Een alcohol

Alcohol en drugs
Hoe deal je ermee?
Nina De Paepe
Inge Baeten
Stafmedewerkers VAD
Vlaams expertisecentrum
Alcohol en andere Drugs
Kaat is een meisje van 14 jaar. Op school ging het altijd
vrij goed, maar de laatste weken gaan haar
schoolresultaten zienderogen achteruit. Ze vindt school
saai en blijkt regelmatig te spijbelen. Ze trekt dan op
met enkele oudere meisjes die blowen. Ook in de
voorziening lijkt ze zich voortdurend te vervelen, zelfs
haar favoriete soaps interesseren haar niet meer…
Jongeren in de jeugdhulp
zijn een risicogroep voor
alcohol- of andere
drugproblemen.
Wat weten we over het
middelengebruik van
jongeren in de jeugdhulp?
Vergelijkend onderzoek
VAD-Leerlingenbevraging in
secundair onderwijs
versus
residentiële voorzieningen
bijzondere jeugdzorg (2014)
ALCOHOL
LLN
BJZ
Regelmatig alcohol
drinken (>1x/week)
20,3%
23,9%
Niet gedronken
tijdens afgelopen 12
maanden
28,3%
38,1%
Alcohol op >5
gelegenheden in
laatste maand
14,8%
20,7%
Beginleeftijd alcohol
<12 jaar
15,0%
23,0%
6
CANNABIS
LLN
BJZ
Regelmatig cannabis
gebruikt (>1x/week)
3,8%
15,1%
Geen cannabis gebruikt
in afgelopen 12 maanden
88,9%
65,8%
7
ANDERE ILLEGALE DRUGS
LLN
BJZ
Ooit-gebruik andere illegale
drugs
4,5%
24,6%
Geen andere illegale drugs
gebruikt in afgelopen 12
maanden
98,39%
79%
8
PSYCHOACTIEVE MEDICATIE
LLN
BJZ
Laatstejaarsgebruik slaap- en
kalmeermedicatie
5,8%
11,8%
Dagelijks gebruik ADHDmedicatie
2,8%
7,4%
9
Hoe schatten jullie het
middelengebruik van
jongeren met een
beperking in?
Jongeren met LVB:
• Frequentie verschilt weinig met
normaalbegaafde leeftijdgenoten
• Kans op gebruik = algemene
populatie
• Contact met institutionele zorg
• School drop-outs, spijbelaars,
sociale of studieproblemen
• Psychische, emotionele of
gedragsproblemen
• Delinquent gedrag
• Opgroeien onder ongunstige
omstandigheden
• Op jonge leeftijd beginnen met
middelengebruik
Snoek, A., Wits E. & van de Mheen, D. (2010)
Wat zien jullie als de
belangrijkste risicofactoren
bij jullie cliënten?
Risicofactoren
Psychisch
Lichamelijk
Sociaal-maatschappelijk
Psychische risicofactoren
• Beperkte kennis over middelen, effecten
en gevolgen
• Moeizaam oorzaak/gevolg denken
• Moeite met probleemdetectie en erkenning en oplossingsgericht handelen
• Moeite met zelfcorrectie
• De emotionele ontwikkeling
• Grote gevoeligheid voor sociale
beïnvloeding
• Psychiatrische problemen
Lichamelijke risicofactoren
• Grotere gevoeligheid voor lichamelijke
effecten van gebruik omwille van
lichamelijke klachten en aandoeningen
• Interactie met medicatie: gebruik kan
grotere/onverwachte gevolgen hebben
Sociaal maatschappelijke
risicofactoren
•
•
•
•
•
•
Sociale druk
Sociale norm
Opvoeding
Eenzaamheid en sociaal isolement
Chronische stress
Risicofactoren samenhangend met de
leefsituatie
Regelgeving
Structurele
maatregelen
Visie
Educatie
Begeleiding
Wat doen we al?
Wat loopt goed, wat
loopt minder goed?
Visie
Pijler
regelgeving
Pijler
begeleiding
Pijler
educatie
Pijler
structurele
maatreg,
Hoe tevreden
zijn we
hierover?
(omcirkel)
Waar willen we naartoe,
wat is onze doelstelling?
Hoe prioritair is Hoe
dit? (omcirkel) pakken
we dat
aan?
  
1 – 2 – 3 – 4 – 5 p. 19
  
1 – 2 – 3 – 4 – 5 p. 24
  
1 – 2 – 3 – 4 – 5 p. 32
  
1 – 2 – 3 – 4 – 5 p. 44
  
1 – 2 – 3 – 4 – 5 p. 54
stappenplan
versus
circulair proces
Analyse
Evaluatie
Uitgewerkte
prioriteit
toepassen in
de praktijk
Prioriteiten
bepalen en
plannen
Prioriteiten
uitwerken
ondersteuning door een
coach
versus
zelfstandig aan de slag
De praktijk aan het woord
Hof ter Welle
Birger Huygen
Ann Andries
Als je een beleid hebt, heb je
ook tools nodig om dit in de
praktijk vorm te kunnen
geven!
Waaraan aandacht besteden?
• Aandacht voor kennis, attitudes en
vaardigheden
• Objectief en feitelijk
• Op maat en interactief
• Vel geen oordeel
• Bereid jezelf voor
Leeftijd
Thema
x
12-18
Alcohol/
Cannabis
Rock Zero
x
14-16
Alcohol
Maat in de Shit
x
15-18
Cannabis
Crush
x
15-18
You Bet!
x
16-18
VAD-materialen
Zonder boe of bah
EDUCATIE
Iedereen drinkt, iedereen blowt?
BEGELEIDING
SEM-J
BackPAC
Mijn cliënt en middelengebruik.
Begeleidingslijn en inspiratiebox
Als je ouder drinkt
Individueel Groep
x
x
x
x
x
x
Alcohol/
Cannabis
Gokken
12-18
Alcohol/
Cannabis
12-18
Alcohol/
Illegale drugs
12-15
Alcohol/
cannabis
+14
Alcohol/
cannabis
-14/+14
Alcohol/
Educatie
Alcohol en cannabis
zonder boe of bah
• Bespreekbaar maken van
alcohol en cannabis
• Aanmoedigen om (nog) niet
te gebruiken
 Beeldenmethodiek: dialoog
op gang brengen +
denkproces ondersteunen
 Informatieve brochures over
alcohol en cannabis
 Fiches met tips en
achtergrond voor
begeleiders
Alcohol/cannabis
14-16 jaar
Cognitieve beperking
Groepsaanbod
’s Avonds bij je tentje op de
camping begin je moe te
worden, maar je wil nog niet
gaan slapen. Je hebt gehoord
dat als je sterkedrank mixt met
energydrinks, bijvoorbeeld een
wodka-Red Bull, je niet
dronken wordt. Je wil dit wel
eens proberen maar vraagt je
af of dit klopt. Welke uitspraak
is correct?
• a/ Als je sterkedrank mixt
met energydrinks, word je
niet dronken.
• b/ Als je sterkedrank mixt
met energydrinks, word je
minder snel dronken.
• c/ Als je sterkedrank mixt
met energydrinks, word je
toch dronken.
Eline (17) sport veel en vindt
gezond zijn erg belangrijk. Ze
vraagt zich af hoeveel ze mag
drinken?
Jongeren onder de 18 jaar…
a/ … drinken best geen alcohol.
b/ …drinken best niet meer
dan 4 glazen per week.
c/ …drinken best niet meer
dan 8 glazen per week.
Een vriend maakt zich zorgen
om zijn oudere broer, omdat
die veel drinkt. Je wil je vriend
helpen en jullie bekijken samen
bij wie hij terechtkan met dit
probleem. Noem drie
personen/instanties op
waar je vriend met zijn vragen
terechtkan.
Ouders, leerkrachten, CLB,
leiding, JAC, De DrugLijn …
Rock Zero
Werken rond attitudes en sociale
normen
Max. 25 spelers, in vijf groepjes
van vijf
Festivalterrein als spelbord
Elk groepje is een band en moet in
drie spelrondes de backstage
bereiken
Via doe-opdrachten en vragen
 Handleiding
 Spelbord, spelkaarten
 Specifieke begeleidingstips en
infofiches per sector
Alcohol
14-16 jaar
Groepsaanbod
Bezorgdheidsthermometer
Thomas (13 jaar): “Ik ga
binnenkort eens cannabis
proberen. Sommige
vrienden doen daar nogal
stoer over. Ik wil het effect
ook wel eens ervaren.”
Hanne (18 jaar): “Ik woon
sinds kort alleen. Ik ben
nogal een verlegen type en
heb dan ook niet zoveel
vrienden. Ik heb er lang naar
uitgekeken om alleen te
wonen, maar nu het zover
is, weet ik niet goed wat ik
met de rest van mijn leven
aan moet. ’s Avonds gebeurt
het wel eens dat ik een joint
rook. Ik geniet van het
gelukzalige gevoel. Voor
heel even zijn mijn zorgen
van de baan.”
Mens
Milieu
Middel
MMM - model
Maat in de
Shit
• Correcte informatie
• Normen en waarden rond
cannabisgebruik
• Wat kan ik doen als een
van mijn vrienden
problemen heeft?
Invalshoek vriendschap &
relaties
 Vriendschap
 Risico’s van druggebruik
 Help eens een vriend
 Veranderen is niet zo
eenvoudig
Cannabis
15-18 jaar
Groepsaanbod
“VRIJDAGAVOND BEN IK MET IEMAND
DIE DRONKEN WAS MEEGEREDEN
NAAR HUIS”
Crush
• Informeren over alcohol en
cannabis
• Waarden en normen rond
gebruik in relaties
• Omgaan met moeilijke
situaties
• Grenzen stellen rond gebruik
in een relatie
 5 methodieken:
facebookposts,
youtubefilmpjes, zelftestje,
animatiefilmpjes, uitspraken
en situaties,…
 Specifieke begeleidingstips
en infofiches per sector
Alcohol/cannabis
Vrienden/relaties
16-18 jaar
I.s.m. Sensoa
Groepsaanbod
You Bet
• Bespreekbaar maken
van gokken
• Kritische houding
tegenover gokken
• Op een
verantwoordelijke
manier omgaan met
kansspelen
 Groepsaanbod
 Digitaal spel
 Dvd Bluf Kansspelcommissie
Gokken
16-18 jaar
TSO, BSO, BJZ
Begeleiding
Leeftijd
Thema
x
12-18
Alcohol/
Cannabis
Rock Zero
x
14-16
Alcohol
Maat in de Shit
x
15-18
Cannabis
Crush
x
15-18
You Bet!
x
16-18
VAD-materialen
Zonder boe of bah
EDUCATIE
Iedereen drinkt, iedereen blowt?
BEGELEIDING
SEM-J
BackPAC
Mijn cliënt en middelengebruik.
Begeleidingslijn en inspiratiebox
Als je ouder drinkt
Individueel Groep
x
x
x
x
x
x
Alcohol/
Cannabis
Gokken
12-18
Alcohol/
Cannabis
12-18
Alcohol/
Illegale drugs
12-15
Alcohol/
cannabis
+14
Alcohol/
cannabis
-14/+14
Alcohol/
Iedereen drinkt,
iedereen blowt?
• Gebruik bespreekbaar
maken
• Niet-gebruik bevestigen
& motiveren om vol te
houden
• Bijstellen van norm &
motiveren om gedrag
aan te passen
 Digitaal
12-18 jaar
Verhoogd risico
Ongeacht reeds gebruik of niet
Individuele begeleidingscontext
SEM-J
• Ernstinschatting van
middelengebruik
• Nood aan verdere
alcohol- en
drugspecifieke
begeleiding
 Online
 Onmiddellijk eindscore
 Testversie
12-18-jaar
Alcohol, illegale drugs
Individuele begeleidingscontext
Filmpje verjaardagsfeestje Niels
Angstgevoelig/ Negatief Denken
BackPAC
• Persoonlijkheidsspecifieke
interventie voor jongeren
die vroeg experimenteren
met alcohol en cannabis
• Sensatiezoekend, impulsief,
angstgevoelig en negatief
denkend
persoonlijkheidstype
hangen samen met een
verhoogd risico op
middelenproblemen.
 Leidraad
 Werkboekjes per type
 Animatiefilmpjes
12-15 jaar
Alcohol, cannabis
Individuele begeleidingscontext
Verhoogd risico: xel gebruik, nog niet
problematisch
Begeleidingslijn: stappen
Mijn cliënt en
middelengebruik
Begeleidingslijn en
inspiratiebox met
methodieken, op maat van
mensen met een beperking:
visueel, minder talig…
 Inleiding tot motiverende
gespreksvoering
 Inspiratiebox met 12
methodieken
14+
Vermoeden van gebruik
Individuele begeleidingscontext
Als je
ouder…
• Kinderen van ouders
met een
afhankelijkheidsprobleem
• Informeren en
ondersteunen
 Info- en doeboekjes
 Tips, doe-opdrachten,
faq’s
14-/14+
Alcohol, cannabis
Individuele
begeleidingscontext
Zelftesten
Stickers
Postkaartjes
Achtergrondinformatie
Meer weten?
Informatie
VAPH:
[email protected]
Jeugdhulp:
[email protected]
Coaching, vorming
CGG-preventiewerkers
Tabak, alcohol en drugs
www.vad.be, klik door naar
structurele partners