Hoofdstuk 1 – Inleiding ondernemingsrecht

Ondernemingsrecht
Onderneming = doelgericht samenwerkingsverband van mensen en middelen
Bedrijfsorganisatie = structureren van organisatie
Bedrijfseconomie = richten op kosten en opbrengsten van onderneming
Ondernemingsrecht = schept het kader, de grenzen, waarbinnen de genoemde doelen gerealiseerd
moeten worden. Dit gebeurt via wetgeving, maar ook door de onderneming zelf.
Hoofdstuk 1 – Inleiding ondernemingsrecht
In het recht werkt men van oudsher met drie begrippen:
- Beroep – iedere maatschappelijke werkkring waarmee de desbetreffende persoon inkomen
verwerft.
- Bedrijf – iemand die een bedrijf uitoefent, treedt zelfstandig, regelmatig en openlijk in een
zekere kwaliteit op. Een bedrijf is gericht op het maken van winst.
- Onderneming – bestaat uit een of meer bedrijven die naar buiten toe in een bepaalde
juridische vorm als eenheid optreden.
Rechtsvorm van onderneming kan verschillen:
- Eenmanszaak
- Vennootschap onder Firma
- Maatschap
- Commanditaire vennootschap
-
Coöperatie
Onderlinge waarborgmaatschappij
Naamloze vennootschap
Besloten vennootschap
Rechtsvormen kunnen altijd gewijzigd worden. Waarom staan de vereniging en stichting hier niet bij?
Deze zijn niet winstgericht.
Handelsnaam (art. 1 HNW e.v.) = de naam waaronder een onderneming wordt gedreven. Kan de
naam van de natuurlijke of rechtspersoon zijn, maar ook een fantasienaam.
Het recht op een handelsnaam is een vermogensrecht, omdat het overdraagbaar is. De handelsnaam
en een merk kunnen in elkaar overlopen. De handelsnaamwet heeft een aantal verbodsbepalingen.
Rechtsbescherming: wat kun je doen als iemand een onjuiste handelsnaam voert? Civiele actie
instellen. Twee mogelijkheden:
- Actie uit onrechtmatige daad (art. 6:162 BW)
- Zich bij verzoekschrift tot de kantonrechter wenden (art. 6 lid 1 HNW)
Verplichtingen van ondernemer:
- Publicatieplicht
o Inschrijven in het handelsregister (art. 5 Hrgw) Wordt bijgehouden door de kamer
van koophandel. Hier horen veel regels bij. Deze vind je in de handelsregisterwet.
De Hrgw bepaalt dat het verboden is te handelen in strijd met de ingestelde
verplichtingen en regels. Overtredingen hierbij zijn economische delicten.
o Mededeling in de Nederlandse Staatscourant (art. 24 Hrgw) Dit mag in de echte
krant, maar ook online.
- De plicht een administratie te voeren
Waarom? De gegevens uit de boekhouding kunnen als bewijs in een procedure gebruikt
worden. Het verplicht bekend maken van de boekhouding wordt oplegging genoemd.
Oplegging wordt alleen gekeurd door de rechter en kan alleen gevorderd worden door
belanghebbenden.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 1
-
Ieder jaar dient een onderneming een jaarrekening en een jaarverslag te publiceren. Deze
bestaan uit een begin- en eindbalans, uit een resultatenrekening en een toelichting op beide.
Een ondernemer die zijn boekhouding niet bijhoudt, krijgt geen directe sanctie opgelegd.
Maar meestal wordt er toch een boekhouding bijgehouden, want de ondernemer moet
uiteindelijk toch opgave voor inkomsten- en omzetbelasting doen en als de bestuurders van
een NV of BV geen boekhouding bijhouden wordt dit gezien als onbehoorlijk bestuur.
De plicht een ondernemingsraad in te stellen bestaat zowel op landelijk als op Europees
niveau. De wet die hierbij hoort heet de wet op ondernemingsraden (WOR)
Bij een onderneming waarin ten minste vijftig personen werkzaam zijn is een
ondernemingsraad (OR) verplicht en bij een onderneming met minder dan vijftig werkzame
personen mag een OR ingesteld worden.
Bij twee of meer ondernemingen kan men een groepsondernemingsraad (GOR) of een
centrale ondernemingsraad (COR) instellen.
Doel van een OR = werknemers betrekken in het overleg betreffende het beleid van de
onderneming. Men noemt dit ook wel medezeggenschap. Een OR treedt in het beginsel
zelfstandig op en stelt eigen reglement op. Het reglement moet door de bedrijfscommissie
worden goedgekeurd (bedrijfscommissie = door de SER ingestelde commissies die voor
bepaalde groepen ondernemingen aangelegenheden betreffende de ondernemingsraden in
die sectoren moeten behandelen).
Leden van de OR bestaan uit werkzame personen in de onderneming en worden ook door
werkzame personen in de onderneming gekozen. De kosten van de OR zijn voor de
ondernemer. De bevoegdheden van de OR bestaan uit:
o Adviesrecht – voornamelijk over onderwerpen betreft het algemene beleid
o Instemmingsrecht – de OR heeft instemmingsrecht als het gaat om zaken die de
positie van de werknemers zelf betreffen
o Benoemingsrecht – de OR heeft het recht op een door de ondernemer te bepalen
aantal maar ten minste de helft van de bestuursleden te benoemen
o Recht op informatie – een ondernemer moet inlichtingen verschaffen wanneer de
OR hierom vraagt, gegevens verstrekken, wijzigingen doorgeven en het jaarverslag
ter beschikking stellen
Als laatste heeft een OR nog een ideële taak: het bevorderen van de naleving van de voor de
onderneming geldende voorschriften op het gebied van arbeidsvoorwaarden, veiligheid, etc.
Europese ondernemingsraad (EOR) komt voor wanneer er ten minste twee of meer ondernemingen
in ten minste twee of meer lidstaten zijn.
Hoofdstuk 2 – Ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid
Ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid – Algemeen
Natuurlijke personen = geen scheiding tussen ingelegde en privé vermogen (eenmanszaak ;
maatschap ; V.O.F. ; C.V.)
Personenvennootschappen = persoonlijkheid van de vennoten is belangrijk ; berust op een
overeenkomst die wordt aangegaan met twee of meer personen.
Kapitaalvennootschappen = ingebrachte goederen zijn belangrijk ; is een rechtspersoon die door
oprichting tot stand komt.
Samenwerkingsvormen = twee of meer rechtssubjecten hebben samen één onderneming. Dit kan
uitgevoerd worden door natuurlijk personen, maar ook door rechtspersonen. Uitzondering: de
maatschap. Waarom? De maatschap is een samenwerkingsvorm tussen vrije beroepsbeoefenaren.
Ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid – Eenmanszaak
De onderneming behoort aan één natuurlijk persoon.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 2
De eenmanszaak is als zodanig niet in de wet geregeld.
Er is geen scheiding tussen het vermogen van de onderneming en het privé vermogen. Alleen bij
huwelijksvoorwaarden kan men ervoor zorgen dat het privé vermogen gescheiden blijft. Dit moet
wel gebeuren in een notariële akte. (bv. het huis wordt op de naam van degene die niet in de zaken
zit gezet)
Ondernemingswinst is ondernemingsinkomen en er wordt dus belasting over betaald.
Ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid – Maatschap
Definitie = overeenkomst met twee of meer personen (beroepsbeoefenaren) die zich verbinden om
elk iets in gemeenschap te brengen met het oog om het daaruit ontstane voordeel met elkander te
delen. Het onderscheid tussen een stille en openbare maatschap is: een stille maatschap heeft geen
gemeenschappelijke naam, maar een openbare maatschap wel.
Oprichting – vormvrije overeenkomst ; alleen wilsovereenstemming is nodig. Oprichting kan voor
bepaalde of onbepaalde tijd worden aangegaan.
Ontbinding – (art. 7A:1683 BW) bij tijdsverloop, vernietiging van de zaak, opzegging, dood of door
gewichtige redenen. Ontbinding kan nadelig zijn voor achterblijvende vennoten. Men kan een
voortzettingsbeding en vermogensbedingen regelen:
voortzettingsbeding = bij overlijden of uittreden van een van de maten kunnen de overige maten de
maatschap gewoon voortzetten.
vermogensbeding = eerlijk afhandelen van geldzaken d.m.v. verblijvensbeding en
overnemingsbeding.
Inbreng – bestaat uit ter beschikking stellen van zaken, bv. geld, kapitaal, arbeid, etc. De inbreng is
de sleutel tot de verdeling van winst.
Winst en verlies – wordt evenredig verdeeld naar inbreng (art. 7A:1670 BW)
Bevoegdheid – bij de maatschap ontbreekt een algemene vertegenwoordigingsbevoegdheid.
Behalve bij beheersdaden. Dit zijn handelingen die tot de normale gang van zaken behoren (vb.
papier inkopen). Er zijn ook beschikkingsdaden. Dit zijn abnormale zaken / alle handelingen die geen
beheersdaden zijn (vb. auto aanschaffen).
Aansprakelijkheid – op 2 manieren. Namelijk intern en extern:
Intern (maten onderling)
Extern (aan derden)
Beheersdaden:
Beheersdaden:
in gelijke delen
in gelijke delen
(art. 7A:1679 BW)
(art. 7A:1680 BW)
Beschikkingsdaden:
Beschikkingsdaden:
alleen handelende maat
alleen handelende maat
(art. 7A:1676 lid 1 BW)
Faillissement – maatschap kan niet failliet. Maten afzonderlijk wel.
Ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid – V.O.F.
Definitie = maatschap die tot de uitoefening van een bedrijf onder een gemeenschappelijke naam is
aangegaan.
Oprichting – bij notariële of onderhandse akte & inschrijven bij KvK. Oprichting kan voor bepaalde of
onbepaalde tijd worden aangegaan.
Ontbinding – (art. 7A:1683 BW) bij tijdsverloop, vernietiging van de zaak, opzegging, dood of door
gewichtige redenen. Ontbinding kan nadelig zijn voor achterblijvende vennoten. Men kan een
voortzettingsbeding en vermogensbedingen regelen:
- voortzettingsbeding = bij overlijden of uittreden van een van de vennoten kunnen de overige
vennoten de V.O.F. gewoon voortzetten.
- vermogensbeding = eerlijk afhandelen van geldzaken d.m.v. verblijvensbeding en
overnemingsbeding.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 3
Inbreng – bestaat uit ter beschikking stellen van zaken, bv. geld, kapitaal, arbeid, etc. De inbreng is
de sleutel tot de verdeling van winst.
Winst en verlies – wordt evenredig verdeeld naar inbreng (art. 7A:1670 BW)
Bevoegdheid – elke vennoot is namens de V.O.F. bevoegd op te treden, dus de vennootschap te
vertegenwoordigen. Hier horen wel enkele regels bij!
Aansprakelijkheid – 2 soorten externe schuldeisers: schuldeisers van de V.O.F. zij mogen gehele
vermogen vorderen ; schuldeisers van de vennoten privé, zij mogen alleen privé schuld eisen.
Intern (maten onderling)
Extern (aan derden)
in gelijke delen
Iedere vennoot is hoofdelijk
(art. 7A:1679 BW)
aansprakelijk in verschillende delen.
(art. 18 WvK)
Faillissement – het faillissement van de V.O.F. heeft tevens het faillissement van de vennoten ten
gevolge.
Ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid – Commanditaire vennootschap
Definitie = een maatschap tot uitoefening van een bedrijf onder en gemeenschappelijke naam,
waarbij sommige vennoten naar buiten optreden (beherende vennoten) en andere vennoten slechts
deelnemen aan het bedrijfskapitaal (commanditaire vennoot / stille vennoot)
Een commanditaire vennootschap met twee of meerdere beherende vennoten is tegelijkertijd een
V.O.F. Een commanditaire vennootschap met één beherende vennoot is in feite een eenmanszaak.
Oprichting – bij notariële of onderhandse akte & inschrijven bij KvK. Oprichting kan voor bepaalde of
onbepaalde tijd worden aangegaan.
Ontbinding – (art. 7A:1683 BW) bij tijdsverloop, vernietiging van de zaak, opzegging, dood of door
gewichtige redenen. Ontbinding kan nadelig zijn voor achterblijvende vennoten. Men kan een
voortzettingsbeding en vermogensbedingen regelen:
- voortzettingsbeding = bij overlijden of uittreden van een van de vennoten kunnen de overige
vennoten de V.O.F. gewoon voortzetten.
- vermogensbeding = eerlijk afhandelen van geldzaken d.m.v. verblijvensbeding en
overnemingsbeding.
Positie commanditaire vennoot – (art. 19 en 20 WvK) recht op aandeel in de winst en kan alleen
maar ingelegde geld verliezen. De commanditaire vennoot is niet bevoegd de vennootschap te
vertegenwoordigen. De naam van de commanditaire vennoot mag niet in de naam van de
onderneming voorkomen. Hij mag zich ook intern nergens mee bemoeien.
Hoofdstuk 3 – Rechtspersonen
Rechtspersonen – Algemeen
Rechtspersonen = wanneer er een scheiding bestaat tussen het vermogen van de onderneming en
dat van de ondernemer. Deelnemers zijn niet aansprakelijk voor schulden (vereniging, stichting, etc.)
Rechtssubject = drager van rechten en plichten een rechtspersoon is dus een rechtssubject.
Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid
(Art. 2:1 BW  Alle (overheids)lichamen waaraan krachtens de Grondwet verordenende
bevoegdheid is verleend, bezitten rechtspersoonlijkheid.)
(Art. 2:2 BW  Kerkgenootschappen alsmede hun zelfstandige onderdelen en lichamen waarin zij
zijn verenigd, bezitten rechtspersoonlijkheid)
Art. 2:3 BW  Verenigingen, coöperaties, onderlinge waarborgmaatschappijen, naamloze
vennootschappen, besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid en stichtingen
bezitten rechtspersoonlijkheid.
Publiekrechtelijke rechtspersonen = Staat der Nederlanden, gemeenten, provincies, etc.
Privaatrechtelijke rechtspersonen = NV, BV, verenigingen, coöperaties, stichtingen, etc.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 4
Rechtsbetrekkingen binnen een rechtspersoon worden geregeld in de wet en in de statuten. De
statuten moeten bij oprichting notarieel worden vastgelegd en in de oprichtingsakte worden
opgenomen. Wat staat er in de statuten? :
- Naam
- Bepalingen betreffende bevoegdheid
- Zetel
bestuurders
- Doel (vormt begrenzing van
- Manier van benoemen en ontslaan
bevoegdheid van bestuurders van
bestuurders
rechtspersonen)
- Verdeling van eventuele winst
De statuten moeten worden gepubliceerd. Met publicatie bedoelen we: inschrijven in
handelsregister van de KvK en een mededeling doen in de Nederlandse Staatscourant. Dit geldt ook
bij de wijziging van statuten.
Organen van rechtspersonen:
- Algemene vergadering – bepaalt beleid en is de vergadering van de deelnemers aan de
rechtspersoon. Bij de verenigingen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen zijn
de deelnemers de leden die deelnemen door lidmaatschap en bij de NV en BV zijn de
deelnemers de aandeelhouders die deelnemen in het kapitaal van die vennootschappen.
De algemene vergadering heeft bevoegdheid ten aanzien van alle zaken die niet door de wet
of de statuten zijn opgedragen. De algemene vergadering benoemt en ontslaat bestuurders
en commissarissen.
- Bestuur – voert beleid uit en kan uit één of meerdere personen bestaan. Taak: besturen
(dagelijkse leiding) en vertegenwoordigen (bevoegd namens rechtspersoon verbintenissen
aan te gaan). Het bestuur moet verantwoording afleggen over het gevoerde financiële beleid
d.m.v. een jaarverslag of jaarrekening.
- Raad van commissarissen of commissie van toezicht – houdt toezicht op (financiële beleid).
Commissarissen zijn altijd natuurlijke personen. Instelling van een raad van commissarissen is
niet verplicht, alleen wel bij de vennootschappen en de coöperaties en onderlinge
waarborgmaatschappijen die onder de zogenoemde structuurregeling vallen. Een raad van
commissarissen bij verenigingen heet vaak de kascommissie.
- Ondernemingsraad – geen officieel orgaan van rechtspersoon.
Dualistisch bestuursmodel = wanneer er bij een NV of BV de raad van commissarissen toezicht houdt
op het bestuur.
Monistisch bestuursmodel = wanneer de uitvoerende en toezichthoudende bestuurders in één
orgaan zitten.
Ontbinding van rechtspersoon – wanneer:
- Bij een besluit van de algemene vergadering
- Bij intreden van een gebeurtenis die volgens de statuten de ontbinding tot gevolg heeft.
- Na faillietverklaring
- Bij het geheel ontbreken van leden
Ontbinding van rechtspersoon – door wie:
- Kamer van Koophandel. Wanneer?
o Als de bijdragen voor de inschrijving gedurende één jaar niet zijn betaald.
o Als er gedurende één jaar geen bestuurders zijn ingeschreven.
o Als ze gedurende één jaar niet hebben voldaan aan de verplichting tot publicatie van
de jaarrekening of balans met toelichting
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 5
o
-
Als er gedurende één jaar geen aangifte voor de heffing van de vennootschapsbelasting is gedaan.
Rechtbank. Wanneer?
o Als er aan de totstandkoming van de rechtspersoon gebreken kleven
o Als de statuten niet aan de eisen van de wet voldoen
o Als de rechtspersoon niet onder de wettelijke omschrijving van zijn rechtsvorm valt
o Als de rechtspersoon werkzaam is in strijd met de openbare orde = verboden
rechtspersoon
o Als de rechtspersoon gestelde verboden voor zijn rechtsvorm overtreedt
o Als de rechtspersoon in ernstige mate in strijd met zijn statuten handelt
Bij vereffening of liquidatie van de rechtspersoon worden de activa verkocht en wordt de opbrengst
ervan aan de rechthebbende uitgekeerd.
Vereffenaars = bestuursleden van de rechtspersoon of speciaal daarvoor door de rechtbank
aangewezen personen.
Bij faillissement van de rechtspersoon vereffent de faillissementscurator.
De rechtspersoon houdt in geval van ontbinding op te bestaan op het tijdstip waarop geen aan hem,
dan wel aan de vereffenaar of faillissementscurator bekende baten meer aanwezig zijn.
Rechtspersonen – Vereniging
Rechtspersoon met leden. Niet gericht op winst. Statuten zijn niet verplicht. Oprichting bij notaris
ook niet. Een vereniging mag geen winst onder haar leden verdelen! Twee soorten verenigingen:
- Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid: als de statuten notarieel zijn vastgelegd. Een
VVR moet in het handelsregister worden ingeschreven. Zolang dit niet is gebeurd, zijn de
bestuurders hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden.
- Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid = informele vereniging: als een vereniging niet
bij notariële akte is opgericht. Een VBR kan geen erfgenaam zijn. De bestuurders zijn
hoofdelijk aansprakelijk naast de vereniging. Behalve als de vereniging staat ingeschreven.
Dan zijn de bestuurders hoofdelijk aansprakelijk na de vereniging.
De vereniging kan in naam van de leden rechten bedingen en in hun naam verplichtingen aangaan.
Organen van een vereniging: algemene ledenvergadering ; bestuur ; kascommissie.
Royement = beslissing tot ontzetting doordat een lid in strijd handelt met de statuten, reglementen
of besluiten van de vereniging, of de vereniging op onredelijke wijze benadeelt.
Aan lidmaatschap kan een jaarlijkse contributie verbonden zijn.
Rechtspersonen – Coöperatie en onderlinge waarborg maatschappij
Zijn twee speciale soorten verenigingen, die ten behoeve van hun leden een bedrijf uitoefenen. De
coöperatie is een bij notariële akte opgerichte vereniging. Coöperatie in vier categorieën:
- Afzetcoöperatie
- Verbruikerscoöperatie
- Inkoopcoöperatie
- Combinatie van vorige
De onderlinge waarborgmaatschappij (OWM) is ook een bij notariële akte opgerichte vereniging.
Maar zij moet zich ten doel stellen met haar leden verzekeringsovereenkomsten te sluiten. De OWM
is dus eigenlijk een verzekeringsbedrijf.
De coöperatie en de OWM moeten worden ingeschreven in het handelsregister. Zolang dit niet is
gebeurd, zijn de bestuurders hoofdelijk aansprakelijk naast de coöperatie of OWM. In de naam van
de coöperatie en de OWM moet het woord ‘coöperatief’ of ‘onderling’ of ‘wederkerig’ zitten.
Jaarlijks moet er een jaarrekening, jaarverslag en een gewaarmerkte ledenlijst gedeponeerd worden
in het handelsregister.
Organen van een coöperatie en een OWM: algemene ledenvergadering ; bestuur ; raad van
commissarissen.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 6
Lede van een coöperatie en een OWM hebben rechten en plichten, maar ook bijzondere
aansprakelijkheid. In hoeverre leden aansprakelijk zijn voor een eventueel tekort bij vereffening, kan
men zien aan de letters die achter de naam staan:
- WA = wettelijke aansprakelijkheid
- UA = uitgesloten aansprakelijkheid
- BA = beperkte aansprakelijkheid
Rechtspersonen – Stichting
Is een rechtspersoon die wordt opgericht om een bepaald (meestal ideëel of sociaal) doel te
verwezenlijken. Een stichting kan een onderneming hebben. De winsten die de onderneming maakt,
mogen wel het stichtingsdoel ten goede komen, maar niet de oprichters en bestuurders. Het
vermogen van de stichting moet gebruikt worden om het doel te verwezenlijken.
Een stichting wordt bij notariële akte opgericht en inschrijving in het handelsregister is verplicht.
Zolang dit niet gebeurt, is iedere bestuurder naast de stichting hoofdelijk aansprakelijk.
Een stichting kan door de rechtbank worden ontbonden. Wanneer?
- Als het vermogen van de stichting onvoldoende is om haar doel te bereiken.
- Als het doel van de stichting bereikt is of niet meer kan worden bereikt.
Organen van een stichting: bestuur ; Openbaar Ministerie (OM) = toezicht op bestuur.
Hoofdstuk 4 – Naamloze en besloten vennootschap 1
Rechtspersonen – Besloten vennootschap – Algemeen
Heeft een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal. De aandelen staan op naam en zijn niet
verhandelbaar of aan toonder.
Het vermogen van een BV of NV bestaat uit vreemd en eigen vermogen. Het eigen vermogen bestaat
uit het aandelenkapitaal en de reserves. Met behulp van productiemiddelen worden de
doelstellingen van de onderneming gerealiseerd:
- Primaire processen: ontwikkelen zich rechtstreeks vanuit de bedrijfsdoelstelling.
- Secundaire processen = afgeleide processen: zorgen voor optimaal functioneren van
productiemiddelen. Ze behoren tot de functie van de hulpdiensten.
Vaste activa = activa die meerdere procesjaren meegaan
Vlottende activa = activa die binnen een procesjaar toe of afnemen
Ondernemingen kunnen ook productiemiddelen inhuren. Ze maken dan gebruik van diensten van
derden. Wanneer deze activa worden uitbesteed spreek je van outsourcing.
Het realiseren van doelstellingen levert omzet op. Na aftrek van vennootschapsbelasting kan dit
bedrag gereserveerd worden of worden uitgekeerd aan aandeelhouders. Zij moeten hier eerst
dividendbelasting op betalen.
Voordelen voor het kiezen van een BV: fiscaal voordeel ; aansprakelijkheid ; voordelen op het gebied
van de sociale verzekeringen ; de continuïteit van de onderneming.
Rechtspersonen – Besloten vennootschap – Oprichting
Bij de oprichting is verplicht: art. 2:175 BW
- Eenzijdige of meerzijdige rechtshandeling
- Notariële akte
- Verklaring van geen bezwaar van de minister van Justitie (art. 2:179 lid 2 BW)
o Als de BV niet gebruikt gaat worden voor ongeoorloofde doeleinden
o Als het optreden van de BV niet zal leiden tot benadeling van haar schuldeisers
- Ondertekening van de notariële akte door de oprichter(s) en/of eerste aandeelhouders
Wat staat er allemaal in de akte van oprichting, ook wel de notariële akte:
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 7
-
Statuten
Geplaatst en gestort kapitaal
Gegevens van degenen die bij de oprichting aandelen nemen, het aantal aandelen, de soort
aandelen en het bedrag wat zij op de aandelen hebben gestort
Namen van eerste bestuurders en eventueel eerste commissarissen
Overeenkomsten betreffende de uitgifte van aandelen, het aanvaarden van stortingen
daarop, het aanstellen van bestuurders en het benoemen van commissarissen
Bezwaren van overeenkomsten
Bankverklaring
Accountantsverklaring
De statuten bestaan uit wetteksten en eigen teksten. Elementen die statuten altijd moet hebben
(art. 2:195 BW) :
- Naam, zetel (plaats) en doel van vennootschap
- Bedrag van maatschappelijk kapitaal
- Aantal aandelen met hun nominale waarde, eventueel uitgesplitst naar soort
- Regeling betreffende de ontstentenis en belet (tijdelijke vervanging) van bestuurders
- Blokkeringsregeling betreffende de overdracht van aandelen
Na ondertekening is de BV officieel opgericht. Hierna moeten de bestuurders de BV in gaan schrijven
in het handelsregister en de BV bekend maken in de Nederlandse Staatscourant.
Handelen namens een BV in oprichting: twee soorten afspraken:
1. Overeenkomsten betreffende de huur of aanschaf van bedrijfsruimtes of kantoormeubilair:
Degene die rechtshandeling verricht is hoofdelijk aansprakelijk (lid 2)
Totdat de BV de rechtshandeling na oprichting bekrachtigd (lid 2/lid 1)
Tenzij de BV de overeenkomst niet nakomt en men dat kon weten (lid 3)
Artikel 2:203 BW
2. Overeenkomsten betreffende de benoeming van bestuurders en de storting op aandelen:
Deze overeenkomsten die in het oprichtingsstadium zijn gemaakt, zijn na de oprichting
slechts verbindend voor de vennootschap als deze in de akte van oprichting zijn opgenomen.
Rechtspersonen – Besloten vennootschap – Eigen vermogen
Eigen vermogen BV = vier soorten kapitaal:
- Maatschappelijk kapitaal = het maximum bedrag waarvoor de BV krachtens haar statuten
aandelen kan uitgeven.
- Geplaatst kapitaal = het gedeelte van het maatschappelijk kapitaal waarvan in werkelijkheid
aandelen bij aandeelhouders zijn geplaatst.
- Gestort kapitaal = het bedrag dat de aandeelhouders op de geplaatste aandelen hebben
betaald
- Opgevraagde kapitaal = verschil tussen geplaatst en gestort kapitaal.
Minimum kapitaal = € 18.000,- Waarom? Voor bescherming schuldeisers.
Minimum verhouding = van het maatschappelijk kapitaal moet minimaal 20% zijn geplaatst. Van het
geplaatste kapitaal moet minimaal 25% zijn gestort.
Storting op de aandelen op twee manieren: art. 2:191 a BW
1. Geld  bankverklaring
a. verklaring = geldbedragen die op aandelen zijn gestort, komen meteen na de
oprichting van de BV ter beschikking te staan van de vennootschap.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 8
b. verklaring = de geldbedragen die op de aandelen moeten worden gestort, staan
allemaal op hetzelfde tijdstip op één rekening die na de oprichting uitsluitend ter
beschikking zal staan van de vennootschap.
2. Natura  de ingebrachte objecten moeten ook de werkelijke waarde hebben van het bedrag
aan aandelen dat de aandeelhouder verkrijgt. Hiervoor vindt plaats:
o Taxatierapport = wat is de waarde en hoe is deze tot stand gebracht.
o Accountantsverklaring = de berekende waarde is ook de daadwerkelijke waarde,
berekend door een accountant.
Stortingsplicht van aandeelhouders (art. 2:191 BW):
- De aandeelhouders kunnen nooit ontslagen worden van hun stortingsplicht. Er moet dus
altijd betaald worden, op één uitzondering na (afstempeling).
- Het bedrag dat aandeelhouders nog op de aandelen moeten storten, mag niet verrekend
worden met een vordering die zij uit anderen hoofde op de vennootschap hebben.
Andersom mag dit wel (vennootschap mag schuld aan leverancier wel verrekenen met
aandelen).
- De minimale storting van 25% op het geplaatste kapitaal geldt ook per aandeel.
- De vereffenaar kan bij ontbinding van de BV, en de curator kan in faillissement van de BV
alle niet gedane stortingen uitschrijven en innen, ongeacht de afspraken die de
aandeelhouders hierover met de BV hebben gemaakt.
Wanneer heb je bij overdracht van aandelen niets meer met een BV te maken? Als je het gehele
aandeel hebt (af)betaald. Zie art. 2:199 BW
Als een BV haar vermogen wil uitbreiden, doet ze dat d.m.v. aandelenemissie = uitgifte van aandelen
Vennootschappen kunnen ook aandelen van zichzelf bezitten, maar een BV mag aandelen niet
nemen. Met het nemen van aandelen wordt bedoeld: het verkrijgen van aandelen bij een aandelenemissie. Wanneer kan een BV dan aandelen van zichzelf bezitten?
- Bij rechtsverkrijging onder algemene titel = als iemand zijn rechtsvoorganger opvolgt in een
heel vermogen of een evenredig deel daarvan.
- Bij rechtsverkrijging onder bijzondere titel = als iemand zijn rechtsvoorganger opvolgt in de
rechten op een bepaald vermogensbestanddeel, zoals bv. bij overdracht het geval is.
Als een BV haar vermogen wil verminderen, komt dat hoogstwaarschijnlijk door verliezen. Maar het
kan ook door:
- Het intrekken van aandelen – hierbij verdwijnen aandelen van de aandelenmarkt.
- Nominale waarde van de aandelen verlagen – dit noem je afstempelen. Aandeelhouders
hebben hierbij recht op terugbetaling.
Aandeel = gedeelte waarin het maatschappelijk kapitaal bij statuten is verdeeld.
Nominale waarde = werkelijke waarde van aandeel.
Agio = verschil tussen beurswaarde en nominale waarde.
Rechtspersonen – Besloten vennootschap – Aandeelhouders
Rechten van aandeelhouder:
Stemrecht in AVA
Hiermee kan een aandeelhouder meebeslissen over het beleid binnen de vennootschap.
- Als het maatschappelijk kapitaal in aandelen van eenzelfde bedrag is verdeeld, brengt iedere
aandeelhouder zoveel stemmen uit als hij aandelen heeft.
- Als het maatschappelijk kapitaal in aandelen van verschillend bedrag verdeeld is, dan is het
aantal stemmen van iedere aandeelhouder gelijk aan het aantal malen dat de nominale
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 9
waarde van het kleinste aandeel is begrepen in het gezamenlijk bedrag van zijn aandelen.
Een aandeelhouder kan zijn stem door een ander laten uitbrengen, mits hij deze een
schriftelijk volmacht heeft versterkt.
De statuten kunnen het stemrecht van aandeelhouders beperken, bv. door maximalisering van het
aantal stemmen per aandeelhouder.
Verder kunnen aandeelhouders onderling stemovereenkomsten aangaan. Er kan geen stemrecht
worden gegeven bij certificaten van aandelen (behalve bij uitzonderingen) en als de BV eigen
aandelen bezit.
Financiële rechten
De belangrijkste hiervan is natuurlijk recht op dividenduitkering. Dividend keert de BV uit aan
aandeelhouders d.m.v. het aandeelhoudersregister. Het recht op een bepaalde dividenduitkering
vervalt na vijf jaar. Behalve bij uitzondering. Soorten dividend:
- Geld
- Aandelen = Stock-dividend
- Bonusaandelen = worden volgestort kosteloos uitgegeven ten laste van de reserves. De
reserves worden in zo’n geval omgezet in geplaatst (en gestort) kapitaal.
- Claim = het recht om bij een aandelenemissie aandelen tegen bv. de nominale waarde (a
pari) of de emissiekoers, die lager is dan de beurskoers, te verwerven.
- Warrant (optiebewijs) = het recht van de aandeelhouder om gedurende een bepaalde
periode aandelen in de BV tegen een vastgestelde koers te verwerven.
- Falcon = het recht om aandelen te verwerven in de BV niet door de BV zelf verstrekt zijn
maar door anderen.
Recht om AVA bij te wonen
Dit houdt in dat de aandeelhouders een vergadering bijwonen, het woord mogen voeren en het
stemrecht uitoefenen. Verder hebben aandeelhouders het recht inlichtingen te vragen, het recht op
kosteloze verstrekking van afschriften van vergaderstukken of een voorstel tot statutenwijziging en
het recht om onderwerpen op de agenda te plaatsen.
Rechtspersonen – Besloten vennootschap – Overdracht van aandelen
Aandelen van een BV mogen niet overgedragen worden. Behalve aan:
- Echtgenoot of geregistreerde partner
- Bloed- en aanverwanten
- Medeaandeelhouder
- Vennootschap
Voor de overdracht van aandelen moeten statuten een blokkeringsregeling bevatten. Hierin staat:
- Goedkeuringsregeling door de statuten aan te wijzen orgaan van de BV.
- Aanbiedingsregeling aan medeaandeelhouders. De wet bepaalt dat de prijs van de aandelen
vastgesteld moet worden door één of meer onafhankelijke deskundigen. De wet bepaalt dat
de prijs van de aandelen vastgesteld moet worden door één of meer onafhankelijke
deskundigen.
Er kan bij een BV ook sprake zijn van een aanbiedingsverplichting.
Voor de levering van een aandeel op naam is een notariële akte vereist. Dit moet wel erkend en
betekend worden. Erkenning geschiedt ofwel in de akte zelf ofwel op grond van overlegging van een
notarieel afschrift of uitreksel van de akte. Betekening moet ook geschieden van een notarieel
afschrift of van een uitrekstel van de akte.
Als voor een aandeel een aandeelbewijs is afgegeven, kunnen de statuten bepalen dat voor de
levering bovendien afgifte van het aandeelbewijs aan de vennootschap is vereist.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 10
Rechtspersonen – Besloten vennootschap – Soorten aandelen
De aandelen kunnen als certificaten uitgegeven worden. Twee soorten certificaten:
- Certificaten met medewerking van de BV = certificaathouders hebben volgens de wet
bepaalde rechten, zoals de AVA bij te wonen en het woord te voeren. Ook hebben ze recht
op een dividenduitkering, maar geen recht op zeggenschap.
- Certificaten zonder medewerking van de BV = de BV kent de certificaathouders niet en de
verhoudingen zijn uitsluitend geregeld in de administratievoorwaarden.
De certificaten kunnen royeerbaar (inwisselen tegen andere aandelen), beperkt royeerbaar
(inwisselen tegen ander aandelen met beperkte voorwaarden) en niet royeerbaar zijn.
Preferente aandelen = aandelen waaraan voor de houder bepaalde voorrechten zijn verbonden.
Deze hebben betrekking op de winstverdeling = winstpreferente aandelen. Onderscheid in:
- Preferente aandelen – voordat dividend aan gewone aandeelhouders wordt uitgekeerd,
krijgt de houder van preferente aandelen een vastgelegd dividendpercentage.
- Cumulatief preferente aandelen – achterstallig preferent dividend wat voor gewone
aandelen dividend gaat.
- Preferente, winstdelende aandelen – na preferente en gewone aandelen krijgen deze
aandeelhouders de resterende overwinst.
Prioriteitsaandelen = aandelen waaraan bijzondere bevoegdheden zijn verbonden, zoals het maken
van bindende voordrachten voor de benoeming van bestuurders en/of commissarissen. Ook kunnen
deze aandelen het recht geven op goedkeuring geven op bepaalde besluiten.
Er moet een lijst bekend zijn / gemaakt worden van het aantal prioriteitsaandeelhouders.
Rechtspersonen – Besloten vennootschap – Vreemd vermogen
Aandelen zijn voor het aantrekken van eigen vermogen. Vreemd vermogen kan ook worden
aangetrokken. Dit op twee manieren:
- Winstbewijzen = geven houders ervan het recht mee te delen in de (over)winst. Dus na de
dividenduitkeringen, krijgen de winstbewijzen nog een deel van de winst. Winstbewijzen zijn
geen aandelen ; ze geven geen stemrecht in de AVA.
- Obligaties = een lening aan een BV die recht geeft op een van tevoren vastgesteld
rentepercentage. Er zijn verschillende soorten obligaties. Bv. de converteerbare obligaties =
obligaties die inwisselbaar zijn in aandelen.
Rechtspersonen – Besloten vennootschap – Organisaties in BV
Algemene aandeelhoudersvergadering = hoogste orgaan in BV.
- Bevoegdheden ten aanzien van alle zaken die niet door de wet of de statuten aan andere
organen zijn opgedragen. Verder verleent de AVA hulp bij het opstellen van de jaarrekening,
bij de benoeming van bestuurder en / of commissarissen, bij omzetting van de BV, bij
statutenwijzigingen en bij ontbinding.
- Bijeenroeping van AVA moet minimaal één maal per jaar gebeuren = gewone AVA.
Buitengewone AVA betekent als de AVA meerdere malen per jaar bijeengeroepen wordt.
Bijeenroeping van de AVA geschiedt door het bestuur of de raad van commissarissen, tenzij
de wet anders bepaalt en gebeurt d.m.v. oproepingsbrieven.
- Plaats van vergadering moet in Nederland worden gehouden ter plaatse in de statuten
vermeld, of anders in de gemeente waar de vennootschap haar woonplaats heeft.
- Besluitvorming wordt genomen met een gewone meerderheid van de stemmen. Deze moet
wel bestaan uit tweederde deel van een versterkte of gekwalificeerde meerderheid.
Quorum = het ter vergadering vertegenwoordigde gedeelte van het kapitaal. Soms kunnen
de wet of de statuten eisen dat de besluitvorming binnen de AVA afhankelijk is van de
aanwezigheid van een quorum.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 11
-
Ongeldigheid van besluiten zijn geldig wanneer besluiten in strijd zijn met een reglement, in
strijd zijn met wettelijke of statutaire bepalingen of in strijd zijn met de redelijkheid en
billijkheid die door art. 2:8 BW worden vereist.
Bestuur = voert beleid uit en kan uit één of meerdere personen bestaan.
- Benoeming gebeurt de eerste maal in de akte van oprichting en daarna door de AVA. Een
bestuurder moet ingeschreven worden in het handelsregister en in de Nederlandse
Staatscourant. Er kunnen in de statuten kwaliteitseisen aan bestuurders worden gesteld. Ook
kan het gebeuren dat de AVA moet kiezen uit een bindende voordracht als het om
bestuurders gaat. Een bestuurder wordt betaald voor zijn werkzaamheden. Dit d.m.v. salaris
of bezoldiging (= optierechten toekennen)
- Schorsing en ontslag kan iedere bestuurder ten alle tijden gebeuren door degene die
bevoegd was tot benoeming of door de raad van commissarissen. Ook dit moet bekend
worden gemaakt in het handelsregister en in de Nederlandse Staatscourant.
- Gesalarieerde bestuurders zijn werknemers van de BV en vallen dus onder de regels van het
arbeidsovereenkomstenrecht. Uitzonderingen:
o Bij ontslag is geen goedkeuring van CWI nodig.
o Rechtbank is bevoegd voor vorderingen waarvan het bedrag meer dan €5.000,- is.
o Er kan geen herstel van dienstbetrekking plaatsvinden.
o Hun beloning kan een deel van de jaarwinst bevatten.
- Bevoegdheden van het bestuur zijn besturen en vertegenwoordigen.
- Aansprakelijkheid van bestuurders is niet van toepassing als bestuurders gewoon hun taak
uitvoeren. Maar wanneer er sprake is van een ernstig verwijt, kan een bestuurder toch
aansprakelijk worden gesteld. Betreft de aangelegenheid een werkkring van twee of meer
bestuurders, is iedere bestuurder hoofdelijk aansprakelijk, tenzij hij het tegendeel bewijst.
Balansaansprakelijkheid = bestuurders zijn ook tegenover derden hoofdelijk aansprakelijk als
blijkt dat door de jaarrekening of door tussentijdse cijfers die de BV bekend heeft gemaakt,
een misleidende voorstelling van zaken is gegeven.
Raad van commissarissen = altijd natuurlijke personen.
- Benoeming gebeurt de eerste maal in de akte van oprichting en daarna door de AVA. Een
commissaris moet ingeschreven worden in het handelsregister en in de Nederlandse
Staatscourant. Ook voor de benoeming van een commissaris kan een bindende voordracht
worden gedaan of kwaliteitseisen worden gesteld. Verder kunnen de statuten bepalen dat
een derde van de commissarissen door anderen dan commissarissen bestaat. Denk hierbij
aan de overheid, banken of werknemers. De AVA kan de commissarissen een bezoldiging
toekennen.
- Schorsing en ontslag kan iedere commissaris ten alle tijden gebeuren door degene die
bevoegd was tot benoeming of door de raad van commissarissen. Ook dit moet bekend
worden gemaakt in het handelsregister en in de Nederlandse Staatscourant.
- Bevoegdheden bestaan uit toezicht houden op (voornamelijk financiële) beleid. En de raad
van commissarissen staat het bestuur met raad terzijde. Verder adviseert de raad nog en is
ze medeverantwoordelijk voor het gevoerde beleid.
- Aansprakelijkheid is voor commissarissen hetzelfde geregeld als voor de bestuurders.
Rechtspersonen – Naamloze vennootschap – Overig
Heeft een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal. De aandelen zijn overdraagbaar / aan
toonder en staan dus niet op naam. De aandelen van een NV worden op de effectenbeurs
verhandeld.
Een NV is bijna hetzelfde als een BV behalve bij het:
Minimum kapitaal = € 45.000,- Waarom? Voor bescherming schuldeisers.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 12
Stortingsplicht van aandeelhouders (art. 2:80 BW):
- Toonderaandelen (zonder naam) mogen alleen worden uitgegeven als zij zijn volgestort.
Rechten van aandeelhouder:
- Financiële rechten
De belangrijkste hiervan is natuurlijk recht op dividenduitkering. Dividend kan worden
uitgekeerd op twee manieren:
o K-stuk
o CF-stuk
Overdracht van aandelen
Toonderaandelen worden overgedragen door overgifte van het aandeelbewijs. Dit wordt geregeld in
de Wet giraal effectenverkeer d.m.v. zogenoemde effectengiro:
- Aandelen worden gehouden door Euroclear Netherlands BV
- Hier zijn een aantal instellingen, waaronder banken, bij aangesloten
- Een aangesloten instelling geeft op haar naam een deel van het verzameldepot in bewaring
bij Euroclear BV = girodepot
- Bij verkoop van aandelen worden deze in de verzameldepot geleverd. Hierop staan: naam
van verkrijger, naam van de aangesloten instelling, etc.
Doel van systeem: aandeelhouder beschermen tegen het feit dat de aandelen niet meer verkocht
kunnen worden bij faillissement van NV.
????????
Men kan er ook voor kiezen om aandelen te verpanden of ervoor kiezen een ander vruchtgebruik van
zijn aandeel te geven.
Voordeel van toonderaandelen is dat zij gemakkelijk te verhandelen zijn. Dit gebeurt via de
effectenbeurs. De beurshandel is geregeld in de Wet toezicht effectenverkeer.
Effecten = verzamelbegrip voor aandelen, obligaties, pandbrieven, warrants, enz.
Bijeenroeping van AVA geschiedt d.m.v. een landelijk verspreid dagblad.
© Lieke van Brussel, Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch 2011-2012
Pagina | 13