Radiodiagnostiek (Wikipedia) - Nederlandse Vereniging voor

Radiodiagnostiek en
interventieradiologie in de
oncologie
Marcel van Herk
Radiodiagnostiek (Wikipedia)
Diagnostic radiology is concerned with the use of
various imaging modalities to aid in the diagnosis of
disease. Radiology can be used for therapeutic
purposes as well.
Interventional radiology uses imaging to guide
therapeutic procedures.
Afdeling Medische Fysica, AMC
en
Nederlands Kanker Instituut, Amsterdam
Radiodiagnostische
technieken
Radiation therapy uses radiation to treat diseases
such as cancer. While originally encompassed within
radiology, radiation oncology is now a separate field.
Rontgenfoto s
Radiografie (Röntgenfoto s)
Mammografie
Longen
Fluoroscopie
CT
Ultrasound
MRI
Nucleaire geneeskunde
Mammografie
Longfoto
tumor
Standaard voor screening voor borstkanker (1 mGy)
1
Fluoroscopie: x-ray movie
CT scanner
CT reconstructie
CT reconstructie als filmpje
Gebruik van CT: met name
goed voor hoge contrasten
4D CT: voor hart en long
Diagnose van longtumoren
Virtuele endoscopie
Met contrast: weergave van bloedvaten
http://splweb.bwh.harvard.edu:8000/pages/papers/frank/virt_endoscopy/endoscopy.html
2
4D scans gemaakt op het toestel
CT voor radiotherapie
Voor planning: soms samen met PET of
MRI
Beeldgeleide radiotherapie
Toont ademhaling, krimp van de tumor en ademniveau variatie
Radiotherapie: hoofdbehandeling
voor 50% van kankerpatiënten
Tattooeren, uitlijnen en scannen patiënt
Probleem: de patiënt leeft en
beweegt hoe raak je de tumor ?
Uitlijnen patient op tattoos en
bestraling (vele fracties)
Intekenen doelgebied
en plannen van de
behandeling
Beeldgeleide radiotherapie
1997: bedacht
door David
Jaffray and John
Wong
Beeldanalyse: vergelijking met
referentiebeeld
referentie-
controle-beeld
2003: installatie,
software
ontwikkeling op
NKI en testen
Sinds 2005
verkrijgbaar met
onze software
referentiebeeld
(normale CT)
controlebeeld
(cone beam CT)
kleurmengbeeld
(niet gematched)
Met David Jaffray, Peter Remeijer, Jan-Jakob Sonke, Anja Betgen, Michel Frenay, Joos Lebesque
3
Versnelde bestraling van kleine longtumor
Reference
Localization
Interventie radiologie (Wikipedia)
Versnelde bestraling van kleine longtumor
Reference
Localization
X-ray met met catheter
Interventional Radiology (IR) is a subspecialty of
Radiology in which minimally invasive procedures are
performed using image guidance. Some of these
procedures are done for purely diagnostic purposes
(e.g., angiograms), while others are done for
treatment purposes.
Pictures (images) are used to direct these
procedures, which are usually done with needles or
other tiny instruments like small tubes called
catheters. The images provide road maps that allow
the Interventional Radiologist to guide these
instruments through the body to the areas of interest.
MRI
Werkt door het meten van de spin van protonen (in water) in het
lichaam. De spin treedt op omdat de protonen zich als kleine
magneetjes gedragen en is met name goed te meten in een zeer sterk
magneetveld: er wordt van 1.5 T of 3 T gebruikt. Het beeld ontstaat
doordat de spin sneller of minder snel afneemt (T1, T2) in verschillende
weefsels: er worden chemische karakteristieken gemeten
Zoek de verschillen
MRI scans van patiënt met hersentumor voor
en na bestraling (AMC)
Probleem: patiënt ligt niet precies hetzelfde
Met Lukas Stalpers, Remmet Jonges, Charles Majoie, Erik-J Vlieger, Erik Akkerman, Ard den Heeten
4
Zoek de verschillen
Tijdserie als filmpje: een 4D opname
In dit klinische geval is een kleurmengbeeld niet erg duidelijk
Prostaat beweging op twee tijdschalen
Belang van functional imaging
Moderne radiotherapie is zeer precies
Welke vragen kan functional imaging beantwoorden:
Waar is de tumor precies?
Kunnen we iets zeggen over de prognose?
Is de tumor homogeen?
Moeten bepaalde structuren worden ontzien?
van dag tot dag (12 dagen totaal)
van minuut tot minuut (1 uur totaal)
Met Joos Lebesque, Adriaan Touw, T. Shouman, Guus Kroes, Josien de Bois, Mischa Hoogeman,
David Jaffray, Michael Ghilezhan
Functional imaging met MRI
Kunnen we bepaalde structuren opofferen ?
Kunnen we de schade aan normale weefsels meten?
MRI spectroscopie om de dominante
tumorhaard in de prostaat te vinden
5
Ongekoppelde beelden
Gekoppelde beelden
Met Lukas Stalpers, Remmet Jonges, Charles Majoie, Erik-J Vlieger, Erik Akkerman, Ard den Heeten
Met Lukas Stalpers, Remmet Jonges, Charles Majoie, Erik-J Vlieger, Erik Akkerman, Ard den Heeten
Echografie
Meet reflectie van geluid goed
voor oppervlakkige afbeeldingen,
met veel water (babies), of als je de
probe kan inbrengen
Niewste ontwikkeling: ultrasound
contrast
Elisabeth (23 maanden) en co
Contrast echografie voor de diagnostiek
van prostaatkanker
Mogelijke toepassing voor
radiotherapie
Huidig beste plan
Rood = snelheid van contrastopname
Echografie prostaat met contrastbelletjes (Hessel Wijkstra, urologie AMC)
Dosis niveau s
Kritische rectum dosis
Plan gebaseerd op op ultrasound
informatie en statistiek van beweging
Prostaat
Rectum
Dominante tumornode
Met Marnix Witte, Joris van der Geer, Christoph Schneider, Joos Lebesque, Markus Alber
6
Conclusies
Diagnostiek heeft vele mogelijkheden, maar
ook nog steeds veel beperkingen: gouden
standaard is openmaken of prikken om
diagnose te stellen!
Rontgenfoto s nog steeds gebruikt
CT goed voor hoge constrasten
MRI goed voor zachte weefsels
US goed als je er bij kan komen
De patiënt ademt: 4D CT en PET beeldvorming
Free-breathing
What it should be!
Gefinancierd door:
`
Geeft betere informatie over vorm en beweging van de tumor
Wolthaus et al, PMB 2005
7