Bijlage 1 - Home scarlet

HOOFDSTUK 2: ONDERZOEKEN HOE DE LICHAMELIJKE, COGNITIEVE
EN SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING VAN DE MENS VERLOOPT
BIJLAGEN 1 Mensenkennis versus wetenschappelijke kennis
Bijlage 1
Hieronder vind je enkele voorbeelden van alledaagse en wetenschappelijke kennis
over de mens.
Zet een A bij de voorbeelden die volgens jou getuigen van alledaagse kennis en
een W bij de voorbeelden van wetenschappelijke kennis over de mens
1
2
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
1
3
4
5
6
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
2
7
8
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
3
Bijlage 2
Lees onderstaande tekstjes: “mensen nemen soms vreemde beslissingen”
Uit: Libelle, 19 juli 2007
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
4
Uit: Het Belang van Limburg, 31 augustus 2007
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
5
Bijlage 3
In onderstaand schema plaatsen we de ‘alledaagse mensenkennis’ tegenover de
‘wetenschappelijke mensenkennis’. Probeer het schema aan te vullen op basis van
de tekst in hoofdstuk 1.
Alledaagse (mensen)kennis
Wetenschappelijke (mensen)kennis
Toevallig verworven
Methodisch verworven
1. Intuïtie en gevoel
1. …………………………………………………:
2. …………………………………………………:
gebaseerd op eigen meningen,
ervaringen, eerste indrukken, …
3. …………………………………………………:
Iedereen heeft er een ander
inzicht over
wetenschappelijke instrumenten
en methoden
2. objectief: eigen mening of
voorkeur speelt niet mee
3. …………………………………………………:
kan door elke onderzoeker
opnieuw worden gedaan
Vanzelfsprekend
………………………………………………………
Er worden geen kritische vragen
Alles wordt in vraag gesteld.
gesteld.
Er is verandering of vernieuwing
Het is altijd zo geweest en zal altijd
mogelijk
zo blijven
Geen empirische basis
Empirisch verkregen
Bronnen: …………………………………………………
Bronnen: ………………………………………………
…………………………………………………………………
…………………………………………………………………
…………………………………………………………………
…………………………………………………………………
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
6
………………………………………………………
Systematisch geordend
Zonder …………………………………………………
Systematische aanpak aan de hand van
Niet bekomen via strikte regels en
wetten en regels
wetten
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
7
Bijlage 4
Vul op de stippellijnen de juiste begrippen in. Gebruik hiervoor de onderstaande
tekst.
Alles wat we doen kan als een ijsberg worden voorgesteld. Een ijsberg ligt in de
zee en het is meestal slechts het topje van de ijsberg dat we zien. Het grootste
gedeelte van de berg ligt onder het zeeniveau en is voor de gewone mens niet
waarneembaar (zonder te duiken).
Zo is het ook met ons menselijk gedrag. Het topje van de ijsberg is ons
waarneembaar gedrag. Maar het overgrote deel van alles wat we doen, is niet
waarneembaar of plastisch gezegd: ligt onder de zeespiegel.
Wat zich innerlijk in ons afspeelt kunnen we opsplitsen in een aantal categorieën.
Er zijn ten eerste de fysiologische processen.
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
8
Dit zijn ofwel biochemische processen (vervoer van prikkels via lichaamsstoffen)
ofwel elektrische processen (vervoer van prikkels via elektrische
golfbewegingen) aan de hand waarvan prikkels in ons lichaam worden
doorgegeven.
Naast de fysiologische processen vinden we ook nog de mentale processen terug
op deze ijsberg. Het verschil met de fysiologische processen is dat ze niet
zichtbaar zijn, maar… ook niet meetbaar. De fysiologische processen zijn dit wel:
je hartslag kan je niet zien, maar wel meten met bepaalde instrumenten. Idem
voor de hormoonspiegel, longcapaciteit, bloeddruk…
Mentale processen: gedachten, dromen, emoties, … blijven voorlopig nog steeds
onmeetbaar.
De psychologie neemt zowel de onderste als de bovenste laag van de ijsberg voor
haar rekening. Ze houdt zich dan ook bezig met veel uiteenlopende problemen en
vraagstukken, zoals gezondheidszorg, onderwijs, arbeidsomstandigheden,
criminaliteit, reclame, …
Uit: Gedragswetenschappen 5, V. Buyse en H. Van Wichelen, 2006
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
9
Bijlage 5
Binnen de fundamentele psychologie onderscheiden we volgende
onderzoeksterreinen:
1. functieleer
De functieleer bestudeert de psychologische functies van de mens zoals
waarneming, concentratie, geheugen, motivatie, leerprocessen…, zonder rekening
te houden met de verschillen en de uniciteit van een individu.
2. persoonlijkheidpsychologie
De persoonlijkheidspsychologie is de leer van de verschillen in persoonlijkheid
tussen mensen. Ze bestuderen de wetmatigheden die elke mens uniek maken.
3. ontwikkelingspsychologie
De ontwikkelingspsychologie bestudeert de ontwikkeling van het menselijk
gedrag gedurende de hele levensloop van de mens.
4. sociale psychologie
De sociale psychologie is de wetenschappelijke studie van de manier waarop
individuen denken, voelen, verlangen en handelen in sociale situaties.
5. psychopathologie
De psychopathologie tracht algemeen geldende regels in verband met psychische
stoornissen te ontdekken, te herkennen en te ontleden.
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
10
6. methodologie
De methodologie of methodeleer is in feite een onderdeel van de filosofie dat
zich bezighoudt met de waarde van de verschillende methoden (enquête,
observatie, interview …) van het wetenschappelijk onderzoek.
Binnen de toegepaste psychologie onderscheiden we volgende
onderzoeksterreinen:
7. Arbeids- en organisatiepsychologie
Arbeidspsychologie bestudeert de mens in relatie tot zijn werk.
De organisatiepsychologie
bestudeert het menselijk gedrag binnen een
organisaties.
8. Ergonomie
Ergonomie is de wetenschappelijke studie die tot doel heeft het werk en/of de
werkcondities aan te passen aan de werknemers.
9. Schoolpsychologie
Schoolpsychologen
gaan
concepten
en
theorieën
uit
de
basisdisciplines
(fundamentele psychologie) selecteren en integreren om zo het gedrag en
functioneren van kinderen en jongeren op school beter te begrijpen, te verklaren
en te beïnvloeden.
10. Onderwijspsychologie
Op
basis
van
theorieën
over
leren
en
ontwikkeling
verwerven
onderwijspsychologen inzicht in wat verandert wanneer mensen pogingen doen
iets te begrijpen of iets te leren. Ze gaan verder kijken welke consequenties dit
met zich meebrengt voor de inrichting van het onderwijs.
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
11
11. Forensische psychologie
De forensische psychologie bestudeert de relatie tussen persoonlijkheid,
psychopathologie en (seksueel) gewelddadig delictgedrag, zodat kennis en inzicht
ontstaat in psychologische en biologische risicofactoren voor gewelddadig
gedrag.
12. Klinische psychologie
De klinische psychologie bestudeert de psychopathologie en psychotherapie en
de hierbinnen te onderscheiden stromingen (bijv. psychoanalyse).
13. Gezondheidspsychologie
De gezondheidspsychologie bestudeert de relatie tussen psychische factoren
zoals stress en depressie en de lichamelijke gezondheid.
14. Mediapsychologie
De mediapsychologie doet onderzoek naar de invloed en het belang van de media
op de mens.
15. Omgevingspsychologie
De omgevingspsychologie bestudeert hoe de woonomgeving georganiseerd moet
worden om het leven zo aangenaam mogelijk te maken.
Plaats achter onderstaande vragen telkens het cijfer van het onderzoeksterrein
waarbinnen deze vraag volgens jou gesteld kan worden.
-
Hoe kunnen we de stressfactor op de werkvloer verlagen?
……
-
Waarom kunnen we soms dingen die we geleerd hebben in de ene context
wel goed toepassen en in een andere context niet? ……
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
12
-
Welke invloed heeft geluidsoverlast op de gezondheid van de mensen die
rond een luchthaven wonen?
……
-
Is deze persoon depressief?
……
-
Wanneer bieden mensen hulp in crisissituaties?
-
Hoe werkt het geheugen?
……
-
Is deze kleuter schoolrijp?
……
-
Op welke manier wijzigt de werking van het geheugen bij het ouder
worden?
……
……
-
Is dit de geschikte kandidate voor de job? ……
-
Hoe kunnen we iemand met een angststoornis helpen om zo normaal
mogelijk te functioneren?
……
-
Hoe kunnen we de organisatie van ons ziekenhuis optimaliseren?
-
Waarom gedragen extraverte en introverte mensen zich anders in
eenzelfde situatie?
-
……
……
Welke preventiecampagnes kunnen we ontwikkelen om hart- en
vaatziekten te voorkomen?
……
-
Is deze enquête betrouwbaar? ……
-
Welke veranderingen zien we in het sociaal functioneren van de mens door
het gebruik van het internet? ……
-
Welke is de ideale hoogte van een werktafel om zo comfortabel en
efficiënt te kunnen werken?
……
Tot welk van deze deelterreinen binnen de psychologie voel jij je het meest
aangesproken? Waarom?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Hfst 2: Ontwikkeling van de mens
BIJLAGEN
13