdeeigenverantwoordelijkheidenvaardighedenvanindividuen,gezinnenen
groepentotbezitsvorming,inkomens-enkennisverwervingverhoogt;
- datburgersverzekertvansteun,opvangenbegeleidingbijhetoptredenvan
onverwachtegebeurtenissenofperioden,zoalsnatuurlijke,socialeen
economischecalamiteiten.
HiertoezalhetsociaalzekerheidsstelselvandeRegeringverderaangepastwordenaan
onzegewijzigdeeconomischeomstandigheden,terwijlookhetsociaalinstrumentvan
maatschappelijkopbouwwerkintensieveringezetzalwordenomburgersinhunwoon-,
werk-enleefomgevingdoororganisatieenvormingsociaalteverzelfstandigenenhen
totindividueleencollectiefopbouwende,saamhorigheidenonderlingesteun
verlenendeactiviteitentemotiveren.Inditverbandpastheteerdergenoemde,indit
dienstjaarterealiserenproject“POWA”,ProgrammavoorOpbouw,WelzijnenArbeid.
MevrouwdeVoorzitter,
Iederemedailleheefthaarkeerzijde,haaranderezijdedieeenanderbeeldaangeeft.
Algemeengezegd:“Iedernadeelheeftzijnvoordeel”,of“iederemoeilijkheidheeftzijn
mogelijkheden”.Doordeterugganginonzeeconomie-deenezijdevandemedaille-
hebbenwijkunnenervaren,datwijvooralindelaatstetwintigjaaralssoevereinland
eringeslaagdzijneenveelzijdigebasistehebbengegevenaanonzebuitenlandse
relaties,zowelinbilateraalalsinmultilateraalopzicht,zowelinregionaalalswelin
intercontinentaalverband:ditisdeanderezijdevandemedaille.Metregionaal
bedoelenwijondermeeronzerelatiesmetonderanderenFederatieveRepubliek
Brazilië,Frankrijk,UNASUR,hetAmazonePact,deCARICOM,deCELAC,deAssociatie
27
vanCaribischeStaten,deVerenigdeNaties,deCaribbeanDevelopmentBank,deInterAmericanDevelopmentBank,deWereldbankenallerelatiesdiewijopgebouwd
hebbenmetafzonderlijkeStatenopditHalfrond.Metintercontinentaalbedoelenwij
onzerelatiesinanderewerelddelen,ondermeermetdeOrganisatievanIslamitische
Coöperatie(OIC),deIslamicDevelopmentBank(IsDB),deEuropeseInvesteringsBank
(EIB),deNon-AlignedMovement(NAM),deAfricanCaribbeanPacific-EuropeseUnie
(ACP-EU-relatie),deverstevigingvanderelatiesmetdeVolksrepubliekChina,India,
Indonesië,Zuid-Afrika,Noord-AmerikaenEuropa.Juistomdatwijalssoevereinenatie
geslaagdzijninhetdifferentiërenvanonzebuitenlandsepolitiek,hebbenwijindezenu
heersendeprecairefinancieel-economischesituatievanonsland,devruchtenvandeze
differentiatiekunnenplukken,getuigedevelekantenvandewereldvanwaarwij
ondersteuningkrijgen.Eentochwelverbluffendeverworvenheidvanonsals
soevereinenatie!Uitdezemoeilijkesituatievanonslandisthanskomenvasttestaan,
datwijalsvolkeengrandiozejobhebbengedaaninwereldverband,watuitsluitend
mogelijkisgeweestvanwegeonzesoevereinestatusalsland.Dooronzeintegratiein
dewereldgemeenschapgenietSurinamethansinternationaleerkenningen
waardering.Nogmaalsdekeerzijdevandemedaille!Aanonsalsvolknudeplichtom
dezebilaterale,regionaleenintercontinentalesteun,versneldomtezettenin
resultatenvooronzealgeheleontwikkeling.
MevrouwdeVoorzitter,
WijhebbendevrijheidgehadomUenUwgeachtCollegedeactiegerichte
beleidsaanpakalsmededeprioriteitenvanonsbeleidshandeleninhetdienstjaar2017
aantegeven.DebasesvandeJaarrede,enikherhaal,zijnhetStabiliteitsenHerstel
Plan2016–2018,hetJaarplan2017enhetOntwikkelingsPlan2017–2021.Metde
aanUvoorgehoudenbeleids-enactievoeringin2017kunnenwijalsRegeringnaaronze
inzichteneninschatting,meer,beterensnellerresultaatboekenomuithet
economischedaltekomeneneconomischegroeienmaatschappelijkestabiliteitte
bereiken.
BijdebegrotingsbehandelingperministeriezultU,MevrouwdeVoorzitter,ookeen
beeldkrijgenvananderezakendiedebevolkingrakenendieookeengepaste
beleidsaandachtvandeRegeringzullenkrijgenin2017.
MevrouwdeVoorzitter,
28
Wijlevenineenonstuimigewereld;eenwerelddieonherkenbaarenonvoorstelbaar
quaaardisveranderdinrelatiefkortetijd.Binnendetijdspannevaneengemiddelde
mensenleeftijdheeftditalleszichopwereldniveauvoltrokken.Demachtsverhoudingen
tussendegrootmachtenzijnnaeentijdvanrelatieverust-dezogenaamdetijdvande
gewapendevrede-wederombelandineentijdvanrelatieveoorlog,ineentijdvan
ontplofbarevrede.Onzehoopblijfthierbijdathetmenselijkvernuftenmoraal
uiteindelijkzullenzegevierenendatditdemensheidzalreddenvanondergang.
InditverbandverwijsiknaardewijzewoordenvanZijneHeiligheidPausFranciscus,die
recentindemaandaugustus,tijdenszijnbezoekaanPolenzei-woordenvangelijke
strekking-datdemensheidinoorlogismetzichzelfendatdemensheidvredeis
vergeten.DePausbetoogdedatdeoorlogwaarindemensheidzichnubevindt,geen
religieuzeoorlogis.DePauszeidatnuindewereldeenoorloggaandeisommacht,om
belangenenomhetbezitvannatuurlijkehulpbronnen.
MevrouwdeVoorzitter,
DeRegeringbeseftdatdebevolkingindeafgelopenperiodeflinkeoffersheeft
gebrachtomzichindezemoeilijketijdtekunnenhandhaven.Debevolkingheeftde
Regeringmethaargeduld,demogelijkheidgebodenomnaargepasteoplossingente
zoeken.
DeRegeringneemthierbijdevrijheid,MevrouwdeVoorzitter,omviaudegehele
Surinaamsebevolkingtebedanken.DeRegeringverzekertdebevolkingdatzijhaarin
dezenietzalteleurstellen.DeRegeringgeeftu,volkvanSuriname,ookdeverzekering,
datnogindeloopvanditdienstjaarlichtpuntentezienzullenzijnenverlichtingal
voelbaarzalzijn.Geefdemoednietop.Wijgevenditlandnietover.Wijzullensamen
metudeproblemendieoponsafgekomenzijn,overwinnen.Magiknogmaalsopueen
beroepdoenomdatzelfdegeduld,diezelfdenationaleopstellingnogdoortezetten,
opdatdeoplossingenspoedigvooronsallenkunnenkomen.
MevrouwdeVoorzitter,
MogenwijdeAlmachtigeprijzen,datwij,Surinamers,indezewoeligewereldvan
oorlogengeweld,vanterreurenangst,vanmachtenhebzucht,alsvolkineenheid
blijvenleveninditlandvanharmonie,vredeenrespectvoorelkaar.Indeze
vertroebeldewereldisSuriname,onsland,eenparadijsvanvrede,eenoasevanrust,
29
waariniedereenzouwillenleven.Magiku,volkvanSuriname,verzoekendezevrede
metliefdetekoesterenenhaarnimmerlostelaten.Vredeenharmonieoverstijgenal
onzeverschillen,onzereligieuzeverschillen,onzeetnischeverschillen,onzeculturele
verschillenenonzetaalverschillen.Aldezeverschillenzijnwelkom,zijzijnonsdoorGod
geschonkenenmakendeeluitvanonzerijkgevarieerdenatuurlijkerijkdommenals
natieenwijzijnerheeltrotsop.Maarnimmermogenonzeverschillen,enzekerook
nietonzepolitiekeverschillen,leidentotonderlingonbegripenonverdraagzaamheid
jegenselkaar.Hetbehoudvanonzekostbarevredeoverstijgtalonzeverschillenen
gaatverbovenalhetanderehieropaarde.
GODZIJMETONS.
IkdankU.
30
Staatumijeveneenstoeomdeontwerpbegroting2017tepresenteren.
Hettotaalvandegeraamdeoverheidsinkomstenvoorhetdienstjaar2017bedraagt
SRD6.967,3mln(ZESMILJARDNEGENHONDERDZEVENENZESTIGMILJOEN
DRIEHONDERDDUIZENDSURINAAMSEDOLLAR).
DegeraamdeuitgavenbedragenintotaalSRD8.145,7mln(ACHTMILJARDHONDERD
VIJFENVEERTIGMILJOENZEVENHONDERDDUIZENDSURINAAMSEDOLLAR).
Hetsaldovandetotaleontvangstenendetotaleuitgavenpresenteert
eentekortvanSRD1.178,4mln(EENMILJARDHONDERDACHTENZEVENTIGMILJOEN
VIERHONDERDDUIZENDSURINAAMSEDOLLAR).Dittekortisgelijkaan4,0%vanhet
BrutoBinnenlandsProduct.
Naderuitgesplitstbestaatdetotaleoverheidsuitgavenvoorhetdienstjaar2017uit:
OperationeleUitgavenadSRD2.850,4mln(TWEEMILJARDACHTHONDERD
VIJFTIGMILJOENVIER-HONDERDDUIZENDSURINAAMSEDOLLAR),terwijlde
Programma’seentotaalbedragbestrijkenvanSRD5.295,3mln
(VIJFMILJARDTWEEHONDERDVIJFENNEGENTIGMILJOENDRIEHONDERDDUIZEND
SURINAAMSEDOLLAR).
Deoperationeleuitgavenhebbenbetrekkingopdepersoneelsgerelateerde,overige
operationeleuitgavenenkapitaaluitgavenvandeverschillendeministeries.Ten
aanzienvandepersoneelsgerelateerdeuitgavengaathetmetnameomdekostenvan:
• Lonenensalarissen;
• Socialepremies.
31
Metbetrekkingtotdeoverigeoperationeleuitgavenwordtmetnamebedoeldde
kostenvan:
• Goederenendiensten;
• Subsidies,Bijdragenenschenkingen;
• Kantoorkosten,aanschaffingenenkleinonderhoudaangebouwenenterreinen.
DeProgramma’spresenterenhetuittevoerenbeleidc.q.projectenvanderegering.
HiervanzaleenbedragvanSRD5.109,9mln(VIJFMILJARDHONDERDNEGENMILJOEN
NEGENHONDERDDUIZENDSURINAAMSEDOLLAR)uiteigenmiddelenworden
opgebrachtenSRD3.035,7mln(DRIEMILJARD
VIJFENDERTIGMILJOENZEVENHONDERDDUIZENDSurinaamseDollar)zaluitleningen
enanderefinancieringsbronnenwordengefinancierd.
Metbetrekkingtotdetotaleoverheidsontvangstenvoorhetdienstjaar2017worden
dezeonderverdeeldin:
• DirecteBelastingenadSRD1.013,0mln(EENMILJARDDERTIENMILJOEN
SURINAAMSEDOLLAR)
• IndirecteBelastingentenbedragevanSRD1.965,5mln
(EENMILJARDNEGENHONDERDVIJFENZESTIGMILJOEN
VIJFHONDERDDUIZENDSURINAAMSEDOLLAR)
• NietBelastingOntvangstenvoorSRD953,1mln(NEGENHONDERD
DRIEENVIJFTIGMILJOENHONDERD-DUIZENDSURINAAMSEDOLLAR)
• OverigefinancieringsbronnenvoorhettotaalbedragvanSRD3.035,7mln
(DRIEMILJARDVIJFENDERTIGMILJOENZEVENHONDERDDUIZENDSurinaamse
Dollar)zijndeleningenenschenkingen
• Hettotaalbedragaanbelastingen-ennietbelastingmiddelenkomtneer
opSRD3.931,5mln(DRIEMILJARDNEGENHONDERDEENENDERTIG
MILJOENVIJFHONDERDDUIZENDSURINAAMSEDOLLARS).
IkDankU
32