Ontrafeling der dikmakende genen

Ontrafeling der dikmakende genen
NRC, 12 december 2006
De consument van de toekomst stapt met zijn genenpaspoort naar de supermarkt voor een advies op maat.
Omega-3-vetzuren tegen hart- en vaatziekten? Of misschien juist extra broccoli als er veel kanker in de familie
zit?
Nutrigenomics is een nieuwe tak van wetenschap, die zich bezighoudt met de moleculaire effecten van voeding op her lichaam.
,,De genoomrevolutie heeft een explosie van nieuwe kennis over onze genen gebracht" zegt biochemicus Ben van Ommen. „Met
die kennis willen we allerlei ontsporingen in een vroeg stadium opsporen en nieuwe voedingsmiddelen ontwikkelen die je helpen
om gezond te blijven. De mens heeft dikmakende genen. Wij willen ontrafelen hoe diabetes, vetzucht of een te hoog cholesterol
ontstaan."
Leidt je genen paspoort straks tot een persoonlijk menu op mast?
Van Ommen: „Ja en nee. Veel voedingsadviezen gelden voor iedereen, vitamins hebben we allemaal nodig. Maar er komt ook
meer kennis op individuele basis. Vrouwen die zwanger willen worden slikken extra foliumzuur om minder kans te lopen op een
kind met een open ruggetje. In feite beschikt maar 10 tot 20 procent van de bevolking over een afwijkend gen, waardoor deze
mensen minder foliumzuur in hun bloed hebben en er meer van moeten innemen. Die groep zou je een foliumadvies op maat
kunnen geven in plaats van al die vrouwen extra foliumzuur te laten slikken."
Hoe spoorje die groep dan op?
,,De commercie is daar al bovenop gedoken. Sinds een jaar of vijf biedt men via internet een hele set al dan niet betrouwbare
DNA-testen aan. Je moet een wattenstaafje over je wangslijmvlies schrapen en opsturen. Daarna krijg je de uitslagen terug, al of
niet gekoppeid aan een voedingsadvies. Sommige mensen kunnen pottenvol mayonaise eten zonder aderverkalking te krijgen,
anderen hoeven er bij wijze van spreken alleen maar'naar te kijken. Maar, anders dan bij foliumzuur, is de erfelijke aanleg voor
cholesterol heel complex en moeilijk te interpreteren. Een scala van genen geeft in verschillende combinaties allerlei subtiele
effecten."
Waarmee denkt u de mensheid nou het meest vooruit te helpen?
,,Die relatie tussen genetica en voeding is nog pril. De eerste drie jaar verwacht ik nog geen enorme doorbraken. Voorlopig
verwacht ik vooral veel van beter onderzoek naar de moleculaire mechanismen van voeding. Het is dramatisch dat
gezaghebbende voedingstijdschriften soms allerlei onzinboodschappen publiceren, zoals laatst her bericht dat omega-3-vetzuren
ineens niet meer gezond zouden zijn. Supermarkten liggen vol artikelen met onbewezen gezondheidsclaims. Per 1 januari treedt
een nieuwe Europese wet in werking. Fabrikanten van voedingsmiddelen en supplementen zullen hun gezondheidsclaims
voortaan hard moeten maken. Daarvoor zal heel veel moleculair en biochemisch voedingsonderzoek nodig zijn. Daarna zal een
flinke schifting optreden. Al die oud-Chinese kruidendrankjes, de intelligentieverhogende snoepjes en supplementen zullen
hieraan moeten voldoen. Daar ben ik blij mee, want soms lijkt gezonde voeding meer een spel van marketing dan van
wetenschap, met als risico dat de consument er uiteindelijk helemaal niet meer in gelooft."