Presentatie Welzijn in onderwijs 2013

Welzijn op het werk in het
onderwijs.
F.O.D. WASO
Toezicht op het Welzijn op het Werk
ir. Philippe Durand
[email protected]
1
Historiek & Structuur van de
Belgische wetgeving inzake het
Welzijn op het Werk.
2
VLAREMAANPASSING
Welzijnswet
VLAREM II
VLAREM I
regionalisering
ARAB
bescherming werknemers
1996
1946
2013
1999
1991 1995
1910
Uitwerking van Codex
SCHOOL
exploitatieveiligheid
1980
1810
EXTERN
Mijlpalen in bedrijfsveiligheid
3
Welzijnswetgeving
Europese verordening
Belgische / Vlaamse
regelgeving moet
aangepast worden
Europese richtlijn
omzetting in
Belgische regelgeving
- wet
- koninklijk besluit
- ministeriëel besluit
Normen
- ISO
- EN
- NBN
Vlaamse regelgeving
- decreet
- ministeriëel besluit
Bedrijven en burgers
4
Economische versus Sociale
richtlijnen i.v.m. arbeidsveiligheid
• Economische richtlijn regelt het vrije verkeer van
producten en diensten tussen de lidstaten.
– Lidstaten mogen geen bijkomende eisen stellen
– Verantwoordelijkheid ligt bij de producent
• Sociale richtlijn regelt de bescherming van de
werknemers.
– Lidstaten mogen hogere eisen stellen
– Verantwoordelijkheid ligt bij de lidstaat
– Subsidiariteitsbeginsel
5
Economische richtlijn
Sociale richtlijn
Richtlijn 2001/95/EG van het
Europees Parlement en de Raad
van 3 december 2001 betreffende
de algemene productveiligheid
Kaderrichtlijn 89/391/EEG van de
Raad van 12 juni 1989 betreffende
de tenuitvoerlegging van
maatregelen ter bevordering van
de verbetering van de veiligheid
en de gezondheid van de
werknemers op het werk
Wet van 9 februari 1994
betreffende de veiligheid van
producten en diensten
Wet van 4 augustus 1996
betreffende het welzijn van de
werknemers bij de uitvoering van
hun werk
6
Rol van de inspectie voor het Toezicht
op het Welzijn op het Werk
Werkgevers en werknemers aansporen en
helpen alle facetten van het welzijn op
het werk continu te verbeteren en dit
preventief door adviseren en controleren
en indien nodig ook repressief door
directe tussenkomst of het opmaken van
pro - justitia.
7
De beoordelingsbevoegdheid van de
sociaal inspecteurs. (SSW art. 21)
1. Inlichtingen en adviezen te verschaffen, met name met betrekking
tot de meest doeltreffende middelen voor de naleving van de
regelgeving.
2. Waarschuwingen geven.
3. De overtreder een termijn te verlenen om zich in regel te stellen.
4. Maatregelen opleggen zoals:
–
–
–
–
–
preventiemaatregelen;
aanwezigheid verbieden;
gebruik van installaties, machines, gevaarlijke stoffen, preparaten… verbieden;
bepaalde productieprocessen verbieden;
bevel van stopzetting van de arbeid indien noodzakelijk voor veiligheid of gezondheid
van de werknemers;
– ontruiming bij dreigend gevaar.
5. Processen-verbaal op te maken (‘pro-justitia’).
8
Wat betekent “Welzijn op het werk”?
Is het resultaat van het samengaan van
alle 7 factoren met betrekking tot de
arbeidsvoorwaarden waarin het werk op
de werkvloer wordt uitgevoerd.
9
Wat betekent “Welzijn op het werk”?
Dit wil zeggen om in alle omstandigheden de
arbeid te kunnen verrichten:
1° op een veilige wijze;
2° met bescherming van je gezondheid;
3° zonder psychosociale belasting;
4° op een ergonomische wijze;
5° in hygiënische omstandigheden;
6° in aangepaste werkplaatsen;
7° zonder invloed v.h. milieu op ptn. 1 t/m 6.
10
1° Veiligheid
Alle elementen die aanleiding kunnen geven tot een
arbeidsongeval zoals machines, werktuigen,
installaties, transportmiddelen…
11
2° Gezondheid
Alles wat een negatieve invloed kan hebben op het
lichamelijke welzijn en aanleiding kan geven tot
beroepsziekten zoals blootstelling aan chemische
producten, asbest, overdreven geluid, trillingen,…
12
3° Psychosociale belasting
Psychosociale belasting wordt gedefinieerd als elke
belasting van psychosociale aard zoals pesten, verbaal
en lichamelijk geweld, ongewenst seksueel gedrag op
het werk, stress, en die haar oorsprong vindt in de
uitvoering van het werk en die schadelijke gevolgen
heeft voor het lichamelijk of psychisch welzijn van de
persoon.
13
4° Ergonomie
Alle technieken die helpen om het werk comfortabeler
te maken en die chronische aandoeningen of
handelingsfouten helpen verminderen.
Een goede werkhouding is belangrijk om lichamelijke
klachten te vermijden.
14
5° Arbeidshygiëne
Alles wat impact heeft op de werkomgeving en
negatieve gevolgen kan hebben voor de
werknemers zoals temperatuur, geluid, trillingen,…..
15
6° Aangepaste werkplaatsen
Een arbeidsplaats is elke plaats waar arbeid wordt
verricht, ongeacht of deze zich binnen of buiten een
inrichting bevindt en ongeacht of deze zich in een
besloten of in een open ruimte bevindt.
‘Aangepast’ wil zeggen dat er geen gevaren en risico’s
aanwezig zijn ten gevolge van stabiliteit, afmetingen
en volume van lokalen, toestand vloeren – muren –
plafonds daken, ramen, deuren, doorgangen,
uitganswegen,…..
( zie K.B. van 10/10/2012 tot vaststelling van de algemene basiseisen
waaraan arbeidsplaatsen moeten beantwoorden)
16
7° Zonder invloed van milieugevaren.
Dit betekent dat de school maatregelen moet nemen
indien gevaren en risico’s van het leefmilieu een
negatieve invloed hebben de punten 1° tot 6°.
17
werkomgeving
Wet van
4 augustus 1996
betreffende het
welzijn van de
werknemers bij
de uitvoering
van hun werk
risicoanalyse
KB’s
wet
18
Op wie toepasselijk?
Art. 2.- § 1. Deze wet is toepasselijk op de werkgevers en de werknemers.
Voor de toepassing van deze wet worden gelijkgesteld met:
1° werknemers: de personen die een arbeidsovereenkomst (tijdelijk of van
onbepaalde duur) hebben, maar ook
a) de personen die, anders dan krachtens een arbeidsovereenkomst,
arbeid verrichten onder het gezag van een ander persoon;
b) de personen die een beroepsopleiding volgen waarvan het
studieprogramma voorziet in een vorm van arbeid die al dan niet in
de opleidingsinstelling wordt verricht;
c) de personen verbonden door een leerovereenkomst;
d) de stagiairs;
e) de leerlingen en studenten die een studierichting volgen waarvan
het opleidingsprogramma voorziet in een vorm van arbeid die in de
onderwijsinstelling wordt verricht;
2° werkgevers: de personen die de onder 1° genoemde personen
tewerkstellen.
19
De werkgever & zijn hiërarchische lijn.
Elke werkgever moet een welzijnsbeleid voeren gesteund
op algemene principes en betrekt hierbij de leden van zijn
‘hierarchische lijn’.
1° -> risico's voorkomen;
2° -> risico’s bij de bron uitschakelen of verminderen;
3° -> voorkeur aan collectieve beschermingsmiddelen boven
individuele;
4° -> zorgen voor opleiding en informatie van de werknemers.
Dit beleid moet worden geïntegreerd in de volledige
onderneming.
20
Gevaren en risico’s
Voor het opsporen van de risico's voor de werknemers
moet elke werkgever beschikken over een interne dienst
voor preventie en bescherming op het werk (IDPB) met
minstens één preventieadviseur.
Voor bepaalde aspecten van deze opdracht zal de
werkgever echter een beroep moeten doen op een externe
dienst voor preventie en bescherming op het werk (EDPB).
21
De hiërarchische lijn.
Wie zijn de personeelsleden in de school die lid
zijn van de ‘ hiërarchische lijn ‘ ?
Dit zijn alle leidinggevenden zowel op hoog
niveau als op laag niveau, voorzitter, directeur,
adviseurs,……e.a.
Konkreet: dit zijn allen die ‘gezag’ hebben ‘ over
anderen’.
22
De interne preventieadviseur.
Deze persoon is niet verantwoordelijk voor het
“welzijnsbeleid” in de school. Hij is een adviseur
voor werkgever en werknemers.
Hij kan behoren tot de ‘hierarchische lijn “ maar
in de functie van preventieadviseur is deze niet
de verantwoordelijke voor de veiligheid, gezondheid, ergonomie,………….!
23
De 8 ‘inzonderlijke’ wettelijke
opdrachten van de leden van de
hiërarchische lijn.
Art. 13 van het K.B. betreffende het beleid
inzake het welzijn van de werknemers bij de
uitvoering van hun werk. (Codex Titel 1 –
Hoofdstuk 3)
Is van zeer groot belang !!
24
1ste Formuleren van voorstellen in het
kader van het dynamisch risico
beheersingssysteem.
( voorstellen en adviseren om de gevaren en
risico’s in je afdeling, werkpost, ………. te
beheersen ).
25
2de Ongevallen en incidenten die zich
op je arbeidsplaats hebben voorgedaan, onderzoeken en maatregelen
voorstellen om dergelijke ongevallen
en/of incidenten te voorkomen.
26
3de Een effectieve controle uitoefenen
op de arbeidsmiddelen, de collectieve
en persoonlijke beschermingsmiddelen
en de gebruikte stoffen en preparaten
teneinde onregelmatigheden vast te
stellen en maatregelen te nemen om
hieraan een einde te maken.
27
4de Tijdig het advies inwinnen van de
Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk .
28
5de Controleren of de verdeling van de
taken op een zodanige wijze geschiedt
dat de verschillende taken worden
uitgevoerd door werknemers die de
daartoe vereiste bekwaamheid hebben
en de vereiste opleiding en instructies
hebben ontvangen .
29
6de Waken over de naleving van de
instructies die in toepassing van de
wetgeving inzake het welzijn van de
werknemers bij de uitvoering van hun
werk moeten worden verstrekt .
30
7de Zich ervan vergewissen dat de werknemers de inlichtingen die zij gekregen
hebben in toepassing van de wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk,
goed begrijpen en in praktijk brengen.
31
8ste Het onthaal van elke beginnende werknemer organiseren en een ervaren
werknemer aanduiden die ermee belast
is deze te begeleiden.
32
Het dynamisch
risicobeheersysteem
33
Doel v.h. Dynamisch Risicobeheersing
Systeem.
Het opstellen van de preventiemaatregelen.
• Maatregelen die tot doel hebben de risico’s te
voorkomen.
• Maatregelen die tot doel hebben de schade te
voorkomen.
• Maatregelen die tot doel hebben de schade te
beperken.
De volgorde van de maatregelen is belangrijk !
34
Werkmiddelen.
Globaal preventieplan
Jaarlijks actieplan
35
Globaal Preventieplan.
Dit geeft de concrete omschrijving van de
resultaten van de risicoanalyse, van de prioritaire
doelstellingen en de activiteiten die moeten
worden verricht om deze doelstellingen te
bereiken.
Daarbij wordt tevens beschreven welke middelen
er worden gebruikt en wat de opdrachten en
verplichtingen zijn van alle betrokken personen.
Dit globaal preventieplan wordt regelmatig
geëvalueerd (bv. jaarlijks) en wordt ten minste om
de vijf jaar volledig herbekeken.
36
Jaarlijks actieplan.
Dit geeft:
• De prioritaire doelstellingen van het dienstjaar.
• De middelen en methodes om die doestellingen te
bereiken.
• De opdrachten, verplichtingen en middelen van
de betrokken personen.
• De aanpassingen aan te brengen aan het globaal
preventieplan ingevolge gewijzigde omstandigheden, incidenten en ongevallen.
37
Leerlingen werknemers.
Art. 2.- § 1 sub. 1° e) van de Welzijnswet.
De leerlingen en studenten die een studierichting
volgen waarvan het opleidingsprogramma
voorziet in een vorm van arbeid die in de
onderwijsinstelling wordt verricht worden tijdens
de lesuren van die opleidingen beschouwd als
een werknemer !
38
Bescherming van stagiairs.
• Elke leerling of student die in het kader van
een leerprogramma georganiseerd door een
onderwijsinstelling, daadwerkelijk arbeid
verricht bij een werkgever, in gelijkaardige
omstandigheden als de werknemers in dienst
bij die werkgever, en dit met het oog op het
opdoen van beroepservaring.
• Dus niet observatiestages & bedrijfsbezoeken
39
Bescherming van stagiairs.
Wettelijke basis.
KB van 03/05/1999 betreffende jongeren op het
werk (Codex Titel VIII, hfst. II)
KB van 21/09/2004 betreffende de bescherming
stagiairs (Codex Titel VIII, hfst III)
40
Bescherming van stagiairs.
Probleem!
De stagiair = een werknemer in bijzonder
kwetsbare positie en behoeft daarom een
speciale bescherming.
Risicoanalyse bij de onderneming waar de
stage gebeurd moet rekening houden met:
– gebrek aan ervaring
– beperkt inzicht in risico’s
– jeugdige leeftijd
41
Bescherming van stagiairs.
• De werkgever (WG) doet risicoanalyse (RA) en
informeert de onderwijsinstelling en de stagiair
over de resultaten in een document.
• WG zorgt voor de uitvoering van het gezondheidtoezicht (GT) :
– door wie GT?
• departement of afdeling GT IDPB of EDPB van de WG
• departement of afdeling GT IDPB of EDPB van de school
• WG zorgt voor het onthaal en de begeleiding van
de stagiairs.
42
Gezondheidstoezicht.
• Enerzijds kan het gaan om een blootstelling aan risico’s waarvoor
ook voor de gewone werknemers van de onderneming of instelling
gezondheidstoezicht geldt.
Dit wordt het “passend gezondheidstoezicht” genoemd.
–
–
–
–
een veiligheidsfunctie,
een functie met verhoogde waakzaamheid,
een activiteit met welbepaald risico of
een activiteit verbonden aan voedingswaren.
• Anderzijds kan het gaan om een “specifiek gezondheidstoezicht”
dat voortvloeit uit het feit dat de stagiair wordt blootgesteld aan
risico’s waarvoor er normaal een verbod tot tewerkstelling geldt of
dat voortvloeit uit het feit dat de stagiair jonger is dan 18 jaar zoals
– nachtarbeid of
– aan ernstige risico’s.
43
Wie oefent het gezondheidstoezicht
uit?
• Normalerwijze is dit de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer van
de interne of externe preventiedienst van de werkgever.
• In afwijking hiervan kan de werkgever voor de uitvoering van het
gezondheidstoezicht een beroep doen op de preventieadviseurarbeidsgeneesheer van de bevoegde preventiedienst van de
onderwijsinstelling.
• Deze regeling wordt in de stageovereenkomst opgenomen. Het
formulier voor de gezondheidsbeoordeling wordt overgemaakt
aan de onderwijsinstelling die het dan aan de werkgever en de
stagiair bezorgt.
44
Praktisch voorbeeld.
• de stagiair wordt niet blootgesteld aan enig ander
risico dan het risico van de leeftijd aangezien hij
jonger is dan 18 jaar
• de stagiair werkt enkel met een beeldscherm
gezondheidstoezicht is verplicht behalve wanneer
een attest van de onderwijsinstelling wordt voorgelegd waarin aangetoond wordt dat de stagiair
minder dan vijf jaar geleden werd onderworpen
aan medisch schooltoezicht, in het kader van de
van kracht zijnde onderwijsreglementering.
45
Praktisch voorbeeld.
• De stagiair wordt blootgesteld aan specifieke
risico’s (hij verricht nachtarbeid of hij wordt, in
toepassing van de afwijkingsbepalingen
blootgesteld aan ernstige risico’s waarvoor er
normaal een verbod tot tewerkstelling geldt.
• De stagiair wordt blootgesteld aan risico’s
waarvoor ook voor gewone werknemers gezondheidstoezicht vereist is.
gezondheidstoezicht vereist
46
Infodocument betreffende de risico’s en
de preventiemaatregelen voor de school
en de stagiair.
•
•
•
•
•
De activiteit die een passend GT vereist.
De activiteit die een specifiek GT vereist.
De toe te passen preventiemaatregelen.
De verplichtingen van de stagiair i.v.m. de risico’s.
De aangepaste opleiding om de preventiemaatregelen
toe te passen.
47
De onderwijsinstelling moet deze informatie ontvangen om te
kunnen nagaan of de werkgever de preventiemaatregelen
effectief toepast.
Bij tewerkstelling op een werkpost of aan een activiteit
waarvoor een type gezondheidstoezicht vereist is, moet de
werkgever bovendien extra informatie geven aan zowel de
onderwijsinstelling als aan de stagiair. Die informatie moet
schriftelijk worden verstrekt en heeft betrekking op:
•
•
•
•
•
de beschrijving van de functie of activiteit die een passend
gezondheidstoezicht vereist;
de aard van het risico dat een specifiek gezondheidstoezicht
vereist;
alle toe te passen preventiemaatregelen;
de aangepaste opleiding met het oog op de toepassing van de
preventiemaatregelen;
de verplichtingen die de stagiair moet naleven in verband met de
risico’s die specifiek zijn voor de werkpost of activiteit.
48
49