Document

Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Innovatieve actie:
Gezondheidscheques als stimulans voor gezonde levensstijl.
Beschrijving en doelstellingen:
Omschrijving:
De gezondheidscheques voor mensen met een ongezonde levensstijl zouden mensen toelaten om
gezondheidsprogramma’s te volgen m.b.t. voeding, beweging en middelengebruik ( tabak, alcohol en
druggebruik). Het concept “gezondheidscheques” past in de actie “stimuleren van betalingswijzen die
naast kwaliteitsvolle, geïntegreerde en multidisciplinaire zorg ook patiënt-empowerment
aanmoedigen”.
Op basis van de studie van Sarah Vansteenkiste, onderzoekster van de faculteit economie en
bedrijfswetenschappen van de KU Leuven zijn gezondheidscheques doeltreffend om de
gezondheidskosten te verminderen. De gezondheidscheques geven mensen de kans om wie zijn
aangenomen levensstijl wil veranderen hierbij te ondersteunen. Sarah Vansteenkiste, Prof. Kurt
Devooght en prof. Erik Schokkaert willen met de gezondheidscheques mensen met spijt voor hun
levensstijl een nieuwe start geven en tonen aan dat dit welvaart verhogend kan zijn ten opzichte van
het individueel verantwoordelijk zijn van mensen voor hun levensstijl. Met de gezondheidscheques
kunnen deze betrokkenen deelnemen aan coaching trajecten met het oog op meer bewegen, sport-,
voedings- en antiverslavingsprogramma’s. De cheques worden maar uitbetaald als het programma
volledig wordt afgewerkt. De financiering van de cheques gebeurt via vermindering van
gezondheidsuitgaven of via financiering van partners.
Beschrijf op welk niveau deze actie bijdraagt tot meer integratie van de zorg!
Met dit project wordt de link gemaakt tussen zorg en preventie. Artsen helpen hun patiënten
om hun capaciteit en competenties te ontwikkelen om hun gezondheid in eigen handen te
nemen, de risico’s op en van ziekten te beperken. De huisartsen krijgen de middelen om hun
patiënten te informeren over risico’s en hen te begeleiden bij wijzigingen in hun
gezondheidstoestand om risico’s op chronische ziekten te beperken, of om de evolutie van
bestaande ziekten af te remmen.
Geef de reden waarom jullie deze actie willen implementeren?
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug

Gedragsverandering op vlak van levensstijl heeft nood aan ondersteuning en coaching, dewelke
wij met de gezondheidscheques hiermee willen faciliteren. Patiënten worden actief toegeleid
tot gezondheid bevorderende programma’s maar maken zelf de beslissing in hoever zij aan de
slag willen gaan met hun eigen levensstijl). Het appel op eigen verantwoordelijkheid is hier
cruciaal (eigen beslissing om cheque aan te wenden / empowerment), doch de patiënt wordt
hiervoor getriggerd (gevoel om iets te verliezen als een cheque niet aangewend wordt cfr.
Aankoopcheques).

De aanpak met gezondheidscheques wordt gesteund door inzichten uit de gedragseconomie
(behavioral economics). Die gedragseconomie vertrekt vanuit de idee dat mensen soms
rationeel gezien verkeerde keuzes maken. Veelvuldig onderzoek geeft inderdaad aan dat
individuen met een ongezonde levensstijl meestal niet volledig rationeel handelen. Zo gaan ze
vaak voor een onmiddellijke bevrediging van bepaalde behoeften in plaats van na te denken
over de lange-termijn gevolgen. Dit kan ook het grote aantal mensen verklaren dat met goede
intenties de levensstijl wil veranderen, maar na verloop van tijd toch afhaakt. Door mensen de
juiste incentives te geven (bv. via zo’n gezondheidscheque), rekening houdend met de rationeel
verkeerde keuzes die ze soms maken, kunnen ze in de richting geleid worden van een gedrag
dat consistent is met hun lange-termijn behoeften (hier: een gezonde levensstijl aannemen).
Concrete acties:
Werkjaar 2017:
Uitwerken van het concept en werkwijze van gezondheidscheques en operationeel maken van het
aanbod : Bewegen Op Verwijzing (beweegcontext), Fit In Je Hoofd (geestelijke gezondheid), Move XL
(voedingscontext) en Rookstop (verslavingscontext). Deze kadermethodieken geven concrete inhoud
en vorm aan gezondheidspromotie en ziektepreventie.
Korte beschrijving Bewegen Op Verwijzing
1 op de 2 Vlamingen beweegt te weinig. Mensen denken er te weinig tijd voor te hebben of er is
simpelweg de goesting niet. Beperkte (financiële) kansen verhogen de drempel nog meer. Maar wat als
de gezondheid eronder lijdt?
‘Bewegen op Verwijzing’
Begin 2016 besliste de Vlaamse Overheid om 4,5 miljoen euro vrij te maken om ‘Bewegen op Verwijzing’
(BOV), een initiatief waarbij huisartsen patiënten met een verhoogd gezondheidsrisico kunnen
doorverwijzen naar een BOV-coach, uit te rollen over gans Vlaanderen. Diverse actoren uit de zorgregio
Kortrijk schaarden zich de voorbije maanden achter dit project.
Beweegcoach motiveert doorverwezen patiënten om duurzaam te bewegen.
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Vanaf najaar 2017 zullen huisartsen uit Zuid West-Vlaanderen patiënten, die een hoge mate van
sedentair gedrag vertonen, de beweegnorm van 30 minuten matig intensief bewegen per dag niet halen
en/of kampen met een verhoogd gezondheidsrisico (overgewicht, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten,
etc.), kunnen doorverwijzen naar een BOV-coach. In overleg met de BOV-coach krijgt de deelnemer een
beweegplan op maat: van een dagelijkse fietstocht naar het werk tot een wekelijks dans- of zwemuurtje
in de buurt. Binnen BOV wordt specifieke aandacht geschonken aan maatschappelijk kwetsbare
deelnemers. BOV wil op deze manier bijdragen tot het verkleinen van de gezondheidskloof.
BOV-coach levert maatwerk
De BOV-coach, die over specifieke vaardigheden en diploma’s dient te beschikken, motiveert en helpt de
patiënten die door de huisarts zijn doorverwezen, op weg naar een actief leven. Bedoeling is dat de
deelnemer dit op termijn zelfstandig verderzet. Hiervoor wordt ook werk gemaakt van laagedrempelig
en toegankelijk beweegaanbod.
Coaching aan voordelig tarief
Het unieke aan ‘Bewegen op Verwijzing’ is dat de consultaties bij de BOV-coach gedeeltelijk terugbetaald
worden. Kwetsbare groepen betalen voor 7 uur individuele coaching 28 euro. In groep is dat 14 euro.
Andere deelnemers betalen 140 euro voor 7 uur individuele coaching en 28 euro in groep.
D.m.v. invoering van het concept gezondheidscheques willen we bij potentiële kandidaten
instapmotivatie verhogen, volhouding stimuleren en financiële draagkracht ondersteunen.
Korte beschrijving Move XL
Overgewicht en obesitas zijn een maatschappelijk gezondheidsprobleem. De cijfers zijn ronduit
alarmerend. De toenemende groei van overgewicht en obesitas zorgt voor een stijging van
welvaartsziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes, sommige kankers, etc. Daarnaast swingen ook de
kosten van de gezondheidszorg de pan uit. Obesitas is rechtstreeks verantwoordelijk voor 2 tot 8% van
alle gezondheidskosten in Europa (The Challenge of obesity in the WHO European Region, 2005).
Overgewicht en obesitas zijn gerelateerd aan een sedentaire levensstijl en slechte voedingsgewoonten,
wat nadelige gevolgen heeft voor de fysieke en mentale gezondheid.
Door een uitgebalanceerd programma voor volwassenen uit te werken, gebaseerd op Move XL, willen
we inspelen op de belangrijkste determinanten van overgewicht, ten einde overgewicht een halt toe te
roepen (secundaire preventie). Er wordt ingezet op 3 grote pijlers:
-
Het aanleren van gezonde voedingsgewoonten.
-
Het aanzetten tot beweging.
-
Het aanscherpen van sociale vaardigheden/ verhogen van het gevoel van eigenwaarde.
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Om dit te realiseren wordt een zorgtraject opgestart, dat door een multidisciplinair team tot uitvoering
gebracht wordt. Het team bestaat uit een arts, diëtist, psycholoog en bewegingsdeskundige. De huisarts,
die aangesteld wordt als coördinator van het zorgtraject, bepaalt welke patiënten in aanmerking komen.
Mogelijke inclusiecriteria zijn: BMI >25 en <30 + 1 medische risicofactor OF BMI >30. De diëtist zorgt
voor een grondige voedingsanamnese, het in kaart brengen van eet- en beweeggedrag, evenals de
familiale context op dit vlak. De psycholoog verdiept zich in het psychosociale luik, het welbevinden en
het detecteren van eventuele eetstoornissen. De bewegingsdeskundige bekijkt welke beweging
aangewezen is voor de patiënt en motiveert hem/haar tot duurzame gedragsverandering.
Move XL voor volwassenen, wil de brug slaan tussen bestaande initiatieven rond primaire preventie en
curatie met een laagdrempelig, toegankelijk, kwalitatief en effectief aanbod voor risicogroepen en hun
context. Om dit te bewerkstellingen zullen lokaal collectieve begeleidingssessies georganiseerd worden,
evenals ingezet worden op contextbegeleiding.
De trajectbegeleiding wordt gebaseerd op
de
uitgewerkte draaiboeken van het expertisecentrum Eetexpert.
Korte beschrijving Fit in je hoofd
Fit in je hoofd
Voorkomen is beter dan genezen. Daarom is werken aan veerkracht zo belangrijk wanneer we stil
staan bij geestelijke gezondheid. Door de veerkracht te verhogen kan je beter omgaan met moeilijke
situaties, kan je je gemakkelijker aanpassen aan stress en vind je opnieuw een evenwicht na een
tegenslag.
Door Fit in je hoofd - een methodiek ontwikkeld door het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie
en Ziektepreventie - kan elke volwassene aan de slag met 10 eenvoudige tips om de veerkracht te
versterken, zelfstandig of door middel van een workshop. In de workshop leren de deelnemers de 10
stappen van ‘Fit in je hoofd’ integreren in hun dagelijks leven. De interactieve sessie zet de deelnemers
meteen zelf aan het werk.
Een eigen online werkplek loodst mensen doorheen concrete oefeningen en geeft persoonlijk advies.
Via de app van Fit in je hoofd krijgt men overigens advies op maat en kan men een dagboek bijhouden.
Zilverwijzer
Uit de evaluatie van Fit in je hoofd in 2009 bleek dat er onvoldoende ouderen bereikt werden. Daarom
werden de tien tips vertaald naar een methodiek op maat van ouderen.
Vanaf 60 jaar verandert er wel wat in je leven en sta je voor nieuwe uitdagingen. Zowel lichamelijke,
sociale, maatschappelijke en psychologische veranderingen. Zilverwijzer geeft senioren de kans om
samen met leeftijdsgenoten van gedachten te wisselen en ervaringen te delen over deze nieuwe
uitdagingen. De interactieve sessiereeks bestaat uit minimum één en maximum zes sessies waarbij de
deelnemers op het einde van de eerste sessie kunnen kiezen hoeveel en welke vervolgsessies ze willen
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
volgen.
Overigens ontmoeten de senioren op deze manier nieuwe mensen, wat op zich een beschermende
factor voor geestelijke gezondheid is.
Goed-gevoel-stoel
De Goed-gevoel-stoel (methodiek gekaderd binnen de campagne Fit in je Hoofd, uitgewerkt door VIGeZ
en in samenwerking met CEDES vzw) bestaat uit drie praatsessies om met maatschappelijk kwetsbare
mensen te werken aan hun geestelijke gezondheid.
Tijdens de praatsessies werkt de groep op een visuele en toegankelijke manier rond draaglast en het
versterken van draagkracht. Ze proberen de vier poten (1. hulp en steun zoeken, 2. jezelf beschermen,
3. jezelf goed doen, 4. jezelf graag zien) van hun stoel te verstevigen om sterker in het
leven te staan. Daarnaast krijgen ze ook tips en oefeningen om hier zelf of samen met de groep verder
mee aan de slag te gaan.
Korte beschrijving Rookstop
In tabaksrook zitten meer dan 4000 chemische stoffen, waarvan er minstens 70 kankerverwekkend zijn.
Roken heeft een enorme impact op het lichaam en geest. Stoppen met roken levert overigens zowel de
persoon als de samenleving gezondheidswinst op.
Mensen kunnen op verschillende manier begeleid worden in het stoppen met roken. Deze manieren
kunnen als hulpmiddel ingeschakeld worden, maar de eindverantwoordelijkheid ligt nog steeds bij de
persoon zelf die beslist om al dan niet te stoppen.
Een eigen stopplan
Mensen kunnen ervoor kiezen een eigen plan op te stellen. Het is echter niet eenvoudig om alleen te
stoppen. Daarom is het steeds belangrijk om de andere hulpbronnen in het achterhoofd te houden en
mee te geven met de persoon in kwestie.
(http://www.tabakstop.be/rokers/hoe-stoppen/op-eigen-houtje-stoppen)
Telefonische ondersteuning
Iedereen kan gratis terecht op het nummer van Tabakstop voor vragen, advies of een luisterend oor
(0800 111 00). Mensen die echt gemotiveerd zijn om te stoppen met roken, kunnen ook bij een
persoonlijke coach terecht. Daarbij worden ze intensief begeleid en ondersteund tijdens 8
telefoongesprekken van +/- 20 minuten. Deze dienstverlening is ook gratis, maar inschrijven voor dit
programma is wel nodig.
Tabakstop app
Na een korte vragenlijst omtrent het gedrag, de houding en de motivatie t.o.v. stoppen met roken,
komt men terecht in een bepaalde fase van het programma. Daarbij krijgt men gepersonaliseerde
informatie, advies en technieken aangereikt. Door het bijhouden van een dagboek, het ontvangen van
berichten en het zien van de eigen evolutie, worden deelnemers extra gemotiveerd om te stoppen.
Daarnaast kunnen er ook mensen terecht die nog niet overtuigd zijn te stoppen, maar wel correcte
informatie wensen.
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Individuele begeleiding door een tabakoloog
Elke persoon wonend in Vlaanderen krijgt vanaf 1 januari 2017 elk jaar 48 punten die ingezet kunnen
worden in rookstopsessies. Door dit puntensysteem dienen mensen enkel een persoonlijke bijdrage bij
de tabakoloog te betalen. Met deze punten kan men maximum 4 uur individuele begeleiding volgen. Dit
kost de persoon zonder verhoogde tegemoetkoming – wanneer alle punten opgebruikt worden maximum 120 euro (of 7,5 euro per kwartier). Een persoon met verhoogde tegemoetkoming betaalt
maximum 16 euro (of 1 euro per kwartier).
Groepsbegeleiding door een tabakoloog
Met deze punten kunnen personen ook terecht bij groepssessies rookstop. Overigens kunnen mensen
tussentijds beslissen om van individuele begeleiding over te schakelen naar groepsbegeleiding of
omgekeerd.
Met de punten kan men maximum 12 uur groepsbegeleiding volgen. Dit kost de persoon zonder
verhoogde tegemoetkoming – wanneer alle punten opgebruikt worden - maximum 48 euro per jaar (of
1 euro per kwartier). Een persoon met verhoogde tegemoetkoming betaalt maximum 24 euro per jaar
(of 0,5 euro per kwartier)
Infosessie rookstop
Soms worden (gratis) infosessies rookstop georganiseerd ter voorbereiding op groepssessies of om
informatie mee te geven over de mogelijkheden omtrent stoppen met roken.
Werkjaar 2018:
Toepassing voor de groep 55+ en cardiovasculaire patiënten
Werkjaar 2019:
Uitbreiding voor de groep COPD patiënten en patiënten met ziekte van Alzheimer
Werkjaar 2020:
Uitbreiding voor de groep diabetespatiënten
Met welke zorg- en welzijnsactoren ga je actief gaan samenwerken?
Geef concreet weer wie wat doet!

Huisartsen, casemanagers: infodoorstroming en promotie;

Ziekenhuizen: infodoorstroming en promotie, ontwikkeling en toepassing van systeem van
gezondheidscheques voor initiatieven die men zelf ontwikkelt of wenst te ondersteunen op vlak
van BOV, Fit in je Hoofd, Move XL en rookstop;

Ziekenfondsen: infodoorstroming en promotie, ontwikkeling en toepassing van systeem van
gezondheidscheques voor initiatieven die men zelf ontwikkelt of wenst te ondersteunen op vlak
van BOV, Fit in je Hoofd, Move XL en rookstop;
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug

Lokale besturen: infodoorstroming en promotie, ontwikkeling en toepassing van systeem van
gezondheidscheques voor initiatieven die men zelf ontwikkelt of wenst te ondersteunen op vlak
van BOV, Fit in je Hoofd, Move XL en rookstop;

Apothekers: infodoorstroming en promotie, ontwikkeling en toepassing van systeem van
gezondheidscheques voor initiatieven die men zelf ontwikkelt of wenst te ondersteunen op vlak
van BOV, Fit in je Hoofd, Move XL en rookstop;

BOV coachen: BOV-trajecten begeleiden;

Diëtisten: Move XL-trajecten begeleiden;

Tabakologen: rookstoptrajecten begeleiden;

Thuiszorg (organisaties + kringen zelfstandig thuisverpleegkundigen): infodoorstroming en
promotie;

SEL: infodoorstroming en promotie;

Lokaal Medisch Netwerk Zuid West-Vlaanderen, Huisartsenkring Zuid West—Vlaanderen en
Huisartsenkring Wervik-Geluwe: infodoorstroming en promotie;

Faculteit economie en bedrijfswetenschappen van de KU Leuven: expertise ter beschikking
stellen mbt gezondheidscheques en uitvoeren van effectmetingen;

Obesitaskliniek AZ Groeninge: expertise ter beschikking stellen;

Eetexpert: expertise en methodieken ter beschikking stellen;

Vigez: expertise en methodieken ter beschikking stellen;

Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding: expertise
en methodieken ter beschikking stellen;

Logo Leieland: expertise en methodieken ter beschikking stellen, initiatiefnemer en trekker van
dit project.
Beschrijf de motivatie van elke partner:
In termen van capaciteit, engagement en beschikbaarheid.

Elk van voornoemde partners engageert zich om na te gaan hoe het concept van
gezondheidscheques zal worden gebruikt ter promotie van bestaande en nieuwe initiatieven die
men zelf organiseert of die derden organiseren op vlak van BOV, Fit in je Hoofd, Move XL en
rookstop.

Elk van voornoemde partners engageert zich om de initiatieven die voortspruiten uit dit project
bekend te maken en te promoten bij de eigen doelgroep;

Elk van voornoemde partnerorganisaties vaardigt een deelnemer af naar de stuurgroep.
Wetgeving:
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Zijn er wettelijke bepalingen die in de weg staan voor de uitvoering
van deze actie?
Antwoord neen
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Middelen:
Geef de middelen die ingezet zullen worden (menselijke, financiële,
structurele, …) + motivatie.
Elk van de partners zet middelen in uit de reguliere werking. Nadruk hierbij ligt nog meer in het
voorkomen van verergering van gezondheidstoestand en waar mogelijk bereiken van gezondheidswinst
bij de in het project geïncludeerde doelgroep.
De financiering van de gezondheidscheques wordt gedragen door lokale partners ( lokale besturen,
ziekenfondsen….) en/of door gewonnen middelen door het project de Brug.
Impact:
Beschrijf de componenten van geïntegreerde zorg op de welke het
initiatief gericht is en motiveer
empowerment van de patiënt :
Het systeem van de gezondheidscheques wil patiënten aanzetten om hun eigen gezondheid in
handen te nemen, om zelf hierover de keuze te maken en ze hierbij te ondersteunen.
ondersteuning van mantelzorgers (antwoord)
case management functie (deskundige die geen deel uitmaakt van het zorgteam)
BOV-coach, begeleider Fit in je Hoofd initiatieven, rookstopbegeleider
werkbehoud, socioprofessionele en socio-educatieve re-integratie
Behoud van gezondheid en gezondheidswinst impliceert dat mensen langer en fitter aan het
werk blijven of na gezondheidsproblemen vlotter terug aan het werk kunnen.
preventie
zowel voor de patiënt als zijn omgeving
overleg en coördinatie
In het aanbod is overleg en coördinatie rond de verschillende leefstijlcoachen noodzakelijk. (
Huisarts, beweegcoach, ziekenhuis, diëtisten….)
intra- en transmurale zorgcontinuïteit
valorisatie van de ervaring van patiëntenorganisaties (antwoord) ja
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
geïntegreerd patiëntendossier reeds bestaande communicatiekanalen huisarts - ziekenhuis
multidisciplinaire guidelines
In het toeleidingsaanbod worden gevalideerde methodieken opgenomen.
ontwikkeling van een kwaliteitscultuur
efficiënte inzet van middelen
aanpassing van de financieringssystemen
gedeeltelijke verschuiving van aandacht voor ziektebehandeling naar aandacht voor
ziektepreventie en gezondheidspromotie o.a. via coaching en gezondheidscheques
stratificatie van de risico’s binnen de bevolking en cartografie van de omgeving:
binnen de regio Zuid West-Vlaanderen wordt de innovatieve actie afgestemd op de doelgroep
zoals vooropgesteld in het pilootproject de Brug, zijnde 55+, cardiovasculaire patiënten, COPD
patiënten, patiënten met ziekte van Alzheimer en diabetespatiënten.
change management (antwoord)
Triple Aim
Wat is de verwachte impact op vlak van de zorgervaring van de patiënten en de mantelzorgers?
Stijging van motivatie om aan gevalideerde begeleidingstrajecten deel te nemen en ze volledig af te
werken. De patiënt én de mantelzorger ervaren de voordelen van een groter sociaal netwerk en
worden hierdoor extra gesteund.
Wat is de verwachte financiële impact (kosten en efficiëntiewinsten)?
Kosten: stijging van het aantal begeleidingstrajecten BOV, Fit in je Hoofd, Move XL en Rookstop.
Efficiëntiewinsten:

minder patiënten met verergering van gevolgen van te weinig bewegen, overvoeding, mentale
problemen en roken.

Daling aantal ziekenhuisopnames

Uitstel opname residentiële settings

Comfortwinst patiënt
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug

Stijging qualy’s
Wat is de verwachte impact op vlak van de algemene gezondheid voor de bevolking?
Gezondheidswinst en gewonnen levensjaren.
Wat is de verwachte impact op vlak van equity?
Partnerorganisaties maken initiatieven bekend bij hun diverse doelgroepen en kunnen de “waarde”
van de gezondheidscheques afstemmen op specifieke doelgroepen.