NAH - Revalidatie Friesland

Systemisch werken bij NAH
Over het betrekken van de omgeving
van het kind bij de behandeling
Inhoud Workshop
1. Waarom de omgeving van het kind betrekken
2. Tips en tools: hoe kun je dat doen
3. Een voorbeeld van hoe je een bijeenkomst
voor familie en netwerk kunt organiseren met
daarin een ervaringsoefening.
Drie redenen om het systeem te
betrekken bij revalidatiehulpverlening
1. Samenwerking
2. Educatie
3. Steun bieden
1. Samenwerking
• Informatie verzamelen door middel van het
systeem (hoe was het kind voorheen?)
• Oog krijgen voor de context van de revalidant
• Optimaliseren van het sociaal functioneren
van de revalidant
2. Educatie
• Informatie geven over het ziektebeeld
• Informatie geven over nut en doel therapie
• Strategieën leren en vasthouden: hoe kan de
familie daarbij helpend zijn
3. Steun bieden
• Praktische en emotionele steun bieden aan
familieleden
• Helpen omgaan met veranderd gedrag van
het kind
• Helpen omgaan met
veranderde rollen
Enkele voorbeelden van Dilemma’s
• Mensen vertellen me dat ik anders ben, maar ik voel
me dezelfde persoon.
• Ik wil mijn kind stimuleren, maar wil niet zijn
therapeut worden
• Ik wil onze vriendschap behouden, maar de
vriendschap kan niet op dezelfde manier voortgezet
worden.
• Ik wil eigenlijk niet zo over mijn kind praten, maar heb
wel behoefte om mijn gevoelens te uiten.
Wie nodig je uit voor een
systeemgesprek?
• In ieder geval de ouders, (ook als ouders niet
meer bij elkaar wonen)
• Sluit zoveel mogelijk aan bij de wensen van
het gezin
• Wees daarbij flexibel
• Vraag toestemming aan de anderen om zo
nodig apart met gezinsleden te praten
Hoe het kind te motiveren?
• “Onze ervaring is dat gezinsleden graag willen
helpen.”
• “Een aandoening zoals jij hebt, raakt ook de mensen
om je heen”
• “Vanuit de revalidatie zijn wij gewend om ook de
mensen in je omgeving te betrekken”
(vanzelfsprekendheid neerzetten)
• “Het effect van de revalidatie is groter wanneer jouw
omgeving daarin meegenomen wordt.”
• “We willen ook graag horen hoe je omgeving tegen
de situatie aankijkt”
Hoe de omgeving te motiveren
• “U kent uw kind het beste. Wij zijn benieuwd naar
hoe u tegen de situatie aankijkt.”
• “Revalidatie is een zware klus. Ondersteuning van de
omgeving is daarbij essentieel. We hebben daarom
uw hulp nodig.”
• “We willen graag met u als familie samenwerken”
• “We realiseren ons dat de aandoening van uw kind
ook veel impact heeft op jullie gezin. We willen u
daarom graag uitnodigen voor een gesprek”
Hoe aan te sluiten bij het gezin?
• Stel je ‘open’ op. Wat is belangrijk voor het
gezin.
• Spreek waardering uit voor het feit dat men
gekomen is
• Hoe is het voor u, dat uw kind, kleinkind,
broer, zus…..
• Wat heeft het voor jullie als gezin betekend…
• Wat is er anders binnen jullie gezin sinds..
Vervolg: aansluiten bij het gezin
• Voor wie is er het meest veranderd?
• Wat is voor jullie belangrijk om het over te
hebben dit eerste gesprek?
• Zijn we zo op de goede weg met elkaar?
• Is dit helpend voor jullie?
• Vraag steeds of het voor de andere
gezinsleden ook OK is om op een bepaald
onderwerp door te gaan.
Maak gebruik van…
•
•
•
•
Sleutelwoorden die je hoort
Dilemma’s die genoemd worden
Reacties die je kunt normaliseren
Het heretiketteren van ‘negatieve’ reacties of
gevoelens
• Het externaliseren van het probleem.
• Het ‘verdikken’ van een positief verhaal (door
rond te vragen)
• Humor! Maakt zware zaken lichter.
Heb oog voor…
• Het non-verbale, benoem dit op een uitnodigende en
respectvolle manier
• Circulaire patronen en gebruik deze om situaties te
normaliseren
• De krachten binnen het gezin! Hoe zijn ze eerder met
moeilijke situaties omgegaan.
• De hulpvragen die je kunt destilleren uit het gesprek.
(bijv het lijkt alsof u zich afvraagt wat u mag
verwachten van uw kind. Zou u het prettig vinden
om..)
Van onveilige onzekerheid naar veilige
onzekerheid
• Praten over dat wat niet gezegd kon worden kan de
veiligheid vergroten.
• Steeds checken: is het goed voor jullie om het
hierover te hebben?
• Verbindingen maken tussen gezinsleden. Door ziekte
kan afstand ontstaan. (bijv tussen ouders)
• ‘Toestemming geven’ voor verschillende manier van
beleven van de situatie
• Hoe ‘doen’ jullie verdriet, onzekerheid, boosheid enz
binnen jullie gezin
Hulpmiddelen om in gesprek te komen
Op de volgende dia’s noemen we een aantal
hulpmiddelen waardoor het gemakkelijker
kan zijn om in gesprek te komen met het
gezin.
Levenslijn maken met het gezin
• Feiten en beleving krijgen aandacht
• Krachten van het gezin kunnen zo ontdekt
worden
• Kinderen kunnen tekenen, bijvoorbeeld
symbolen of smilies onder de feiten zetten
Genogram maken
• Familieverbanden worden zichtbaar
• Een veilige manier om te onderzoeken waar
krachten van het gezin liggen
• Een manier om hulpbronnen te ontdekken
• Belangrijke personen kunnen, ook al zijn ze
er niet meer, een stem krijgen.
• Oog voor horizontale en verticale stressoren
Woordspin maken
• Als je merkt dat een bepaald item erg ‘leeft’
binnen het gezin of juist een dilemma vormt
• Veilige, niet bedreigende en ‘open’ manier
van kijken naar een situatie
• Iedereen kan inbreng hebben
• Je kunt verbindingen maken tussen woorden
en hierdoor ook tussen personen
Posities in schema zetten
• Geschikt om veranderingen in de
verhoudingen zichtbaar te maken. (posities
veranderen vaak door ziekte)
• Wat zijn gewenste veranderingen. Hoe zou
het gezin het graag willen hebben. Wat is
daarvoor nodig?
• Door schema te maken of door Duplopoppetjes
Apart met kinderen of jongeren
Kinderen:
Iets tekenen voor de broer of zus met NAH
(verwerken tot boekje of schilderij)
Spreekbeurt maken voor op school
Jongeren:
Collage van voor en na het ongeval
Gesprek los van ouders
Interdisciplinair systemisch werken
• Gezinsleden uitnodigen om mee te kijken of
zelfs mee te doen met therapie geeft vaak
veel informatie. (voorbeeld: Turks meisje)
• Zowel mogelijkheden als beperkingen worden
zichtbaar wanneer gezinsleden bij therapie
aanwezig zijn.
• Bijvoorbeeld een combinatie van eerst
meekijken bij FT/ET en daarna een
bespreking bij PSF.
Tot slot
• Een respectvolle, nieuwsgierige houding is de
belangrijkste basis voor het werken met
gezinnen
• De principes van Oplossingsgericht werken
zijn heel goed te gebruiken bij
gezinsgesprekken
• Met z’n tweeën werken is leuker dan alleen,
zeker als je nog niet zoveel ervaring hebt.
Bijeenkomst voor familie en netwerk
van het kind
Doel:
De omgeving van het kind weet wat er door het
hersenletsel veranderd is en kan er rekening
mee houden.
Tijdstip:
Wordt aan het eind van het revalidatietraject op
een avond gehouden.
Deelnemers
Ouders bepalen met het kind wie uitgenodigd worden.
Familieleden
Belangrijke kennissen
Werkgever ouders of kind
Vrienden van het kind met hun ouders
Mentor, leraren
Dominee
Letselschadeadvocaat
Hulpverleners
Werkwijze
Deelnemers worden per brief uitgenodigd door
Revalidatie Friesland, namens de ouders
In overleg met ouders is het kind helemaal of
gedeeltelijk bij de voorlichting aanwezig.
Na binnenkomst met koffie wordt het
programma getoond.
Programma (globaal)
1900 uur
Welkom, inleiding en voorstellen
1920 uur
NAH algemeen
1930 uur
Ervaren
2000 uur
NAH bij Hinke
2030 uur
Ouders en zussen
2040 uur
Vragen
2050 uur
Stukje video
2100 uur
Afsluiting met Hinke
NAH = Niet Aangeboren Hersenletsel
Hersenletsel ten gevolge van welke oorzaak dan ook,
anders dan rond of vanwege de geboorte ontstaan
dat leidt tot een (onomkeerbare) breuk in de levenslijn
Traumatisch hersenletsel oorzaak buiten het lichaam
• Val
• Mishandeling
• Ongeval
Niet-Traumatisch hersenletsel
•
•
•
•
oorzaak in het lichaam
Hersenbloeding/Herseninfarct (CVA)
Tumor
Zuurstofgebrek (bijv. bijna-verdrinking)
Infectie (bijv. hersenvliesontsteking)
Mogelijke gevolgen van hersenletsel
• Problemen met het bewegen
• Problemen met de taal-spraak
• Problemen met het denken
• Problemen in het gedrag
Zelf ervaren
Hinke
Van zichtbare gevolgen naar onzichtbare gevolgen
Revalidatie gestart op 8 mei 2011, ruim een maand na het ongeluk:
Hinke kan bij opname niet lopen en niet praten en is erg in de war
Tijdens de revalidatie veel oefenen, opnieuw leren van vaardigheden EN
ervaren en leren omgaan met (blijvende) beperkingen in dagelijkse situaties
Nu:
• Hinke kan weer lopen en praten gaat prima!
• Beperkingen zijn niet zichtbaar aan de buitenkant
‘onzichtbare handicap’
De gevolgen van het hersenletsel voor Hinke
Geheugen
Het opnemen en vasthouden van nieuwe
informatie is heel lastig.
Tempo
Het denken en handelen kost meer tijd.
Geen dubbeltaken.
Initiatief
Hinke kan moeilijk vanuit zichzelf
activiteiten bedenken, plannen en beginnen.
Ziekte-inzicht
Hinke ervaart haar beperkingen zelf niet
(altijd)
Sociaal
Hinke voelt niet altijd vanuit zichzelf wat
‘sociaal gepast’ is
Wat heeft Hinke nodig
Begrip en respect
Het is geen onwil!
Eerlijke feedback
Vertel wat er misgaat en zeg hoe het anders kan.
Geef ook (gemeende) complimenten, benoem wat
goed gaat, wat je fijn vindt.
Verwijzen naar hulpmiddelen/strategieën
Bijv. “Ik schrijf het even voor je op”
Gebruik van de tablet
Helpen structureren
Hulp om zo zelfstandig mogelijk te kunnen functioneren en
omgaan met de blijvende beperkingen
De Noorderbrug
Verder lezen?
www.hersenletsel-uitleg.nl