Samen zoeken naar de beste behandeling

DOSSIER DARM EN LEVER
GASTROENTEROLOGIE
HEPATOLOGIE

WAT?
De dienst gastro-enterologie
hepatologie behandelt maag-,
darm- en leverziekten.
WIE?
Het team staat onder leiding
van prof. dr. Sven Francque
en telt zeven geneesheer-­
specialisten, negen consulente
artsen, vijf geneesheer-specialisten in opleiding, een twaalftal verpleegkundigen en vijf
secretariaatsmedewerkers.
WAAR?
Binnenkort verhuist de dienst
naar een ruimere locatie op
de eerste verdieping van
het raadplegingsblok.
SPEERPUNTEN?
Speciale aandachtspunten zijn
leververvetting, hepatitis en
functionele darmproblemen,
waaronder constipatie en fecale
incontinentie. Nieuw is de IBDunit voor patiënten met de ziekte
van Crohn of colitis ulcerosa.
20
Levertumoren
Samen zoeken
de beste
I
Een levertumor is een zwaar verdict,
al zijn er steeds meer en betere
behandelingen mogelijk. In de lever­
tumorkliniek krijgen patiënten snel
een diagnose en behandelingsplan.
n het UZA kunnen
­patiënten met een levertumor terecht op de multidisciplinaire raad­pleging
voor levertumoren, opgericht
door UZA-leverchirurg dr. Thiery
Chapelle, prof. dr. Marc Peeters,
diensthoofd oncologie en prof.
dr. Sven Francque, diensthoofd
Dr. Thiery Chapelle
1
Prof. dr. Sven Francque
2
Dr. Luisa V
­ onghia
3
1
2
3
Dankzij betere technieken en
methodes kunnen steeds meer
patiënten met een levertumor
een operatie ondergaan.
naar
behandeling
gastro-enterologie hepatologie. De
levertumorkliniek richt zich tot
patiënten met leverkanker en tot
kankerpatiënten met uitzaaiingen
in de lever. Elke woensdagnamiddag houden de betrokken specialisten tegelijk raadpleging. Concreet
zijn dat de hepatoloog, de leverchirurg, de oncoloog en de radioloog.
Zij bundelen hun expertise om
belangrijke knopen op het vlak van
behandeling door te hakken.
Koppen bij elkaar
Patiënten gaan op raadpleging bij
hun behandelende arts, die dan
meteen kan overleggen met de
andere specialisten, op basis van
de scans en de onderzoeksresultaten. Om wat voor tumor gaat
het? Hoe groot is het gezwel? Heeft
de patiënt ook een leverziekte?
Blijft er na een eventuele operatie
genoeg gezond leverweefsel over?
Patiënten krijgen dan nog diezelfde
dag een diagnose en behandelingsplan van hun arts. Afhankelijk van
het advies krijgen ze soms ook
al een andere specialist te zien.
Het voordeel is dat patiënten zo
niet van de ene specialist naar
de andere moeten en dat ze geen
weken moeten wachten voor ze
weten waar ze staan. Ook voor de
artsen is het gemakkelijker werken.
‘Uniek is dat het om een gezamenlijk project van de verschillende diensten gaat’, zegt prof.
Peeters. ‘Het is zeker niet vanzelfsprekend om alle artsen gelijktijdig
en in elkaars nabijheid raadpleging
te laten houden. Maar voor de
patiënten is het belangrijk dat ze
op zo’n cruciaal moment de juiste
specialisten te zien krijgen.’
Voor de verdere therapie komen
patiënten bij de diensten terecht,
bijvoorbeeld bij gastro-enterologie of chirurgie. Een patiënt met
leverkanker wordt meestal door
een leverspecialist behandeld.
Zo’n tumor komt immers bijna
altijd voort uit een bestaande
leverziekte, zoals hepatitis of
cirrose door alcohol­misbruik.
Als de behandeling na verloop
van tijd opnieuw moet worden
bekeken, bijvoorbeeld bij uitzaaiingen of nieuwe uitzaaiingen,
gaan patiënten opnieuw naar de
multidisciplinaire raadpleging.
Eerste station
De gekozen behandeling is afhankelijk van het type tumor en het
stadium van de ziekte. Peeters:
‘We bekijken samen wat de beste
strategie is: chirurgie, een plaatselijke behandeling van de tumor
– bijvoorbeeld chemotherapie
rechtstreeks in de lever –, medicatie of eventueel een combinatie van
die behandelingen. Zo proberen we
de patiënt de beste kansen op genezing te geven of op zijn minst de
ziekte onder controle te houden.’
Als het gezwel alleen in de lever zit,
hebben patiënten een goede kans
om volledig te genezen met een
operatie (zie kaderstuk p. 22). Ook
uitzaaiingen van de levertumor
in de lever zelf zijn soms nog met
succes te opereren. Dat geldt ook
voor leveruitzaaiingen die afkomstig zijn van een andere kanker in
de buikzone. ‘Bij zo’n kanker is ➝
21
DOSSIER DARM EN LEVER
In de levertumorkliniek bekijken de
betrokken specialisten samen wat
de beste strategie is voor de patiënt:
chirurgie, een plaatselijke behandeling met chemotherapie, medicatie …
➝
de lever immers het eerste station
waarheen de tumor uitzaait. De
kans is dan groot dat de kanker
zich nog niet verder heeft verspreid’, verklaart Francque.
Is een operatie niet mogelijk,
bijvoorbeeld doordat er te veel
uitzaaiingen zijn, dan liggen de
kaarten een stuk slechter. Vaak is de
patiënt dan aangewezen op medicatie. Naast de klassieke chemo­
therapie zijn er verschillende
nieuwe geneesmiddelen bijgekomen. Daaronder angiogeneseremmers: die leggen de vorming
van bloedvaten aan banden zodat
de tumor niet meer kan groeien.
De mate waarin die behandeling
aanslaat, is onder meer afhankelijk
van het type tumor. Zo werken ze
minder goed bij uitzaaiingen van
leverkanker dan bij leveruitzaaiingen van borst- of darmkanker.
Francque: ‘Gelukkig kunnen we
als universitair centrum regel­
matig ook nieuwe geneesmiddelen aanbieden die alleen nog
maar in het kader van studies
worden voorgeschreven.’
Ook radiotherapie (bestraling)
is soms een optie voor patiënten
die niet meer te opereren zijn.
Levertumoren zijn immers erg
gevoelig voor radiotherapie. Alleen
raakt ook het gezonde leverweefsel
gemakkelijk beschadigd. Vandaag
Opereren of niet?
Steeds meer patiënten met een
levertumor kunnen een operatie
ondergaan, onder meer dankzij
betere technieken en methodes.
‘Zo kunnen we de uitkomst van
een operatie tegenwoordig beter
inschatten’, zegt UZA-leverchirurg
dr. Thiery Chapelle. ‘We gebruiken
daarvoor een nieuwe, redelijk
unieke methode die rekening
houdt met het levervolume en de
leverfunctie. Door een specifieke
formule toe te passen op de
resultaten van de volume- en
functiescans, kunnen we voorspellen hoeveel leverfunctie er na
de ingreep overblijft. Die methode
werd intussen internationaal
goed onthaald.’
Is de voorspelde leverfunctie
te laag, dan wordt voorgesteld
om de poortader naar het zieke
INFO D ienst gastro-enterologie hepatologie, T 03 821 33 23,
stuk lever af te sluiten. Chapelle:
‘Daardoor groeit het gezonde
gedeelte van het leverweefsel
aan en blijft er genoeg leverfunctie over, zelfs nadat een groot
stuk lever is weggenomen. Soms
is het risico te groot dat de lever
na de operatie onvoldoende
zal werken. Dan opereren
we niet, maar bieden we een
alternatief aan.’
bestaat er echter zeer gerichte
radio­therapie, die de rest van de
lever grotendeels spaart.
Afweersysteem in actie
Verder werpt ook immuuntherapie
bij sommige patiënten vruchten
af. De patiënt krijgt dan medicatie
die het afweersysteem aanspoort
om de tumor te bestrijden. De
behandeling is nog experimenteel,
maar de eerste studieresultaten zijn
hoopgevend. ‘Het zal geen mirakel­
oplossing zijn voor alle patiënten,
maar allicht zal het bij sommigen
de prognose substantieel verbeteren’, aldus Francque.
Een beperkt aantal patiënten,
ten slotte, komt in aanmerking
voor een levertransplantatie. Die
behandeling wordt vooral toegepast bij patiënten met leverkanker.
Zeker als de tumor een gevolg
is van levercirrose, kan het een
goede oplossing zijn: je neemt
dan in één keer de kanker en de
zieke lever weg. ‘Voorwaarde is
onder meer dat de tumor zich tot
de lever beperkt. En de patiënt
moet nog fit genoeg zijn om een
zware operatie te ondergaan’,
zegt UZA-hepatologe dr. Luisa
­Vonghia. Een levertransplantatie
bij patiënten met leveruitzaaiingen wordt maar zelden uitgevoerd.
Die behandeling is nog in een
experimentele fase. 
dienst hepatobiliaire, transplantatie en endocriene heelkunde, T 03 821 57 05, dienst oncologie, T 03 821 32 50
22