Goede arbeidsomstandigheden vereiste voor `duurzaam`

ING Investment Office
Publicatiedatum: 1 september 2016, 16.30 uur
Nieuwsbrief duurzaam beleggen
Goede arbeidsomstandigheden vereiste
voor ‘duurzaam’ bedrijf
Goede arbeidsomstandigheden zijn een vereiste voor
een – op langere termijn – succesvol en ‘duurzaam’
bedrijf. Ook de reputatie van het bedrijf staat op het
spel als het geen rekening houdt met de
arbeidsomstandigheden van zijn medewerkers. In
deze nieuwsbrief kunt u meer lezen over de
achtergronden van deze noodzaak. In een aparte
bijdrage geeft de beheerder van het beleggingsfonds
Axa Human Capital zijn visie op dit selectiecriterium.
Beoordeling van hele
spectrum
arbeidsomstandigheden
en -voorwaarden
Slechte
arbeidsomstandigheden
en ongelukken komen
vaak voor in kledingsector
Voordat beleggingen in aanmerking komen voor onze
beleggingsstrategie Duurzaam ondergaan deze zowel een
financiële als een duurzame toetsing. De
arbeidsomstandigheden bij een bedrijf – maar even goed bij
zijn leveranciers - zijn een belangrijk onderwerp van onze
toetsing van duurzaamheidskenmerken. Hierbij kijken wij
onder andere naar hoe het bedrijf omgaat met gezondheidsen veiligheidsaspecten, hoeveel arbeidsongevallen en
dodelijke ongelukken er hebben plaatsgevonden, hoe de
arbeidsomstandigheden in de leveranciersketen zijn, welke
eisen de bedrijven aan hun leveranciers stellen en hoe ze dit
monitoren. Ook de rol van het management is essentieel. Het
moet het goede voorbeeld geven aan het personeel.
Ook arbeidsomstandigheden in leveranciersketen belangrijk
In april 2013 stortte in Savar (Bangladesh) het acht
verdiepingen tellende gebouw ‘Rana Plaza’ in. Hierbij kwamen
meer dan elfhonderd mensen om het leven. Er waren vijf
grote confectieateliers (kledingfabrieken) in het gebouw
gevestigd. De dag voor de instorting waren er al barsten
gesignaleerd in de muren van het gebouw.
Peter Tros is sinds 2015
analist duurzaam
beleggen bij het ING
Investment Office. Hij
behaalde zijn BA
Bedrijfseconomie aan de
Ichthus Hogeschool
Rotterdam en zijn MA
Filosofie aan de
Universiteit van Tilburg.
Uit onderzoek van de autoriteiten bleek dat de eigenaar van het gebouw en enkele
leidinggevenden van de confectieateliers de textielarbeiders hadden gedwongen om aan het
werk te gaan, ondanks de barsten in de muren.
‘Ketenbeheersing’: controle op
hele productieketen van
grondstofproductie tot
consumptie of gebruik
eindproduct
Nike haalde productie weg uit
Bangladesh
Kledingmerken tekenen
Bangladesh-akkoord
Ook problemen in andere
sectoren
Kritiek op
Walmart vanwege
arbeidsomstandigheden
Bangladesh: verhoogd reputatierisico vanwege arbeidsomstandigheden en kinderarbeid
Dit was niet het eerste ongeluk in de Bengalese kledingbranche. Branden en instortende
fabrieken leidden de afgelopen jaren tot vele doden en gewonden. Slechte
arbeidsomstandigheden komen in deze kledingfabrieken vaak voor. Veel westerse
modemerken en winkelketens laten hun producten in Bangladesh maken vanwege de lage
lokale productiekosten. Deze westerse bedrijven lopen een verhoogd reputatierisico. Diverse
van hen zijn bekritiseerd vanwege hun nalatigheid als het gaat om hun verantwoordelijkheid
voor arbeidsveiligheid en arbeidsomstandigheden bij hun toeleveranciers. Een goede
ketenbeheersing is daarom van belang om eventuele misstanden in kaart te brengen en
maatregelen te nemen tegen slechte werkomstandigheden, te lage lonen en kinderarbeid.
Zo kunnen zij schade aan hun reputatie voorkomen.
Nike neemt maatregelen
Een paar maanden voor de tragische instorting van Rana Plaza heeft Nike besloten zijn
productie in Bangladesh te verminderen vanwege de slechte arbeidsomstandigheden bij de
leverancier die het bedrijf in dat land had bezocht. Nike had een slechte reputatie op het
gebied van arbeidsomstandigheden van productiemedewerkers in lagelonenlanden en nam
maatregelen nadat Nike-medewerkers met eigen ogen de omstandigheden hadden gezien.
In 2006 beëindigde Nike al de productie van voetballen bij een fabrikant in Pakistan.
Aanleiding hiervoor was dat de fabrikant de ballen thuis bij medewerkers liet stikken, waarbij
kinderarbeid niet kon worden uitgesloten. Maar ook in 2013 nam Nike dus maatregelen.
Begin 2013 bezocht het bedrijf de kledingfabriek van een leverancier in Bangladesh en
besloot, na de werkomstandigheden daar te hebben gezien, om de fabrikant geen nieuwe
opdrachten meer te geven. In datzelfde jaar introduceerde Nike een zogenoemde Sourcing
and Manufacturing Index, om fabrieken een duurzaamheidsscore te geven waarin onder
andere de arbeidsomstandigheden worden meegewogen.
Schadevergoeding slachtoffers Rana Plaza
Niet alleen Nike, maar ook andere producenten hebben meer oog voor de
arbeidsomstandigheden in de leveranciersketen gekregen. Na de ramp in Bangladesh heeft
een aantal grote kledingmerken toegezegd de arbeidsomstandigheden bij leveranciers in
Bangladesh te verbeteren. Zij hebben daarvoor het Bangladesh Accord on Fire and Building
Safety ondertekend. Een akkoord waarvan de uitvoering langzaam op gang kwam, maar dat
wel een positieve invloed heeft op de veiligheid en de werkomstandigheden in de
kledingfabrieken Bangladesh. Ook is een regeling voor schadevergoeding overeengekomen:
het Rana Plaza Arrangement. Deze regeling zorgt ervoor dat overlevende slachtoffers en
nabestaanden van dodelijke slachtoffers een financiële compensatie ontvangen voor het
verlies aan inkomsten, medische kosten of het verlies van partners of kinderen.
Nederland: convenant verduurzaming kleding- en textielproductie
Ook in Nederland is aandacht voor duurzaamheid in de kledingbranche. Op 4 juli 2016 werd
door 55 grote Nederlandse modebedrijven het Convenant Duurzame Kleding en Textiel
ondertekend. Het convenant moet de internationale kleding- en textielproductieketen
verduurzamen. Niet alleen in de kledingsector zijn dergelijke initiatieven gewenst. Ook
bijvoorbeeld in de goudwinningsector en de zeevisserij is nog steeds sprake van slechte
arbeidsomstandigheden en kinderarbeid op ruime schaal.
Arbeidsomstandigheden eigen personeel
Vanwege de slechte arbeidsomstandigheden bij zijn Bengalese leveranciers is Walmart een
van de westerse bedrijven die kritiek kregen. Ook ligt deze grote Amerikaanse winkelketen
onder vuur vanwege zijn arbeidsbeleid en incidenten op gebied van personeelszaken,
waaronder klachten over discriminatie op grond van ras, leeftijd, zwangerschap en geslacht.
Walmart, dat met ruim 2 miljoen werknemers een van de grootste werkgevers ter wereld is,
wordt ervan beschuldigd slechte arbeidsomstandigheden te bieden en de mogelijkheden te
blokkeren dat werknemers zich organiseren in vakbonden. Dit is in strijd met de richtlijnen
van de International Labour Organisation (ILO) waarmee Walmart de richtlijnen (10 principes)
Nieuwsbrief duurzaam beleggen - september 2016 2
van het Global Compact van de Verenigde Naties heeft overtreden.
ING belegt niet in Walmart wegens overtreding Global Compact
Om deze reden hebben wij als ING besloten om niet te beleggen in dit bedrijf; noch in onze
duurzame, noch in onze reguliere beleggingsstrategieën. Niet alleen heeft het
personeelsbeleid van Walmart geleid tot reputatieschade en het afzien van beleggingen in
het aandeel, maar ook tot stakingen, onrust onder de werknemers, rechtszaken en boetes.
Dit is schadelijk voor de bedrijfsvoering van het bedrijf, de medewerkerstevredenheid en de
houding van de medewerkers ten opzichte van Walmart. Op de lange termijn is dit volgens
ons niet houdbaar. Ook is dit een voorbeeld van de bijdrage die de toetsing op
duurzaamheidskenmerken kan leveren aan de financiële resultaten van beleggingen.
Goed werkgeverschap draagt
bij aan werknemersprestaties
Leidinggevenden dienen het
goede voorbeeld te geven
Antifraude en
-corruptiebeleid zijn
belangrijke duurzaamheidsindicatoren
Goed beleid geen garantie
voor goed gedrag
De werkgever moet het goede voorbeeld geven
Een onderneming moet zorgen voor de juiste randvoorwaarden, zodat medewerkers
optimaal kunnen presteren. Denk hierbij aan de al genoemde zaken als goede gezondheidsen veiligheidsomstandigheden, maar ook aan het gelijk behandelen en belonen van
werknemers. Een ander aspect waar wij, als analisten duurzaam beleggen bij ING, een bedrijf
op beoordelen, is of er een goed antidiscriminatie- en diversiteitsbeleid is.
Slecht voorbeeld doet slecht volgen
Medewerkers moeten een positief beeld hebben van de eigen organisatie om zich optimaal in
te willen zetten voor het bedrijf. Daarom kijken we ook of de bedrijfsleiding en het lagere
management het goede voorbeeld geven. Een bedrijf waarvan de topfunctionarissen fraude
pleegt, geeft een slecht voorbeeld, wat negatieve gevolgen kan hebben voor de houding van
de medewerkers. Medewerkers zijn na fraudegevallen minder trots op het bedrijf, kunnen het
gedrag van hun leidinggevenden overnemen en kunnen hinder ondervinden in hun verdere
carrière vanwege hun ‘besmette’ verleden.
Voorbeelden: Enron, Ahold, Imtech, Volkswagen
Een van de bekendste voorbeelden van fraude in de top is de boekhoudfraude bij Enron. Dit
Amerikaanse energiebedrijf ging in 2001 ten onder na een boekhoudschandaal waarbij
21.000 werknemers op straat kwamen te staan. Dichter bij huis werd Ahold in 2003 op de
beurs afgestraft wegens boekhoudfraude bij de Amerikaanse dochteronderneming US
Foodservice, waardoor de topmannen van Ahold moesten opstappen. Gelukkig ging het
bedrijf niet ten onder zoals Enron. Recenter werden we geconfronteerd met slechte
controlesystemen en fraude door (inmiddels voormalige) topmensen bij Imtech. Dit leidde
uiteindelijk tot de ondergang van de technisch dienstverlener in 2015. Ook het
sjoemelsoftwareschandaal bij Volkswagen heeft diepe sporen achtergelaten. Hier is nog niet
duidelijk wie er allemaal bij betrokkenen waren. Wat wel vaststaat, is dat fraude, maar ook
corruptie (denk hierbij aan het Braziliaanse Petrobras) belangrijke duurzaamheidsindicatoren
zijn. Niet alleen hebben fraude- en corruptieschandalen een negatieve uitwerking op de
beurskoers en de continuïteit van het bedrijf, ook medewerkers werken niet graag in een
frauduleus of corrupt bedrijf. Antifraude- en -corruptiebeleid zijn dan ook belangrijke
indicatoren bij onze duurzame toetsing. Hierbij toetsen we niet alleen het beleid van de
ondernemingen, maar ook het gedrag. Een goed beleid is namelijk nog geen garantie voor
goed gedrag.
Bijdrage fondsbeheerder: Axa Human Capital Fund
In onze beleggingsstrategie Duurzaam beleggen we op dit moment in het Axa Human Capital
Fund. Dit aandelenfonds belegt in ondernemingen met bovengemiddelde prestaties op het
gebied van personeelsbeleid. Hieronder kunt u lezen op welke aspecten van dat
personeelsbeleid zij specifiek letten, waarom ze dit doen en hoe dit uitpakt in de praktijk.
Nieuwsbrief duurzaam beleggen - september 2016 3
Bijdrage van de beheerders van het AXA Human Capital Fund
Managen van menselijk kapitaal: essentieel voor ondernemingsstrategie
Door Jean-Marc Maringe, hoofd beleggingsteam, Yann Cordier, portfoliomanager en Rémi Savage, analist duurzaam
beleggen.
De financiële prestaties van een onderneming zijn in de eerste plaats afhankelijk van de
medewerkers. De factor ‘menselijk kapitaal’ is van cruciaal belang voor de bedrijfsstrategie.
De kwaliteit en effectiviteit van het management van dit menselijke kapitaal zijn zeer belangrijke indicatoren voor de
productiviteitsverbetering en waardecreatie van een onderneming. We zijn ervan overtuigd dat ondernemingen in het
belang van alle stakeholders meer moeten inzetten op de onderschatte factor menselijk kapitaal. Bedrijven die dit
inzien en ernaar streven om hun personeelsmanagementstrategie te verbeteren, boeken meestal betere resultaten
dan bedrijven die hier geen aandacht besteden. Ook hebben medewerkers met betere arbeidsomstandigheden een
hogere medewerkerstevredenheid en een betere productiviteit.
Beter personeelsbeleid verhoogt medewerkerstevredenheid
Investeert een onderneming in de factor mens, dan vertaalt zich dat in de regel in een sterkere motivatie van de
werknemer, hogere productiviteit en minder personeelsverloop. Dit alles levert meer klanttevredenheid op en is
uiteindelijk mede bepalend voor het succes van een onderneming. Praktijkonderzoek bevestigt het voor de hand
liggende idee dat toegewijde medewerkers beter presteren en langer in dienst blijven bij ondernemingen die goede
arbeidsomstandigheden en
-voorwaarden bieden. Dit betreft zowel veiligheid op de werkvloer, diversiteitsbeleid, sociale voorzieningen en een
passend salaris, als carrièremogelijkheden via opleidingen en interne loopbaanontwikkeling.
Drie sleutelindicatoren
Hoewel het causale verband nog niet helemaal helder is, heeft research door de Responsible Investments-specialisten
van AXA Investment Managers aangetoond dat van de twaalf onderzochte indicatoren voor prestaties op het gebied
van menselijk kapitaal, er drie een sterke samenhang (correlatie) hebben met productiviteit en aandelenkoersstijging.
Dit zijn:
1. Arbeidsomstandigheden en –voorwaarden (salarissysteem, gezondheids- en veiligheidsaspecten,
personeelsverloop);
2. Loopbaanmogelijkheden en –ondersteuning (inclusief opleidingsmogelijkheden);
3. Toename van het aantal medewerkers.
Openheid blijft grote uitdaging
Omdat de meeste bedrijven weinig of geen informatie over hun inspanningen op het gebied van menselijk kapitaal
publiceren, moeten we vaststellen dat het moeilijk is om data te verzamelen en te standaardiseren en deze factoren
meetbaar te maken. Het is dan ook een opgave voor ondernemingen om beleggers en investeerders te voorzien van
geschikte informatie waarmee zij (de kwaliteit van) het management van het menselijke kapitaal kunnen beoordelen.
Men kan zich de positieve effecten voorstellen van een onderneming die deze informatie deelt, toelicht en
transparant is over haar strategie en doelen. Deze onderneming zou dan namelijk kunnen rekenen op meer feedback
en bruikbare informatie vanuit het eigen personeel, maar ook op meer betrokken en gemotiveerde medewerkers. Dit
zou de onderneming beter in staat stellen om haar financiële doelen te realiseren.
Nieuwsbrief duurzaam beleggen - september 2016 4
Dialoog met management uiterst belangrijk
De vragen aan de bestuurders van ondernemingen gaan vaak over algemene zaken, die doorgaans samenhangen
met de traditionele financiële analyses en overwegingen. Maar door de beperkte openheid over menselijk kapitaal is
het voor fondsbeheerders van essentieel belang om de volgende twee onderwerpen systematisch aan bod te laten
komen in hun gesprekken met het management van ondernemingen:
•
Incentives (prestatiebeloningen) zijn volgens ons cruciaal. Bied niet alleen het topmanagement een
aandelenprogramma aan, maar ook het middelmanagement en het overige personeel. We willen graag
onderstrepen dat het een positief effect heeft op de algehele productiviteit als alle medewerkers een belang
in het bedrijf hebben;
•
Medewerkerstevredenheid is eveneens cruciaal. Motivatie en welzijn zijn zeer belangrijke indicatoren voor
superieure bedrijfsresultaten. Medewerkerstevredenheid is af te meten aan het personeelsverloop, al moet je
dit dan wel systematisch bijhouden en rekening houden met verschillen tussen regio’s en bedrijfssectoren.
Die kenmerken verschillen namelijk in belangrijke mate tussen landen en sectoren. Denk aan het traditioneel
sterkere personeelsverloop in subsectoren van de dienstensector zoals de reclamebranche en de IT. Ook
letten we specifiek op de uitslagen van interne enquêtes naar medewerkerstevredenheid (zowel de
eindscores als de recente ontwikkeling daarin).
Informa: bijscholing van medewerkers vanwege sectorontwikkelingen
Informa is een mooi voorbeeld van een goed geleid bedrijf, zowel op het gebied van financieel management als wat
betreft het management van het menselijke kapitaal. Deze Britse zakelijke uitgeverij, die ook sterke marktposities
bezet op het gebied van business-to-business databases en het organiseren van zakelijke events had gedurende
enkele jaren te kampen met forse tegenwind. Dit kwam vooral door de digitalisering en door de Open Accessbeweging: het gratis openbaar toegankelijk maken van met publiek geld gefinancierd wetenschappelijk onderzoek en
door de digitalisering. Het management slaagde erin een ingrijpende herstructurering door te voeren van de
publicatieportefeuille. Daarbij kwam de focus te liggen op activiteiten in de markten met de hoogste
toetredingsdrempels, waar Informa zijn wereldwijde marktaandeel kon beschermen of zelfs uitbreiden. Het concern
besteedde veel aandacht aan opleiding en het trainen van nieuwe vaardigheden en aan de verbetering van de
efficiency van de verkoopafdeling. Door de integratie van het management van het menselijke kapitaal in de
ondernemingsstrategie wist het bedrijf de trends in zijn bedrijfsvoering en financiële resultaten op spectaculaire wijze
om te keren.
Bedrijven moeten beter zicht krijgen op de effecten van hun personeelsmanagement
Samengevat is onze overtuiging dat beleggers via analyses van het menselijke kapitaal beter inzicht krijgen in het
vermogen van ondernemingen om hun strategie uit te voeren en hun financiële doelen te realiseren. Daarom zouden
we bedrijven willen aanmoedigen om beter te kijken naar de samenhang tussen het gevoerde personeelsbeleid en de
bedrijfsresultaten. Het belang dat moet worden gehecht aan de verschillende onderdelen van dit beleid, is natuurlijk
afhankelijk van de sector waarin het bedrijf opereert. Vanuit ons perspectief zijn het behoud van medewerkers,
medewerkerstevredenheid, gezondheids- en veiligheidsprocedures en de mate waarin wordt geïnvesteerd in training
en opleiding van medewerkers voor de hand liggende terreinen voor bedrijven om onder de eigen loep te nemen.
De originele, Engelstalige tekst van dit artikel is 30 augustus 2016 afgesloten. De vertaling uit het Engels door het ING
Investment Office werd op 1 september 2016 afgerond.
Nieuwsbrief duurzaam beleggen - september 2016 5
Meer weten?
Kijk op ING.nl/beursnieuws
Disclaimer
Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie. ING Bank N.V.
is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling, geen beleggingsadvies noch een aanbieding
of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar
geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie
waarop zij haar visie in deze publicatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de
door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze publicatie kan gewijzigd worden zonder enige
vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze
publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. De waarde van uw
belegging kan fluctueren. U kunt uw gehele inleg kwijtraken. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor
de toekomst. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder
toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van
ING Groep N.V..