Duurzaam beleggen van bijzaak naar noodzaak Guido Veul – NN Investment Partners Jochen Harkema – ING Bank Henry van Heijster – ING Bank Stelling 1. Duurzaam beleggen is… Bijzaak omlaag Noodzaak omhoog Guido Veul Client Portfolio Manager NN Investment Partners duurzaam beleggen groeit snel Bron: UNPRI Rendement Duurzame <> ‘Gewone’ fondsen Bron: Morningstar Het financiële effect van uitsluitingen Specifieke activiteiten Controversieel gedrag Bron: Bloomberg, NNIP research Klimaatverandering Maatschappelijke consensus leidt tot maatregelen tegen CO2 uitstoot Bron: SEIA, GTM research, 2016 Voor de komende 18 maanden Voor de komende 10 jaar Bron: World Economic Forum 2015 Verantwoord beleggen bij NN IP Gebaseerd op vier pijlers Actief aandeelhouderschap: stemmen en dialoog Beschermingsbeleid, uitsluitingen, maatschappelijke waarden en criteria 1 3 2 4 Integratie ESG-factoren in ons bottom-up beleggingsproces Gespecialiseerde SRIstrategieën & Verantwoord Beleggenoplossingen op maat Verantwoord beleggen bij NN IP Lange traditie in duurzaamheid NN Group *AUM € 4.5 Bn NN IP AuM development for NN IP SRI strategies 4000 Launch of Business Principles (1999) 3500 Signatory to the investor CDP (2003) NN (L) European Sustainable Equity Initiation of independent Advisory Board (2000) Business Principles II Chances for children program Providing of advice & tailor made RI client solutions NN signatory to the UNPSI NN (L) Global Sustainable Equity Launch of NN Sustainable Equity fund (2000) Signatory to Eurosif European SRI Transparency Code Launch of European Sustainable Equity mandate ESG integration at NN IP Launch of Fixed income Sustainable Mandate Launch of NN Europe Sustainable Equity Fund First Novethic Label for European Sustainable Equity Fund Initiation of SRI initiative & dedicated SRI team (1999) Launch of Global Voting Policy 1999 - 2003 2004 * Per eind december 2015 Defence Policy 2005 Launch of Sustainable Fixed Income Fund NN IP signatory to the UNPRI 2007 2008 Defence Policy II 2009 FNG label for Global and European sustainable Equity Funds 3000 2500 Luxflag label for Global and 2000 European sustainable Equity Funds 1500 Membership Green Bond Principles Business Principles III Launch of NN Sustainable Credit Fund Launch of Global Sustainable Equity Mandate First Novethic Label for Global Sustainable Equity Fund NN IP partnership with ECCE (Maastricht University) Launch of EM loans partnership with FMO 2010 2011 2012 2013 2014 2015 1000 500 Voorbeelden van duurzame fondsen bij NNIP NN Duurzaam Aandelen Fonds NN (L) European Sustainable Equity Fund Kosten: 0,83% Kosten: 0,95% 12mnd netto rendement: 12mnd netto rendement: 5,6% 5,5% NN (L) Euro Sustainable Credit (ex fin.) NN (L) Euro Green Bond Kosten: 0,43% Kosten: 0,40% 12mnd netto rendement: 12mnd netto rendement: 6,6% - Conclusies – financieel en duurzaam rendement • Beperk het aantal uitsluitingen op basis van activiteit • Controversieel gedrag uitsluiten helpt • Kijk verder dan de duurzaamheidsscore • Succesvol duurzaam beleggen richt zich op de integratie van materiële ESG factoren Jochen Harkema Analist Duurzaam Beleggen ING Bank Korte termijn versus lange termijn Aandeelhouders versus Duurzaam beleggen Integratie van ESG Start • Totale beleggingsuniversum Beleid • Positieve toets van bedrijven op duurzaamheid Gedrag • Negatieve toets van bedrijven op gedrag Activiteit Focus • Negatieve toets van bedrijven op activiteit • Focus op bedrijven met duurzame activiteiten Duurzaam beleggen Positieve toets Duurzaam beleggen Negatieve toets Gedrag Activiteiten – Alcohol – Bont – Gokken Milieudelicten – Kernenergie Arbeidskwesties – Pornografie Schending sociale wetten en codes – Tabak – Wapens – Kolen Schending van mensenrechten Corruptie 183 uitgesloten vanwege hun producten of activiteiten 510 bedrijven zijn duurzaam Waar we wel in willen beleggen Focus Twee voorbeelden van ons selectieproces Positieve screening: NFI + (top 30%) Veel aandacht voor lokale gemeenschappen en mensenrechten Goede corporate governance: corruptie beleid, klokkeluidersregeling, ESG targets Positieve screening: NFI ++ (top 10%) Uitstekend milieubeleid. Veel aandacht voor verlaging water gebruik en energie efficiency. Veel aandacht voor arbeidsomstandigheden en ontwikkeling. Negatieve screening: Uitgesloten op kolen, mensenrechten en milieu (vanwege damdoorbraak) en arbeidskwesties. Negatieve screening: Geen noemenswaardigheden Duurzame oplossingen: Geen Conclusie: Uitgesloten van duurzaam universum Duurzame oplossingen: Dragen bij aan het verbeteren van productieprocessen door energie, water en grondstoffen te besparen. Conclusie: In duurzaam universum en duurzame strategie Duurzaam beleggen Integratie van ESG Henry van Heijster Investment Manager ING Bank Drie pijlers Waarop de duurzame strategie rust Uitgesloten activiteiten Portefeuillebeheer Duurzame thema’s Alcohol Spreiding Duurzame energieopwekking Tabak Allocatie Technologie Wapens Selectie Sociale ontwikkeling Kolen Performance Gokken Risico’s Beleggingscategorieën Aandelen Obligaties Wereldwijd beleggen Staatleningen Euro Duurzame thema’s Bedrijfsleningen Opkomende landen Duurzame thema’s Vastgoed Wereldwijd Tactische assetallocatie Sectorallocatie aandelen August us Sept ember ─ Energie + Basism aterialen Industriegoederen Asset allocat ie Aandelen Duurzam e consum entengoederen Vast goed Gezondheidszorg Grondst offen Financiële waarden Alt ernat ieve beleggingen Inform atietechnologie Obligat ies Telecom m unicatie Dagelijkse consum entengoederen Nutsbedrijven Regioallocat ie Noord-Amerika Allocatie obligaties Europa Staatsobligaties Japan Bedrijfsobligaties Opkomende markt en Hoogrentende bedrijfsobligaties Pacific (exclusief Japan) Opkom ende m arkten Core – satellite benadering Energievoorziening Watervoorziening Wereldwijde fondsen Microfinanciering Educatie en ontwikkeling Selectie van instrumenten Aandelenfondsen Obligatiefondsen Individuele aandelen ASN DUURZAAM OBLIGATIEFONDS 24,6% SCHRODER INTL-GL CLIM CH-AA 7,6% PARVEST SUST BD EUR CORP-PV 12,3% MP RSAM SMART MATERIAL-B 4,8% PGIS-SOC RES EMK BD-I EUR HA 10,3% NN L-EUR CR SUST-PCEUR 12,3% NN DUURZAAM AANDELEN FONDS F&C RESPONS GLOBAL EQUITY-A 21,5% 10,0% ASN MILIEU WATERFONDS 9,1% ASN-NOVIB MICROKREDIETFONDS AXA WF-FRM HUMAN CAP-AEUR 5,7% ISHARES EURO GOV BND 1-3 MPS RSAM SUST HEATH LI-EUR N 6,9% BLACKROCK GI-EU GV BD IN-N2E 0,0% CS CUSTOM MARK-ING SRI-R1C1 19,7% MIROVA FNDS-EUR SUS C-NAEUR 12,3% PETERCAM L- BDS EMK SUS-WEUR 6,4% CANDR EQUITIES L-SUST EM-C 5,2% PIONEER FDS-GLBL ECOLG-AAC 4,5% VONTOBEL-NEW POWER-N-EURO 5,1% 6,8% 14,9% LINDE AG NOVOZYMES A/S-B SHARES BASF SE SCHNEIDER ELECTRIC SE WASTE MANAGEMENT INC GENERAL ELECTRIC CO NIKE INC -CL B STARBUCKS CORP AMAZON.COM INC BAYERISCHE MOTOREN WERKE AG UNILEVER NV-CVA KONINKLIJKE AHOLD DELHAIZE N HENKEL AG & CO KGAA VORZUG DANONE ROCHE HOLDING AG-GENUSSCHEIN TEVA PHARMACEUTICAL-SP ADR BIOGEN INC RED ELECTRICA CORPORACION SA SNAM SPA ALLIANZ SE-REG PRUDENTIAL PLC BANCO SANTANDER SA NORDEA BANK AB BANK OF NEW YORK MELLON CORP TAIWAN SEMICONDUCTOR-SP ADR ALPHABET INC-CL A TEXAS INSTRUMENTS INC VERIZON COMMUNICATIONS INC 1,7% 1,5% 1,8% 1,2% 1,6% 3,1% 2,9% 3,1% 1,9% 1,5% 3,3% 3,4% 3,6% 2,6% 3,2% 2,0% 2,2% 2,7% 2,8% 2,2% 1,5% 0,0% 1,1% 1,4% 2,2% 2,8% 2,8% 2,7% Innovatieve marktleiders Performance Disclaimer (NN Investment Partners) De informatie in dit document is uitsluitend opgesteld ter informatie en is geen aanbod noch een uitnodiging om effecten of een beleggingsinstrument te kopen of verkopen of om deel te nemen in een handelsstrategie. Beleggers zouden zelf advies moeten vragen indien ze twijfelen over de geschiktheid van een belegging. Hoewel de inhoud van dit document met de meeste zorg is samengesteld en gebaseerd is op betrouwbare informatiebronnen, wordt er geen enkele uitdrukkelijke of impliciete garantie of verklaring gegeven omtrent de juistheid of volledigheid van de informatie. De informatie en mogelijke aanbevelingen in dit document kunnen zonder voorafgaande kennisgeving worden gewijzigd. NN Investment Partners B.V., NN Investment Partners Holdings N.V. en haar dochtermaatschappijen, noch enig andere vennootschap of onderdeel dat behoort tot de NN Group, noch een van haar functionarissen, haar directeuren of werknemers aanvaarden enige aansprakelijkheid of verantwoordelijkheid met betrekking tot de hierin opgenomen informatie of mogelijke aanbevelingen. Het is niet toegestaan dit document te vermenigvuldigen, door te sturen, te distribueren, te verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, zonder de voorafgaande uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Op deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing. Voor gedetailleerde informatie over het genoemde fonds verwijzen wij naar het prospectus en het daarbij behorende supplement van het beleggingsfonds. Voor dit fonds is tevens de Essentiële Beleggersinformatie opgesteld met informatie over het product, de kosten en de risico’s. Loop geen onnodig risico. Lees het prospectus en de Essentiele Beleggersinformatie voordat u belegt. Beleggen brengt risico’s met zich mee. De waarde van uw belegging is mede afhankelijk van de ontwikkelingen op de financiele markten. Daarnaast kent ieder fonds zijn eigen specifieke risico’s. Kijk voor de fonds specifieke kosten en risico’s in het prospectus. Het prospectus, het supplement en de Essentiële Beleggersinformatie zijn verkrijgbaar via www.nnip.nl. Het fonds is een subfonds van een SICAV, gevestigd te Luxemburg. Deze SICAV beschikt over een vergunning van de Commission de Surveillance du Secteur Financier (CSSF) te Luxemburg. Zowel het subfonds als de SICAV zijn geregistreerd bij de CSSF. Het fonds is ook geregistreerd bij de AFM te Amsterdam. Dit document is niet bestemd voor burgers van de Verenigde Staten en is uitsluitend bestemd voor personen die gevestigd zijn in jurisdicties waar de betreffende aandelenklassen/(sub)fondsen voor distributie zijn toegelaten of waar een dergelijke toestemming niet vereist is. Disclaimer (ING Bank) Deze presentatie van ING Bank N.V. is uitsluitend bedoeld om u informatie te geven over de visie van het ING Investment Office op de financiële markten. Deze presentatie is geen beleggingsaanbeveling, geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijke zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van deze presentatie de informatie waarop zij haar visie in deze presentatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze presentatie kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze presentatie. Beleggen brengt risico's met zich mee, u kunt uw inleg verliezen. De waarde van uw beleggingen is mede afhankelijk van de ontwikkelingen op de financiële markten. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Loop geen onnodige financiële risico's. Lees de beschikbaar gestelde informatie over het aangeboden beleggingsproduct. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V.