Preventie aanpak van gedragsproblemen bij kinderen: een
advertisement
Verwerking artikel voor wiki Inhoudstabel 1 Context ............................................................................................................................................ 2 1.1 Korte synthese van het artikel................................................................................................. 2 2 Auteurs ............................................................................................................................................ 3 3 De Structuur .................................................................................................................................... 4 3.1 4 De tussentitels zijn :................................................................................................................. 4 Lijsten .............................................................................................................................................. 5 4.1 Verwijzingen naar digitale of gedrukte bronnen: ................................................................... 5 4.2 Specialisten:............................................................................................................................. 8 4.3 Begrippen, definities en moeilijke woorden ........................................................................... 8 1 Context Het artikel dat ik gekozen heb is : “Preventie aanpak van gedragsproblemen bij kinderen: een uitdaging voor kind en gezin”. Ik heb dit artikel gevonden in de libis-catalogus. Het artikel komt uit het tijdschrift voor orthopedagogiek, kinderpsychiatrie en klinische kinderpsychologie (TOKK). Acco(Leuven) is de uitgever van dit tijdschrift. In het tijdschrift vind je bijdragen van theoretisch beschouwende aard, literatuurpreviews, verslagen van empirisch onderzoek en praktijktoepassingen over diverse onderwerpen binnen orthopedagogiek, kinderpsychiatrie en klinische kinderpsychologie. 1.1 Korte synthese van het artikel Gedragsproblemen bij kinderen worden het best bekeken vanuit een breder ecologisch of contextueel kader. Het ontstaan en de ontwikkeling van gedragsproblemen bij kinderen en de risicoen protectieve factoren worden besproken. De aanpak van gedragsproblemen gebeurt het best reeds bij jonge kinderen, via diensten die vroegtijdig interveniëren en gericht zijn op opvoedingsondersteuning binnen het gezin. De rol van Kind en Gezin, een Vlaamse openbare instelling, hierbij wordt besproken aan de hand van het pilootproject ‘Opvoeden is leuk’. De nieuwe structuur voor gezinsondersteuning binnen Kind en Gezin kan een cruciale rol spelen binnen de preventie in Vlaanderen. Er is een groeiend besef in Vlaanderen dat een vroegtijdige preventieve aanpak van gedragsproblemen bij kinderen de meest effectieve aanpak is van antisociaal, delinquent of crimineel gedrag in de adolescentie of in de volwassenheid. Significante gedragsproblemen op jonge leeftijd zijn mogelijke indicatoren voor grotere problemen later in het leven. Vanuit dit besef zijn in Vlaanderen reeds verschillende initiatieven opgestart. Toch heeft men bij deze initiatieven vaak de indruk dat een onderliggend theoretisch kader en een gefundeerde langetermijnvisie op de problematiek ontbreken. Vanuit een bezorgdheid over deze leegte werd een informeel overleg georganiseerd tussen leden van de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie van de Universiteit Gent enerzijds en de overkoepelende werking van de Vlaamse openbare instelling Kind en Gezin anderzijds. Er werd besloten om de ideeën tijdens dit overleg vorm te geven in dit artikel. Eerst schetsen ze een algemeen kader van waaruit geestelijke gezondheidsproblemen bij kinderen bekeken kunnen worden. In een volgende stap wordt dit kader als voorbeeld toegepast op kinderen met gedragsproblemen. Bevindingen uit recente onderzoeken en de implicaties voor preventie en interventie worden besproken. Vervolgens wordt een voorstelling gedaan van een gezinsondersteunend initiatief in Vlaanderen, binnen de structuren van Kind en Gezin. 2 Auteurs a) Het artikel werd geschreven door Meerschaert Thierry, Boone Annemie en Bosmans Guy. b) Thierry Meerschaert en Guy Bosmans zijn wetenschappelijke medewerkers verbonden aan de vakgroep ontwikkelings-, persoonlijkheids- en sociale psychologie van de Universiteit Gent. Annemie Boone is een medewerkster van Kind en Gezin in Gent. Annemie Boone is de contactpersoon van het regiohuis in Gent, het regiohuis is de centrale spil van de werking en de uitvalsbasis van het team van regioverpleegkundigen die instaan voor de huisbezoeken en consultatiebureaus in de regio bij ouders en opvoeders van kinderen van 0-3 jaar, kinderen van 0-6 jaar in bijzondere leefsituaties. c) Voor Meerschaert T. vond ik in de databanken nog volgende artikels : “Ecologisch werken met risicokinderen: een uitdaging voor de bijzondere jeugdbijstand ” “Ecologisch werken met risicokinderen vanaf de kleutertijd: een uitdaging voor de Centra voor Leerlingenbegeleiding” “Kinderen... de baas !? Praktijkboek voor deskundigen: een training in opvoedingsvaardigheden voor ouders van jonge kinderen met gedragsproblemen” Voor Boone A. vond ik in de databanken nog volgende artikels : “Huidverzorging tijdens radiotherapie : een onderzoek naar de verpleegkundige praktijk in Vlaanderen “ “A methodology for integrated risk management and proactive scheduling of construction projects “ “Op weg naar een vernieuwde verpleegkundige opleiding “ Voor Bosmans G. vond ik in de databanken nog volgende artikels : “Cognitief-gedragstherapeutische groepstraining voor angst en depressie bij jongeren” “Ecologisch werken met risicokinderen: een uitdaging voor de bijzondere jeugdbijstand “ “Ecologisch werken met risicokinderen vanaf de kleutertijd: een uitdaging voor de Centra voor Leerlingenbegeleiding “ “Kinderen... de baas !? Praktijkboek voor deskundigen: een training in opvoedingsvaardigheden voor ouders van jonge kinderen met gedragsproblemen “ 3 De Structuur De structuur van het artikel is zeer duidelijk, het heeft een inleiding, een midden en een algemeen besluit (slot). Volgens mij is deze structuur logisch, als je de inleiding leest kan je zelf al een beeld vormen waarover het in het artikel zal gaan. Dit wordt dat bevestigd in het midden en het geheel wordt mooi afgerond met een algemeen besluit. 3.1 De tussentitels zijn : - Gedragsproblemen bekeken binnen een ontwikkelingspsychopathologisch denken - Een belangrijk geestelijk gezondheidsprobleem - Ontstaan van gedragsproblemen: het ecologische of contextuele model - Ontwikkelingsmodellen vanuit de ontwikkelingspsychopathologie bekeken - Beïnvloedende factoren - Implicaties voor preventie en interventie - Kenmerken van effectieve vroegtijdige interventies - Niveaus van preventieve interventies - Moment van interveniëren - Preventieve interventie op jonge leeftijd: de rol van Kind en Gezin - De organisatie Kind en Gezin - De doelstellingen inzake opvoedingsondersteuning - De piramidaal opgebouwde opvoedingsondersteuning ontwikkeld vanuit een preventiebeleid - De opvoedingsconsulenten - Knelpunten - Pilootproject Deinze: ‘Opvoeden is leuk’ - Implementatie De referenties worden in de tekst zelf tussen haakjes geplaatst, op het einde van het artikel staat dan een uitgebreide bronvermelding. Enkele voorbeelden van referenties : - De Mey, W., & Braet, C. (2002). Preventie van antisociaal gedrag: starten bij de conceptie, In A vyt, M.A. van Aken, J.D. bosh, R.J. van der Gaag, & A.J. Ruijssenaars (Red.), Jaarboek Ontwikkelingspsychologie, orthopedagogiek en kinderpsychiatrie 2002-2003 (pp. 118-142). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. - Hellinckx, W., Grietens, H., & Geeraert, L. (2002). Hulp bij opvoedingsvragen. Opvoedingsondersteuning tussen 0 en 3 jaar. Leuven: Acco. - Jagers, H., & van der Steege, M. (2002). Begin in het gezin. Vijf jaar Families First in Nederland. In W. De Mey, E. Moens, K. Van Leeuwen, & L. Verhofstadt-Denève (Red.), preventie van antisociaal gedrag: starten bij de (pre)- conceptie? Gent: Universiteit Gent/VBJ - 4 Lijsten 4.1 Verwijzingen naar digitale of gedrukte bronnen: - Aguilar, B., Sroufe, L.A., Egeland, B.,&Carlson, E. (2000). Distinguishing the earlyonset/persistent and adolescence-onset antisocial behavior types: From birth to 16 years. Development and Psychopathology, 12, 109-132. - Bronfenbrenner, U. (1986). Ecology of the family as a context for human development: Research perspectives. Developmental Psychology,22, 723-742. - Campbell, S.B. (1995). Behavior problems in preschool children: A review of recent research. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 36,113-149. - Conduct Problems Prevention Research Group (2002a). Evaluation of the first 3 years of the Fast Track prevention trial with children at high risk for adolescent conduct problems. Journal of Abnormal Child Psychology, 30, 19-35. - Conduct Problems Prevention Research Group (2002b). Using the Fast Track randomized prevention trial to test the early-starter model of the development of serious conduct problems.Development and Psychopathology, 14,925-943. - De Mey, W., & Braet, C. (2002). Preventie van antisociaal gedrag: starten bij de conceptie? In A.Vyt, M.A. van Aken, J.D. Bosch, R.J. van der Gaag,&A.J. Ruijssenaars (Red.), Jaarboek Ontwikkelingspsychologie, orthopedagogiek en kinderpsychiatrie 2002-2003 (pp. 118-142). - Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Farrington, D.P. (1991). Childhood aggression and adult violence: Early precursors and life outcomes. In D.J. Pepler, & H.K. Rubin (Eds.), Development and treatment of childhood aggression (pp. 5-29). Hillsdale, N.J.: Lawrence Erlbaum Associates. - Fox, L., Dunlap, G., & Cushing, L. (2002). Early intervention, positive behavior support, and transition to school. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 10, 149-157. - Greenberg, M.T., Domitrovich, C., & Bumbarger, B. (2001). The prevention of mental disorders in school-aged children: Current state of the field. Prevention and Treatment, 4, Article 001a. Retrieved december 12, 2002, from http://journals.apa.org/prevention/volume4/ pre004001a.html - Hellinckx, W., Grietens, H.,&Geeraert, L. (2002). Hulp bij opvoedingsvragen. Opvoedingsondersteuning tussen 0 en 3 jaar. Leuven: Acco. - Hellinckx, W., Grietens, H., Geeraert, L., Moors, G.,&Van Assche, V. (2001). Risico op kindermishandeling? Een preventieve aanpak. Leuven: Acco. - Jagers, H., & van der Steege, M. (2000). Begin in het gezin. Vijf jaar Families First in Nederland. In W. De Mey, E. Moens, K. Van Leeuwen,& L. Verhofstadt-Denève (Red.), Preventie van antisociaal gedrag: starten bij de (pre)- conceptie? Gent: Universiteit Gent/VBJK. - Lavigne, J.V., Gibbons, R.D., Kaufer Christoffel, K., Arend, R., Rosenbaum, D., Binns, H., et al. (1996). Prevalence rates and correlates of psychiatric disorders among preschool children. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 35, 204-214. - Loeber, R. (1982). The stability of antisocial and delinquent child behavior: A review. Child Development, 53, 1431-1446. - Loeber, R.,&Hay, D. (1997). Key issues in the development of aggression and violence from childhood to early adulthood. Annual Review of Psychology, 48, 371-410. - Loeber, R., Wung, P., Keenan, K., Giroux, B., Stouthammer-Loeber, M., Van Kammen, W.B., et al. (1993). Developmental pathways in disruptive child behavior. Development and Psychopathology, 5, 103-133. - Lombard, A.D. (1992). Home instruction: For whom, when and why? In J. Rispens & B.F. van der Meulen (Red.), Gezinsgerichte stimulering van kinderen in achterstandssituaties (pp. 167172). Lisse: Swets & Zeitlinger. - Moffit, T.E. (1993). Adolescence-limited and lifecourse- persistent antisocial behavior: A developmental taxonomy. Psychological Review, 100, 674-701. - Moffit, T.E., Caspi, A., Harrington, H., & Milne, B.J. (2002). Males on the life-course-persistent and adolescence-limited antisocial pathways: Follow-up at age 26 years. Development and Psychopathology, 14, 179-207. - Muller, L. (1997). Thuisbehandeling en hometraining. Utrecht: Uitgeverij SWP. Offord, D.R. (2000). Selection of levels of prevention. Addictive Behaviors, 25, 833-842. - Olds, D., Henderson, C.R., Cole, R., Eckenrode, J., Kitzman, H., Luckey, D., et al. (1998). Longterm effects of nurse home visitation on children’s criminal and antisocial behavior. 15year follow-up of a radomized controlled trial. Journal of the American Medical Association, 280, 1238-1244. - Olson, S.L., Bates, J.E., Sandy, J.M., & Lanthier, R. (2000). Early developmental precursors of externalizing behavior in middle childhood and adolescence. Journal of Abnormal Child Psychology, 28, 119-133. - Pameijer, N., & van Beukering, T. (1997). Handelingsgerichte diagnostiek. Een praktijkmodel voor diagnostiek en advisering bij onderwijsleer- en opvoedingsproblemen. Leuven: Acco. - Patterson, G.R., Forgatch, M.S., Yoerger, K.L., & Stoolmiller, M. (1998). Variables that initiate and maintain an early-onset trajectory for juvenile offending. Development and Psychopathology, 10, 531-547. - Patterson, G.R.,&Stouthamer-Loeber, M. (1984). The correlation of family management practices and delinquency. Child Development, 55, 1299-1307. - Petterson, S.M., & Albers, A.B. (2001). Effects of poverty and maternal depression on early child development. Child Development, 72, 1794-1813. - Prinsen, B., Verhegge, K., & ten Thije, I. (2002). Met ouders samen: opvoedingsondersteuning in de preventieve zorg in Nederland en Vlaanderen. Utrecht: Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW). - Sameroff, A.J. (2000). Developmental systems and psychopathology. Development and Psychopathology, 12, 297-312. - Sanders, M.R., Markie-Dadds, C., Tully, L.A., & Bor, W. (2000). The Triple P-Positive Parenting Program: A comparison of enhanced, standard, and self-directed behavioral family intervention for parents of children with early onset conduct problems. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(4), 624-640. - Scott, S., Knapp, M., Henderson, J., & Maughan, B. (2001). Financial cost of social exclusion: Follow up study of antisocial children into adulthood. British Medical Journal, 323, 191- 193. - Shaw, D.S., Owens, E.B., Giovanelli, J., & Winslow, E.B. (2001). Infant and toddler pathways leading to early externalizing disorders. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 40, 36-43. - Stormont, M. (2002). Externalizing behavior problems in young children: Contributing factors and early intervention. Psychology in the Schools, 39, 127-138. - Terpstra, L., & Van Dijke, A. (1997). Home-Start. Vrijwilligers ondersteunen gezinnen met jonge kinderen. Utrecht: NIZW, Programma Ontwikkelingsstimulering en Opvoedingsondersteuning. - Van Tuijl, C., Leseman, P.P.M., & Rispens, J. (2001). Efficacy of an intensive home-based educational intervention programme for 4- to 6-year-old ethnic minority children in the Netherlands. International Journal of Behavioral Development, 25, 148-159. - Verhegge, K. (2000). Een netwerk opvoedingsondersteuning vanuit Kind en Gezin en de interne partners. Brussel: Kind en Gezin. - Verhegge, K., & Vanden Berge, A. (1998). Discussietekst opvoedingsondersteuning. Brussel: Kind en Gezin. - Walker, H.M., Kavanagh, K., Stiller, B., Golly, A., Severson, H.H.,&Feil, E.G. (1998). First step to success: An early intervention approach for preventing school antisocial behavior. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 6, 66- 80. - Webster-Stratton, C., & Hammond, M. (1997). Treating children with early-onset conduct problems: A comparison of child and parent training interventions. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 65, 93-109. - Webster-Stratton, C., & Hammond, M. (1999). Marital conflict management skills, parenting style, and early-onset conduct problems: Processes and pathways. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 40, 917-927. - 4.2 Weikart, D.P. (1998). Changing early childhood development through educational intervention. Preventive Medicine, 27, 233-237. Specialisten: - Thierry Meerschaert - Annemie Boone - Guy Bosmans - Caroline Braet - Yves Debbaut - Els Merlevede - Nele travers - Karla Van Leeuwen 4.3 Begrippen, definities en moeilijke woorden - Coërcieve ouder-kindinteracties : een dwingende interactie tussen het kind en de ouders - Comorbiditeit is het tegelijkertijd hebben van twee of meer stoornissen of aandoeningen bij een patiënt - Hypothetische prototypes zijn karakteristieke voorbeelden van een iets dat nog bewezen moet worden. - Primordiale aandacht = fundamentele aandacht - Primaire psychosociale pedagogische preventie : de eerste ‘behorend tot de invloed van sociale factoren’ opvoedkundige voorzorg
