Alles draait om woordenschat!

Alles draait om woordenschat!
Wat is bepalend voor een succesvolle schoolloopbaan? De laatste jaren is steeds
duidelijker geworden dat drie factoren zeer bepalend zijn voor de mate van succes
waarmee een kind de school doorloopt: de technische leesvaardigheid van de leerling,
de kennis die het kind heeft van de wereld, en de woordenschat waarover het
beschikt. In de taalmethode Zin in taal Nieuw neemt woordenschat daarom dan ook
heel terecht een centrale plaats in.
Bijna 45% van alle lessen zijn gericht op het vergroten van de woordenschat van leerlingen.
Als extra hulpmiddel is bij de methode een computerprogramma voor woordenschat
ontwikkeld. In dit artikel laten we zien hoe dit programma er uitziet voor de groepen 5 en 6.
Rekening houden met verschillen
Er zijn zulke grote verschillen in woordenkennis tussen kinderen, dat het onmogelijk is om
voor een computerprogramma een inhoud samen te stellen die voor alle kinderen in de klas
geschikt is. Het gebruik van een computerprogramma in de klas heeft alleen zin als het
programma met dit gegeven rekening houdt en er een oplossing voor heeft. Het
computerprogramma Woordenschat Zin in taal biedt deze oplossing in de vorm van een
beginscherm waarin de leerling bij de gepresenteerde woorden aangeeft of hij het
betreffende woord al dan niet kent.
Op deze wijze wordt voorkomen dat een leerling veel tijd besteedt aan het oefenen met
woorden die hij toch al kent. Het programma houdt hiermee vervolgens rekening. Van
woorden waarvan de leerling aangeeft ze te kennen, wordt door middel van toetsende
oefeningen gecontroleerd of dat inderdaad het geval is. Alleen aan woorden die voor de
leerling onbekend zijn, wordt door middel van semantiserende oefeningen betekenis
verleend. Zo gaat er geen kostbare onderwijstijd verloren aan woorden die voor een leerling
al bekend zijn. Hieronder ziet u de beginschermen van de woordenschatprogramma’s voor
de groepen 5 en 6.
Beginscherm programma voor groep 5
Zin in taal Nieuw Artikelen - Alles draait om woordenschat!
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.zinintaal.nl
Beginscherm programma voor groep 6
Oefenen met woorden
Om de betekenis van woorden te leren moeten die woorden op allerlei manieren aan de orde
komen. In Zin in taal Nieuw komen de woorden allereerst heel gevarieerd en frequent aan de
orde in de methode zelf. In de woordenschatlessen worden nieuwe woorden geïntroduceerd.
Op verschillende manieren wordt aan die woorden betekenis verleend. Deze activiteiten
geven al een goede basis voor het kennen van allerlei nieuwe woorden. Door middel van het
computerprogramma kunnen kinderen nog meer oefenen met de woorden die in de methode
zijn aangeboden. Daardoor wordt de kennis van die woorden nog verder verstevigd.
Hieronder volgen enkele voorbeelden van de wijze waarop in het computerprogramma
gewerkt wordt aan het semantiseren van woorden.
Zin in taal Nieuw Artikelen - Alles draait om woordenschat!
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.zinintaal.nl
De afbeelding hierboven toont een semantiserend spel uit het programma voor groep 5. De
leerling krijgt bij het woord ‘de tol’ een omschrijving van de betekenis: een stuk speelgoed. Je
kunt het laten ronddraaien.
Marianne Verhallen heeft in verschillende publicaties laten zien dat woorden beter worden
geleerd als er relaties tussen woorden worden gelegd. Het leggen van relaties tussen
woorden kan door middel van woordschema’s, bijvoorbeeld door het maken van een
Zin in taal Nieuw Artikelen - Alles draait om woordenschat!
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.zinintaal.nl
woordweb. In het centrum van het web staat een woord, bijvoorbeeld: dobberen. In het web
van het woord ‘dobberen’ kunnen vervolgens allerlei woorden worden geplaatst die op de
een of andere wijze een inhoudelijke relatie hebben met het woord. In dit geval passen de
volgende woorden in het web: de roeiboot, de beek, de zeilboot.
Een kind dat werkt met het computerprogramma Woordenschat Zin in taal heeft ook de
mogelijkheid om gebruik te maken van de zogenoemde ‘woordenhulp’. In de afbeelding
hieronder wordt de leerling geattendeerd op deze mogelijkheid.
De woordenhulp biedt hulp aan waarmee de betekenis van het betreffende woord duidelijk
wordt. Deze hulp wordt op verschillende manieren gegeven:
• een beschrijving van het woord,
• een afbeelding van het woord,
• gebruik van het woord in een duidelijke contextzin,
• eventueel het bijbehorende geluid.
In onderstaande afbeelding is te zien hoe die woordenhulp eruitziet. Door op de tabbladen
met de cijfers te klikken, vraagt de leerling de informatie over het betreffende woord op.
Zin in taal Nieuw Artikelen - Alles draait om woordenschat!
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.zinintaal.nl
Zo werkt het programma
Papier is geduldig. Je kunt lange verhalen schrijven over een computerprogramma, maar je
weet pas echt wat zo’n programma te bieden heeft als je ervaart hoe dat programma werkt.
Daarom hebben wij een rondleiding gemaakt waarmee u de werking van het
computerprogramma Woordenschat Zin in taal kunt ervaren. Via onderstaande link komt u
uit bij de ‘online rondleiding’ van het programma op de website van de methode Zin in taal
Nieuw.
http://www.zinintaal.nl/zwijsen/show/id=194160
Zin in taal Nieuw Artikelen - Alles draait om woordenschat!
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.zinintaal.nl