Kwaliteitsontwikkeling op school. The Basics

GOEDBEZIG-AANPAK
SINT-GODELIEVECOLLEGE
EERNEGEM
Gilbert Deketelaere
Even voorstellen…



Beleidsondersteuner, kwaliteitscoördinator aan het
Sint-Godelievecollege, Gistel-Eernegem
www.sigo.be
Voorzitter SOK (Schooloverstijgend Kwaliteitsnetwerk)
www.onderwijskwaliteit.be
Contact: [email protected]
Onze school

Sint-Godelievecollege Gistel-Eernegem
 Afdeling
Gistel: 3 graden (ASO-TSO), enkel A-stroom
 ong. 960
 Afdeling
 ong.
leerlingen
Eernegem: enkel 1e graad, A- en B-stroom
85 leerlingen – ong. 15 lln. in B-stroom
Aanleiding GoedBezig

Moeilijk gedrag van leerlingen in de B-stroom
 Gevolg:

uitsluiting
Wat merkten we?
 Leerkrachten
klaagden en raakten gedemotiveerd
 Bespreking leerlingen was een beschrijving van
ellende
 Strafprocedure was een eenrichtingsstraat
 Straf
als enige “oplossing”
 Uitgaan van evidenties: “het is toch normaal dat…”

Geen sprake van beloning van gewenst gedrag
 Uitsluiting
nauwelijks gebaseerd op data
Sense of urgency…

Besef van leidinggevenden: dat kan zo niet verder…
 Uitsluiting
 Ontevredenheid leerkrachten

Beleidsondersteuner/kwaliteitscoördinator gaat op
zoek
 Noodzaak
aan visie op B-stroom
 Noodzaak van de terugkeer van trots
 SWPBS biedt mogelijkheden
Inspiratie: SWPBS

School Wide Positive Behaviour Support
 Creëert
een veilige, waarderende schoolomgeving
waarin het gewenste gedrag bij leerlingen wordt
bevorderd, probleemgedrag wordt voorkomen, zodat
elke leerling optimaal kan profiteren van het geboden
onderwijs.

Preventie staat centraal!
SWPBS



SWPBS werkt vanuit gedeelde waarden, vertaald naar
concreet gedrag
SWPBS geldt voor alle leerlingen (schoolbrede aanpak)
Preventie staat centraal: zoveel mogelijk voorkomen van
probleemgedrag


Aanleren van gewenst gedrag
Belonen van gewenst gedrag (“wat aandacht krijgt, groeit”)

Planmatige aanpak op basis van data
Partnerschap met ouders en samenwerking met de externe
partners

SWPBS is evidence based

www.pbis.org
Visie op B-stroom

Wat voor onderwijs willen we in de B-stroom?
 Brainstorm
in heterogeen team
 Inspiratie van leerkrachten
 Enkele principes:
 Verrijking van
onderwijs door contact met de buitenwereld
(vakoverstijgend onderwijs)
 Zoveel als mogelijk inspelen op behoeftes leerling
 Vernieuwing attitude-aanpak


Aandacht voor beloning van gewenst gedrag
Straffen als belonen niet helpt
 Stappenplan
bij ernstige overtredingen
 Noodzaak van geregeld overleg
 Aandacht voor welbevinden van elke actor
Visie op B-stroom en SWPBS

Interne vorming: kennismaking met principes
SWPBS
 Voorbereiding:
uitvlooien van www.swpbs.nl
 Wat
herkennen leerkrachten al?
 Wat kunnen we realiseren?
 Evaluatie
van de huidige manier van werken
 Voorstel van een andere manier van werken
 Iedereen

akkoord, 1 onthouding
Met personeelsvergadering augustus: “Go!”
 “Ik
ben trots op jullie”
 “Laat ons trots zijn op onze leerlingen”
Onze manier van werken

Inspiratie
SWPBS
 Triple P (Positive Parenting Program)

 positief opvoeden
 Kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden
 Kinderen laten leren door positieve ondersteuning
 Een aansprekende discipline hanteren
 Realistische verwachtingen hebben van het kind
 Goed voor jezelf zorgen

Handelingsgericht werken
Systematisch, transparant, doelgericht werken
 Aandacht voor positieve aspecten
 Belang van samenwerking


Kwaliteitszorg

Ontwikkelen van visie en evalueren van geleverde kwaliteit
11 pijlers van ons gedragsproject











Aanpak vanuit onze eigen waarden
Aanleren van gewenst gedrag
Positieve kijk op de leerling
Consequenties voor ongewenst gedrag
Aantrekkelijk onderwijs
Preventie centraal
Gebruik van data over gedrag
Samenwerking met ouders
Ondersteuning van de leraar, de opvoeder
Begeleiding door SteamTeam, CLB,…
Aandacht voor visieontwikkeling en zelfevaluatie
Aanpak vanuit onze eigen waarden

3 waarden kiezen waar we volledig voor gaan
Waarden worden vertaald naar concreet gewenst gedrag
 Waarden zijn zichtbaar in het gebouw



Een vraag voor ons: welke waarden kiezen we?
Resultaat
Respect, eerlijkheid, verantwoordelijkheid
 Concreet

Ik verwoord mijn mening op een aangename, vriendelijke
manier.
 Als ik iets fouts deed en een leraar, opvoeder, enz. spreekt mij
daarop aan, dan geef ik dit eerlijk toe.
 Bij samenwerking doe ik mijn deel.
…

Aanleren van gewenst gedrag

Aanleren, herhaald inoefenen en in herinnering
brengen van gewenst gedrag
 Goed


gedrag is nooit vanzelfsprekend!
Een vraag voor ons: op welke manier leren we
gewenst gedrag aan?
Resultaat
 B-stroom:
1 uur per week sociale vaardigheidstraining
 O.a. visualiseren van
waarden, cursus Rots en Water
Positieve kijk op de leerling


Hiermee staat of valt alles!
Belonen van gewenst gedrag
 Toon
uitdrukkelijk je waardering bij gewenst gedrag
 Verras de leerling met positieve aandacht
 Doe het vaak: verhouding belonen:corrigeren = 4:1
 Leg eerder de nadruk op wat de leerling wél moet
doen dan op wat niet goed is

Een vraag voor ons: op welke manier kun je
leerlingen belonen?
Positieve kijk op de leerling

Resultaat
 Uitdrukkelijk
gewenst gedrag belonen in de les, op de
speelplaats
 Bij oudercontacten: starten met positieve punten
 Bij klassenraden: starten met een positief rondje
 Week van de WAUW
 Duimpjes
 Belonen
van personeelsleden
 Persoonlijk kaartje
met waardering
 Paaseitjes met woordje van dank
Positieve kijk op de leerling

Resultaat

COB (Collega’s op Bezoek): leren van elkaar

Focus COB


Op welke manier bevordert, stimuleert de leraar het gewenste
gedrag bij leerlingen? Wat doet de leraar? Wat doet hij niet?
Op welke manier slaagt de leraar er in om probleemgedrag bij
leerlingen te voorkomen? Of hoe haalt de leraar de lont uit het
kruitvat?
Leermoment COB
 “Komt dit initiatief (de uitvoering en de nabespreking) de
kwaliteit van het onderwijs ten goede?”





9/17: ja
5/17: nee
3/17: geen mening
Positief: herkenning in de manier van werken / positief om
collega’s aan het werk te zien
Consequenties voor ongewenst
gedrag



Negatief gedrag aanvaarden we niet
Een vraag voor ons: wat zijn goed en effectieve
consequenties voor ongewenst gedrag?
Resultaat:
 Enerzijds:
ruimte voor individuele aanpak van de
leraar
 Anderzijds: summier stappenplan ongewenst gedrag
bij ernstige overtredingen
 Uit
de les bij “leerling maakt het lesgeven onmogelijk” /
ernstige overtreding respect

Bijhouden van data
 Actiepunt
voor 2013-2014: hoe gepast interveniëren?
Aantrekkelijk onderwijs



Vakmanschap boven!
Aantrekkelijk, kwaliteitsvol onderwijs is
preventie nummer 1.
Vragen voor ons: hoe kunnen we ons vakmanschap
nog verbeteren?
Resultaat
 Meer
aandacht voor projectwerking
 Leren van elkaar
 Collega’s
op Bezoek (COB)
 B-uurtje
 Project
Go4Talent http://go4talent.be
Preventie centraal

Voorbeelden
 Aangenaam
en veilig schoolklimaat
 Zelfmanagement van de leerling
 Cursus agressiebeheersing, leren samenwerken, leren
conflicten oplossen,…
 Enz…

Een vraag voor ons: welke preventieve acties
organiseren we?
Preventie centraal

Resultaat
 Cursus
sociale vaardigheden
 B-uurtje: open communicatie
 Bespreking
leerling: ook aandacht voor positieve zaken
 Oranje
kaart
 5 minuten “afkoelen” op de gang
 Aandacht voor aangenaam schoolklimaat /
onderwijskwaliteit
 Enquête
bij leerlingen
 Enquête bij leerkrachten
 Goed
Bezig!?-document: zelfevaluatie centraal bij
attitude-evaluatie
Gebruik van data over gedrag

Zowel data als dialoog in het B-uurtje
 Voorbeelden
van data:
 Wanneer
toont de leerling gewenst gedrag?
 Wanneer toont de leerling ongewenst gedrag?
 Welke aanpak heeft vaakst succes?


Een vraag voor ons: welke data verzamelen we?
Resultaat
 Registreren
van “uit de les gezet”
 Registreren van aantal strafstudies, telaatkomers
 Ondersteuning leerlingen door trajectbewaker
Samenwerking met ouders

Ouders kennen de waarden die de school nastreeft


Betrekken van ouders bij de aanpak van ongewenst
gedrag



Ouders kunnen de waarden ook thuis hanteren
“Wat werkt thuis?”
Een vraag voor ons: op welke manier kunnen we
samenwerken met ouders?
Resultaat: ouders naar school halen
Info over de aanpak van de school
 Openlesmoment
 Alternatief oudercontact


Receptie voor ouders: leerlingen stellen een land voor met
hapjes en drankjes
Ondersteuning van de leraar,
de opvoeder



Lesgeven kan lastig zijn… Zorg goed voor jezelf.
Zoek tijdig steun en ontspanning
Een vraag voor ons: op welke manier kan de school
de leraren, opvoeders ondersteunen?
Resultaat
 Belonen
van personeelsleden
 Aandacht voor personeelstevredenheid
 B-uurtje als overlegmoment
 Mogelijkheid tot volgen van vorming
 Interne studiedagen (intro / Kees van Overveld)
Begeleiding door SteamTeam, CLB,…


Aanwezigheid van SteamTeam op het B-uurtje
(Rood)
CLB als schakel naar externe hulpverlening (Rood)
Aandacht voor visieontwikkeling
en zelfevaluatie

Voortdurend vooruitkijken en achteruitkijken
 Wat
willen we?
 Wat
is goed voor de B-stroom? Wat werkt?
 Rekening houden met “Wat moeten we?” en “Wat kunnen
we?”
 Hoe
loopt het?
 Bereiken
we onze doelen? Wat brengt het op?
 Zijn we nog met de juiste dingen bezig?
 Hoe is de tevredenheid van leerlingen, van leraren,
opvoeders?
 Wat behouden we? Wat sturen we bij?
Wat brengt het op bij de leerling
van de B-stroom?

10 op 12 leerlingen kent de 3 waarden


12 op 12 leerlingen beweert altijd/meestal goed gedrag te
tonen


A-stroom: 32/60
10 op 12 vindt dat straffen op een eerlijke manier gebeurt


A-stroom: 59/60
8 op 12 krijgt soms/altijd een pluimpje van de leraar als
hij/zij goed gedrag toont


A-stroom: 54/60
A-stroom: 45/60
“Ik vind de school aangenaam en veilig”: 6/11 “ja, zeker”,
5/11 “ja, eerder”

A-stroom: 19/60 “ja, zeker”, 33/60 “ja, eerder wel”, 8/60 “nee”
Wat brengt het op bij de leraar?

Voorzichtig optimisme

14 antwoorden bij open vraag naar feedback over het
project:
9 collega’s uiten spontaan positieve feedback
 5 collega’s vragen een verdere concrete implementatie van de
waarden en specifieke houdingen, bv. in de les, op de speelplaats


15 antwoorden bij open vraag naar feedback over het
principe van de positieve kijk op de leerling
10 collega’s uiten spontaan positieve feedback
 3 collega’s melden dat het effect van de aanpak duidelijk is
 2 collega’s zoeken nog een balans tussen het positief benaderen
en het feedback geven over dingen die niet goed lopen


Over de vorming: 9/15 positieve respons
Wat brengt het op bij de leraar?

Sporadisch een vraag om te mogen werken
 in
Eernegem
 In de B-stroom

Grotere personeelstevredenheid in Eernegem dan
in Gistel
Van School Wide naar Community Wide?

De hele community doet mee!
1



week PBS’en
Belonen van gewenst gedrag staat centraal
Doel: creëren van een warme, positieve sfeer in de
gemeente waar mensen elkaar ondersteunen
Gepland: september 2013
CWPBS: “Week van de WAUW”

Belonen van gewenst gedrag door
 de
bakker, de slager om de hoek
 de politie
 de gemeentewerker
 de plaatselijke winkelier

Beloning
 Verbaal,
non-verbaal
 Polsbandje “Ik doe het goed!”

Probleem: sponsoring…
Randvoorwaarden en valkuilen

Engagement in woord en daad van leidinggevende
 Echt
in het verhaal geloven!
 SWPBS:
geen one shot, geen trucjesdoos, geen makkelijke
oplossing…
 Goede voorbeeld tonen
 Inspelen op
weerstand
 Niet
terugplooien bij de implementatiedip
 In dialoog gaan
 Oproepen om de weg te blijven volgen
 Communiceren
 Herhalen van
en nog eens communiceren
PBS-boodschap: moet in het behang sluipen
Randvoorwaarden en valkuilen

Vorming is noodzakelijk
 Verandering
zit tussen de oren…
 Ondersteuning door iemand met knowhow

Duidelijke visie en stappenplan helpt
 Het
is een totaalproject
 Het vraagt tijd…
Valkuilen, weerstand, misverstanden






Belonen van leerlingen gaat over het belonen van het
halen van goede resultaten
“Leerlingen worden niet graag beloond. En zeker
oudere leerlingen niet.”
“Leerlingen hoeven niet beloond te worden: we
mogen toch verwachten dat…”
“Ik ben niet voor dit systeem want ik doe dit al jaren”
“Belonen: allemaal goed en wel, maar straffen is ook
belangrijk”
“Je denkt toch niet dat we zullen doen wat ‘dien
ollander’ zegt”
Toekomst

Op dit moment: verdere implementatie principes
SWPBS voor de hele afdeling Eernegem
 Introductie
van een preventieve pestaanpak,
geïnspireerd op Rob Horner

Op dit moment: geleidelijke implementatie in
afdeling Gistel
 Intro
tijdens personeelsvergadering eind augustus
2013, met o.a. Rita Pierson “Every kid needs a
champion”
 Denkoefening: attitudevorming (aanleren – belonen –
evalueren)
Toekomst. Wat hoopvol is…

Besef: “leren” en “houding” (leven) hangen samen


Waarderende kijk: voor beide domeinen noodzakelijk
In de samenleving: langzame evolutie in de richting van de waarderende kijk
op de leerling









SWPBS
Handelingsgericht werken
Oplossingsgericht werken
Positieve psychologie
Aandacht voor talenten (minder voor gebreken), bv. Luk Dewulf, Go4Talent
Appreciative Inquiry (waarderend onderzoek)
Dick Swaab: aanvaard de tekortkomingen
“Laat programma’s beter aansluiten op individuele capaciteiten”
(Onderwijsraad, Nederland)
Diverse trends op sociale media



Operation Education (Claire Boonstra)
Ken Robinson
Kees van Overveld