ECT bij manie

Informatie voor Familieleden
omtrent Psychose
InFoP 2
Inhoud




Introductie
Module I: Wat is een psychose ?
Module II: Psychose begrijpen ?
Module III: Behandeling van psychose
 de rol van medicatie ?
 Module IV: Behandeling van psychose
 de rol van andere interventies ?
Behandeling van Psychose
De rol van medicatie
InFoP 2 -module 3
Behandeling van psychose
 Uitbouwen van steunpunten :
 Medicatie
 Individueel
 Familie
 Omgeving
 Triade
Samenwerking patiënt – familie –
hulpverleners
 Langdurige zorg
Wat verwachten patienten
van hun behandeling? (Gamian
2000)
Een normaal leven hebben
Helder kunnen denken
Weinig neveneffecten hebben
Controle van wanen, hallucinaties e.a.
Effect op negatieve en depressieve
symptomen
0%
20%
40%
60%
80%
Percentage patiënten (totaal 369)
100%
Hoe werken de hersenen ?
Complex orgaan
Gebieden
Banen
Zenuw
vezels
Neurotransmitters
Prikkel
overdracht
Hoe werkt medicatie
in de hersenen ?
 Hersenen van mensen met schizofrene
psychose werken anders
 Neurotransmitter = sleutel
 vb. onevenwicht dopamine
 Receptor = slot
 Medicatie bezet het slot maar geeft geen
signaal door
Hoe werken antipsychotica ?
Dopaminehypothese
 Gemeenschappelijk werkingsmechanisme
 Amfetamine en psychose
 Alle antipsychotica blokkeren dopaminereceptoren
 Verband tussen therapeutisch effect en
neveneffecten op spieren
Dopamine en Schizofrenie
Mesocorticaal
Nigrostriataal
(motoriek)
Hypoactiviteit
Negatieve symptomens
Cognitieve beperkingen
Mesolimbisch
Tuberoinfundibulair
(prolactine)
Hyperactiviteit:
Positieve symptomen
Medicatie (werking)
In onze hersenen : hersencellen
Dendrieten (info naar de cel)
Axon (info van de cel weg)
Een boodschap / informatie
wordt via elektrische activiteit
doorgegeven
Dopamine receptoren
Bij schizofrenie : te
actieve
dopaminesysteem (x)
Synaptische spleet: info wordt via
neurotransmitter (chemische
boodschapper) doorgegeven
Te veel info wordt
doorgestuurd : overactiviteit
leidt tot ontstaan van
positieve symptomen
(info gebonden aan
dopamine in de
dopaminereceptoren)
Info gaat terug via elektrische
activiteit verder
WAT DOEN ANTIPSYCHOTICA ?
Deel van de Dopaminereceptoren blokkeren: ± 60 tot 70 %
Minder dopamine activiteit = daling van positieve symptomen
Sleutel/slot metafoor
Sleutel/slot metafoor
PET-Scan beelden
medicatie bezet dopamine receptoren
Controle
persoon
Na toediening van een
antipsychoticum
Waarom antipsychotica ?
 Behandeling van acute episoden
 Voorkomen van herval
Antipsychotica zijn anti-psychotisch,
niet anti-schizofreen
(de kwetsbaarheid blijft bestaan)
Behandeling van psychose
Acute psychose
Lijmen en spalken van de balk met medicatie
Kwetsbaarheid
voor psychose
Medicatie is
LIJM
Acute behandeling
POSITIEVE SYMPTOMEN
ANGST
DEPRESSIE
COGNITIEVE SYMPTOMEN
BIJWERKINGEN
NEGATIEVE SYMPTOMEN
Onderhoudsbehandeling
 Blijvend controleren van symptomen
 Voorkomen van terugval
 Grote kans op herval na stoppen van
medicatie
 Verbeteren niveau van functioneren
Waarom onderhoudsbehandeling ?
Risico op herval
Bij optimale
behandeling
15%
Bij routine
behandeling
50%
Na stop
antipsychotica
80%
0
20
40
60
80
100
Waarom
onderhoudsbehandeling?
Risico’s van herval voor de patiënten
 Traumatische ervaring
 Na elke episode meer blijvende
symptomen
 Verlies van werk
 Verlies van sociale contacten /
vrienden
 Meer isolatie
Hoe kiest de arts de medicatie ?
1
 Evenwaardig effect op positieve
symptomen
 Symptomen en klachten van de patiënt
 Individuele respons
 Eerdere respons
 Voorkeur van de patiënt
 Therapietrouw van de patiënt
Hoe kiest de arts de medicatie ?
2
 Bijwerkingen van het product
 Individuele gevoeligheid voor
bijwerkingen
 Lokale gewoonten en vertrouwdheid
 Beschikbaarheid en kostprijs
 Toedieningsvorm
 pillen of druppels
 inspuitbaar kortwerkend of langwerkend
Hoe antipsychotica gebruiken
1
richtlijnen





Diagnose
Vroege interventie
Geleidelijke verhoging van dosis
Gebruik laagste werkzame dosis
Neem voldoende tijd om effect te
beoordelen (4 tot 6 weken) bij correcte
inname
Hoe antipsychotica gebruiken
2
richtlijnen
 Dosis effect en dosis neveneffecten dicht
bij elkaar
 Controleer en behandel neveneffecten
 Langdurig gebruik
 Goed opvolging en beoordeling van de
medicatie door de arts
Hoe lang antipsychotica nemen?
 Na een psychose
 3 tot 6 maanden
 Eerste episode schizofrene psychose
 2 jaar
 Na meerdere episoden
 5 jaar
 Levenslang ?
 80% gevaar voor herval
Antipsychotica
Oude
&
Nieuwe








Clopixol
Dipiperon
Etumine
Fluanxol
Haldol
Impromen
Orap
…








Abilify
Leponex
Risperdal
Serdolect
Seroquel
Solian
Zyprexa
…
Problemen met
1
antipsychotica
Bijwerkingen van oudere
antipsychotica / neuroleptica
 Neveneffecten op spieren (EPS)
 Algemeen (bloeddruk, …)
 Secundaire negatieve symptomen
 Seksuele problemen
 Sufheid, problemen met aandacht
en concentratie …
Problemen met antipsychotica2
Neveneffecten op de spieren (EPS)
 Beven
 Krampen
 Stijfheid
 Bewegingsarmoede
 Onwillekeurige bewegingen
 Bewegingsdrang
Nieuwe antipsychotica1
 Gelijk of groter effect op positieve
symptomen
 Groter effect op
 negatieve symptomen
 cognitieve symptomen
 affectieve symptomen
 Werkzaam bij mensen die niet reageren
op oudere antipsychotica
 Minder bijwerkingen
Nieuwe antipsychotica2
Minder bijwerkingen
maar ook andere bijwerkingen
 Gewichtstoename
 Afwijkingen van suiker en vetten
 Seksuele problemen
 Bloedcellen
 Hart
 ...
Risicofactoren voor
hart- en vaatziekte
Niet te beïnvloeden
Te beïnvloeden
 Familiale
geschiedenis
 Leeftijd
 Geslacht
 Etniciteit







Roken
Hoge bloeddruk
Verhoogde cholesterol
Obesitas
Physieke inactiviteit
Stress
Verhoogde suiker in
bloed
American Heart Association. Risk Factors and Coronary Heart Disease – AHA Scientific Position
Oorzaken van metabole
stoornissen
Ongezonde
Schizofrene Psychose
Antipsychotische
Levensstijl
en Erfelijke Factoren
Medicatie
Aanwezigheid en toename
van het aantal risicofactoren
Onstaan van metabole ziekte (diabetes)
en hart- en vaatziekten
Risico op vervroegd overlijden
Nieuwe antipsychotica
Problemen
 Werkzaamheid op lange termijn
 Is de therapietrouw beter ?
 Duur
 Gevolgen voor patiënt en familie
 Nog weinig depotpreparaten op Belgische
markt (Risperdal Consta)
Waarom nog oude
antipsychotica gebruiken ?
 40 jaar ervaring
 Sedatie in acute episodes
 Eerdere goede respons bij patiënt
 Depotpreparaten
 Goedkoop
Waarom stopt iemand de
medicatie ?
 Bijwerkingen
 Bijwerkingen vaak aanwezig bij begin
van behandeling, alvorens gunstige
effecten duidelijk worden
 Ontevredenheid over behandeling
 Vergetelheid
 Te ingewikkelde schema's
 Geen nazorg
Waarom stopt iemand de
medicatie ?
 Zich beter voelen
 “Psychologische problemen worden niet
behandeld met medicatie”
 Gebrek aan inzicht
 Ontkenning van ziekte
 Ontkennen van het positieve effect van
medicatie
Hoe kan de familie helpen
bij de behandeling ?
 Kennis over de rol van medicatie en
mogelijke neveneffecten is noodzakelijk.
 Belangrijke bron van informatie over de
werking van medicatie
 Motiveren en begeleiden van medicatie
gebruik
 Herkennen van vroege tekens van
herval
Wat moet de familie weten
bij medicatie-afbouw ?
De familie moet geïnformeerd zijn
Geleidelijke daling van de dosis
Informatie over gevaar voor herval
De patiënt moet door de arts van nabij
worden gevolgd
 Opvolging van vroege tekens van
herval
 Onmiddellijk antipsychotica in geval van
nieuwe symptomen




Andere medicatie
 Anticholinergica
 (‘correctoren’, behandeling van
spierneveneffecten)
 Antidepressiva
 Benzodiazepines
 (‘kalmeermiddelen’, voor angst, spanning
of slaapproblemen)
 Stemmingsstabilisatoren
 Somatische medicatie
Besluit
 Antipsychotica zijn essentieel maar ook
onderdeel van een geïntegreerde
benadering van de behandeling met :
 Individuele steun
 Steun van familie
 Informatie (Psycho-educatie)
 Vaardigheidstraining
 Interventies op sociale domeinen,
wonen en activiteit (Rehabilitatie)
InFoP 2 -module 3
Vragen ?
Behandeling van psychose
De rol van medicatie