B&W.nr. 09.1209, d.d. 3 november 2009 B&W-Aanbiedingsformulier Onderwerp Financiële situatie BplusC BESLUITEN Behoudens advies van de commissie 1. Kennis te nemen van de resultaten van het bestuurlijk overleg tussen de gemeente en BplusC over het meerjarenbeeld van de financiële positie van BplusC; 2. Eenmalig een inputsubsidie in 2009 te verlenen ter grootte van € 77.500,- om bij te dragen aan de vernieuwing en versterking van het stedelijk cursorisch aanbod; dit te dekken uit een eenmalig voordeel binnen het product Volwasseneneducatie (48201/644500) dat is ontstaan uit een niet gerealiseerde nog te betalen post uit 2008 die betrekking had op volwasseneneducatie; 3. In 2010 de bevoorschotting van de subsidie in afwijking van de reguliere subsidiesystematiek zo vorm te geven dat geen liquiditeitsproblemen ontstaan. 4.. De raad te informeren via bijgaande brief van het college; Samenvatting BplusC heeft een meerjarenbeeld opgesteld, dat een aantal bezuinigings- en ombuigingsmaatregelen bevat om de komende jaren tot een financieel sluitend perspectief te komen. Het college heeft kennis genomen van de maatregelen. In het plan wordt op twee onderdelen aan de gemeente financiële ondersteuning gevraagd. Het college staat hier positief tegenover. Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden Datum 22 oktober 2009 Ons kenmerk DIV-2009-15651 Onderwerp Afspraken meerjarenbeeld BplusC Gemeente Leiden Bezoekadres Stadhuis Stadhuisplein 1 Postadres Postbus 9100 2300 PC Leiden Telefoon 071-5165165 E-Mail [email protected] Website www.leiden.nl/gemeente Contactpersoon M.A. van Es Doorkiesnummer 5251 Geachte raadsleden, Met deze brief willen wij u informeren over de afspraken van de gemeente met BplusC, Bibliotheek plus Centrum voor Kunst en Cultuur en het daaruit voortvloeiende meerjarenbeeld. Op 1 januari 2008 is de fusieorganisatie BplusC gestart. Deze organisatie is een samenvoeging van de Stichting Muziekschool Leiden e.o., de Openbare Bibliotheken Leiden & Leiderdorp, de Volksuniversiteit K&O en het Leids Volkshuis (van de Leidse Welzijnsorganisatie). De fusie is, op instigatie van de gemeente Leiden, ingezet om te kunnen voldoen aan de bezuinigingstaakstelling stedelijk cursorisch aanbod voor de Muziekschool, Volksuniversiteit K&O en het Leids Volkshuis. In het kader van de Taken- en Efficiencydiscussie heeft de raad hiertoe in februari 2004 besloten (€ 349.000). BplusC is een zelfstandige stichting met een eigen Raad van Toezicht en is daarmee zelf verantwoordelijk voor haar bedrijfsvoering. Zij krijgt jaarlijks ruim 5 miljoen subsidie voor het realiseren van een groot aantal prestaties, die zijn opgenomen in de tussen de gemeente en BplusC afgesloten Uitvoeringsovereenkomst (UVOK) 2008-2011. Naast prestaties staan hierin ook kwantitatieve en kwalitatieve eisen over uitleningen, bezoekers, leerlingen, schoolprojecten, evenementen, klanttevredenheid, openingstijden, decentrale vestigingen, tarieven e.d. In maart 2009 meldde BplusC dat in 2008 de prestaties van de UVOK gehaald waren, maar dat het jaarresultaat een tekort kende van € 500.000. Dit tekort heeft BplusC opgevangen binnen haar reserves (van de oorspronkelijke Muziekschool en Bibliotheek), waarmee deze uitgeput zijn. Verder werd duidelijk dat zonder gewijzigd beleid in 2009 opnieuw een vergelijkbaar of nog hoger tekort zou ontstaan. Ook in de jaren tot en met 2013 werd een – weliswaar aflopend – tekort verwacht. BplusC heeft toen direct een aantal maatregelen genomen, waaronder een (selectieve) vacaturestop. In de periode maart tot oktober heeft BplusC een grondige analyse gemaakt en een pakket maatregelen opgesteld; deze maatregelen zullen gevolgen hebben voor een aantal van de in de UVOK afgesproken prestaties. Meermalen is bestuurlijk overleg gevoerd, uitmondend in afspraken over maatregelen in de komende jaren om tot een sluitend meerjarenbeeld te komen. Via deze brief willen wij u daarover informeren. BplusC: standpunt (zie ook bijgevoegd meerjarenbeeld “Bezuinigen is geen Kunst”) a. Oorzaken tekort BplusC heeft als nieuwe organisatie met haar cultuureducatief aanbod in 2008 een goede start gehad: alle met de gemeente afgesproken prestaties zijn gehaald in 2008. In financieel opzicht kende BplusC echter een moeizame start. Als belangrijkste oorzaken geeft BplusC aan (zie ook bijgevoegde brief van BplusC d.d. 18 september 2009): - twee van de vier organisaties stonden er financieel zwak voor. Hierdoor kwam de nieuwe organisatie financieel direct al onder druk te staan; - de bezuinigingstaakstelling van € 349.000 die de gemeente Leiden opgelegd had op basis van efficiencywinst voortkomend uit de fusie; deze taakstelling diende –gefaseerd – ingevoerd te worden en in 2010 geheel gerealiseerd te zijn. Inmiddels is duidelijk dat deze taakstelling eerst op langere termijn gerealiseerd kan worden. De begroting van BplusC bestaat voor het grootste deel uit huisvestings- en personeelskosten en in het sociaal plan is afgesproken dat de fusie zonder gedwongen ontslagen plaats zal vinden. De efficiencywinst zal dan ook vooral door natuurlijk verloop van personeel plaats moeten vinden en kan pas naar verwachting in 2013 geheel worden ingeboekt; - tegenvallende inkomsten door de recessie, wat met name tot uiting komt in het afnemen van goedkopere producten. b. Aanpak BplusC BplusC heeft sinds maart een aantal maatregelen getroffen, die variëren van ombuigingen of bezuinigingen tot inkomstenverhoging. Zo is er een vacaturestop ingesteld, gaat een aantal projecten niet door, worden minder boeken en andere media ingekocht per jaar, wordt bezuinigd op de communicatie. Ondanks deze maatregelen was er nog geen sprake van een sluitende begroting en was er nog steeds een tekort te verwachten voor 2009 en volgende jaren. Daarom heeft BplusC een meerjarenplan opgesteld met een aanvullend pakket maatregelen, dat naar verwachting tot 2013 nodig zal zijn. Het gaat onder meer om halvering van de openingstijden vestiging Merenwijk, de invoering van een abonnement a € 7,50 voor jeugdleden van 12-18 jaar, het afschaffen van de zondagsopening van de centrale bibliotheek in de winter, versobering van de brochure, vergroten van de groepen educatie en het afstoten van minder rendabele lessen en cursussen. Naast het meerjarenbeeld zoals hierboven vermeld, heeft BplusC nog een tweetal uitgangspunten in haar meerjarenbeeld opgenomen: een aantal investeringen wordt uitgesteld. Omdat deze investeringen niet waren begroot, leveren zij geen besparing op. Het gaat dan om invoering van de zelfservice in de vestigingen Merenwijk en Stevenshof, scholing middenkader en certificeringbibliotheek en kunsteducatie. - mocht het bezuinigingspakket onvoldoende resultaat opleveren, dan zal als extra maatregel een prijsverhoging van 3%, bovenop de inflatiecorrectie en CAO-ontwikkelingen, worden doorgevoerd. c. Verzoek aan gemeente Behalve haar eigen maatregelen heeft BplusC ook de gemeente ondersteuning gevraagd deze lastige periode door te komen. Niet alleen omdat een basisvoorziening als BplusC niet verloren mag gaan voor de stad, maar ook omdat zij vindt dat de gemeente een gedeelde verantwoordelijkheid heeft voor de ontstane situatie. De gemeente heeft immers een – niet onderbouwde - efficiency verondersteld en die vertaald in een bezuinigingstaakstelling, heeft vervolgens aangedrongen op fusie en heeft om deze fusie mogelijk te maken, ook de bibliotheek als sterke en financieel gezonde partner erbij gevraagd. Concreet verzoekt BplusC ondersteuning op twee punten: BplusC heeft in de UVOK de afspraak met de gemeente dat zij inkomensafhankelijke tarieven hanteert voor muzieklessen (was al jaren een afspraak met de Muziekschool). Dat betekent dat BplusC voor mensen tot 120% van het minimuminkomen een korting geeft (in 2009 in totaal ca. € 90.000). BplusC wil deze kortingen graag in stand houden, maar vindt het onwenselijk dat de kosten voor deze inkomensondersteunende maatregel nu geheel voor rekening van BplusC zelf komen. Daarom zal zij de komende jaren de gemeente vragen hierin bij te dragen vanuit het Minimabeleid; BplusC vindt dat het weerstandsvermogen van haar organisatie meer is afgenomen dan wenselijk voor een basisvoorziening van deze omvang. Zij vraagt de gemeente te overwegen eenmalig een bijdrage te verstrekken om de vernieuwing en versterking van het stedelijk cursorisch aanbod gestalte te geven. College: standpunt Voorop staat dat BplusC een zelfstandige organisatie is met een eigen verantwoordelijkheid voor haar bedrijfsvoering. In 2007 is de gemeente BplusC al tegemoet is gekomen door te besluiten de taakstelling te staffelen; BplusC heeft daar mee ingestemd. Tegelijkertijd onderkennen wij het belang van BplusC als basisvoorziening voor bibliotheek en educatief aanbod in de stad Leiden. Wij hebben als college geconstateerd dat er nu een meerjarenplan ligt met een sluitend perspectief. Daarom hebben wij het voornemen om BplusC op tweeërlei wijze te steunen: de komende 5 jaar jaarlijks 50% bij te dragen aan de verleende kortingen tot maximaal € 45.000, indien BplusC voor verleende kortingen op muzieklessen subsidie aanvraagt t.l.v. het Minimabeleid,; eenmalig een inputsubsidie te verlenen ter grootte van € 77.500 om bij te dragen aan de vernieuwing en versterking van het stedelijk cursorisch aanbod, ten laste van een eenmalig voordeel binnen het budget Volwasseneneducatie. Beide bijdragen passen binnen de reeds door de Raad in de begroting ter beschikking gestelde middelen. BplusC: meerjarenbeeld Op basis van de door BplusC te nemen maatregelen en inclusief toekenning door de gemeente van de twee door BplusC aan te vragen bijdragen, ziet het Meerjarenbeeld zoals door BplusC gepresenteerd er als volgt uit: 2009 2010 2011 2012 2013 vacaturestop +80.000 + 150.000 + 232.000 +305.000 +369.000 maatregelen +261.000 +261.000 +261.000 +261.000 kortingsregeling +45.000 +45.000 +45.000 +45.000 +45.000 Input subs.2009 +77.500 Jaarresultaat -222.500 +31.000 +114.000 +186.000 +250.000 eigen vermogen -222.500 -191.500 -77.500 +108.500 +358.500 Uit deze tabel blijkt dat het jaarresultaat in 2009 uitkomt op € 222.500 negatief, maar in de jaren daarna geleidelijk aan positiever wordt. In 2013 zijn de tekorten ingelopen en is een redelijk eigen vermogen opgebouwd voor een organisatie van deze omvang. College: Afrondend Wij zijn van mening dat met het meerjarenbeeld van BplusC een sluitend perspectief op termijn bereikt kan worden. Tegenvallers bij de uitvoering blijven evenwel mogelijk, vandaar dat wij blij zijn dat BplusC in haar bezuinigingspakket rekening heeft gehouden met eventuele extra maatregelen. Vanaf 2012 bouwt BplusC weer een eigen vermogen op en kan zij verder bouwen aan haar cultuureducatieve aanbod voor de stad. We meenden er goed aan te doen u op de hoogte te stellen van de financiële problematiek van BplusC en van de aanpak om tot een oplossing te komen.. Hoogachtend, Burgemeester en Wethouders van Leiden, de Secretaris, de Burgemeester, Bijlage: Meerjarenbeeld “Bezuinigen is geen Kunst”, BplusC, 23 oktober 2009 Bezuinigen is geen Kunst Leiden, 23 oktober 2009 Inleiding Het boekjaar 2008, tevens het eerste jaar van de fusie, is afgesloten met een tekort van ruim € 500.000. Zonder ingrijpende maatregelen zou het jaar 2009 worden afgesloten met een tekort van ca. € 600.000. Door bezuinigingen en ombuigingen hebben wij de schade kunnen beperken, toch zal BplusC in de komende jaren een negatief eigen vermogen houden. Het ontstaan van het tekort heeft een aantal oorzaken: BplusC is ontstaan uit een fusie van vier organisaties. Twee hiervan, de Bibliotheken Leiden en Leiderdorp en de Muziekschool Leiden en Omstreken waren financieel gezond, de andere twee, Het Leidse Volkshuis en de Volksuniversiteit K&O, verkeerden financieel in zwaar weer. Hierdoor is de nieuwe organisatie financieel onder druk komen te staan. Daarnaast waren de netto cursusinkomsten van met name Het Leidse Volkshuis en K&O te rooskleurig voorgesteld. De gemeente Leiden heeft de nieuwe organisatie een structurele taakstellende bezuiniging opgelegd die in 2010 oploopt tot € 349.000,- per jaar. Deze taakstelling moet worden opgevangen door efficiëntie winst voortkomend uit de fusie. Aangezien de begroting van BplusC voor verreweg het grootste deel bestaat uit huisvesting- en personeelskosten en er in het sociaalplan is afgesproken dat de fusie zonder gedwongen ontslagen zal plaatsvinden, kan de efficiëntie winst (op personeelskosten) pas na een aantal jaren worden ingeboekt. Het zal niemand verbazen dat ook BplusC te maken heeft met de recessie. Het aantal leden van de bibliotheek is, tegen het landelijke trend in, gestegen evenals het aantal leerlingen en cursisten. Echter van de ruim 1000 nieuwe leden die zich het afgelopen half jaar hebben ingeschreven is 90% jeugd, hetgeen inhoud dat zij een gratis lidmaatschap ontvangen. De leerlingen en cursisten nemen over het algemeen meer goedkopere kort durende lessen af waardoor de inkomsten achter blijven op de prognose. BplusC is momenteel “in control”. Dit betekent dat we de financiën (uitgaven en liquiditeit) onder controle hebben, maar niet dat de financiële proplemen (dalende inkomsten en begrotingstekort) zijn opgelost. Hiervoor zijn maatregelen en ombuigingen getroffen en uitgewerkt om zo de komende jaren te overbruggen totdat de efficiëntie winst daadwerkelijk kan worden verzilverd. In 2013 zal BplusC weer een redelijk eigen vermogen hebben opgebouwd. Hordijk & Hordijk adviseurs, die in het voorjaar van 2009 in opdracht van BplusC de organisatie en de financiën hebben doorgelicht melden: Ondanks de “op pole” sprake was van een feitelijk te dunne financiële positie, is in het jaar 2008 gepresteerd wat moet worden gepresteerd – op zich al een prestatie van formaat in een eerste fusiejaar. Ombuigingen – Bezuinigingen 2009 Uitgangspunt bij deze operatie is, zodanig te bezuinigen en om te buigen, dat het in de toekomst mogelijk is deze maatregelen weer terug te draaien, dit in tegenstelling tot eerdere scenario’s waarbij afdelingen en vestigingen in zijn geheel werden gesloten of afgestoten. Welke structurele bezuiniging- en ombuigingsmaatregelen zijn al getroffen: Vacature stop Toen in maart 2009 duidelijk werd dat BplusC in zwaar financieel weer verkeerde, zijn een aantal structurele maatregelen per direct getroffen. Een van de maatregelen is een vacature stop voor de periode 2009 tot en met 2013. In 2009 levert dit een structurele besparing op van € 80.000, welke oploopt tot € 369.000 in 2013. (zie bijlage 1). Op een aantal posten zijn in 2009 structurele bezuinigingen door gevoerd. Hieronder een overzicht van de bezuinigingen op posten van € 5.000 en meer. Deze posten zijn onder te verdelen in inhoudelijke posten (beleid rijk) en technische posten (beleid arm). Inhoudelijke posten: Projecten 36.000 Bibliotheek media 61.000 € 97.000 De projecten die dit jaar niet zijn uitgevoerd; Debat Jes Rijnland, Digital Playground, Cinekid, Oriëntaals/wereld dansfeest, Peurbakkentocht en Nederland Leest (versoberde vorm). Hoewel het hierbij ook gaat om een aantal incidentele projecten, kan de totale post als structureel worden opgenomen, aangezien de post projecten met € 36.000 structureel is teruggebracht. Bij de afdeling bibliotheken wordt per jaar structureel € 61.000 minder aan boeken, CD’s , DVD’s , etc. in gekocht. Technische posten: Communicatie 39.200 Onderhoud gebouwen/inventaris 22.000 Beveiliging 5.000 Porti 5.000 Kleine aanschaffingen 11.000 Kantoorbenodigdheden-machines 9.000 Financiële administratie 21.000 Salaris administratie 9.000 Instrumenten 28.000 € 149.200 Bij communicatie is bezuinigd op de brochure, advertenties en driehoeksborden. Met het oog op de mogelijke verhuizing naar het pand aan de Breestraat wordt zeer kritisch gekeken naar het onderhoud van gebouwen en inventaris. Door efficiënter werken en uitbestedingen is het mogelijk om op de posten financiële- en salaris administratie structureel te bezuinigen. Dit geldt ook voor de inkoop en het onderhoud van de muziekinstrumenten. Inhoudelijke posten 97.000 Technische posten 149.200 Totaal € 246.200 Verhoging inkomsten. Naast bezuinigingen zijn ook stappen ondernomen om de inkomsten te verhogen. Hierbij is er voor gekozen de cursusprijzen en lesgelden bij de afdeling educatie en de abonnementsprijzen bij de bibliotheek met 5% te verhogen. M.i.v. het schooljaar 2009 – 2010 zijn een aantal onrendabele cursussen uit het aanbod geschrapt. Per cursus wordt in beeld gebracht wat een cursus kost en wat deze opbrengt. Aan de leidinggevenden is de uitdrukkelijke opdracht gegeven zeer kritisch te zijn m.b.t. bezettingsgraad van de cursussen en het tijdig versturen van facturen. De verkoop van lessen en cursussen zal gedurende het gehele jaar worden gevolgd en waar nodig bijgestuurd. Door deze maatregelen wordt voorkomen dat de opbrengst van rendabele cursussen wegvloeit naar de te korten van onrendabele cursussen. De effecten hiervan zullen pas in de loop van het schooljaar zichtbaar worden, aangezien de eerste prijsverhogingen in september 2009 zijn ingegaan. Structurele Ombuigingen – bezuinigingen 2010 – 2013 Vacature stop. De vacature stop blijft gehandhaafd (zie bijlage 1). Inhoudelijke posten: Halvering openingstijden Merenwijk Inkomsten jeugdleden bibliotheek Zondag sluiting centrale bibliotheek 24.000 30.000 23.000 € 77.000 De openingstijden van de bibliotheek vestiging Merenwijk worden gehalveerd. Dit zal consequenties hebben voor de dienstverlening aan de individuele klant maar meer nog voor de basisscholen. Veel schoolklassen, waarin veel leerlingen zitten die van huis uit niet met de bibliotheek in aanraking komen, bezoeken in schoolverband de bibliotheekvestiging Merenwijk. Door een beperking van de openingstijden zal het aantal bezoeken afnemen. Jeugdleden in de leeftijd van 12 tot 18 jaar gaan € 7,50 per jaar betalen voor hun bibliotheekabonnement. (zie bijlage 3) Op zondagen tijdens de wintermaanden zal de centrale bibliotheek aan de Nieuwstraat gesloten zijn. Dit levert een structurele besparing op van € 1.000 per zondag. Tijdens de zomermaanden is en was de bibliotheek op zondagen gesloten. Technische posten: Inkomsten verhoging Leiderdorp 35.000 Brochure nog meer versoberen 20.000 Manager bedrijfsbureau dienstverband 26 uur 20.000 € 75.000 Niet alle directe kosten van de bibliotheek vestiging Leiderdorp werden door deze gemeente vergoed. Besloten is deze in rekening te brengen. Dit heeft voor Leiderdorp als consequentie dat de subsidie m.i.v. 2009 structureel met € 35.000 moet worden verhoogd of dat de diensten voor een bedrag van € 35.000 worden teruggebracht. De wethouder van Leiderdorp heeft positief gereageerd op het verhogen van de subsidie. Het College van B&W van Leiderdorp zal deze subsidieverhoging met een positief advies voorleggen aan de Raad. De vacature manager bedrijfsbureau zal niet fulltime worden ingevuld, maar voor 26 uur per week. Dit levert een structurele besparing op van € 20.000. Inhoudelijke posten Technische posten 77.000 75.000 Totaal € 152.000 Verhoging inkomsten: Groepen educatie vergroten Klokuurdeler muziek naar 23 minuten Totaal 25.000 84.000 € 109.000 Gelet op de resultaten die op dit moment binnen educatie m.b.t. de groepsgrootte worden geboekt, moet in de toekomst nog een stijging van de opbrengsten te realiseren zijn. De klokuurdeler voor het vocaal/instrumentaal muziekonderwijs staat op dit moment op 25 minuten. Door deze met 2 minuten bij te stellen zijn extra inkomsten van € 84.000 te realiseren. De klokuurdeler is de rekenmethode die wordt gehanteerd om uit te rekenen hoeveel les een leerling gemiddeld per keer krijgt. Door de gemiddelde tijd per leerling te verlagen kunnen meer leerlingen binnen een bepaalde tijd les krijgen waardoor de opbrengsten worden verhoogd. De minimale lesduur blijft tenminste 30 minuten per les voor zowel individuele lessen als groepslessen. NB de klokuurdeler kan maar zeer beperkt worden aangepast omdat dit gevolgen heeft voor de kwaliteit, zowel in de breedte als in de diepte, van het onderwijs. Structurele maatregelen 2010 – 2013 totaal Bezuinigingen 152.000 Verhoging inkomsten 109.000 Totaal € 261.000 De afdeling muziekeducatie binnen BplusC hanteert inkomensafhankelijke tarieven, zoals de Muziekschool dit ook al deed. Hierdoor is het mogelijk dat leerlingen en cursisten met een laag inkomen gebruik kunnen maken van deze vorm van onderwijs. BplusC is hierbij risico dragend, m.a.w. hoe meer mensen gebruik maken van deze regeling, hoe minder inkomsten BplusC genereert uit de lesgeld opbrengsten. Gemiddeld wordt er per jaar door BplusC ruim € 90.000 aan kortingen verleend. BplusC wil deze kortingen graag in stand houden. Het betreft hier een inkomensmaatregel waarvoor BplusC een subsidie ter grootte van € 45.000 structureel zal aanvragen, ten laste van het Minimabeleid. Om de onderuitputting van het eigenvermogen niet nog verder te laten oplopen, zal aan de gemeente Leiden een eenmalige input subsidie worden gevraagd van € 77.500. Door bovengenoemde subsidie maatregelen zal BplusC in 2010 weer een bescheiden jaarresultaat behalen. Kortingsregeling Input subsidie Totaal 45.000 77.500 € 122.500 De hierboven beschreven maatregelen betekenen dat het jaarresultaat in 2009 uit zal komen op € 222.500 negatief. In de jaren daarna zullen de jaarresultaten geleidelijk aan positiever worden, waarna in 2013 een redelijk eigen vermogen is opgebouwd voor een organisatie van deze omvang. Zie het hier volgende schema: 2009 vacaturestop +80.000 maatregelen kortingsregeling +45.000 2010 + 150.000 +261.000 +45.000 2011 + 232.000 +261.000 +45.000 2012 +305.000 +261.000 +45.000 2013 +369.000 +261.000 +45.000 Input subs.2009 Jaarresultaat eigen vermogen +77.500 -222.500 -222.500 +31.000 -191.500 +114.000 -77.500 +186.000 +108.500 +250.000 +358.500 Voor de volledige meerjarenbegroting zie bijlage 4 . Voorgenomen investeringen uitgesteld Om in de komende jaren niet nog verder uit de pas te lopen is besloten een aantal investeringen uit te stellen. Voor alle duidelijkheid: deze investeringen waren niet begroot hetgeen dus geen besparing zal opleveren. Zelfservice Merenwijk en Stevenshof 100.000 Drie uitleenposten sluiten 26.500 Scholing middenkader 40.000 Opschorten certificering 50.000 Totaal € 216.500 De drie uitleenposten worden gesloten en worden vervangen door boek aan huis dienstverlening. Dit blijkt op dit moment financieel niet veel op te leveren, maar de kosten om de uitleenposten open te houden zullen in de toekomst sterk oplopen, waardoor de uitleenposten te zwaar op de begroting gaan drukken (zie bijlage 2). De dienstverlening blijft voor een deel in stand. Scholing van het middenkader is met name bedoeld om de hoofden en teamleiders in staat te stellen het doel van de fusie, de meerwaarde, inclusief de visie en de missie van BplusC, goed over te brengen op de medewerkers. Op dit moment lopen er twee certificeringtrajecten in het land, een voor de bibliotheken en een voor de kunsteducatie. Door uitstel zal BplusC in de komende jaren niet gecertificeerd zijn. Extra maatregelen Een aantal bezuinigingen zijn (nog) niet hard te maken: lopen de jeugdleden niet massaal weg als ze moeten betalen en zijn er wel genoeg leerlingen om de groepen groter te maken of de klokuurdeler te verhogen. En als er iets aan de groepsgrootte wordt gedaan, kan het ook zo zijn dat de inkomsten terug lopen (minder groepen), waardoor het tegenovergestelde effect wordt bereikt. BplusC is dus genoodzaakt om, ondanks de crises, de prijzen van de abonnementen, cursussen en lessen te verhogen. Extra inkomsten: Dit houdt in dat de prijzen met 3%, bovenop de inflatiecorrectie en CAO-ontwikkelingen, worden verhoogd. Opbrengst Educatie: 54.000 Opbrengst abonnementen: 12.420 Totaal € 66.420 Deze extra inkomsten uit de opbrengsten van de 3% lesgeldverhoging zijn niet in het meerjarenbeeld mee berekend en dienen dus als “buffer” voor (mogelijke) tegenvallers. W.J.C. van Moort Voorzitter Raad van Bestuur