Knuppel terug in Grieks hoenderhok

Economisch Bureau
Markten in Beweging
10 februari 2017 | Afgesloten om 11:45 uur
Knuppel terug in Grieks hoenderhok
Geld- en kapitaalmarktrente
Terwijl markten zich toch al zorgen maken over de vele verkiezingen die in Europa
aanstaande zijn, brengt het IMF de Griekse crisis terug op de agenda.
10jaars swaprente
1,0
3maands euribor
0,5
Alhoewel deze week de spreads weer wat daalden, blijft de onrust omtrent de Europese
politiek bovenaan de agenda. Op maandag piekten de spreads op de 10-jaars rente voor
0,0
Frankrijk en Italië met Duitsland, op de hoogste niveaus sinds 2015. Al daalden de spreads
hierna wat, blijft de nervositeit omtrent een mogelijke verkiezingswinst van eurosceptici
-0,5
jul-16
okt-16
aanwezig. In Frankrijk zorgt het financiële schandaal rond François Fillon voor zorgen.
Marine Le Pen staat bovenaan in de peilingen voor de eerste ronde van de
jan-17
Wisselkoersen
1,20
EUR/USD, l.as
0,95
EUR/GBP, r.as
0,90
1,10
0,85
1,00
jul-16
0,80
okt-16
jan-17
AEX, l.as
S&P500, r.as
2400
450
2200
400
jul-16
2000
okt-16
Bron: Macrobond
Italiaanse verkiezing in juni baart investeerders zorgen. In de peilingen lijkt de Italiaanse
steun voor eurosceptische partijen zeer groot en een vervroegde verkiezing zou daarom
meer onzekerheid over de euro met zich mee kunnen brengen.
Misschien nog wel concretere zorg over de Eurozone werd deze week door het IMF
gebracht. De deelname aan het derde reddingsprogramma voor Griekenland is allerminst
zeker na de laatste review van het fonds. Het IMF is verdeeld over het primaire
begrotingsoverschot van 3,5% dat Griekenland moet halen. Volgens het IMF gaat dat in
2018 (wat de afspraak is) niet lukken en moet er nog meer bezuinigd worden, al zijn er ook
bestuurders die dat teveel van het goede vinden. Ook de Europese Commissie vindt dit
Aandelenmarkten
500
presidentsverkiezingen en zij benadrukte deze week nog eens dat een einde van de Franse
deelname aan de euro een belangrijk onderdeel van haar campagne is. Ook een mogelijke
jan-17
niet nodig en de Grieken zelf natuurlijk helemaal niet. Ook vindt het IMF de Griekse
schuldenberg te hoog en moet er meer schuld afgeschreven worden. Dat laatste zal
politiek lastig zijn om voor elkaar te krijgen. Zeker nu er dit jaar verkiezingen in Duitsland,
Frankrijk en Nederland op de rol staan. Dat zet deze landen voor een dilemma omdat zij
niet zonder het IMF verder willen omdat de controle op Griekse hervormingen anders
alleen in de handen van de Europese Commissie komt te liggen. Die zou niet streng genoeg
zijn. Er zal voor juli een oplossing gevonden moeten worden, want dan moet Griekenland
een grote lening van 9 miljard euro terugbetalen. Deze onzekerheid zorgt voor een sterke
stijging in de rente op Griekse staatsobligaties, de 2-jaars rente steeg deze week tot boven
de 10%, de hoogste stand sinds juni vorig jaar.
Volg ons op Twitter
INGnl_Economie
Het is echter niet alleen het politieke risico in de eurozone dat ervoor zorgt dat rentes
verhoogd zijn, ook wordt er vooruit gelopen op een einde aan het obligatie
opkoopprogramma van de ECB. Sinds de inflatie aan het oplopen is nu de olieprijs weer
wat aangetrokken is, zijn de discussies over mogelijk afbouwen (‘taperen’) van het
obligatieopkoopprogramma van de ECB begonnen. Nu de Nederlandse inflatie 1,7%
Bert Colijn
Senior econoom
Amsterdam
06-30656223
[email protected]
Dimitry Fleming
Senior econoom
Amsterdam 06–22954875
[email protected]
bedraagt en de Duitse zelfs hoger ligt, begint het ruime monetair beleid op nog meer
weerstand te stuiten. Deze week gaf ECB-president Mario Draghi echter aan dat de huidige
omstandigheden nog niet sterk genoeg zijn om te gaan taperen, hetgeen voor wat druk
op de euro-dollar zorgde. Zo daalde de koers deze week van 1,075 naar 1,064 op het
moment van schrijven.
Bert Colijn
Focus: de Nederlandse economie heeft de vaart er in 2016 goed in weten te houden
Focus: economie ging het jaar sterk uit
Nederlandse consument steeds belangrijkere groeimotor
 De Nederlandse economie heeft de vaart er afgelopen jaar
goed in weten te houden. Op Valentijnsdag komt het CBS
met de eerste schatting van de groei over 2016. Een plus
van ruim 2% is goed mogelijk. De hoge groei komt deels
doordat Nederlanders vorig jaar een flink aantal dagen
meer hebben gewerkt dan in 2015. 2016 was een
schrikkeljaar en de kerstvakantie viel laat. De periode
waarin veel mensen vrij nemen, viel voor de helft in 2017.
 Maar de sterke economisch groei komt niet alleen door de
extra werkdagen. Gecorrigeerd voor dit effect groeide de
economie in de eerste drie kwartalen met een
bovengemiddelde 0,7% per kwartaal. Het cijfer over Q4
wordt pas volgende week gepubliceerd, maar een handvol
beschikbare maandcijfers wijst in de richting van 0,8%
groei. Dit weten we al over het laatste kwartaal:
BBron: Eurostat, bewerking ING Economisch Bureau
 De maakindustrie heeft de productie in de laatste drie
maanden van 2016 met 2% opgeschroefd tot het hoogste
niveau ooit. De chemische, elektrotechnische en rubberen kunststoffenindustrie groeiden met 4 tot 5%. De
gasproductie steeg 6%. De totale industrie (incl energie)
maakt zo’n 20% uit van de economie. De bouwsector (een
kleine 5% van de economie) produceerde in oktober en
november ruim 1,5% meer dan een kwartaal eerder.
 Consumenten kregen, geholpen door banengroei, meer
vertrouwen om geld uit te geven. De winkelverkopen
lagen in oktober en november ruim 2% hoger dan in Q3
2016. Vooral de non-food uitgaven stegen. Door een
sterkere buitenlandse vraag steeg de export van goederen
ook, harder dan de import.
 Maar er waren niet alleen plussen. De investeringsindicator
van het CBS wijst op een daling in Q4; de eerste in 2,5 jaar.
 Al met is de Nederlandse economie 2016 met een stevig
groeitempo uitgegaan. Bekijk het ING Dutch Economy
Chart Book voor meer over de staat van de economie.
Dimitry Fleming
Rente- en valutavooruitzichten
Q1 2017
Huidig1
Rentes
Forward1,2,4
ING3
Q2 2017
Forward1,2,4
ING3
Q3 2017
Forward1,2,4
ING3
Q4 2017
Forward1,2,4
ING3
%
ECB refi-rente
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
3-maands euribor
-0,33
-0,30
-0,33
-0,28
-0,32
-0,25
-0,31
-0,21
-0,31
2-jaars swap euro
-0,14
-0,13
-0,15
-0,09
-0,15
-0,05
-0,05
-0,01
0,05
5-jaars swap euro
0,15
0,17
0,18
0,23
0,13
0,28
0,20
0,34
0,35
10-jaars swap euro
0,76
0,78
0,80
0,83
0,65
0,89
0,80
0,94
0,95
1,12
Wisselkoersen
Aantal vreemde valuta per 1 euro
EUR/USD
1,06
1,07
1,02
1,07
1,05
1,08
1,10
1,08
EUR/JPY
121
121
120
121
121
121
130
121
134
EUR/GBP
0,85
0,85
0,87
0,85
0,88
0,86
0,90
0,86
0,88
EUR/CHF
1,07
1,07
1,05
1,07
1,08
1,06
1,09
1,06
1,10
Noot: kwartaalultimo’s tenzij anders aangegeven
1) 10 februari om 11:15 uur
2) Impliciete renteverwachting en wisselkoers zoals kan worden afgeleid uit forward-contracten
3) Basisverwachting ING, d.d. 6 januari. Wisselkoersverwachting per 10 februari.
4) Voor de 3-maandsrente is gebruik gemaakt van de volgende Forward Rate Agreements 2x5, 5x8, 8x11 en 11x14 met als spotdatum 10 februari
ING • Markten in Beweging | 10 februari 2017
2
Disclaimer
Copyright 2017 ING Bank N.V.
Alle rechten zijn uitdrukkelijk voorbehouden.
Dit materiaal is opgesteld door ING Bank N.V. Het wordt uitsluitend ter informatie beschikbaar gesteld en is op
geen enkele wijze een aanbod, uitnodiging of advies tot het kopen of verkopen van enig effect of tot het
aangaan van enige andere transactie. Hoewel ING binnen redelijke grenzen alle stappen heeft ondernomen om
de betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie te waarborgen, aanvaarden ING Bank N.V. en/of enigerlei
dochtermaatschappij, gelieerde maatschappij of branche van ING Bank N.V. (waaronder begrepen ING Groep
N.V, tezamen als ieder afzonderlijk te noemen: "ING") echter geen enkele aansprakelijkheid voor de juistheid,
nauwkeurigheid, actualiteit, volledigheid of betrouwbaarheid van de hier gepubliceerde informatie. De in dit
materiaal opgenomen opinies, prognoses, aannames, schattingen, afgeleide waarderingen en koersdoel(en)
gelden per de aangegeven datum en zijn te allen tijde onderhevig aan wijziging, zonder voorafgaande
kennisgeving.
De beleggingen waarnaar in dit materiaal wordt verwezen, zijn mogelijk niet geschikt voor de specifieke
beleggingsdoelstellingen, financiële positie, kennis, ervaring en/of individuele behoeften van de verkrijgers van
dit materiaal en de informatie in dit materiaal dient niet te worden gebruikt in plaats van een onafhankelijk
oordeel. Tevens kunnen beleggingen waarnaar wordt verwezen significant risico inhouden, niet
noodzakelijkerwijze mogelijk zijn alle jurisdicties of wellicht illiquide zijn. De waarde van, of inkomsten uit, enige
belegging waarnaar wordt verwezen kunnen fluctueren en/of kunnen zijn ontstaan door veranderingen in
enigerlei wisselkoers. Resultaten behaald in het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.
ING of haar functionarissen, directeuren, of medewerkers, waaronder tevens begrepen personen die zijn
betrokken bij het opstellen of de uitgifte van dit materiaal, kunnen van tijd tot tijd een long- of shortpositie
aanhouden in effecten, warrants, futures, opties, derivaten of andere financiële waarden waarnaar in dit
materiaal wordt verwezen. ING kan te allen tijde investment banking-, commercial banking-, krediet-, advies- en
andere diensten aanbieden en verlenen aan de emittent van effecten waarnaar in dit materiaal wordt
verwezen. Uit hoofde van het aanbieden en verlenen van dergelijke diensten kan ING in het bezit komen van
informatie die niet is opgenomen in dit materiaal. ING kan voorafgaand aan of direct na de publicatie hiervan
hebben gehandeld of handelen op basis van dergelijke informatie. Noch ING noch andere personen kunnen
aansprakelijk worden gehouden voor directe, indirecte of incidentele schade, gevolgschade of punitieve of
exemplarische schade, met inbegrip van gederfde winst die op enigerlei wijze het gevolg is van de in dit
materiaal opgenomen informatie. Dit materiaal is uitsluitend bedoeld voor gebruik door de beoogde verkrijgers
hiervan en de inhoud mag noch geheel noch gedeeltelijk voor enig doel worden vermenigvuldigd, opnieuw
worden verspreid of worden gekopieerd zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van ING. Dit
materiaal of kopieën hiervan mogen niet worden verspreid in de Verenigde Staten van Amerika, het Verenigd
Koninkrijk, Canada of aan ingezetenen in de Verenigde Staten van Amerika, het Verenigd Koninkrijk en Canada.
Ook in andere jurisdicties kunnen beperkingen gelden. U wordt verzocht zich aan deze beperkingen te houden.
ING Bank N.V., haar branches en/of haar dochtermaatschappijen zijn allen geregistreerd en staan onder toezicht
bij de betrokken nationale toezichthouders. ING Bank N.V. heeft een vergunning van De Nederlandsche Bank
(DNB) en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). ING Bank N.V. is statutair gevestigd te
Amsterdam, houdt kantoor aan Bijlmerplein 888, 1102 MG Amsterdam, Nederland en is onder nummer
33031431 ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel van Amsterdam.
Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets
in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd door wie dan ook voor welke reden
dan ook zonder de voorafgaande uitdrukkelijke toestemming van de ING. Alle rechten zijn voorbehouden.
Mededelingen aangaande persoonlijke betrokkenheid
De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) over de onderliggende
financiële waarde(n) en/of over de uitgevende instantie(s) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en)
was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in
dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals
gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak.
ING • Markten in Beweging | 10 februari 2017
3