3.5 Frequentie van het gezondheidstoezicht voor de

Gezondheidstoezicht op de werknemers
1/7
Gezondheidstoezicht op de
werknemers
1
Verplichtingen van de werkgever
Het uitvoeren van een risicoanalyse, die toelaat te beslissen of het gezondheidstoezicht al
dan niet nodig is. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer neemt deel aan de risicoanalyse,
het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk geeft zijn advies.
De permanente beoordeling en aanpassing van de risicoanalyse bieden de werkgever de
mogelijkheid om de naamlijsten van het gezondheidstoezicht, waarvan de inhoud vastgelegd
is, bij te houden. De datum van de laatste verplichte gezondheidsbeoordeling moet op de
naamlijsten vermeld worden. De werkgever mag geen enkele wijziging aan de lijsten
aanbrengen alvorens het akkoord van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en van het
Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk bekomen te hebben. De termijn voor
het bewaren van de lijsten is vastgelegd.
De werkgever is verplicht de werknemers vooraf op de hoogte te brengen van de inhoud van
het gezondheidstoezicht.
Er wordt aan herinnerd dat de werknemers niet aan het werk
mogen gesteld of gehouden worden als zij weigeren zich te onderwerpen aan de verplichte
onderzoeken of inentingen. De weigering zou kunnen leiden tot de verbreking van het
arbeidscontract wegens overmacht.
Zowel tijdens de periode van werving en selectie als tijdens de periode van de tewerkstelling
mag de werkgever geen andere tests of medische onderzoeken laten uitvoeren dan deze
voorzien in de wetgeving, en er wordt aan herinnerd dat de beslissing van de
preventieadviseur-arbeidsgeneesheer voornamelijk in essentie betrekking heeft op de
geschiktheid of ongeschiktheid van de kandidaat voor een welbepaalde werkpost of
activiteit, op het ogenblik van het arbeidsgeneeskundig onderzoek.
2
De preventieve handelingen van de arbeidsgeneesheer
De arbeidsgeneesheer stelt preventieve handelingen om:
de tewerkstellingskansen te bevorderen voor iedereen, inzonderheid door aan de werkgever
aangepaste werkmethodes voor te stellen, het voorstellen van aanpassingen van de
werkpost en het zoeken naar aangepast werk, ook voor werknemers met een beperkte
arbeidsgeschiktheid;
zo vroeg mogelijk beroepsziekten en arbeidsgebonden aandoeningen op te sporen;
de werknemers te informeren en te adviseren over de aandoeningen en gebreken waardoor
zij eventueel zijn getroffen;
mee te werken aan het opsporen en het onderzoek
beroepsziekten en arbeidsgebonden aandoeningen;
van
de
risicofactoren
voor
te vermijden dat werknemers worden tewerkgesteld aan taken waarvan zij, wegens hun
gezondheidstoestand normaal de risico's niet kunnen dragen;
201404/Provikmo-B/1814
Gezondheidstoezicht op de werknemers
2/7
te vermijden dat personen tot het werk worden toegelaten die getroffen zijn door ernstige
besmettelijke aandoeningen of die een gevaar voor de veiligheid betekenen van de andere
werknemers;
de beslissing inzake de arbeidsgeschiktheid van een werknemer op het ogenblik van het
medisch onderzoek te staven, door rekening te houden met:
- de veiligheidsfunctie of functie met verhoogde waakzaamheid die hij daadwerkelijk
uitoefent of zal uitoefenen, en die de gezondheid en veiligheid van andere werknemers in
gevaar kan brengen;
- de activiteit met welbepaald risico die zijn gezondheid aantast of kan aantasten;
- de activiteit verbonden met voedingswaren
Door het uitvoeren van onder meer volgende taken:
Gericht gezondheidstoezicht op de werknemers in functie van blootstelling en schade
Uitvoeren van de door de reglementering opgelegde vaccinaties & screeningtests
Technische prestaties (radiografieën) en labonderzoeken
Voorkoming, aangifte en follow-up van beroepsziekten:
De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer staat in voor de samenstelling en het bijhouden
van het gezondheidsdossier voor elke werknemer die hij moet onderzoeken
De afdeling of het departement belast met het gezondheidstoezicht bepaalt de
procedureregels betreffende de samenstelling en het bijhouden van het gezondheidsdossier.
Deze procedures maken deel uit van het kwaliteitshandboek van de afdeling belast met het
gezondheidstoezicht;
Onderzoek van de wisselwerking tussen mens en arbeid met als doel een betere afstemming
van de mens op zijn taak enerzijds en de aanpassing van het werk aan de mens anderzijds.
3
Het gezondheidstoezicht
3.1 Wie is onderworpen aan het gezondheidstoezicht?
De werkgever dient een lijst van risicoposten op te stellen. Dit is een lijst met de werkposten die
onder het arbeidsgeneeskundig toezicht vallen. Er zijn verschillende categorieën werknemers die
verplicht onderworpen worden aan een medisch onderzoek (KB 28 mei 2003):
De werknemers die in een veiligheidsfunctie tewerkgesteld worden: dit begrip betreft elke
werkpost waar gebruik gemaakt wordt van arbeidsmiddelen, waar motorvoertuigen, kranen,
rolbruggen, hijstoestellen van welke aard ook of machines die gevaarlijke installaties of
toestellen in werking zetten, of waar dienstwapens worden gedragen, indien de veiligheid en
de gezondheid van andere werknemers van de onderneming of van ondernemingen van
buitenaf in gevaar gebracht kunnen worden.
De werknemers die in een functie met verhoogde waakzaamheid tewerkgesteld worden:
Hieronder wordt verstaan elke werkpost die bestaat uit een permanent toezicht op de
werking van een installatie, waar het gebrek aan waakzaamheid tijdens de uitvoering van
het toezicht de veiligheid en gezondheid van andere werknemers van de onderneming of van
ondernemingen van buitenaf in gevaar kan brengen.
201404/Provikmo-B/1814
Gezondheidstoezicht op de werknemers
3/7
De werknemers die een activiteit met welbepaald risico uitvoeren. Hieronder wordt elke
werkpost verstaan waarvoor uit resultaten van de risicoanalyse het bestaan blijkt van.
Een identificeerbaar risico voor de gezondheid van de werknemers te wijten aan de
blootstelling aan




een
een
een
een
fysisch agens (bv. lawaai, stralingen, …)
biologisch agens (bv. hepatitis of CMV-virus, parasieten, …)
chemisch agens (bv. werken met tolueen, oliën, lood, …)
risico op dermatose of longaandoeningen
Een verband tussen de activiteit en een identificeerbaar risico voor psychosociale
belasting van de werknemer
Een verband tussen de activiteit en:
 de blootstelling aan een belasting van ergonomische aard, zoals beeldschermwerk
en manueel hanteren van lasten of personen
 de zwaarte van het werk
 een monotoon en tempogebonden
En een identificeerbaar risico op een fysieke of mentale belasting voor de werknemer
De werknemers die een activiteit verbonden aan voedingswaren uitoefenen: Hieronder wordt
verstaan elke activiteit die een behandeling of een direct contact inhoudt met voedingswaren
die bestemd zijn voor consumptie ter plaatse of voor verkoop en die besmet of bezoedeld
kunnen worden.
De werknemers die nacht- of ploegenarbeid verrichten
De werknemers die blootgesteld zijn aan klimatologisch ongunstige omstandigheden.
De ”jongeren” en “stagiairs” op het werk
3.2 Uit wat bestaat het arbeidsgeneeskundig toezicht?
een bevraging van de medische voorgeschiedenis: erfelijke en familiale antecedenten,
persoonlijke antecedenten en beroepsantecedenten;
klinisch
onderzoek
van
de algemene
gezondheidstoestand,
evenals
urineonderzoek, biometrie (gewicht, lengte) en algemene gezichtsscherpte;
algemeen
opsporing van afwijkingen en contra-indicaties om de werkpost in te nemen of de activiteit
daadwerkelijk uit te oefenen;
naargelang van het geval gerichte onderzoeken of gerichte functionele tests zoals specifiek
bloed- en urineonderzoek, gedetailleerde gezichtsscherpte- en gezichtsveld meting,
gehoorscherpte meting, longfunctietesten. Als de arbeidsgeneesheer het nodig oordeelt
moet het onderzoek ook een radiologisch onderzoek van de borstkas omvatten.
Inzake het onderzoek voor beeldschermwerk bleef in de oorspronkelijke regelgeving het
periodieke toezicht beperkt tot een gespecialiseerd oogonderzoek. Sedert de wijziging van het
KB op 20 februari 2002 dient er een volledig onderzoek voorzien te worden, zoals hierboven
beschreven, aangevuld met een gepast onderzoek van de ogen en het gezichtsvermogen en met
een onderzoek van de spieren en het beendergestel.
201404/Provikmo-B/1814
Gezondheidstoezicht op de werknemers
4/7
3.3 De verschillende soorten gezondheidsbeoordelingen
Periodieke
gezondheidsbeoordeling
De aan het gezondheidstoezicht onderworpen werknemers worden periodiek
uitgenodigd, naargelang de frequentie en de risicofactoren:
blootstelling aan fysische, biologische of chemische agentia
(risico’s op huid- of longaandoeningen)
risico’s van ergonomische aard (beeldschermwerk, tillen)
risico’s verbonden aan de zwaarte van het werk of met monotoon werk of
repetitieve taken
risico’s op psychosociale belasting
veiligheidsfunctie, functies met verhoogde waakzaamheid
andere factoren
Voorafgaande
gezondheidsbeoordeling
(onderzoek bij aanwerving)
Onderzoek bij werkpost
mutatie
De werknemers die in dienst genomen worden om te worden tewerkgesteld in een
veiligheidsfunctie, een functie met verhoogde waakzaamheid of een activiteit met
welbepaald risico worden onderzocht in de laatste fase van het recruteringstraject
maar vooraleer dat de betrokkenen effectief in dienst treden
Aan de werknemers die in dienst zijn en aan wie een andere werkpost of activiteit
toegewezen wordt, kunnen andere risico’s verbonden zijn. De arbeidsgeneesheer
geeft hierover advies.
Onderzoek bij werkhervatting Na minstens 4 opeenvolgende weken afwezigheid wegens ziekte, ongeval of na
bevalling worden de werknemers tewerkgesteld aan een veiligheidsfunctie, een
functie met verhoogde waakzaamheid of een activiteit met een welbepaald risico,
verplicht aan een onderzoek bij werkhervatting onderworpen. Mits toestemming
van de werknemer kan de arbeidsgeneesheer overleg plegen met de behandelend
arts en/of adviserend geneesheer. Op verzoek van de werknemer of wanneer de
arbeidsgeneesheer dit nodig acht, kan het onderzoek ook plaatsvinden na een
afwezigheid van kortere duur. Het onderzoek gebeurt ten vroegste op de dat
waarop het werk of de dienst wordt hernomen en ten laatste op de tiende werkdag
daarna.
“Bezoek” aan de
arbeidsgeneesheer
voorafgaand aan de
werkhervatting
Ingeval van arbeidsongeschiktheid, kan de werknemer, al dan niet onderworpen aan
het verplicht gezondheidstoezicht, rechtstreeks bij de arbeidsgeneesheer een bezoek
voorafgaan aan de werkhervatting vragen. Mits toestemming van de werknemer
kan de arbeidsgeneesheer overleg plegen met de behandelend arts en/of adviserend
geneesheer.
Spontane raadpleging
Elke werknemer die al dan niet onderworpen is aan het gezondheidstoezicht, of met
zijn akkoord de behandelende arts, kan rechtstreeks bij de arbeidsgeneesheer een
spontane raadpleging vragen n.a.v. gezondheidsklachten waarvan hij of de
behandelende arts meent dat deze arbeid gerelateerd zijn.
Onderzoek in toepassing van Wie zwanger is of borstvoeding geeft, heeft recht op passend en gezond werk. De
de moederschap bescherming arbeidsgeneesheer schrijft de nodige maatregelen voor.
of de lactatie
Uitbreiding van het
gezondheidstoezicht
De uitbreiding van het gezondheidstoezicht naar alle werknemers die tewerkgesteld
worden in de onmiddellijke omgeving van de werkpost van een werknemer die
verplicht onderworpen is aan het gezondheidstoezicht gebeurt op basis van de
resultaten van de risicoanalyse en op initiatief van de preventieadviseurarbeidsgeneesheer, van de werkgever, van een werknemersvertegenwoordiger of op
advies van het Comité Preventie en Bescherming op het Werk.
Voortgezet
gezondheidstoezicht
De werkgever moet de nodige maatregelen nemen opdat de werknemers die
blootgesteld werden aan bepaalde risico's kunnen genieten van gezondheidstoezicht
na het einde van de blootstelling. Dit is onder meer het geval bij blootstelling aan
asbest of asbesthoudende materialen
kankerverwekkende en mutagene agentia
Onderzoek in het kader van de De arbeidsgeneesheer zorgt, op vraag, ook voor de uitvoering van het medisch
aanvraag of verlenging van
onderzoek en het afleveren van het ‘rijgeschiktheid attest’ nodig voor het verkrijgen
het rijgeschiktheid attest
of verlengen van een rijbewijs C, C1, D, D1 of bezoldigd personenvervoer.
201404/Provikmo-B/1814
Gezondheidstoezicht op de werknemers
5/7
3.4 Uit wat is het gezondheidsdossier samengesteld?
de
de
de
de
sociaal administratieve gegevens
beroepsanamnese en de objectieve medische persoonsgegevens
specifieke gegevens van persoonlijke aard
blootstellinggegevens.
Onder blootstellinggegevens verstaat men de lijst van de geïdentificeerde chemische stoffen,
kwalitatieve, kwantitatieve en representatieve gegevens in verband met de aard, de intensiteit, de
duur en de frequentie van de blootstelling van de werknemer aan chemische of fysische agentia,
de datum en het blootstellingniveau in geval de grenswaarden overschreden worden, de lijst van
de biologische agentia, alsook de lijst van de eventueel voorgekomen incidenten of ongevallen.
3.5 Frequentie van het gezondheidstoezicht voor de categorieën werknemers
Categorie werknemer
Jongeren zoals bedoeld in het KB van 3/5/2003
Frequentie gezondheidstoezicht
bij de eerste tewerkstelling
jaarlijks wanneer uit risicoanalyse een
specifiek risico is gebleken of wanneer
nachtarbeid wordt verricht
Werknemers tewerkgesteld op een werkpost met
verhoogde waakzaamheid
Werknemers tewerkgesteld op een veiligheidspost
Werknemers blootgesteld aan gevaren voor beroepsziekten
Werknemers die in onmiddellijk contact komen met
onverpakte voedingswaren
Werknemers beeldschermwerkers
< 50
> 50
Werknemers die zware lasten hanteren of
< 45
personen heffen/tillen
> 45
Werknemers die nacht- of ploegenarbeid
< 50
verrichten (behoudens specifieke risico’s)
> 50
jaar
jaar
jaar
jaar
jaar
jaar
Jaarlijks
Jaarlijks
Periodiciteit van het onderzoek afhankelijk van
de aard van de gezondheidsrisico’s
Jaarlijks
om de 5
om de 3
om de 3
jaarlijks
om de 3
jaarlijks
jaar
jaar
jaar
jaar
3.6 Beslissing rond arbeidsgeschiktheid in functie van de werkpost en risico’s
De arbeidsgeneesheer koppelt de uitslag van het onderzoek van de onderzochte werknemer aan
de conclusies van de studie van de arbeidspost van de betrokkene, om een beslissing te treffen
over de geschiktheid van de werknemer en over de persoonlijke en/of collectieve
beschermingsmiddelen.
Het gaat om een fundamentele bepaling waardoor de arbeidsgeneesheer zich een mening moet
vormen na bestudering van de werkomgeving, en advies verstrekt voor een aanpassing van de
arbeidspost en de arbeidsomgeving door uitschakeling van de oorzaken van de risico’s.
Beperkingen inzake arbeidsongeschiktheid gaan vergezeld met preventieve maatregelen. De
preventieadviseur-arbeidsgeneesheer motiveert elke verklaring tot arbeidsongeschiktheid die
resulteert uit een voorafgaande gezondheidsbeoordeling.
201404/Provikmo-B/1814
Gezondheidstoezicht op de werknemers
4
6/7
Preventieve vaccinaties en tuberculose screening
De arbeidsgeneesheer zorgt ook voor de uitvoering van heel wat (vaak verplichte) inentingen.
Deze vaccinaties worden bijgehouden in medische bestanden en genoteerd op een persoonlijke
vaccinatiekaart. Wij zetten de voornaamste even op een rijtje:
Tegen tetanus/difterie
Tegen hepatitis A/B
Verplicht in bouwondernemingen, land- en tuinbouw, vee- en
pluimveeteelt, slachthuizen, wegen- of rioolwerkers, ruimdiensten,
contact met zaken bevuild door niet-ontsmette dierlijke afvalproducten.
Daarnaast zou de tetanusinenting moeten veralgemeend worden, en
zou moeten gebeuren, bij elke persoon die gevaar voor verwondingen
loopt.
Een compleet vaccinatieschema omvat 2 inspuitingen met één maand
tussentijd, een derde spuit een jaar later en om de 10 jaar een
herhalingsinspuiting.
Volledige bescherming tegen hepatitis A/B vergt een reeks van 3
injecties met een tussentijd van 1 maand en 6 maand. Bij onvoldoende
antistoffen is een rappel injectie vereist om deze bescherming te
bestendigen.
Deze ziekte kan overgedragen worden door geïnfecteerd bloed dat het
lichaam binnendringt.
Een aantal personen is wegens hun beroep meer blootgesteld aan het
risico van besmetting.
Voor deze categorieën van werknemers kan het Fonds voor de
Beroepsziekten tussenkomen in de terugbetaling van de
vaccinatiekosten.
Tegen griep
In de herfst en in de winter is er telkens kans op een griepepidemie.
Om de werknemers hier tegen te beschermen kan de werkgever in het
najaar in samenwerking met de arbeidsgeneesheer preventieve
griepvaccinaties organiseren. Dit kan heel wat problemen rond ziektes
met daarbij horende afwezigheden voorkomen.
Andere preventieve vaccinaties
Tuberculosescreening
Polio, tyfus, menigokokken, rabiës, …
Reisvaccinaties
Mantouxtest (intradermo) met tuberculine wordt toegepast op alle
personeel (met uitzondering van administratie) dat werkt in
ziekenhuizen, medische laboratoria, diensten voor thuisverpleging,
rusthuizen,....
Bij personeelsleden met een positieve tuberculinetest wordt deze test
vervangen door een longfoto gedurende minstens vijf jaar na een
eerste positieve test.
201404/Provikmo-B/1814
Gezondheidstoezicht op de werknemers
5
7/7
Uitnodiging voor het periodieke gezondheidstoezicht
Eerst maken wij een telefonische afspraak betreffende plaats en datum van het medisch
onderzoek; afspraak die daarna via brief, fax of e-mail wordt bevestigd.
Een gerechtvaardigde afwezigheid wordt best zo spoedig mogelijk aan ons gesignaleerd zodat
onmiddellijk een nieuwe afspraak kan gemaakt worden.
U kunt begrijpen dat naast het
administratieve werk dat een volgende afspraak met zich meebrengt, ook het door ons te
vergoeden tijdverlies van arts en verpleegkundige op ons budget wegen.
Wij blijven uiteraard graag ter beschikking om samen een praktische en efficiënte organisatie van
de medische onderzoeken te garanderen. Uw gewaardeerde medewerking is de waarborg voor een
vlot verloop!
Overeenkomstig het K.B. van 28-05-2003 (art. 10) dient de werkgever de medewerker(s) op de
hoogte te brengen van het doel en de aard van deze gezondheidsbeoordeling. De
gezondheidsbeoordeling omvat het preventief medisch onderzoek door de preventieadviseurarbeidsgeneesheer, het samenstellen van een geneeskundig dossier (bestaande uit de
beroepsanamnese, de sociaal-administratieve gegevens, de objectieve medische en specifieke
persoons- en blootstellingsgegevens) en de eventuele inentingen en tuberculinetests in functie
van de aard van de werkpost en de risicofactoren.
Het doel is de gezondheid van de
werknemers te bewaken door risico’s te voorkomen, onder meer door het bevorderen van de
tewerkstellingskansen, het vroegtijdig opsporen van beroepsziekten, het verstrekken van
informatie en advies rond de arbeidsomstandigheden alsook de medische arbeidsgeschiktheid van
de werknemer te staven.
6
Wat na het onderzoek?
Even vermelden dat u per werknemer de laatste drie formulieren voor de
gezondheidsbeoordeling dient te bewaren zolang u de betrokkene(n) tewerkstelt. Op vraag
van de bezoekers arbeidshygiëne of de geneesheren arbeidsinspecteurs van de dienst Toezicht
Welzijn op het Werk moet u ze kunnen voorleggen.
Best is om deze documenten te klasseren bij uw "Basisdocumentatie Welzijn op het werk".
Hou ook blijvend elk formulier voor de gezondheidsbeoordeling bij waarop door de
arbeidsgeneesheer aanwijzingen werden genoteerd in verband met de geschiktheid van uw
werknemer.
Voor de inentingen mag de werknemer verkiezen deze te laten uitvoeren door een arts van zijn
keuze en op zijn kosten, mits kennisgeving aan onze dienst.
201404/Provikmo-B/1814