met (motorische)

Gevolgen van niet aangeboren
hersenletsel op de kinderleeftijd
Diagnostiek en behandeling in het revalidatiecentrum
Suzanne Lambregts
4 oktober 2012
Inhoud presentatie
Gevolgen en prognose?
Revalidatiediagnostiek
Revalidatiebehandeling
Aanbeveling follow up door specialist
en/of huisarts
 Wanneer verwijzen naar revalidatiearts?
 Ketenzorg Zeeland




Gevolgen van NAH








Fysiek (belastbaarheid, hormonaal)
Motorische en/of praxisproblemen
Waarnemingsproblemen (prikkelverwerking)
Communicatieproblemen
Cognitieve stoornissen
Sociaal-emotionele en gedragsproblemen
Verwerkingsproblemen
Psychiatrische stoornissen
 LTH: 10-30 % en bij MTH/ETH 60-70 % cognitieve en
gedragsproblemen
Normale ontwikkeling
NAH
5
Prognostische factoren
 Premorbide factoren: leeftijd, opleidingsniveau,
persoonlijkheid, coping, al aanwezige problemen,
sociale omgeving
 Factoren letsel: ernst, behandeling, bijkomende
lichamelijke problemen en vroeg ontstane
gedragstoornissen
 Na het letsel: ontvangen behandeling/begeleiding van
kind en gezin en aanpassingsmogelijkheden omgeving
Prognose
Per levensfase worden er andere eisen gesteld en
zodoende kunnen er soms jaren na ongeval
stoornissen zichtbaar worden!!!
 Growing into deficit
 Ontwikkeling executieve functies vanaf ± 7e jaar
 Vaak problemen in transitie fasen
Ziekte trauma of aandoening
Structuur
en Functie
Activiteiten
Omgevings
factoren
Participatie
Persoonlijke
factoren
Consult revalidatiearts
• Anamnese:
 Inventarisatie klachten, verandering in functioneren en
prognostische factoren
 Hulpvraag/verwachtingen
• Lichamelijk onderzoek:
 Observatie alertheid, gedrag en/of tekenen van
overprikkeling
 Cognitieve screening, neurologisch en motorisch
onderzoek
• Uitleg
• Indiceren revalidatiediagnostiek en/of behandeling
Uitleg
Uitleg gevolgen hersenletsel (psycho-educatie)
 Info (materiaal) voor kind, gezin en school
Uitleg over belasting/belastbaarheid
 opbouw activiteiten, dagstructuur, doseren
prikkels
Uitleg over (cognitieve) revalidatie
 Vaardigheid/strategietraining
Diagnostiek NAH team
4-6 weken
• Observatie gedrag en cognitie (PS/ET)
• Neuropsychologische screening/onderzoek en/of
persoonlijkheids onderzoek (PS)
• Beoordeling praktische vaardigheden: motorisch en
procesmatig (ET)
• Beoordeling coping/ draagkracht ouders (PS/MW)
Indien nodig:
• Taal onderzoek (LG)
• Beoordeling bewegingsvaardigheden/mobiliteit (FT)
Behandeling: Best practices
• Voorlichting
• Vnl compensatoire benadering, geen restoratieve
(functie) benadering
• Functietraining: nog onvoldoende bewijs voor
generalisatie naar omgeving
• Compensatoir: vaardigheid en strategietraining
• Holistische benadering
• Belang van positie en participatie in revalidatieproces
van gezin/familie
• Probleem-oplossende vaardigheidstraining voor gezin
Behandeling in de praktijk
• Psycho-educatie/informatie
• Herleren van vaardigheden en leren van
compensatiestrategiëen
• Enkele keer cognitieve (neuropsychologische) training
(ATAG-K)
• Ondersteuning en begeleiding kind en systeem
• Advies voor schoolintegratie en dagbesteding
Gewenste uitkomsten
samenwerking met ketenpartners
 Optimaal niveau van vaardigheden zijn bereikt
 Kind zit op de juiste plek voor onderwijs, werk of
dagbesteding
 Kind en systeem hebben kennis over gevolgen van
hersenletsel en worden voldoende ondersteund
 Kind en systeem hebben kennis over mogelijkheden
voor verblijf/wonen
Follow-up in ZH na acute fase,
door wie?
Onderzocht in 18 NL ziekenhuizen (2005):
 Ernstige letsels: meestal wel op juiste plek.
 Matige/ Lichte letsels:
1 ZH worden ze allen terug gezien
1 ZH probeert men allen te bellen
Geen duidelijke criteria voor verwijzing RA
Retrospectief onderzoek 2007-2009 EMC-SKZ:
THL: follow up 46%
Follow up LTH in ZH
Aanbeveling CBO richtlijn LTH 2010; uitgewerkt door HeJ
• poli 2 tot 4 weken na opname en/of bij afw
CT-scan (folder bij ontslag)
Indien geen opname controle huisarts
• poli 3 mnd indien klachten bij eerste
controle en/of bij afw CT scan
• poli 6 mnd indien klachten bij tweede
controle en/of bij afw CT scan
Follow up MTH/ETH in ZH
• verwijzing(poli)klinische revalidatie
en/of
• na ontslag (folder) poli bij 2-4 wk en
3 mnd
• bij 6 mnd indien klachten bij 3 mnd
Wanneer verwijzen naar revalidatiearts?
• Licht hersenletsel: indien bij 3 maanden nog
symptomen en/of participatieproblemen
• Matig en ernstig hersenletsel: klinisch consult
of < 4 wk na ontslag bij symptomen
• Growing into deficit; cognitieve en/ of gedrags
problemen met een letsel in de
voorgeschiedenis
• Evt. dmv gebruik signaleringslijst
Signaleringslijst
• Voor kinderen en jongeren met hersenletsel
• Geen diagnostisch instrument
• Bedoeld om gevolgen sneller en beter te
signaleren
• Gerichter doorverwijzen mogelijk
• Gaat niet in op lichamelijke gevolgen, maar
gevolgen op het gebied van cognitie (13 items),
emoties en gedrag (10 items)
• Doorverwijzing bij problemen op meerdere
gebieden (>3)
• www.vilans.nl/nah
Ketenzorg
kinderen en jongeren
met traumatisch NAH in
Zeeland
Werkgroep bestaand uit:
• Projectleiding: Coördinator NAH Zeeland
•
•
•
•
•
•
•
ADRZ , kinderneurologie en -neuropsychologie
Revant, kinder-en jeugdrevalidatie
GGD, jeugdarts
MEE Zeeland
Ambulante begeleiding de Korre
Gors
Eerste lijns kinderfysiotherapie
Projectplan looptijd:
juli 2011 tot december 2013
Doel project:
bestaande keten signaleert,
registreert, volgt, verwijst en
begeleidt volgens CBO
richtlijn volgens aanpassing
werkgroep HeJ (zie infomap)
Dank voor uw aandacht
Vragen?
Suzanne Lambregts, kinderrevalidatiearts
[email protected]
Cisca Zuurveld, coördinator NAH Zeeland
[email protected]