PPT Emiel de Kleijn

Op weg naar invoering van het
nieuwe examenprogramma
Woudschoten Chemie Conferentie
Chemistry2Chemistry
2 – 3 november 2012
Emiel de Kleijn
Historie
•
•
•
•
1999 (1998)
Invoering van de 2e fase
VWO: Scheikunde 1: 400 SLU
VWO: Scheikunde 1,2: 520 SLU
• HAVO: Scheikunde: 280 SLU
Historie
• 2007
• Invoering van de vernieuwde 2e fase
• VWO: Scheikunde 440 SLU, waarvan 60 %
van de stof op het Centraal Examen
bevraagd mag worden.
• HAVO: Scheikunde 280 SLU + 40 SLU
(ANW), waarvan 60 % van de stof op het
Centraal Examen bevraagd mag worden.
Toekomst
• Augustus 2013 in alle 4e klassen havo en vwo
• Invoering van de nieuwe examenprogramma’s voor
Biologie, Natuurkunde en Scheikunde
• VWO: Scheikunde 440 SLU, waarvan 60 % van de
stof op het Centraal Examen bevraagd mag worden.
• HAVO: Scheikunde 320 SLU, waarvan 60 % van de
stof op het Centraal Examen bevraagd mag worden.
• (ANW is opgenomen in subdomein A 15.)
Vernieuwing van scheikunde
• 2002: De Verkenningscommissie Scheikunde met
het rapport: Bouwen aan scheikunde
• 2003: Commissie vernieuwing scheikunde HAVO
en VWO met het rapport: Chemie tussen context en
concept
• 2007: Start van het examenexperiment met 12
HAVO en 8 VWO pilotscholen
• Doel: Nieuw examenprogramma te ontwikkelen en
te toetsen of het nieuwe examenprogramma
onderwijsbaar, haalbaar en toetsbaar is
Syllabuscommissie
•
•
•
•
•
•
•
•
Cris Bertona (voorzitter, UL)
Emiel de Kleijn (secretaris, SLO)
Martin Waals (CvE, Philips van Horne College)
Dick Hennink (Cito)
Jan Apotheker (Stuurgroep NS, RuG)
Huib van Drooge (NVON, Zaanlandslyceum)
Coen Klein Douwel (Christelijk Lyceum Veenendaal)
Roel van Daalen
(Schoterscholengemeenschap,Haarlem)
• Jan van Lune (Stellingwerfcollege, Oosterwolde)
Opdracht syllabuscommissie
Het “in de geest van de vernieuwing”
schrijven van de specificatie van de
subdomeinen, die op het Centraal
Examen (CE) bevraagd worden.
Syllabus
• De syllabus kan jaarlijks bijgesteld worden
indien dat noodzakelijk is. Dit kan om
klachten gaan die via de examenlijn zijn
binnengekomen. Vernieuwingen zouden
ook opgenomen kunnen worden indien
noodzakelijk.
• Het globaal examenprogramma kan niet
bijgesteld worden tenzij er een nieuw
examenprogramma komt.
Vaardigheden
• A1 t/m A4: algemene , die voor alle vakken
gelden
• A5 t/m A9: Natuurwetenschappelijke,
wiskundige en technische vaardigheden,
vergelijkbaar voor Na, Sk en Bi
• A10 t/m A 15: Chemische vakvaardigheden
• A10: Gebruiken / Toepassen van chemische
concepten
A 10
• Dit subdomein bevat vakbegrippen (sk,bi & na), die
niet in de rest van de syllabus voorkomt. (vwo
par.2.1.1. pg 7)
• Scheikundige vakbegrippen zoals bv het begrip
onvolledige verbranding, titratie.
• Biologische vakbegrippen zoals bv bloed
• Natuurkundige vakbegrippen zoals bv druk,
stroomsterkte
A 11 t/m 15
• A11: Redeneren in termen van context-concept
• A12: Redeneren in termen van structuureigenschappen: macroscopische eigenschappen in
relatie brengen met structuren op meso- en
microniveau (pg. 13 vwo; specificatie & voetnoot)
• A13: Redeneren over systemen, verandering en
energie
• A 14: Redeneren in termen van duurzaamheid
• A 15:Redeneren over ontwikkelen van chemische
kennis
Handelingswerkwoorden
• Gebaseerd op 'scientific competencies' genoemd in
PISA '09
• opgesteld ihkv TIMMS; Trends in International
Mathematics and Science Study
• Handelingwerkwoorden geven aan op welk
beheersingsniveau een leerling een bepaald
vakbegrip /concept moeten kennen.
• De vraagstelling mag niet dit beheersingsniveau te
boven gaan.
TIMMS
Beheersingsniveau
Subniveau
Chemische kennis
Handelingswerkwoorden
1
In chemische verschijnselen en bij waarnemingen
chemische vakbegrippen benoemen en
herkennen en in deze situatie toelichten.
Benoemen
Herkennen
Toelichten
2
Concepten en daaraan
gerelateerde vakbegrippen
kunnen gebruiken en beschrijven in een
standaardprobleemstelling.
Berekenen (eenvoudig)
Beschrijven
Aangeven
Gebruiken
3
Concepten en daaraan
gerelateerde vakbegrippen
met elkaar in verband
brengen en daarmee een sluitende redenering
geven.
Verklaren
Relateren aan
Verbanden leggen tussen
Berekenen (meer variabelen)
Redeneren over / met behulp van
4
Analyseren met behulp van concepten en
vakbegrippen bij een ontwerp van een product en
voorstellen formuleren bij het maken van een
aanpassing of een verbetering van een proces of
een product.
Analyseren
Berekenen (complex)
Conclusies trekken
Voorstellen formuleren
5
Toepassen van concepten en vakbegrippen bij
het doen van onderzoek in complexe
probleemstellingen en resultaten kritisch
beoordelen en effecten van verbetervoorstellen
beoordelen.
Voorspellingen doen
Beoordelen
Beargumenteren
TIMMS I
Weten
TIMMS II
Toepassen
TIMMS III
Redeneren
Verschil havo met vwo (1)
B4 Bindingen, structuren en eigenschappen
HAVO: de
kandidaat kan op basis van kennis van
aanwezige structuren en de bindingen in en
tussen deeltjes een macroscopische
eigenschap van een stof VERKLAREN
VWO: de kandidaat kan op basis van kennis van
structuren en de bindingen in en tussen
deeltjes eigenschappen van stoffen en
materialen VERKLAREN en omgekeerd vanuit
de eigenschappen van stoffen of materialen
structuren VOORSPELLEN
Verschil havo met vwo (2)
F1 Industriële processen
HAVO: de
kandidaat kan gegeven industriële
processen BESCHRIJVEN in blokschema's,
rendementsberekeningen maken, en kan
AANGEVEN hoe aspecten van 'groene chemie' bij
het ontwerp van een proces een rol spelen
VWO: de kandidaat kan industriële processen
BESCHRIJVEN in blokschema's, hieraan
berekeningen uitvoeren en voorstellen voor
aanpassingen FORMULERENormuleren en
BEOORDELEN
Domein B t/m G
• Domein A is verplicht voor CE en SE
• Van domein B t/m G worden 60 % van de
subdomeinen bevraagd op het CE.
• De specificatie van deze 60 % met het domein A is
de syllabus.
• De overige 40 % van de domein B t/m G worden
beschreven in de Handreiking
Globale indeling domeinen
• Domein A
• Domeinen B t/m D
• Domeinen E t/m G
Vaardigheden
(kern)concepten
context* gerelateerd
*)De in de syllabus genoemde contexten
mogen bij ce-opgaven als bekend
verondersteld worden; andere contexten
behoeven een toelichting
Rol van contexten
X-as: inrichting en vormgeving lesmateriaal (hoe)
Y-as: selectie inhoud: wat wordt behandeld (wat)
Rol van contexten
Functionele contexten
• Contexten die vastgelegd zijn in het
examenprogramma F5 duurzaamheid & G2
gezondheid
Didactische contexten
• Contexten die gebruikt worden om kennis te
illustreren of om kennis toe te passen
Context-Concept (1)
Context als illustratie
• Context om kennis en vaardigheden toe te passen;
conceptuele vakstructuur bepaalt inrichting en de
leerinhoud vh lesmateriaal bijv. ontledingsreacties;
toepassing fotopapier
Context als verbinding
• Context bepaalt de inrichting vh lesmateriaal; de
conceptuele vakstructuur bepaalt de leerinhoud. Bijv.
Wat hebben planten nodig? Zouten of Eet je gezond
Context-Concept (2)
Context centraal
• Conceptuele vakstructuur wordt losgelaten; de
context bepaalt de leerinhoud (de scooter van de
21e eeuw); need-to-know
Context op afstand
• Het lesmateriaal is vormgegeven langs de
conceptuele vakstructuur; de context bepaalt de
leerinhoud (beroepscontext van een analist of
diëtist)
Havo: WEL in 2007 – NIET in 2013
•
•
•
•
•
•
•
•
Triviale namen
Neerslagreacties
Homologe reeks
Sterkte ox/red uit TB48 en rx voorspellen (C1 7&8)
Evenwichten (incl. sterk-zwak z/b) (wel SE C4)
Naamgeving organisch beperkt (B1 14&15)
Productie van ammoniak en aardolie
Waswerking van zeep
Havo: NIET in 2007 – WEL in 2013
•
•
•
•
•
•
•
Micro-meso-macro (A12)
Nieuwe materialen (B4 & B5)
Substitutiereactie (C1.9)
Energieberekeningen (C3 1/5)
Balansen en kringlopen (C7 1&2)
Groene chemie (F1 & F2)
Duurzaamheid-brandstofcel-vergisting (F3 1&4)
Vwo: WEL in 2007 – NIET in 2013
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Triviale namen
Neerslagreacties
Elektronegativiteit
Oxideren primair/secundair alcohol
Stikstofkringloop
Verzeping
Zuur/base reactie voorspellen mbv TB49
Amfolyten
Absorbtie spectra UV-VIS-IR
Titratiecurve, indicatorkeuze
Hoeveelheid stof mbv Lambert-Beer
Vwo: NIET in 2007 – WEL in 2013
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Micro-meso-macro (A12)
Deeltjesmodellen (B1 1/3 & 12/13)
Nieuwe materialen (B4 1&2 , E1.1)
VSEPR(B4.3)(Valentie-Schil-Elektronen-Paar-Repulsie)
Behoudswetten en kringlopen (C3)
Reactiemechanisme (C4 3/5)
Reactiewarmtes (C6 3&4)
Polymerisatiereacties (D3 2&3)
Groene Chemie(F2 1/3)(atoomefficiëntie/E-factor)
Duurzaamheid (F3 1&4)
Energieomzettingen (G3 1&2)
Pilotopgave NS CE VWO-2012-I
Opgave: Biodiesel uit plantaardig afval
• Nieuw
– vraag 21 (16/25): energie(verbruik)
– Vraag 22: atoomefficiëntie
• Alle vragen relevant voor de centrale context
• (geleerde) concepten wendbaar toepassen
– vraag 17, 18 en 25
Schoolhandreiking
• Invulling SE-deel
– H8 vb van hoe scholen het ingevuld hebben
– H2.4 overeenkomsten en verschillen havo/vwo
Aanleiding voor deze vernieuwing!
maatschappelijke ontwikkelingen
• meer instroom in bèta-techniek opleiding nodig: kwaliteit en
kwantiteit
• snelle ontwikkelingen in wetenschap en technologie
ambities, mede na knelpuntenanalyse
• betere uitvoerbaarheid van de programma's
• meer succes van leerlingen in vervolgonderwijs
• meer samenhang binnen het vak en tussen de bètavakken
• meer relevantie en actualiteit
• geleerde concepten wendbaar kunnen gebruiken
extra ambitie
• blijvende vernieuwing bèta-onderwijs
37
Doel van brsp’s & vsp’s
missie
•
•
•
bijdragen aan blijvende professionalisering van docenten in voortgezet en
hoger onderwijs
bijdragen aan blijvende ontwikkeling van het onderwijs in de bètavakken
versterken van de aansluiting tussen vo en ho en zo bijdragen aan
verhoging van studiesucces in het hoger onderwijs.
38
BRSP’s en VSP’s
Regio
Universiteit
Hogeschool
Nijmegen
RU
HAN
Noord
RUG
NHL, van Hall Larenstein, Hanze Hogeschool
Den Haag – Delft
TUD
HHS, Betaknooppunt
Eindhoven
TU/e
Fontys Hogescholen
Leiden
UL
Hogeschool Leiden
Oost
UT
Saxion, Windesheim
Limburg
UM
Technocentrum Zuid Limburg, HS Zuyd
Utrecht
UU
Hogeschool Utrecht
Amsterdam
UvA / VU
HvA en InHolland-Alkmaar
Wageningen
WUR
Van Hall Larenstein
Zeeland
Hogeschool Zeeland
39
Informatie
• over invoering, syllabi en handreiking:
www.betanova.nl
• over steunpunten: www.betasteunpunten.nl
• over voorbeeldlesmateriaal:
www.nieuwescheikunde.nl ,
www.examenexperiment.nl ,
www.scheikundeinbedrijf.nl en
http://opencourseware.weblog.tudelft.nl
• over (pilot)examens www.cito.nl
40