Kijken door een roze bril

Juul van Hoof
Senior adviseur participatie en inclusie
MOVISIE
Symposium Roze Ouderenzorg
Utrecht, 27 juni 2013
Kijken door een roze bril
Gewoon homo zijn?
7/17/2013
Inhoud
1.
2.
3.
4.
Wat betekent LHBT?
Ontdekking van LHBT zijn
Acceptatie van LHBT-ers door anderen
Vervelende ervaringen: negatieve reacties en geweld
waar LHBT-ers mee te maken krijgen
5. Psychische gezondheid
6. Totaalplaatje?
LHBT
• Lesbische en Bi meisjes en vrouwen:
Volwassen leeftijd: 18 % (ook) aangetrokken tot vrouwen, 3% bi en 3 % lesbisch
• Homo en Bi jongens en mannen:
Volwassenen: 13 % (ook) aangetrokken tot mannen, 4 % homo, 3 % bi
• Transgender personen:
o 0,4 % en 0.8 % van de “geboren mannen”, voelt zich meer vrouw en overweegt om
hiervoor operaties te ondergaan (transvrouwen)
o 0,1 % en 0,3 % van de “geboren vrouwen” voelt zich meer man en overweegt om
hiervoor operaties te onder gaan. (transmannen)
Ontdekking
Wanneer kom je ‘er achter’?
•
•
•
•
Lang intern proces
Vroeger anders dan tegenwoordig
Nu: 13,5 jaar gemiddeld leeftijd meisjes en 12,6 jaar voor jongens
Nu: gemiddeld zwijgen meisjes zo’n 3,5 jaar over hun lesbische of bi
voorkeur tegenover hun omgeving; jongens zo’n 3,7 jaar
• Gender-identiteit niet bekend: geschat wordt minimaal 3 à 4 jaar
• Gevoel ‘anders’ zijn
• Aanmelding VU genderteam maar blijken niet allemaal transgender
Bron: SCP 2012
Acceptatie
Algemeen beeld:
• 87% van de bevolking van 16 jaar en ouder vindt dat homoseksuelen vrij
moeten zijn om te leven zoals zij willen
• 85 % vindt dat het huwelijk voor paren van hetzelfde geslacht niet afgeschaft
mag worden
• 64 % van dat paren van hetzelfde geslacht kinderen mogen adopteren
• 77% vindt het aanvaardbaar als hun zoon of dochter samenwoont met een
partner van hetzelfde geslacht
Bron: SCP, 2013
Acceptatie
Tolerantie neemt toe onder volwassenen, maar wel:
moderne homo – negativiteit
Ongemakkelijkheid met homoseksualiteit
Voorbeelden:
• Hetero’s willen zelf niet voor homo / lesbo aangezien worden
• Veel mensen vinden dat homo’s / lesbo’s zich ‘normaal’ moeten gedragen
• Veel mensen vinden dat kinderen opgevoed moeten worden door één vader en
één moeder
• Veel mensen willen niet dat hun eigen (klein)kind homoseksueel is
•Veel ouderen (en/of hun familie) hebben moeite met openlijk homoseksuele of
lesbische medebewoners in het verzorgings- of verpleeghuis
Acceptatie
In het openbaar:
• Een man en een vrouw zoenen in openbaar: 14 % van mensen vindt dit
aanstootgevend
• Twee vrouwen zoenen in het openbaar: 19 % van mensen vindt dit
aanstootgevend
• Twee mannen zoenen in het openbaar: 29% van mensen vindt dit
aanstootgevend
Bron: SCP, 2013
Acceptatie
Acceptatie van transgenders:
• 26 % van de bevolking vindt dat er iets mis is met mensen die zich niet
duidelijk man of vrouw voelen
• 28% gaat liever niet om met mensen van wie niet duidelijk is tot welk
geslacht zij zich rekenen
• 47 % van de bevolking vindt dat iemand niet van geslacht mag
veranderen door middel van operatie, ook niet als die persoon er goed
over nagedacht heeft
Bron: SCP 2013
Accepatie
Negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit komt
gemiddeld genomen vaker voor bij:
- Mensen met traditionele kijk op mannelijkheid en vrouwelijkheid
- Mensen die sterk religieus zijn
- Mensen met een lager opleidingsniveau
- Mensen die politiek conservatief zijn
- Mensen met een autoritaire opstelling
- Mensen die geen homo’s kennen
- Mensen die denken dat hun vrienden ook negatief staan tegen homo’s
- Mannen en jongens (meer dan vrouwen en meisjes)
- Jongeren (meer dan volwassen)
Negatieve reacties
Onder volwassen:
• 29% van de homoseksuele mannen en 23% van de lesbische vrouwen
heeft in afgelopen jaar in de openbare ruimte één of meer negatieve
reacties gekregen vanwege seksuele voorkeur
• op werk kreeg 14% van de mannen en 5% van de vrouwen één of
meer negatieve reacties in afgelopen jaar
• ruim helft van degenen met een partner van dezelfde sekse raakt deze
buiten (soms/meestal) niet aan
• ongeveer één op de vijf homoseksuelen mijdt bepaalde mensen of
plekken
• gedrag, kleding of manier van praten worden vaak aangepast
Bron: SCP, 2012
Geweld
• In 2011 waren er 564 meldingen van anti-LHBT incidenten in
Amsterdam, waarvan 176 gingen over daadwerkelijk geweld
• Vaak wordt er echter niet gemeld
• ‘de politie doet toch niks’
• ‘niet erg genoeg’
• O.a. mishandeling, beroving en verbaal geweld zoals scheldpartijen
• Transmannen minder te maken met geweld, transvrouwen juist meer
• Lesbische vrouwen en meisjes melden nog minder
• tegenover lesbische vrouwen en meisjes: vaak seksuele intimidatie
• veel schaamte
• gewenning
Bron: Roze in Blauw Amsterdam en Felten & Schuyf, 2011
Geweld
Geweld in huis:
• Eergerelateerd geweld: o.a. opsluiting, verstoting, mishandeling,
genezingsritueel, moord
• Huiselijk geweld:
• Ouderenmishandeling
• Geweld door familie- of gezinsleden
Geweld in de buurt:
Lijkt vaak op te bouwen
•
Stopt meestal niet vanzelf
• Dreiging van heel dichtbij, door bekenden
Bron: Felten &Bakker, 2011; Felten & Schuyf, 2011
Psychische gezondheid
Minderheidsstress:
• stress of spanning vanwege:
– vervelende gebeurtenissen
– samenleving die niet op jou is ingericht: missen rolmodellen, toekomstbeeld, veel uitleg
moeten geven, bedenken of je uit de kast wilt/kunt komen of niet, wettelijke ongelijkheden
• stress die bovenop de stress komt waar iedereen mee te maken krijgt
• leidt tot gezondheidsklachten
• vooral ouderen die afhankelijk zijn van zorg, zijn extra kwetsbaar:
•
•
•
•
Opgegroeid in een tijd met minder acceptatie en bekendheid dan nu
Afhankelijk van derden, in de persoonlijke levenssfeer
Angst dat verzorgers persoon afwijzen vanwege homoseksualiteit
Medebewoners ook opgegroeid in een tijd van minder acceptatie en bekendheid
Psychische gezondheid
• depressie komt vaker voor onder homo’s, lesbiennes en bi’s
• alcoholverslaving komt vaker voor onder lesbische vrouwen dan onder
heterovrouwen
• 10% van de lesbische vrouwen en 5% van de homoseksuele mannen
van 16-64 jaar kan als psychisch ongezond worden getypeerd.
• Algemene bevolking: 3%
Bron: Renkens, Felten en Schuyf, 2011
Psychische gezondheid
Suïcidaal gedrag volwassenen
• 11% van de homo en bi mannen en 16% van de lesbische en bi
vrouwen heeft ooit een plan gemaakt voor suïcide
• Algemene bevolking: 2 %
• 6% homo en bi van de mannen en 10% van de lesbische en bi
vrouwen deed daartoe ooit daadwerkelijk een poging
• algemene bevolking: 3%
• 22 % van de volwassen transgenders (gemiddeld 40 jaar) uit België gaf
aan een of meerdere suïcidepogingen te hebben gedaan
Bron: SCP, 2010
Totaalplaatje?
vervelende gebeurtenissen + samenleving niet op LHBT-ers ingericht
↓
Stress, spanning, twijfels, piekeren, onzekerheid, angst, somberheid
(bovenop andere dagelijkse spanning en stres)
↓
Gebrek aan gezonde manieren om de stress, spanning te verminderen
↓
Slechtere gezondheids- en welzijnssituatie: grotere kwetsbaarheid