Neurorevalidatie - cognitieve klachten en –stoornissen.

Neurorevalidatie - cognitieve klachten
en –stoornissen.
Februari 2016
Carola van Dijk-Koot, revalidatiearts
Marieke Spoek, huisarts te Barendrecht.
Om te stemmen bij interactieve gedeelte:
http://duo.participoll.com
Vereniging Medische Staf
Disclosure belangen spreker:
Carola van Dijk, revalidatiearts
Presentatie: neurorevalidatie - cognitieve klachten en –stoornissen
Geen potentiële belangenverstrengeling
Bedrijfsnamen: ik ben werkzaam voor Rijndam
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties1
revalidatie, locatie Ijsselland ziekenhuis
•
Sponsoring of onderzoeksgeld
•
geen.
•
Honorarium of anderen (financiële)
•
geen
vergoeding
•
Aandeelhouder
•
geen.
•
Andere relatie, namelijk….
•
geen
Bij patiënten met NAH in chronische fase is
het moeilijk als huisarts overzicht te houden
a) Nee hoor, dat lukt best
b) Ik heb behoefte aan (meer) afstemming
c) Ik wacht het wel af of en wanneer er een
vraag komt.
d) Er kan veel verbeterd worden.
A
B
C
D
0
Inhoud
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wie
Waar
Diagnoses
Denkkader: ICF
Cognitie: wat komt daar bij kijken
Behandeling
Indicatiestelling NHG
Screenen op cognitieve stoornissen
Arbeid
Handige sites
Take home message
Ziekenhuisrevalidatie
in het IJsselland
• Diagnosegroepen IJsselland:
•
•
•
•
•
Chronische pijn, multidisciplinair pijnteam
Neurologie (CVA, MS, NAH)
Parkinson
Medisch specialistische oncologische revalidatie
Orthopedische problematiek, schoenen en
orthesiologie
• Diabetische voet (MDVS)
• (consulentschap Rijckehove)
Revalidatie in Rotterdamse Regio
• GRZ
– Lelie zorggroep
– Humanitas
– Zellingen
– Aafje
– Careyn
– Zonnehuys
– Laurens
Revalidatie in Rotterdamse Regio
• MSR
– Centrum voor Reuma en revalidatie (zowel MSR als
GRZ)
– Maasstad ziekenhuis
– Rijndam revalidatie
GGZ en andere spelers
Rotterdamse regio (cognitie)
•
•
•
•
•
•
•
BAVO Europoort
Recuper
Hersenz (subsidieregeling WLZ)
Middin casemanagement
Middin ambulante ondersteuning NAH zorg
Gemiva SVG
1e lijns netwerk CVA Rotterdam
Patientengroepen met NAH
•
•
•
•
•
•
•
MS
CVA (bloeding, infarct, SAB)
Traumatisch hersenletsel
Encephalopathie
Kanker of schade door bestraling
Parkinson
overig
NAH
– 120.000 pt
– 80% naar huis uit ziekenhuis
– 600.000 mensen 18-65 jaar met NAH
functioneren thuis
Hoe vaak komen cognitieve
stoornissen voor na een CVA
•
•
•
•
A) 10-30%
B) 31-50%
C) 51-70%
D) 71-90%
A
B
C
D
0
CVA
• Meest voorkomende problemen:
• Aandacht, geheugen, taal en neglect.
• Meest genoemde problemen >50% pt
– Cognitief: mentale traagheid, vergeetachtigheid, concentratie,
dubbeltaken.
– Emotioneel/gedrag: sneller huilen, initiatiefverlies, irritatie,
verandering seksualiteit, persoonlijkheid, afhankelijk gedrag en
sombere stemming
Doel revalidatiegeneeskunde
• opheffen, verminderen of zo mogelijk
voorkomen van de gevolgen van ziekte of
aandoening
• Functies-Activiteiten-Participatie
• handicaps te voorkomen, dan wel zo klein
mogelijk te laten zijn, zodat de patiënt
optimaal kan functioneren in de maatschappij
Denkkader ICF
Veel voorkomende
klachten/problemen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Stoornisniveau- activiteiten- participatie
Concentratie/Geheugen
Tempo/ mentale belastbaarheid
Planning (executieve functies)
Gedragsverandering
Initiatiefverandering
Overprikkeling-vermoeidheid
Werk lukt niet
Stemmingsproblemen
Cognitieve stoornissen domeinen
•
•
•
•
•
•
•
(ziekte)inzicht
waarneming
aandacht
geheugen
planning en regulatie
handelen
communicatie
Bij klachten die zouden kunnen passen
bij cognitieve stoornissen na klein CVA
bij een 60 jarige arbeidzame pt.
• A) verwijs ik naar BAVO ouderen
• B) vraag ik de POH-GGZ een inventarisatie
te maken met een gesprek
• C) verwijs ik naar neuroloog of
revalidatiearts
• D) heb ik overleg met specialist
A
B
C
D
0
Indicatiestelling, naar wie
verwijzen? (NHG)
•
•
•
•
•
•
•
•
Recidief uitval en complicaties -> neu.
Somatisch of maatsch. Funct -> RA.
Re-integratie arbeid-> bedrijfsarts/RA.
Cognitie/emotie/gedrag-> neuropsy.
Kwetsbare oudere met compl probl.-> SO.
Taal/spraak/slik -> logopedist.
Mobiliteitsproblemen -> fysiotherapeut.
ADL, huishoudelijk, aanpassingen -> ET
Behandeling
•
•
•
•
•
•
•
•
Evaluatie/diagnostiek
Psycho-educatie
Herstel van functie (waarneming)
Strategietraining
Inslijpen
Hulpmiddelen
Compensatie
Instructie omgeving (structuur aanbrengen)
Het is nuttig om te screenen op
cognitieve stoornissen
•
•
•
•
Ja, alleen anamnese is vaak niet genoeg
Nee, anamnese is voldoende
Nee, mits heteroanamnese mogelijk
Ja, mits ook heteroanamnese
A
B
C
D
0
Screening cognitieve stoornissen
• Doel:
– Vroegtijdige identificatie fact belemmeren reva.
– Aanbevelingen verder neuropsychologisch en/of
medisch onderzoek
– Aanbevelingen behandeling en begeleiding
– Observaties ernaast leggen
– Afstemmen disciplines
Screening cognitieve stoornissen
• www.mocatest.org/
CLCE-24
• Sinds het optreden van het CVA heeft de patiënt:
• Moeite om 2 dingen tegelijk te doen
• Vraag: ”Vindt u het moeilijk om 2 dingen tegelijk te doen?” De patiënt
kan bijv. niet koken en praten tegelijk of lopen en praten tegelijk; of
beantwoordt geen vragen, terwijl hij zijn jas uittrekt of gaat zitten.
• Moeite om alles bij te houden, langzamer geworden
• Vraag: ”Heeft u het gevoel dat alles te snel gaat, bijv. tv? Bent u
langzamer geworden in uw manier van doen?” De patiënt vindt dat
sinds het CVA alles erg snel lijkt te gaan. Het kan moeilijk zijn om een
tv-programma, een gesprek of andere informatie uit de buitenwereld
te volgen vanwege het tempo. Het kan zijn dat de patiënt traag
reageert.
arbeid
Of iemand aan het werk komt met matig NAH
hangt volgens onderzoeken niet af van:
• A) huidskleur
• B) huwelijkse staat
• C) opleidingsniveau
• D) woon- werk afstand
• E) leeftijd
A
B
C
D
E
0
Arbeid
Positief
negatief
Werkzaam voor letsel
Hoog opleidingsniveau
Laag opleidingsniveau
<40
>55
Man
Vrouw
Steun familie
Blank
Donker
gehuwd
minder ernstig letsel: korte
opnameduur ziekenhuis
ernstig letsel: lage GCS, comaduur,
lange opnameduur,
lange duur PTA-fase, afasie,
misselijk, braken, pijn
goede testuitslagen*
slechte testuitslagen*
comorbiditeit: diabetes, extracranieel
letsel, epilepsie
Arbeid
Arbeidspoli Rijndam of reintegratiebureau
• Multidisc. diagnostiek arbeidsbelastbaarheid
• duidelijkheid over beperkingen en de gevolgen
voor de re-integratie.
• Rekening houden met de letselspecifieke
gevolgen bij re-integratie.
• Advies over de aanpak re-integratie en
behandel- of begeleidingsmogelijkheden.
Handige sites
•
•
•
•
•
•
•
•
Hersenletsel.nl
gesprekmetdegemeente.nl (WMO gesprek)
Hersenletselcentrum.nl
huishoudeninhokjes.dse.nl
steffie.nl
rotterdamsportopmaat.nl
meet-me-at-the-gym.nl
Hersenletsel-uitleg.nl
Take home
• Hersenletsel is voor rest van het leven
• Ook bij licht hersenletsel ontsporing mogelijk
• Stemming, cognitie, coping en vermoeidheid
bepalen op lange termijn het functioneren
• Compensatie naast educatie versus trainen
• Huisarts signaleringstaak chronische fase NAH
• Partner/kinderen van pt met cogn stn.
Volgend jaar wil ik van de
revalidatieartsen…..
• A) niks horen
• B) iets horen over oncologische revalidatie
(medisch specialistische revalidatie of
combi herstel en balans)
• C) parkinsonrevalidatie- ketenzorg
• D) revalidatie bij chronische pijn
A
B
C
D
0
Vragen?
www.rijndam.nl
facebook.com/rijndam
Rijndam revalidatiecentrum
Rijndam revalidatie
@rijndam_rc
literatuur
• VRA Behandelkaders beroerte 2007, neuropsychologische revalidatie
2013, behandelkader traumatisch hersenletsel 2013.
• - Richtlijn Cognitieve Revalidatie bij Niet-aangeboren Hersenletsel
2007. Consortium Cognitieve revalidatie ZON-MW;
• - CBO richtlijn Behandeling van neuropsychiatrische gevolgen van
niet-aangeboren hersenletsel 2007;
• - CBO richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd/
hersenletsel 2010;
• - CBO richtlijn NAH en arbeidsparticipatie 2011.
• NAH standaard beroerte
Chronisch pijn
• A: wetenschappelijke kant: wat weten we
al en hoe dat toe te passen
• B: hoe omgaan somatoforme stoornis
• C: pijnteam YSL alle aspecten (van prikken
en TENS tot revalidatietraject)
• Acceptance and commitment therapy (hoe
pijn te aanvaarden en met je leven verder
gaan ondanks pijn).
A
B
C
D
0