Leerkrachtenpagina

Leerkrachtenpagina
Het Romeinse rijk
Een Internetproject voor de 6de klas
Ontworpen door
[email protected]
Inleiding | Klas | Leerdoelen | Proces | Bronnen | Evaluatie | Conclusie | Referenties | Leerlingenpagina
Inleiding
Deze internetactiviteit is vooreerst ontworpen om leerlingen
bewust te maken van de culturele erfenis die de Romeinen
achtergelaten hebben. Is hun grootste verdienste immers niet de
verspreiding van de vernieuwingen van die tijd? Het is in elk geval
zo dat ongelofelijk veel mensen en volkeren door hen beïnvloed
werden. Zo zelf dat we bepaalde aspecten de dag van vandaag
nog aan hen te danken hebben.
Ten tweede is dit project opgezet om de leerlingen kennis te laten
maken met een andere dimensie van les volgen. Met Internet
kunnen ze immers een onuitputbare schat van informatie
raadplegen.
Klas
Deze internetactiviteit is voor de zesde klas opgezet in kader van
het curriculumonderdeel 'Wereldoriëntatie'. De leerlingen moeten
over geen specifieke voorkennis beschikken.
De internetactiviteit is in twee delen opgesplitst: het individuele
'theoretische' opzoekwerk vooraf en het opdrachtgedeelte in
groepjes. Het tweede deel kan eventueel losgekoppeld worden
van het eerste.
De leerkrachten wordt de kans gegeven om een persoonlijke
invulling aan de activiteit te geven. De bedoeling van deel twee is
immers om een project "een Romeinse dag" op te zetten
(eventueel klasoverschrijdend). De opdrachten die daarbij echter
vermeld worden, zijn enkel bedoeld als kapstokken en niet als
dwingende eis. Zo komt de toch wel belangrijke inbreng van de
leerkracht niet in het gedrang. Ook het praktisch vlak (nodige
materialen) kan zo zelf een invulling krijgen.
Leerdoelen
Vooreerst wil dit project
de leerlingen aanwakkeren om belangstelling te hebben
voor het verleden, heden en toekomst. Deze drie dingen
kunnen immers niet los van elkaar gezien worden. Het is
nodig dat kinderen er zich van bewust worden dat de
actuele toestand, die voor hen herkenbaar is, vroeger
anders was en in de loop van de tijd evolueert. ( bvb.
vergelijking schoolsituatie nu en toen).
bepaalde begrippen een invulling geven:
– tijdsperiode (ze moeten bepaalde personen, gebeurtenissen
kunnen situeren a.h.v. een tijdsband).
– Politieke verschijnselen: staat, democratie, rechten en plichten,
…
– Economische verschijnselen: beroep, grondstoffen,…
– Sociale verschijnselen: gezinspatroon, samenleving, arm, rijk,
rollenpatroon.
– Culturele verschijnselen: levenswijze, leefgewoonten, woning,
kleding, voeding,…
(De woorden in het cursief gedrukt, zijn woorden die voor de
leerlingen uit het basisonderwijs reeds een bepaalde invulling
hebben, maar daarom nog niet tot hun woordenschat behoren.)
de leerlingen de tijd leren schatten die ze nodig hebben om
een bepaalde opdracht in te vullen. Ze krijgen immers de
keuze en die hangt grotendeels af van hoelang ze aan het
eerste deel gewerkt hebben.
de leerlingen zelf in een kleine groep een taakverdeling en
planning laten opmaken.
de leerlingen hulp leren vragen en zich laten helpen. In
deel één zijn de cursieve vraagjes niet terug te vinden op
internet. Indien men ze niet kan oplossen, wordt expliciet
verwezen om de hulp van de leerkrachten of medeleerlingen
in te roepen. In deel twee is samenwerking vereist en dit
impliceert zich leren behelpen en anderen helpen.
sociale vaardigheden aanleren door de opdracht in groep
uit te voeren. De leerlingen moeten immers kunnen
samenwerken met anderen. (zonder onderscheid van
sociale achtergrond, geslacht of etnische origine). Ze
kunnen zo leren leiding geven en onder leiding van een
leerling werken. Alsook leren ze hun mening formuleren,
kritiek beluisteren en eruit leren.
Proces
Deel 1 : Verkennen van verschillende domeinen van het
Romeinse Rijk (zoektaak)
De leerlingen gaan individueel een aantal belangrijke aspecten
van de Romeinse wereld gaan verkennen. Dit kunnen ze doen
door bij elk specifiek domein een aantal opgegeven internetsites
te bezoeken. Daar vinden ze de nodige informatie om op de
gestelde vragen te antwoorden of bepaalde oefeningen te maken.
Cursieve vragen zijn denkvraagjes die niet op het internet te
vinden zijn, maar die ze eventueel zelf wel kunnen vinden (of mits
hulp van medeleerlingen en/of leerkracht). Ze krijgen hiervoor
ongeveer twee uur de tijd.
We doorlopen achtereenvolgens:
1. Het ontstaan van Rome en het Romeinse rijk
2. Politieke geschiedenis van het Romeinse Rijk
3.
4.
5.
6.
7.
8.
De Romeinse samenleving
Romeinse bouwkunst
Het Romeinse leger
Romeinse kleding
Het Romeinse muntsysteem
Romeinse cijfers
Deel 2: Voorbereiding en uitvoering opdracht
Het is de bedoeling dat de leerlingen na deze zoektocht in een
groepje ( liefst van 3 tot 5) gaan samenzitten en één van de
opdrachten gaan uitwerken. (Een opdracht herken je aan het
tekeningetje van Asterix). Daarna kunnen ze met de hele klas een
voorstelling geven met toneel, spreekbeurten, knutselactiviteiten
enz. we geven de tip om met de klasgenoten en leerkrachten af te
spreken wie welke opdracht zal doen. Dit om te vermijden dat er
meerdere groepjes dezelfde opdracht vervullen.
nog enkele opmerkingen:
Deel 1 is volledig toegespitst op het individuele zoekwerk op
internet. Ander opzoekingswerk wordt (nog) niet gevraagd.
We willen nog eens benadrukken dat deel 1 en 2 van elkaar
losgekoppeld worden in die zin dat deel 1 een op zichzelfstaand
geheel vormt. Het is minder aangewezen om de opdrachten te
laten uitvoeren zonder dat de leerlingen het opzoekingswerk
vooraf hebben gedaan.
Deel 2 kan als een klasoverschrijdend project ingevuld worden.
Zoals reeds vermeld werd, is de inbreng van leerkracht(en) van
groot belang. Zij kunnen zelf bepalen hoe uitgebreid zij op
bepaalde aspecten en opdrachten willen ingaan. Ook de tijd aan
het project besteed wordt, kunnen ze zelf beslissen. We doen dus
vooral beroep op de organisatorische vaardigheden van de
leerkrachten.
Voor de indeling in groepjes is het aangewezen om de leerlingen
te helpen bij de keuze van de opdracht. De leerlingen die het
snelst met deel 1 klaar zijn, vormen één groepje en zullen dan
ook met één van de meer omvangrijke opdrachten starten. Het
aantal leerlingen per groepje hangt natuurlijk af van het aantal
leerlingen aanwezig in de klas(sen) maar ook van de opdracht
zelf. Sommige opdrachten eisen een minimaal aantal groepsleden.
Dit wordt echter specifiek vermeld.
nog een leuke tip: Waarom het project niet afsluiten met een
bezoek aan één of ander museum over Romeinen???
1. Het ontstaan van Rome en het Romeinse Rijk
Ongeveer 2700 jaar geleden begon het rijk der Romeinen vorm te
krijgen. De Romeinen waren de nakomelingen van de inwoners
van de stadstaat Rome, die op hun beurt in hun doen en laten
sterk beïnvloed werden door de Grieken.
a. De legende
vooraf: een legende of een mythe is een oud (verzonnen) verhaal.
Klik hier en je vindt de legende over het ontstaan van Rome.
Beantwoord vervolgens volgende vragen:
1.
2.
3.
4.
Wanneer werd Rome volgens de legende gesticht ?
Wie heeft Rome gesticht?
Hoe noemt men de centrale kern van Rome?
Bij welke rivier bevindt het hart van de stad zich?
Opdracht 1: vertel het verhaal op een creatieve manier aan jullie klasgenoten.
Speel bvb. een toneeltje.
b. Het Romeinse Rijk in ontwikkeling
Het Romeinse rijk was het grootste rijk ooit in Europa. Het begon met de stad
Rome (met een paar honderd inwoners) en eindigde met zeker 60 miljoen inwoners.
Klik hier en je vindt 4 kaarten van het Romeinse Rijk, het is aan jullie om deze
chronologisch te rangschikken.
(de oplossing vinden jullie door erna op de aangeduide plaats te klikken ).
Klik hier en je ziet hier hoe de Romeinse wereld er ongeveer 1800
jaar geleden uitzag.
Opdracht 2: bekijk de kaart van het Romeinse rijk heel goed, met welke landen
komt dit nu ongeveer overeen? (Gebruik een atlas). Toon dit aan de hand van een
kaart aan de hele klas.
2. Politieke geschiedenis
Het Romeinse rijk kende drie grote periodes: het koninkrijk, de republiek en het
keizerrijk.
Klik hier en je vindt een tijdsband met de drie perioden die het Romeinse rijk
gekend heeft .
Zoek het volgende op:
1. Begin–en einddatum van het koninkrijk, de republiek en het
keizerrijk.
2. Wie was de laatste koning van Rome?
3. Wie was de eerste keizer en hoe welke eretitel kreeg hij?
4. Wie was de laatste keizer?
a.Het koninkrijk
In die periode werd het Romeinse rijk bestuurd door een koning, maar in 509 voor
Christus werd de laatste koning weggejaagd. (jullie hebben reeds al opgezocht wie
dit was). Rome werd dan een republiek.
vraagje: België is ook een koninkrijk, kun je ook zeggen wie onze koning is? Weet
je ook wie normaal de opvolger wordt van een koning?
b. De republiek
De republiek werd bestuurd door de senaat. De senaat telde in het begin 300
mannen. Het waren allemaal rijke mannen, die we patriciërs noemen. De senaat
werd geleid door 2 mannen, de consuls. De twee consuls werden ieder jaar gekozen
door de mannelijke burgers in Rome. Buitenlanders, slaven en vrouwen mochten
niet stemmen. Zij hadden geen enkele politieke rechten.
vraagje: In die tijd waren het alleen de mannelijke (rijke) burgers die politieke
rechten hadden, dat is echter veel veranderd. Kan er iemand zeggen hoe we een
staatsvorm noemen waarin iedereen gelijke rechten krijgt?
Julius Caesar, een heel beroemde legeraanvoerder, probeerde echter de macht van
de senaat kleiner te maken. Hij wilde de baas zijn en probeerde alleen te regeren.
Daardoor kreeg hij veel vijanden. Na z'n dood wilde het Romeinse volk toch wel
graag 1 baas houden. Vanaf dan was de tijd van de republiek ten einde. Er kwamen
voor het eerst keizers die alleen de macht in handen hadden.
Klik hier en je ziet een tijdsband waarop Julius Caesar en een aantal keizers
gesitueerd worden en verder ook besproken worden.
Lees het stukje over Julius Caesar en beantwoord volgende vraagjes:






Wanneer leefde Caesar?
Hoe wou Caesar z'n politieke invloed vergroten?
Wanneer kreeg Caesar het hele rijk in handen?
Een bekende spreuk van Caesar is Veni, Vidi, Vici. Wat wil dit zeggen?
Door wie werd Caesar vermoord?
Klik hier en je vindt de antwoorden:
Was Caesar een dictator of een keizer?
Noem enkele belangrijke keizers op die eerder nog niet vermeld
werden.


Julius Caesar voerde ook een nieuwe kalender in. Welke maand zou naar
hem genoemd worden?
Welk Nederlands woord zou er van Caesar afgeleid zijn?
c. Het keizerrijk
1. Zoek het antwoord op volgende vraag: Klik hier

Hoe werd in het keizerrijk bepaald wie de opvolger van de keizer werd?
a. De zoon of dochter van de keizer werd automatisch
b. of koos de keizer zelf de opvolger?
c. of koos het volk zelf de keizer?
2 .Lees het stukje over keizer Octavianus en los het volgende op:





Wanneer leefde Octavianus?
Wat betekent de eretitel 'Augustus'?
Welke militaire titel nam hij aan?
Wat betekent het veto–recht?
Augustus zorgde voor de algemene vrede, hoe zegt men dit in het Latijn?
3. Lees het stukje over keizer Tiberius en los het volgende op:


Wie heeft Tiberius laten kruisigen?
Op welk eiland trok Tiberius zich terug?
4. Lees het stukje over keizer Caligula en los het volgende op:


Wat betekent Caligula en waarom kreeg hij die (bij)naam?
Caligula wordt vaak als een wrede koning aanzien. Waarom?
5. Lees het stukje over keizer Claudius en los het volgende op:

Door wie werd Claudius vermoord?
6. Lees het stukje over keizer Nero en los het volgende op:


Hoe oud was Nero toen hij aan de macht kwam?
Aan wie gaf Nero de schuld bij 'de brand van Rome'?
Opdracht 3 ( Eventueel 2 groepjes): Zoek enkele foto's van deze keizers (
handboek, bibliotheek, internet,…) en maak een spreekbeurt. Tip: teken een
tijdsband op het bord of maak er één in papier. Opgelet: dit is een opdracht die veel
tijd in beslag neemt.
3. De Romeinse samenleving
Klik hier en je vindt de verschillende bevolkingsgroepen van het Romeinse rijk.
Zoek op in welke laag volgende mensen thuishoren:
Rijke kooplieden, proletariërs, schoolmeesters, artsen, hoge militairen, slaven,
bankiers, senatoren, boeren en bakkers.
Klik hier en je kunt de Romeinse samenleving verder verkennen

Kinderen en vrouwen in de Romeinse tijd
Niet alle kinderen gingen naar school, wat is daar de voornaamste
reden voor?
Van wie kregen de kinderen meestal les?
Wat leerden de kinderen op school?
Op welke letter eindigde de meeste Romeinse meisjesnamen?
Geef 2 rechten van de pater familias.

Ontspanning en vermaak
In de Romeinse steden waren er talrijke mogelijkheden om zich te
ontspannen. Vooral het theater, het wagenrennen en het
gladiatorengevecht waren voor de Romeinen een leuk dagje uit. Ook
een bezoek aan de thermen werd gezien als aangenaam tijdverdrijf.
Thermen
Wat zijn thermen? Waarom gingen veel Romeinen hier naartoe?
Klik hier en je kunt volgende vraag oplossen
Waar vond het gebruik van zo'n badhuis z'n oorsprong?
Klik hier en je kunt volgende vraag oplossen
Met wat kun je de Romeinse badhuizen nu vergelijken?
Amfitheaters
Hoe noemt het grootste amfitheater in Rome ?
Klik hier en je ziet een recente foto van dit bouwwerk
Welke spelen werden er allemaal gehouden en op welk tijdstip?
Wat was de grootste renbaan in Rome?
Paardenrennen
Hoe noemt men de jonge mannen die in wagens door 4 paarden
getrokken werden?
Was dit een gevaarlijke sport? Geef uitleg.
Klik hier en je ziet nog een foto van het paardenrennen
Gladiatorengevechten
Wat gebeurde er als het publiek tijdens het gevecht met de duim naar
beneden wees?
Klik hier om volgende vraag op te lossen en een oefening te maken
op het internet
Voordat de gladiatoren beginnen te vechten zeggen ze tegen de
keizer "morituri te salutant". Wat wil dit zeggen?
Zoek de namen op van de verschillende soorten gladiatoren en maak
de oefening door bij elke afbeelding één van die soorten in te typen.
Theater
Wie waren de beroemdste toneelschrijvers?
Wat is een komedie?
Waarom moesten de acteurs zo hard roepen?

eten en drinken
Welke manieren gebruikten de Romeinen om het voedsel langer te
kunnen bewaren en welke manieren gebruiken wij nu?
In welke houding at men?
Gebruikte men vork en mes?
Noem 2 handelsproducten uit die tijd?
Waar of niet waar?
In het Romeinse rijk was 1/3 van alle mensen slaaf
Sommige slaven konden zich vrijkopen
De vindecta is een staf waarmee de slaven geslagen werden.
Opdracht 4 (voor 2 groepjes): Omdat de verschillen tussen arm en rijk erg groot
waren in Rome, zullen we een dag van een rijk en arm gezin met elkaar vergelijken.
Het is nu aan jullie om daarover een toneel spelen. Jullie kunnen er eventueel nog
een verhaaltje rond breien.
Rollen rijke familie: patronus ( = rijke heer), één of meerdere slaven, één of
meerdere clientes, één of meerdere zonen, één of meerdere dochters, eventueel de
vrouw van de patronus.
Rollen arme familie: arme proletariër ( of client) , één of meerdere zonen en
dochters, de patronus en één of meerdere lictores ( = stadswachten).
klik hier en je vindt de dagindeling van zowel een rijke als arme Romeinse familie
en de tekst waarop jullie je kunnen baseren.
4. Het Romeinse leger
Klik hier en je kunt de antwoorden op volgende vraagjes over het Romeinse leger
opzoeken
1.Uit welke drie onderdelen bestond het Romeinse leger?
2.Wat is een cohort?
3.Wat is het verschil tussen de legioenen en de hulptroepen van het Romeinse
leger?
4.Wat deden legionairs als ze niet vochten of trainden?
5.Wat kan er op de mijlpalen afgelezen worden?
Klik hier en geef de juiste benaming voor iedere soldaat
tip: de uitleg onder de oefening kan je op weg helpen.
Klik hier om een video te zien over de soldaat en z'n militaire uitrusting
Beschrijf de uitrusting van de soldaten aan de hand van de video en bijhorend
tekstje.
Opdracht 5: Na wat jullie gelezen en gezien hebben, kunnen jullie samen eens
proberen volgende oefening op te lossen: klik hier. ( Indien het niet lukt, de uitleg
eronder zal jullie zeker verder helpen). Het is nu de bedoeling dat jullie straks jullie
klasgenoten helpen als ze de oefening oplossen. Jullie kunnen hen ook een beetje
meer uitleg geven.
5. Romeinse bouwkunst
De Romeinen bouwden wegen, bruggen en aquaducten. Een uitgebreid wegennet
verbond de steden met de provincies met elkaar en de grote steden met Rome.
Daarnaast bouwden ze ook theaters, amfitheaters, circussen en thermen, maar daar
hebben we het al over gehad. Wat jullie echter nog niet weten is, hoe een Romeins
huis er uit ziet…Hieronder kom je over het voorgaande enkele dingen te weten:
Klik hier als je iets wil weten over de aanleg van wegen
Beantwoord volgende vraagjes:
1. Waarom voornamelijk werden er wegen aangelegd?
2. Uit welke lagen was een weg opgebouwd?
3. Waarom stond het baanoppervlak lichtjes gebogen?
Klik hier als je iets wil weten over ' de wegen in cijfers' en de Romeinse zebrapaden
Klik hier en je kunt een reis maken door een Romeins huis (druk achtereenvolgens
op de verschillende vertrekken van de plattegrond).
Schrijf alle namen van vertrekken op.
Als je de rondreis door de verschillende vertrekken hebt gemaakt, kun je op de
internetsite jezelf testen door een oefening in te vullen. ( je kunt kijken of je juist
bent door te klikken op controleer de antwoorden).
Klik hier als je iets wil weten over de Romeinse bruggen
De Romeinen zijn niet zelf op het idee gekomen om bruggen te bouwen, welk volk
dan wel?
( De Romeinen hebben wel dit idee (en andere) naar de uithoeken van hun rijk
uitgedragen. Zo kunnen we ook verklaren waarom men in onze streken ook
bruggen begon te bouwen.)
Klik hier en zie een foto van een typische Romeinse aquaduct
Wat is de naam van deze aquaduct?
Opdracht 6: Jullie hebben kennis gemaakt met de Romeinse behuizing. Het is nu
aan jullie om creatief te zijn: teken de plattegrond aan het bord, teken hem op
papier of maak eventueel een maquette. Leg aan de ganse klas uit welke vertrekken
er zijn en voor wat ze dienen.
6. Romeinse kleding
Klik hier en je kunt zien hoe Romeinen zich kleedden
vul aan: hoe langer de toga, hoe …
De paarse band was teken van….
De Romeinse vrouwen rondden hun toilet natuurlijk af met ….
Klik hier en je ziet een video over het aantrekken van een toga
Hoe noemt men een toga gedragen in rouwperioden?
Hoe noemt de toga die door jongens onder de 16 jaar gedragen werd?
Wie droeg de toga virilis?
Wie droeg de toga candida?
Opdracht 7: jullie zagen op de video dat het aantrekken van een toga niet zo
simpel was en dat men hier het best voor geholpen werd. Misschien is het wel eens
leuk om ook eens Romein te spelen. tip: op de volgende internetsite zie je een klas
die dit ook gedaan heeft: klik hier
7. Het Romeinse muntsysteem
Klik hier om de soorten Romeinse munten te leren kennen
los volgende oefening op:
1 denarius = sestertii
1 dupondus = sestertius
Klik hier en beschrijf de evolutie van klompje koper tot munt
Klik hier en je leert iets bij over het slaan van munten
Welke bijkomende betekenis hadden de 'versieringen' op de munt?
8. Romeinse cijfers
Klik hier en je leert iets bij over de Romeinse cijfers
Kun je uit hetgeen je op de site vindt afleiden wat
het getal 1000 is in Romeinse cijfers?
het getal 100?
het getal 50?
het getal 5?
het getal 1?
het getal 9?
Bronnen
Wat hebben de leerlingen nodig om de activiteiten te kunnen
uitvoeren:
Bij deel 1:
een computer met internetaansluiting voor elke leerling
(eventueel per twee).
Windows multimediaspeler om een 2– tal video's te bekijken.
papier en pen om de vraagjes, oefeningen op te lossen.
Bij deel 2 (gespecifieerd per opdracht):
Opdracht 1:De legende van Romulus en Remus vertellen en/of
uitbeelden.
geen specifiek materiaal nodig.
Opdracht 2: Het Romeinse imperium geografisch vergelijken met
de landen van nu.
eventueel atlas(sen) + grote (recente) kaart waar leerlingen de
landen kunnen op aanduiden voor gans de klas.
Opdracht 3: Spreekbeurt over de Romeinse keizers a.h.v. foto's
en zelfgeknutselde/getekende tijdsband.
handboeken, boeken uit de bibliotheek , internet, … kortom alles
waar de leerlingen informatie en foto's kunnen vinden over de
besproken keizers.
krijt of materiaal om tijdsband te knutselen.
Opdracht 4:Toneel om het verschil duidelijk te maken tussen een
dag in een rijk en een arm gezin.
geen specifiek materiaal nodig ( behalve computer met
internetaansluiting om naar site met uitleg te kunnen surfen.)
Opdracht 5:Oefening op internet over de soldaat en z'n militaire
uitrusting.
geen specifiek materiaal nodig ( behalve computer met
internetaansluiting).
Opdracht 6:Van de Romeinse behuizing een plattegrond/maquette
tekenen/maken.
materiaal om de romeinse behuizing visueel te maken.
Opdracht 7: Je eens als Romein verkleden .
Lakens + schildermateriaal + internet om voorbeeld te zien van
klas die dit ook gedaan heeft.
Deze internetactiviteit maakt vele links naar andere websites.
Hiervoor verwijzen naar de referenties.
Zoals reeds vermeld is de leerkracht voor de leerling ook een bron
van hulp en stimulans.
Facultatief: Een eventuele daguitstap kan deel uitmaken van het
project.
Evaluatie
De leerlingen zullen na uitvoeren van deze internetactiviteit heel
wat bijgeleerd hebben. Een eerste manier voor de leerkrachten
om dit te toetsen is de wijze waarop de leerlingen de vraagjes en
(invul)oefeningen hebben opgelost. Sommige internetsites geven
de leerlingen zelf de mogelijkheid om zichzelf te toetsen of ze
alles wel begrepen hebben.
Naast dit individuele deel wordt de opdracht waaraan elk groepje
gezamenlijk aan gewerkt heeft geëvalueerd. De leerkracht
moeten hier vooral rekening houden met hoe ze dit aangepakt
hebben. Enkele criteria:
1. Hebben de leerlingen de tijd die ze nodig hadden om de
opdracht te volbrengen goed ingeschat en nuttig gebruikt?
2.Heeft iedereen van de groepsleden z'n ideeën kunnen naar voor
brengen?
3.Hoe hebben de groepsleden het werk verdeeld?
4.Hoe hebben ze de opdracht voor de klas gebracht?
Conclusie
De leerlingen zullen zeker na afloop heel wat geleerd hebben over
de wereld van de Romeinen. Daarbij zullen ze ingezien hebben dat
het er vroeger heel wat anders aan toeging als nu. Misschien
hebben ze nu wel meer belangstelling voor wat er vroeger
allemaal gebeurd is? In elk geval zullen ze de ervaring van het
surfen op internet meegemaakt hebben. Daarnaast hebben ze ook
leren samenwerken om iets leuk voor de klas te brengen. Ik hoop
dat dit zowel voor de leerlingen als leerkrachten een boeiende,
leerrijke ervaring was.
vele groeten, Elien.
Referenties
http://www.ond.vlaanderen.be/eindtermen
http://lightning.prohosting.com/~romans1/rome.htm
http://lightning.prohosting.com/~romans1/evoluties.htm
http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/romrijk.htm
http://www.geocities.com/colosseum/Arena/1964/politiek.html
http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Keizers.html
http://lightning.prohosting.com/~romans1/keizer.htm
http://lightning.thinkquest.org/22866/Dutch/Romdag/Bevlaag.html
http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/Romeinenmaatschappij.htm
http://scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/552.htm
http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/badhuis.htm
http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/amphi.htm
http://195.108.140.65/rouwen/klas4g/paulsmidt/paard.htm
http://lightning.prohosting.com/~romans1/gladi.htm
http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Romdag/Dagin.html
http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/romeinenoorlog.htm
http://lightning.prohosting.com/~romans1/leger.htm
http://lightning.prohosting.com/~romans1/soldaat.htm
http://www.limburgsmuseum.ab–c.nl/romeinen/4_4.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/241.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/243.htm
http://www.histopia.nl/school/romvilla.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom166/22.htm
http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/aquaduct.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/561.htm
http://www.limburgsmuseum.ab–c.nl/romeinen/toga.htm
http://home.iae.nl/users/bcweert/geschiedenis/ppexcvslmaastricht.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/622.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/623.htm
http://www.museon.nl/objextra.noteer.htm
Tenslotte nog een bedankwoordje aan al diegenen die materialen
ter beschikking hebben gesteld. Zonder hen zou deze website
nooit tot stand zijn gekomen.
Bedankt, Elien.
Laatst bewerkt op 9-2-00. Gebaseerd op de template van The WebQuest Page
Leerlingenpagina
Het Romeinse rijk
Een Internetproject voor de 6de klas
Ontworpen door
Elien Poppe
[email protected]
Inleiding | Taak | Proces | Evaluatie | Conclusie | Referenties |
Inleiding
Je hebt wellicht al eens van de Romeinen gehoord, maar wist je ook dat onze
grootouders grotendeels door hen kunnen lezen en schrijven? Wist je ook dat zij bij de
eersten waren die wegen aanlegden en stenen huizen bouwden? Wist je dat het ook zij
waren die het geld uitvonden en met een echt leger ten strijde trokken? Aangezien zij
ons zoveel dingen geleerd hebben en ons met zovele dingen in contact hebben
gebracht, wil deze website jullie de Romeinse wereld laten verkennen. Het internet zal
je hierbij vergezellen en helpen om de antwoorden op een aantal vragen te zoeken.
Hier begint alvast jullie boeiende reis…Succes!!!
Taak
Deel 1: Jullie zullen de verschillende domeinen van de Romeinse wereld verkennen
door een aantal sites te bezoeken. De bedoeling is dat je daar een aantal dingen gaat
opzoeken.
Deel 2: Daarna gaan jullie in een kleine groep een welomschreven opdracht i.v.m. één
van de domeinen uitwerken. Zo kunnen jullie er een heuse Romeinendag van maken!
Proces
Deel 1: Verken verschillende domeinen van het Romeinse Rijk (zoektaak)
Jullie gaan individueel (of eventueel met twee) een aantal belangrijke aspecten van de
Romeinse wereld gaan verkennen. Dit kunnen jullie doen door bij elk specifiek domein
een aantal opgegeven internetsites te bezoeken. Daar vind je de nodige informatie om
op de gestelde vragen te antwoorden of bepaalde oefeningen te maken. Cursieve
vragen zijn denkvraagjes die niet op het internet te vinden zijn, maar die jullie
eventueel zelf wel kunnen vinden. Je mag natuurlijk wel hulp vragen aan je
klasgenoten of leerkracht. Jullie krijgen hiervoor ongeveer 2 uur tijd voor.
We doorlopen achtereenvolgens:
1. Het ontstaan van Rome en het Romeinse rijk
2. Politieke geschiedenis van het Romeinse Rijk
3.
4.
5.
6.
7.
8.
De Romeinse samenleving
Romeinse bouwkunst
Het Romeinse leger
Romeinse kleding
Het Romeinse muntsysteem
Romeinse cijfers
2. Voorbereiding en uitvoering opdracht
Het is de bedoeling dat jullie na deze zoektocht in een groepje (liefst van 3 tot 5) gaan
samenzitten en één van de opdrachten gaan uitwerken. (Een opdracht herken je aan
het tekeningetje van Asterix). Daarna kun je met de hele klas een voorstelling geven
met toneel, spreekbeurten, knutselactiviteiten enz. Tip: Spreek met je klasgenoten en
leerkrachten af wie welke opdracht zal doen. Dit om te vermijden dat er meerdere
groepjes dezelfde opdracht vervullen.
1. Het ontstaan van Rome en het Romeinse Rijk
Ongeveer 2700 jaar geleden begon het rijk der Romeinen vorm te krijgen. De
Romeinen waren de nakomelingen van de inwoners van de stadstaat Rome, die op hun
beurt in hun doen en laten sterk beïnvloed werden door de Grieken.
a. De legende
vooraf: een legende of een mythe is een oud (verzonnen) verhaal.
Klik hier en je vindt de legende over het ontstaan van Rome.
Beantwoord vervolgens volgende vragen:
1.
2.
3.
4.
Wanneer werd Rome volgens de legende gesticht ?
Wie heeft Rome gesticht?
Hoe noemt men de centrale kern van Rome?
Bij welke rivier bevindt het hart van de stad zich?
Opdracht 1: vertel het verhaal op een creatieve manier aan jullie klasgenoten. Speel bvb. een toneeltje.
b. Het Romeinse Rijk in ontwikkeling
Het Romeinse rijk was het grootste rijk ooit in Europa. Het begon met de stad Rome (met een paar honderd
inwoners) en eindigde met zeker 60 miljoen inwoners.
Klik hier en je vindt 4 kaarten van het Romeinse Rijk, het is aan jullie om deze chronologisch te
rangschikken.
(de oplossing vinden jullie door erna op de aangeduide plaats te klikken ).
Klik hier en je ziet hier hoe de Romeinse wereld er ongeveer 1800 jaar geleden uitzag.
Opdracht 2: bekijk de kaart van het Romeinse rijk heel goed, met welke landen komt dit nu ongeveer
overeen? (Gebruik een atlas). Toon dit aan de hand van een kaart aan de hele klas.
2. Politieke geschiedenis
Het Romeinse rijk kende drie grote periodes: het koninkrijk, de republiek en het keizerrijk.
Klik hier en je vindt een tijdsband met de drie perioden die het Romeinse rijk gekend heeft .
Zoek het volgende op:
1.
2.
3.
4.
Begin–en einddatum van het koninkrijk, de republiek en het keizerrijk.
Wie was de laatste koning van Rome?
Wie was de eerste keizer en hoe welke eretitel kreeg hij?
Wie was de laatste keizer?
a.Het koninkrijk
In die periode werd het Romeinse rijk bestuurd door een koning, maar in 509 voor Christus werd de laatste
koning weggejaagd. (jullie hebben reeds al opgezocht wie dit was). Rome werd dan een republiek.
vraagje: België is ook een koninkrijk, kun je ook zeggen wie onze koning is? Weet je ook wie normaal de
opvolger wordt van een koning?
b. De republiek
De republiek werd bestuurd door de senaat. De senaat telde in het begin 300 mannen. Het waren allemaal rijke
mannen, die we patriciërs noemen. De senaat werd geleid door 2 mannen, de consuls. De twee consuls werden
ieder jaar gekozen door de mannelijke burgers in Rome. Buitenlanders, slaven en vrouwen mochten niet
stemmen. Zij hadden geen enkele politieke rechten.
vraagje: In die tijd waren het alleen de mannelijke (rijke) burgers die politieke rechten hadden, dat is echter
veel veranderd. Kan er iemand zeggen hoe we een staatsvorm noemen waarin iedereen gelijke rechten krijgt?
Julius Caesar, een heel beroemde legeraanvoerder, probeerde echter de macht van de senaat kleiner te maken.
Hij wilde de baas zijn en probeerde alleen te regeren. Daardoor kreeg hij veel vijanden. Na z'n dood wilde het
Romeinse volk toch wel graag 1 baas houden. Vanaf dan was de tijd van de republiek ten einde. Er kwamen
voor het eerst keizers die alleen de macht in handen hadden.
Klik hier en je ziet een tijdsband waarop Julius Caesar en een aantal keizers gesitueerd worden en verder ook
besproken worden.
Lees het stukje over Julius Caesar en beantwoord volgende vraagjes:






Wanneer leefde Caesar?
Hoe wou Caesar z'n politieke invloed vergroten?
Wanneer kreeg Caesar het hele rijk in handen?
Een bekende spreuk van Caesar is Veni, Vidi, Vici. Wat wil dit zeggen?
Door wie werd Caesar vermoord?
Klik hier en je vindt de antwoorden:
Was Caesar een dictator of een keizer?
Noem enkele belangrijke keizers die eerder nog niet aan bod zijn gekomen.


Julius Caesar voerde ook een nieuwe kalender in. Welke maand zou naar hem genoemd worden?
Welk Nederlands woord zou er van Caesar afgeleid zijn?
c. Het keizerrijk
1. Zoek het antwoord op volgende vraag: Klik hier

Hoe werd in het keizerrijk bepaald wie de opvolger van de keizer werd?
a. De zoon of dochter van de keizer werd automatisch
b. of koos de keizer zelf de opvolger?
c. of koos het volk zelf de keizer?
2 .Lees het stukje over keizer Octavianus en los het volgende op:





Wanneer leefde Octavianus?
Wat betekent de eretitel 'Augustus'?
Welke militaire titel nam hij aan?
Wat betekent het veto–recht?
Augustus zorgde voor de algemene vrede, hoe zegt men dit in het Latijn?
3. Lees het stukje over keizer Tiberius en los het volgende op:


Wie heeft Tiberius laten kruisigen?
Op welk eiland trok Tiberius zich terug?
4. Lees het stukje over keizer Caligula en los het volgende op:

Wat betekent Caligula en waarom kreeg hij die (bij)naam?

Caligula wordt vaak als een wrede koning aanzien. Waarom?
5. Lees het stukje over keizer Claudius en los het volgende op:

Door wie werd Claudius vermoord?
6. Lees het stukje over keizer Nero en los het volgende op:


Hoe oud was Nero toen hij aan de macht kwam?
Aan wie gaf Nero de schuld bij 'de brand van Rome'?
Opdracht 3 (Eventueel 2 groepjes): Zoek enkele foto's van deze keizers ( handboek, bibliotheek, internet,…)
en maak een spreekbeurt. Tip: teken een tijdsband op het bord of maak er één in papier. Opgelet: dit is een
opdracht die veel tijd in beslag neemt.
3. De Romeinse samenleving
Klik hier en je vindt de verschillende bevolkingsgroepen van het Romeinse rijk.
Zoek op in welke laag volgende mensen thuishoren:
Rijke kooplieden, proletariërs, schoolmeesters, artsen, hoge militairen, slaven, bankiers, senatoren, boeren en
bakkers.
Klik hier en je kunt de Romeinse samenleving verder verkennen

Kinderen en vrouwen in de Romeinse tijd
Niet alle kinderen gingen naar school, wat is daar de voornaamste reden voor?
Van wie kregen de kinderen meestal les?
Wat leerden de kinderen op school?
Op welke letter eindigde de meeste Romeinse meisjesnamen?
Geef 2 rechten van de pater familias.

Ontspanning en vermaak
In de Romeinse steden waren er talrijke mogelijkheden om zich te ontspannen. Vooral het
theater, het wagenrennen en het gladiatorengevecht waren voor de Romeinen een leuk dagje
uit. Ook een bezoek aan de thermen werd gezien als aangenaam tijdverdrijf.
Thermen
Wat zijn thermen? Waarom gingen veel Romeinen hier naartoe?
Klik hier en je kunt volgende vraag oplossen
Waar vond het gebruik van zo'n badhuis z'n oorsprong?
Klik hier en je kunt volgende vraag oplossen
Met wat kun je de Romeinse badhuizen nu vergelijken?
Amfitheaters
Hoe noemt het grootste amfitheater in Rome ?
Klik hier en je ziet een recente foto van dit bouwwerk
Welke spelen werden er allemaal gehouden en op welk tijdstip?
Wat was de grootste renbaan in Rome?
Paardenrennen
Hoe noemt men de jonge mannen die in wagens door 4 paarden getrokken werden?
Was dit een gevaarlijke sport? Geef uitleg.
Klik hier en je ziet nog een foto van het paardenrennen
Gladiatorengevechten
Wat gebeurde er als het publiek tijdens het gevecht met de duim naar beneden wees?
Klik hier om volgende vraag op te lossen en een oefening te maken op het internet
Voordat de gladiatoren beginnen te vechten zeggen ze tegen de keizer "morituri te salutant".
Wat wil dit zeggen?
Zoek de namen op van de verschillende soorten gladiatoren en maak de oefening door bij elke
afbeelding één van die soorten in te typen.
Theater
Wie waren de beroemdste toneelschrijvers?
Wat is een komedie?
Waarom moesten de acteurs zo hard roepen?

eten en drinken
Welke manieren gebruikten de Romeinen om het voedsel langer te kunnen bewaren en welke
manieren gebruiken wij nu?
In welke houding at men?
Gebruikte men vork en mes?
Noem 2 handelsproducten uit die tijd?
Waar of niet waar?
In het Romeinse rijk was 1/3 van alle mensen slaaf
Sommige slaven konden zich vrijkopen
De vindecta is een staf waarmee de slaven geslagen werden.
Opdracht 4 (voor 2 groepjes): Omdat de verschillen tussen arm en rijk erg groot waren in Rome, zullen we
een dag van een rijk en arm gezin met elkaar vergelijken. Het is nu aan jullie om daarover een toneel spelen.
Jullie kunnen er eventueel nog een verhaaltje rond breien.
Rollen rijke familie: patronus ( = rijke heer), één of meerdere slaven, één of meerdere clientes, één of
meerdere zonen, één of meerdere dochters, eventueel de vrouw van de patronus.
Rollen arme familie: arme proletariër ( of client) , één of meerdere zonen en dochters, de patronus en één of
meerdere lictores ( = stadswachten).
klik hier en je vindt de dagindeling van zowel een rijke als arme Romeinse familie en de tekst waarop jullie je
kunnen baseren.
4. Het Romeinse leger
Klik hier en je kunt de antwoorden op volgende vraagjes over het Romeinse leger opzoeken.
1.Uit welke drie onderdelen bestond het Romeinse leger?
2.Wat is een cohort?
3.Wat is het verschil tussen de legioenen en de hulptroepen van het Romeinse leger?
4.Wat deden legionairs als ze niet vochten of trainden?
5.Wat kan er op de mijlpalen afgelezen worden?
Klik hier en geef de juiste benaming voor iedere soldaat
tip: de uitleg onder de oefening kan je op weg helpen.
Klik hier om een video te zien over de soldaat en z'n militaire uitrusting
Beschrijf de uitrusting van de soldaten aan de hand van de video en bijhorend tekstje.
Opdracht 5: Na wat jullie gelezen en gezien hebben, kunnen jullie samen eens proberen volgende oefening
op te lossen: klik hier. ( Indien het niet lukt, de uitleg eronder zal jullie zeker verder helpen). Het is nu de
bedoeling dat jullie straks jullie klasgenoten helpen als ze de oefening oplossen. Jullie kunnen hen ook een
beetje meer uitleg geven.
5. Romeinse bouwkunst
De Romeinen bouwden wegen, bruggen en aquaducten. Een uitgebreid wegennet verbond de steden met de
provincies met elkaar en de grote steden met Rome. Daarnaast bouwden ze ook theaters, amfitheaters,
circussen en thermen, maar daar hebben we het al over gehad. Wat jullie echter nog niet weten is, hoe een
Romeins huis er uit ziet…Hieronder kom je over het voorgaande enkele dingen te weten:
Klik hier als je iets wil weten over de aanleg van wegen
Beantwoord volgende vraagjes:
1. Waarom voornamelijk werden er wegen aangelegd?
2. Uit welke lagen was een weg opgebouwd?
3. Waarom stond het baanoppervlak lichtjes gebogen?
Klik hier als je iets wil weten over ' de wegen in cijfers' en de Romeinse zebrapaden
Klik hier en je kunt een reis maken door een Romeins huis (druk achtereenvolgens op de verschillende
vertrekken van de plattegrond).
Schrijf alle namen van vertrekken op.
Als je de rondreis door de verschillende vertrekken hebt gemaakt, kun je op de internetsite jezelf testen door
een oefening in te vullen. ( je kunt kijken of je juist bent door te klikken op controleer de antwoorden)
Klik hier als je iets wil weten over de Romeinse bruggen
De Romeinen zijn niet zelf op het idee gekomen om bruggen te bouwen, welk volk dan wel?
( De Romeinen hebben wel dit idee (en andere) naar de uithoeken van hun rijk uitgedragen. Zo kunnen we
ook verklaren waarom men in onze streken ook bruggen begon te bouwen.)
Klik hier en zie een foto van een typische Romeinse aquaduct
Wat is de naam van deze aquaduct?
Opdracht 6: Jullie hebben kennis gemaakt met de Romeinse behuizing. Het is nu aan jullie om creatief te
zijn: teken de plattegrond aan het bord, teken hem op papier of maak eventueel een maquette. Leg aan de
ganse klas uit welke vertrekken er zijn en voor wat ze dienen.
6. Romeinse kleding
Klik hier en je kunt zien hoe Romeinen zich kleedden
vul aan: hoe langer de toga, hoe …
De paarse band was teken van….
De Romeinse vrouwen rondden hun toilet natuurlijk af met ….
Klik hier en je ziet een video over het aantrekken van een toga
Hoe noemt men een toga gedragen in rouwperioden?
Hoe noemt de toga die door jongens onder de 16 jaar gedragen werd?
Wie droeg de toga virilis?
Wie droeg de toga candida?
Opdracht 7: jullie zagen op de video dat het aantrekken van een toga niet zo simpel was en dat men hier het
best voor geholpen werd. Misschien is het wel eens leuk om ook eens Romein te spelen. tip: op de volgende
internetsite zie je een klas die dit ook gedaan heeft: klik hier
7. Het Romeinse muntsysteem
Klik hier om de soorten Romeinse munten te leren kennen
los volgende oefening op:
1 denarius = X sestertii
1 dupondus = X sestertius
Klik hier en beschrijf de evolutie van klompje koper tot munt
Klik hier en je leert iets bij over het slaan van munten
Welke bijkomende betekenis hadden de 'versieringen' op de munt?
8. Romeinse cijfers
Klik hier en je leert iets bij over de Romeinse cijfers
Kun je uit hetgeen je op de site vindt afleiden wat
het getal 1000 is in Romeinse cijfers?
het getal 100?
het getal 50?
het getal 5?
het getal 1?
het getal 9?
Evaluatie
Je hebt ongetwijfeld tijdens deze reis het één en ander bijgeleerd. Een eerste manier
om dit te achterhalen is de wijze waarop je de vraagjes, oefeningen en invuloefeningen
hebt opgelost. Sommige internetsites gaven zelf de mogelijkheid om jezelf te toetsen
of je alles wel begrepen had.
Naast dit individuele deel wordt je ook per groepje getoetst i.v.m. de opdracht waar
jullie gezamenlijk aan gewerkt hebben. De leerkracht zal hier vooral rekening houden
met hoe jullie dit aangepakt hebben.
1.Hebben jullie de tijd die je nodig had om je opdracht te volbrengen goed ingeschat
en nuttig gebruikt?
2.Heeft iedereen z'n ideeën kunnen naar voor brengen?
3.Hoe hebben jullie het werk verdeeld?
4.Hoe hebben jullie de opdracht voor de klas gebracht?
Conclusie
Na deze reis volbracht te hebben, zullen jullie zeker heel wat geleerd hebben over de
wereld van de Romeinen. Daarbij zullen jullie ingezien hebben dat het er vroeger heel
wat anders aan toeging als nu. Misschien heb je nu wel meer belangstelling voor wat er
vroeger allemaal gebeurd is? In elk geval zul je de ervaring van het surfen op internet
meegemaakt hebben. Daarnaast heb je ook met enkele van je klasgenoten
samengewerkt om iets leuk voor de klas te brengen. Ik hoop dat dit voor jullie een
boeiende, leerrijke reis was.
vele groeten, Elien.
Referenties
http://lightning.prohosting.com/~romans1/rome.htm
http://lightning.prohosting.com/~romans1/evoluties.htm
http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/romrijk.htm
http://www.geocities.com/colosseum/Arena/1964/politiek.html
http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Keizers.html
http://lightning.prohosting.com/~romans1/keizer.htm
http://lightning.thinkquest.org/22866/Dutch/Romdag/Bevlaag.html
http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/Romeinenmaatschappij.htm
http://scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/552.htm
http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/badhuis.htm
http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/amphi.htm
http://195.108.140.65/rouwen/klas4g/paulsmidt/paard.htm
http://lightning.prohosting.com/~romans1/gladi.htm
http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Romdag/Dagin.html
http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/romeinenoorlog.htm
http://lightning.prohosting.com/~romans1/leger.htm
http://lightning.prohosting.com/~romans1/soldaat.htm
http://www.limburgsmuseum.ab–c.nl/romeinen/4_4.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/241.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/243.htm
http://www.histopia.nl/school/romvilla.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom166/22.htm
http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/aquaduct.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/561.htm
http://www.limburgsmuseum.ab–c.nl/romeinen/toga.htm
http://home.iae.nl/users/bcweert/geschiedenis/ppexcvslmaastricht.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/622.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/623.htm
http://www.museon.nl/objextra.noteer.htm
Laatst bewerkt op 9-2-00. Gebaseerd op de template van The WebQuest Page