X en Y chromosoom variaties X en Y chromosoom variaties komen bij 1 op 500 mensen voor. Bij ongeveer 75% van deze mensen wordt dit echter nooit vastgesteld. De menselijke cellen bevatten 46 chromosomen: 22 paar autosomen en 1 paar geslachtschromosomen. Vrouwen hebben 2 X chromosomen (46,XX). Mannen hebben één X en één Y chromosoom (46,XY). Variaties hierin worden aangeduid met de term SCA, afkomstig van het Engelse sex chromsome aneuploidy. De meest voorkomende SCA bij vrouwen is 47,XXX (Trisomie X). De meest voorkomende SCA bij mannen is 47,XXY (Syndroom van Klinefelter) of 47,XYY. Daarnaast zijn er ook nog verschillende vormen van SCA met 48 of 49 chromsomen en is er het Turner syndroom (45,X). De symptomen behorend bij SCA kunnen variëren van mild tot ernstig. Het kan hierbij gaan om fysieke, hormonale, neuro-cognitieve, psychische en sociale problemen die invloed hebben op het dagelijks functioneren. Symptomen die kunnen voorkomen zijn vertraagde spraakontwikkeling, lage spierspanning, verminderde coördinatie, leerproblemen en een groter postuur. Ook angst, depressie, aandachtsproblemen en sociale onrijpheid kunnen voorkomen. Een verstandelijke beperking kan bij een enkeling voorkomen, maar is niet gebruikelijk. Vrijwel nooit komen bij een persoon alle symptomen voor. De meeste symptomen kunnen door vroege diagnose al snel worden opgespoord en succesvol worden behandeld met bijvoorbeeld spraak- en ergotherapie .Wanneer leerproblemen voorkomen, kan speciaal onderwijs worden aangeraden. Mensen met SCA kunnen er iets langer over doen voor zij zich volledig als volwassenen hebben ontwikkeld, maar de meesten zullen uiteindelijk zelfstandig wonen, een carrière hebben en een gezin vormen. 47,XXY is een SCA waarbij sprake is van een extra X chromosoom. Het komt voor bij 1 op 600 mannen. Vroege diagnose en ondersteuningsprogramma’s zijn belangrijk om onnodige complicaties te voorkomen. Diagnostische middelen: genetisch bloedonderzoek, XCAT buccaal uitstrijkje, FISH (fluorescence in situ hybridization) of microarray Prenatale diagnostische middelen: vruchtwaterpunctie, vlokkentest of NIPT (niet-invasieve prenatale test). Diagnostisch onderzoek wordt aangeraden wanneer een kind of een volwassene een aantal van onderstaande symptomen vertoond. Meest voorkomende symptomen bij kinderen: Vertraagde spraakontwikkeling Hypotonie (lage spierspanning Cryptorchisme (niet-ingedaalde testikels) Taurodontism (large pulpy tooth interior and thin enamel) Vertraagde sociale ontwikkeling Leerproblemen Pervasieve ontwikkelingsstoornis (PDD-NOS) of een milde vorm van autisme spectrum stoornis Aandachtstekort en/of hyperactiviteit Vertraagde puberteit Meest voorkomende symptomen bij tieners en volwassenen: Testicular failure, hypogonadisme, en sterk verminderde hoeveelheid of afwezigheid van zaadcellen Onvolledige puberteit Lang gestalte Kleine, stevige testikels Aanhoudende leer- en/of sociale problemen Vertraagd beroepsgericht succes Angst, depressie of andere stemmingsstoornissen Soms gynaecomastie (borstontwikkeling) die niet verdwijnt gedurende de puberteit Volwassenen met XXY hebben meerdere opties voor gezinsvorming, zoals begeleide voortplanting (ICSI - intracytoplasmic sperm injection), adoptie of donorsperma. Volwassenen kunnen een verhoogd risico hebben op medische complicaties, zoals diabetes type 2, en moeten daarom regelmatig gescreend worden door informed primary care providers. Effectieve therapieën en behandelingen voor 47,XXY (op indicatie) Baby’s en jonge kinderen kunnen baat hebben bij vroege interventies Kinderen kunnen profijt hebben van speciale diensten zoals: Logopedie Ergo- en fysiotherapie Speciaal onderwijs Sociale vaardigheidstraining Gezins- of individuele therapie Gedragsconsultaties Regelmatige lichaamsbeweging en programma’s om het bovenlichaam te versterken. Adolescenten met 47,XXY moeten in de gaten gehouden worden tijdens de ontwikkeling en voortgang van de puberteit om te bepalen of en wanneer testosteronbehandeling nodig is.* Eind van de adolescentie en volwassenheid: Testosteron of andere hormoonbehandelingen* Het invriezen van sperma tijdens de adolescentie of ondersteunde voorplanting als volwassene Operatie voor gynaecomastie Psychologische begeleiding Beroepsgericht advies en aangepaste werkplekken Tandheelkundige zorg Een gezond dieet en voldoende beweging om de cardiovasculaire gezondheid te behouden en osteoporose te voorkomen * In sommige gevallen kan gender counseling wenselijk zijn.