Bloed, kikkers en muggen

Bloed, kikkers en muggen
De wekelijkse parasha
41. Bloed, kikkers en muggen
Uit de Tora: Exodus 7:14-8:19 (Bloed, kikkers en muggen)
Uit de Profeten: Ezechiël 31 (Egypte gewaarschuwd)
Uit het Goede Nieuws: Openbaring 6 (Toenemende oordelen)
Dan zegt JHWH tegen Mozes wat hij aan Aäron zeggen moet: “Neem je staf in je hand en strek hem uit
over alle wateren van Egypte. Strek hem uit over de stromen, rivieren, modderpoelen, moerassen en
gegraven waterplaatsen, zodat al het water tot bloed wordt. Al het water zal in bloed veranderen, zelfs
het water dat in houten emmers en in stenen kruiken klaar staat voor gebruik.” Mozes en Aäron doen wat
JHWH hen gebiedt. Aäron steekt zijn staf in de lucht en slaat ermee op het water van de Nijl, terwijl
farao en zijn dienaren staan toe te kijken. Al het water dat in de Nijl is, verandert op slag in bloed.
Al snel begint de Nijl te stinken, want alle vissen sterven en komen bovendrijven. Ondrinkbaar is het water
van de Nijl dat bloed geworden is, geen Egyptenaar kan ervan drinken, en dat geldt ook voor al het andere
water in Egypte. Maar Egypte's tovenaars doen hetzelfde met hun
magische kunsten. Daardoor raakt de plaag farao's hart in het geheel
niet. Zijn hart weigert sterk om te luisteren naar de stem van God
die door Mozes en Aäron tot hem gekomen is, precies zoals JHWH
voorspeld had. Farao trekt zijn neus op en verdwijnt in zijn huis. Het
komt niet bij hem op om na te gaan denken bij dit machtsvertoon van
JHWH. Niet veel later wordt er langs heel de Nijl gegraven op zoek
naar drinkwater, want nergens was er drinkbaar water in Egypte.
Nadat JHWH de Nijl verslagen heeft, verstrijken er zeven dagen,
totdat JHWH opnieuw spreekt.1
JHWH's tekenen
Bij zijn roeping had God aan Mozes tekenen voor Israël gegeven: De slang, de melaatsheid en het bloed. Al deze
tekenen zijn ook vertoont aan Israël toen Mozes aan hen vertelde wat hij kwam doen in Exodus 5. Daarop
geloofde het volk in JHWH hun God, en in Mozes die Hij gezonden had. Wat voor tekenen waren dit en welk nut
hadden deze drie tekenen?
1

De staf die in een slang veranderde had een bijzondere betekenis. We constateerden al eerder dat de
farao de positie had ingenomen van de slang die de mens had misleid in de Tuin van Eden. Ook zagen we al
dat de Egyptenaren een diepe minachting koesterden voor herders. De herdersstaf was dan ook
verachtelijk in farao's ogen en had totaal geen macht, integendeel. De farao, de slang dus, had de
herdersstaf van Israël afgenomen en in een ijzeren slavenketen veranderd, toen hij hen tot zijn
stedenbouwers maakte. Dus toen de staf in een slang veranderde, werd de farao ontmaskerd! Hij was de
slang die Israëls herders had laten rebelleren en het hen onmogelijk had gemaakt om hun plek in deze
wereld in te nemen, zoals ze dat aan het einde van Genesis nog wel deden (zie parasja 33).

Als Israël door dit eerste teken niet zou geloven dat JHWH Mozes gezonden had, zou het tweede teken
Exodus 7:19-25
hen misschien overtuigen. Melaatsheid was namelijk een oordeel van God met de dood tot gevolg. Door dit
teken bewees JHWH dus dat Hij het oordeel en de dood in de hand van Mozes had gegeven. En er was
maar één partij denkbaar die getroffen zou kunnen worden door dergelijke oordelen: Egypte.

Als Mozes vervolgens het water van de Nijl neemt en op de aarde laat vloeien, wordt de dreiging voor
Egypte heel concreet en serieus. Een teken dat ook de laatste Israëliet over de drempel zou helpen.
Want de Nijl was een belangrijke god uit het aanbod van goden in Egypte. Als het water van de Nijl tot
bloed werd, betekende dat niet minder dan dat Egypte's afgoden dood en machteloos zouden blijken te
zijn. Maar het had ook nog een andere consequentie. Heel Egypte was afhankelijk van het water van de
Nijl. De dood van de Nijl zou dus het einde van Egypte betekenen.
Zoals farao Israëls identiteit had vertrapt en afgenomen, zal het ook hem en zijn rijk vergaan als hij niet
luistert naar JHWH. Door deze drie tekenen was het voor Israël duidelijk geworden dat God naar hen omzag. En
dus geloofden en aanbaden ze de God van hun vaders.
Voor de farao
Maar de betekenis van het teken was aan de farao voorbij gegaan toen Aärons staf voor zijn ogen in een slang
veranderde. Vervolgens had de staf van Aäron ook nog al de andere staven verslonden. Dat liet wel heel duidelijk
zien wie er de sterkste zou blijken te zijn. God gaat niet onaangekondigd te werk en waarschuwt de farao
voordat Hij overgaat op de plagen. Maar farao had Mozes en Aäron met hun kunstjes uitgelachen en liet zien dat
hij de macht over Israël had door het juk nog zwaarder te maken. Door ze harder te laten werken bracht hij
Mozes ook nog eens in een kwade reuk bij Israël. Wat een vergissing om JHWH's boodschap te negeren.
Grote vertwijfeling
Mozes had al zijn vraagtekens bij de roeping die hij gekregen had om Israël uit Egypte te halen. Nu hadden de
voormannen uit Israël, die het volk moesten laten werken, zich tegen hem gekeerd. Het resultaat van zijn komst
naar Egypte was dat Israël harder leed onder het juk van de werklasten. Hoe moest hij het geloof vasthouden?
Wat voor kans maakte hij? Hij maakte zichzelf belachelijk door stoutmoedig naar de farao te stappen met zijn
vraag om een weekje verlof. Zowel de farao als de voormannen van Israël zien hem niet meer staan en worden
alleen maar boos, zodat het tegendeel van de sjabbat bereikt wordt: Geen rust voor Israël.
Wonderen en tekenen
Als de staf van Mozes voor Israëls ogen verandert in een slang, heet dit in de tekst een oth (teken). Maar als de
staf van Aäron voor farao's ogen verandert in een slang, heet dit ineens een mophet (wonder, Ex. 7:9)! In Exodus
4 wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen beiden. Aan Israël moesten tekenen worden getoond (vs. 8, 9,
28 en 30). Maar aan de farao zou God Zijn wonderen openbaren (vs. 21). In dit vers wordt voor de eerste keer in
de Tora over wonderen gesproken. De drie tekenen waren voor Israël en hadden een duidelijk doel. Door het
onderwijs in de tekenen zou Israël geloven in de boodschap die Mozes bracht. Maar aan de farao worden
JHWH's wonderen geopenbaard. Wat is dan het verschil tussen een teken en een wonder?
Het eerste teken in de Tora werd aan Kaïn gegeven. Later worden er tekenen gegeven aan Noach en Abraham als
JHWH een verbond met hen sluit, namelijk de regenboog en de besnijdenis. Deze tekenen, en de tekenen die
voor Israël waren, hadden tot doel om te onderwijzen over de situatie waarin men zich bevond. Alleen zij die
geloven in de almacht van JHWH kunnen de tekenen zien en begrijpen. Zij die rebelleren tegen JHWH hadden er
vanzelf geen belang bij om door Hem onderwezen te worden, of zelfs maar geconfronteerd te worden met het
idee van een God die alle dingen in Zijn hand heeft.
JHWH's wonderen
Het eerste wonder dat JHWH doet in de Tora, is de verandering van een stok in een slang voor de ogen van Zijn
tegenstanders. Dan komen daar veelzeggende wonderen bij. We lezen deze week van de Nijl die in bloed
verandert, waardoor het verheven godenarsenaal van Egypte in de kern geraakt wordt. Vervolgens van kikkers
die symbool staan voor alle geestelijke machten uit de onderwereld. Zij verklaren de goden van onder de aarde
machteloos. En tot slot lezen we van het stof van de aardbodem, dat veranderd werd in muggen. Dit was
materiaal waar de tovenaars niks mee konden. Maar JHWH had er de mens uit gemaakt, de dieren en alle planten
en bomen. Het stof van de aardbodem was Gods materiaal, daarmee was alleen de Schepper van alle dingen
vertrouwd. En dat wisten de tovenaars. Zij zagen bij dit wonder Gods vinger aan het werk.
In de Tora zijn tekenen dus bedoeld om te onderwijzen. Zo wordt aan Israël door middel van tekenen
onderwezen dat JHWH door Mozes Egypte oordelen en Israël uitleiden zou. Wonderen in de Tora zijn bedoeld
om Gods almacht te tonen. Zo was de slang van Aäron machtiger dan alle slangen in Egypte en versloeg JHWH de
afgoden boven de hemel en onder de aarde. Ook liet Hij zien dat Hij machtig was om te scheppen uit het stof van
de aarde.
Gewaarschuwd
Als Egypte nu niet luistert, heeft het een serieus probleem. Tot nog toe waren de tekenen en wonderen
waarschuwend. Maar hoe moet dat nu verder als farao nog steeds weigert om zijn rebellie op te geven? Ook
Israël was getroffen door de drie wonderen die Egypte hadden geraakt. Had het ermee te maken dat ze zo
makkelijk het geloof in JHWH's boodschap hadden laten varen? Dat is te zien in de remez (zie de link naar het
Hebreeuwse denken hieronder), want we lazen dat ze boos werden op Mozes, toen farao hun werklasten had
verzwaard. Nu zien ze dat hun God inderdaad de sterkste is en dat Hij Zich voor hen inzet, ook al stonden zij
niet als een blok achter Mozes die door JHWH gezonden was.
Verdieping
Dit blok geeft enkele onafgemaakte denklijnen en vragen voor diepere studie. Zo kunnen we een steeds beter
beeld krijgen van het onderwijs dat JHWH ons geeft door Zijn Tora. Als basis voor diepere studie is het goed
om het boekje “Hebreeuws denken” door te nemen. Dit kunt u vinden op mijn website onder 'Tora studeren'.
 In Ezechiël wordt Egypte vergeleken met een boom uit de Tuin van Eden. Wat wil God hiermee zeggen?
Heeft Egypte nog een plaats in de herstelde wereld die komen gaat? En hoe ziet dat er dan uit en
wanneer gebeurt dat?
 In Openbaring 6 vinden we volop tekenen. Het valt niet mee om alles te interpreteren. Maar als we de
elementen vanuit Exodus, zoals bloed, water en oordelen, terug kunnen vinden, gaat de rest van het
hoofdstuk ook meer leven. Waar staan de vier wezens ook al weer voor (zie feestlezing Sjavoe'ot I)? En
waar staan de paarden voor?
 Welke tekenen kunnen we onderscheiden in Openbaring 6? En welke wonderen?
 Hoe kan Openbaring ons geloof bevestigen, zodat we stand blijven houden in een wereld die rijp wordt
voor het oordeel?
Reageren op de verdieping? Dat kan via deze link.
Volgende week lezen we:
Exodus 8:20-9:35 (Steekvliegen, pest, zweren...), Joël 2 (Zware oordelen), Openbaring 8 (Bazuinen klinken)
© 2012 Kees Bloed, illustraties door Tobias Lengkeek
www.sjemajah.nl
Immanuël, Gemeente van het Levende Woord
Tel 078 6990097, Fax 078 6990098, Mob 0629 065138
Email: [email protected]
Web: http://www.immanuel-gemeente.nl
De wekelijkse parasha
Wees van harte welkom op iedere Sabbatmorgen en ervaar dat de vreugde van JHWH onze kracht is.
Plaats van samenkomst: “De Havenkerk”, Ieplaan 9, 2951 CB Alblasserdam, om 10.30 uur