rondetafelconferentie

RONDETAFELCONFERENTIE
‘Toekomst van werk en inkomen in een
globaliserende economie en de rol van
de vakbeweging en de wetenschap’
23 NOVEMBER / DE BURCHT AMSTERDAM
2
WAAROM DEZE
RONDETAFELCONFERENTIE?
De vakbeweging staat voor fatsoenlijk werk, eerlijke arbeidsverhoudingen en
terugdringing van ongelijkheid. Ontwikkelingen in de economie, te karakteriseren
met de termen globalisering en flexibilisering, snelle technologische ontwikkelingen alsmede de aantasting van het milieu hebben ingrijpende gevolgen voor de
wereld van de arbeid en voor de positie van de vakbeweging. Ze stellen de vakbeweging voor de vraag hoe deze ontwikkelingen te interpreteren en te beïnvloeden.
Wetenschappelijke onderzoek is van groot belang om antwoorden te krijgen op
deze vraag. Tijdens de conferentie zitten vakbondsmensen (vakbondsleden,
-medewerkers en –bestuurders) en wetenschappers rond de tafel om deze sociaaleconomische ontwikkelingen te schetsen en te duiden. Tijdens de conferentie
willen we nagaan hoe we toekomstig onderzoek naar vraagstukken die relevant
zijn voor werkenden kunnen bevorderen. Ook willen we aandacht besteden aan de
vraag hoe wetenschap en vakbeweging elkaar kunnen versterken. De conferentie
moet ertoe leiden dat vakbondsmensen en wetenschappers samen een onderzoeksagenda voor de vakbeweging formuleren. De conferentie wordt georganiseerd door de FNV en het Wetenschappelijk Bureau voor de vakbeweging de
Burcht.
OPZET CONFERENTIE: ONDERZOEKSAGENDA
Deelnemers aan de conferentie worden daartoe speciaal uitgenodigd door de conferentie organisatie. De naar schatting 120 deelnemers aan de conferentie overleggen in 8 afzonderlijke werkgroepen (we noemen ze rondetafelbijeenkomsten om te
benadrukken dat ieders inbreng van belang is) over ontwikkelingen op een specifiek
beleidsgebied: (inter) nationale arbeidsmarkt in ontwikkeling; arbeidsvoorwaarden,
loonontwikkeling en pensioenen in een globaliserende economie; zeggenschap en
governance; kwaliteit van de arbeid, gezond en veilig werken; circulaire economie,
decentralisatie van arbeidsmarktbeleid en regio’s; positie en strategie vakbeweging;
sociale zekerheid.
Tijdens deze rondetafelbijeenkomsten bespreken vertegenwoordigers van de
FNV en wetenschappers de ontwikkelingen op het betreffende beleidsgebied,
de kansen en bedreigingen voor de vakbeweging en de onderzoeksagenda voor
3
de vakbeweging en de wetenschap voor de middellange termijn (2018-2022).
De deelnemers aan de rondetafelbijeenkomsten zijn speciaal uitgenodigd op basis
van hun specifieke expertise. Die expertise kan van wetenschappelijke aard zijn,
van vak­inhoudelijke aard of kan betrekking hebben op kennis van de praktijk
van de vak­beweging.
Naast het overleg in afzonderlijke rondetafelbijeenkomsten zullen twee sprekers
hun visie geven op de ontwikkelingen in de wereld van de arbeid en de rol van de
vakbeweging. Robert Went (WRR) spreekt over de toekomst van werk en inkomen
vanuit macro-economisch perspectief. Saskia Sassen (Columbia University, New
York) spreekt over ongelijkheid en solidariteit in een globaliserende economie.
NA DE RONDETAFELCONFERENTIE:
UITVOERING ONDERZOEKSAGENDA
De conferentie zien we als de start van een vruchtbare samenwerking tussen
de FNV, vakbeweging en wetenschap. Dat willen we bereiken door het gezamenlijk
formuleren en uitvoeren van een onderzoeksagenda. Dat kan onder andere door
gezamenlijk indienen van onderzoeksaanvragen bij subsidiërende organisaties
(internationaal, nationaal, regionaal, lokaal en (inter)sectoraal), via financiering van
onderzoek door de vakbeweging, en door het creëren van mogelijkheden voor
(onderzoek)stages en scripties. Ook streven we ernaar dat de deelnemers aan de
8 bijeenkomsten elkaar jaarlijks ontmoeten om de uitvoering van de onderzoeks­
agenda te bespreken.
Wij wensen u een prettige bijeenkomst!
Paul de Beer en Wim Eshuis
Wetenschappelijk Bureau voor de vakbeweging De Burcht
Catelene Passchier en Annette de Groot
FNV
Met medewerking van Andrée Ruiters, Peter de Haan, Christelien de Goede
en Gerard Reinders.
4
GASTSPREKERS
SASKIA SASSEN
Saskia Sassen is de Robert S. Lynd
Professor of Sociology aan de Columbia
Universiteit. Zij bestudeert steden,
immigratie en Staten in de wereld
economie met een scherp oog voor
ongelijkheid, gender en digitalisering.
Een van haar laatste publicaties is
vertaald in het Nederlands met de titel
“Uitstoting : Brutaliteit en complexitieit
in de wereld economie” (Acco, 2014) .
ROBERT WENT
Robert Went is econoom en werkt
bij de WRR. Hij schrijft daarnaast met
journalist Hella Hueck over de economie
van overmorgen voor RTL en Follow
the Money, en twittert over economie
en globalisering als @went1955. Zijn
website vind je op www.robertwent.nl
5
PRAKTISCHE INFORMATIE
PROGRAMMA
Het programma van de conferentie is als volgt:
9.00 uurOntvangst
9.30 uur Welkom door dagvoorzitter Annette de Groot
(hoofd Beleidsadviesgroep FNV).
Interview met Paul de Beer (WB de Burcht) en Catelene Passchier
(vice-voorzitter van de FNV) over het belang van deze conferentie
voor vakbeweging en wetenschap.
10.00 uur
Lezing Dr. Robert Went (WRR): de toekomst van werk en inkomen
vanuit macro-economisch perspectief.
10.45 uur
Lezing prof. dr. Saskia Sassen (Columbia University, New York):
ongelijkheid en solidariteit in een globaliserende economie.
11.30 uur Start van de 8 rondetafelbijeenkomsten
(Lunch wordt geserveerd tijdens de rondetafelbijeenkomsten)
15.30 uur Korte interviews met een aantal deelnemers van de
8 rondetafelbijeenkomsten.
15.45 uur Afsluiting van de conferentie door Gijs van Dijk,
vice-voorzitter van de FNV.
16.00 uur 6
Borrel en hapje.
OPZET RONDETAFELBIJEENKOMSTEN
De 8 bijeenkomsten hebben de volgende opzet. Eerst zal een vertegenwoordiger
van de vakbeweging gedurende ongeveer 15 tot 20 minuten een schets geven
van ontwikkelingen op het betreffende beleidsgebied en van de onderzoeksvragen
van de vakbeweging. Daarna zal een wetenschapper, eveneens in 15-20 minuten
vanuit zijn of haar perspectief een schets geven van die ontwikkelingen.
Vervolgens gaan de deelnemers aan de bijeenkomst (ongeveer 15 personen uit
wetenschap en vakbeweging) met elkaar in gesprek over de beleidsontwikkelingen,
de rol van de vakbeweging en de rol van de wetenschap. Elke bijeenkomst sluit
af met een (concept) onderzoeksagenda voor de toekomst.
Plaats van samenkomst
De conferentie vindt plaats in de Burcht, Henri Polaklaan 9, Amsterdam.
Kosten
Aan deelname van de conferentie zijn geen kosten verbonden.
De FNV financiert deze conferentie.
KLEUREN VAN DE RONDETAFELBIJEENKOMSTEN
In dit boekje hebben de rondetafelbijeenkomsten verschillende kleuren.
Deze kleuren corresponderen met de kleur op de naambadge, die op de dag
uitgedeeld wordt. Zo ziet u meteen aan welke bijeenkomst u deelneemt.
Gastenboekje
Bij de start van de conferentie ontvangt u een gastenboekje met een overzicht
van alle deelnemers. Hierin vindt u in een oogopslag welke deelnemer aan welke
rondetafelbijeenkomst deelneemt en zijn of haar expertisegebied.
Handig voor uw netwerk!
Heeft u vragen of wilt u meer informatie?
Mail dan naar [email protected]
7
RONDETAFELBIJEENKOMST 1
ARBEIDSMARKT
IN ONTWIKKELING
INLEIDER FNV
Patricia van der Heijden en Patricia Faber (Beleidsadviesgroep FNV)
REFERENT WETENSCHAP
Patricia van Echteld (Sociaal Cultureel Planbureau (SCP))
VOORZITTER
Paul van Kruining (Beleidsadviesgroep FNV)
In de bijeenkomst ‘arbeidsmarkt in ontwikkeling’ komen de onderwerpen scholing/
loopbaan, flexibilisering en onderkant arbeidsmarkt aan de orde. Patricia van
Echteld (SCP) schetst de trends en ontwikkelingen en de stand van de wetenschap.
Patricia Faber (FNV) en Patricia van der Heijden (FNV) zetten in hun verhaal de
praktijk van werknemers, die de FNV tegenkomt in bedrijven en sectoren naast de
wetenschappelijke theorie en data. Experts vanuit de wetenschap en vakbeweging
vullen de sprekers aan en bespreken welke thema’s relevant zijn en welke hiaten er
zijn in wetenschappelijk onderzoek op het gebied van scholing/loopbaan, flexibilisering en onderkant arbeidsmarkt. Dit vormt de aanzet voor de onderzoeksagenda
van de FNV op het terrein van de arbeidsmarkt in ontwikkeling.
8
RONDETAFELBIJEENKOMST 2
ARBEIDSVOORWAARDEN,
LOONONTWIKKELING,
PENSIOENEN IN EEN
GLOBALISERENDE ECONOMIE
INLEIDER FNV
Pim Paulusma (Beleidsadviesgroep FNV)
REFERENT WETENSCHAP
Paul de Beer (Wetenschappelijk bureau voor de vakbeweging De Burcht; AIAS-UvA)
VOORZITTER
Erik van de Haar (Beleidsadviesgroep FNV)
Deze werkgroep buigt zich niet alleen over de vraag welke ontwikkelingen we
de komende jaren op dit gebied kunnen verwachten maar ook over de vraag wat
de drijvende krachten (ondernemingen, overheden, instituties, ideologieën)
achter deze ontwikkelingen zijn. Deelvragen daarbij zijn:
• Zal de hoeveelheid onzeker werk toenemen en waarom stijgt de hoeveelheid
onzeker werk terwijl de feitelijke arbeidsbewegingen gelijk blijven?
• Stuurt de economie de looneis, of kan de vakbeweging met looneisen
de economie sturen?
• Zal het Nederlandse pensioensysteem verder onder druk komen te staan?
• Wat veroorzaakt die druk, en wat betekent dat voor de vakbeweging?
9
RONDETAFELBIJEENKOMST 3
(MEDE)ZEGGENSCHAP
EN GOVERNANCE
INLEIDER FNV
Niko Manshanden (Beleidsadviesgroep FNV)
REFERENT WETENSCHAP
Robbert van het Kaar (AIAS- UvA)
VOORZITTER
Tonny Groen (Beleidsadviesgroep FNV)
Deze werkgroep buigt zich o.a. over de vraag hoe de (mede)zeggenschap zich de
komende jaren zal ontwikkelen in een globaliserende en flexibiliserende economie
waarin steeds meer in ketens en netwerken geproduceerd gaat worden. Welke
vormen van (mede) zeggenschap zijn daarin adequaat? En: wat gaat er in de
zeggenschap en structuur van ondernemingen veranderen? Ten slotte is relevant:
welke vormen van (mede) zeggenschap en governance zou de vakbeweging
moeten bevorderen en hoe zou ze dat moeten doen? Via welke interventies
zijn gewenste ontwikkelingen te beïnvloeden?
10
RONDETAFELBIJEENKOMST 4
SOCIALE ZEKERHEID
IN ONTWIKKELING
INLEIDER FNV
Maaike Zorgman (bestuurder sector Uitkeringsgerechtigden FNV)
REFERENT WETENSCHAP
Romke van der Veen (Erasmus Universiteit Rotterdam en kroonlid SER)
VOORZITTER
Marian Hemminga (teamleider sector Uitkeringsgerechtigden/
projectleider Diversiteit)
In de bijeenkomst ‘sociale zekerheid in ontwikkeling’ komen de effecten van de
wet- en regelging en uitvoering van de sociale zekerheid voor zowel de samen­
leving als het individu aan de orde.
Romke van der Veen (Erasmus Universiteit Rotterdam) schetst de trends en
ontwikkelingen en de stand van de wetenschap en geeft aan welke rol de
vakbond kan spelen. Maaike Zorgman (FNV) zet in haar verhaal de praktijk, die de
FNV tegenkomt bij bedrijven, gemeenten, (kwetsbare) werknemers en uitkeringsgerechtigden naast de wetenschappelijke theorie en data. Experts vanuit de
wetenschap en vakbeweging vullen de sprekers aan en bespreken welke thema’s
relevant zijn en welke hiaten er zijn in wetenschappelijk onderzoek. Dit vormt
de aanzet voor de onderzoeksagenda van de FNV op het terrein van de sociale
zekerheid.
11
RONDETAFELBIJEENKOMST 5
KWALITEIT VAN DE ARBEID
INLEIDER FNV
Wim van Veelen en Naima van Willigenburg (Beleidsadviesgroep FNV)
REFERENT WETENSCHAP
Steven dHondt (TNO; Katholieke Universiteit Leuven)
VOORZITTER
Jan Popma (Beleidsadviesgroep FNV)
Deze werkgroep buigt zich over de vraag welke ontwikkelingen zich de komende
jaren zullen voordoen ten aanzien van de kwaliteit van de arbeid. De werkgroep
maakt een inschatting van de gevolgen van de ontwikkelingen in de arbeid voor de
veiligheid van werknemers en de kans op ongevallen, de gezondheid ( en de kans
op werk gerelateerde aandoeningen en beroepsziekten) en het welzijn bij de arbeid
(de inhoud en de organisatie van het werk). Via welke interventies (denk aan sociale innovatiestrategieën, versterking overheidsingrijpen, versterking medezeggenschap, indienen van schadeclaims) zijn deze ontwikkelingen te beïnvloeden?
12
RONDETAFELBIJEENKOMST 6
POSITIE EN STRATEGIE
VAN DE VAKBEWEGING
INLEIDER FNV
Saskia Boumans (Beleidsadviesgroep FNV)
REFERENT WETENSCHAP
Maarten Keune (AIAS- UvA)
VOORZITTER
Erik van de Haar (Beleidsadviesgroep FNV)
Deze ronde tafel buigt zich over welke strategie de vakbeweging zou moeten
volgen in de sterk veranderde arbeidsmarkt en politieke omgeving. Is het voor de
vakbeweging voldoende om harder en beter te doen wat ze de laatste vijftig jaar
heeft gedaan of zijn andere antwoorden nodig? En naar wie kunnen we dan kijken:
naar de VS waar veel bonden organising gebruiken om leden te werven, naar
Scandinavië waar de vakbond diep is geworteld in de sociale zekerheid of naar
Zuid-Europa waar bonden geregeld de confrontatie zoeken? Wat is de rol van
een vakbeweging waarvan één op de vijf werknemers lid is; is er inderdaad
een legitimiteitsprobleem?
13
RONDETAFELBIJEENKOMST 7
DECENTRALISATIE VAN
ARBEIDSMARKTBELEID
EN REGIO’S
INLEIDER FNV
Ron van Baden (regiocoördinator Zuidoost FNV)
REFERENT WETENSCHAP
Marc van der Meer (ReflecT, Tilburg University ; Centrum Arbeidsverhoudingen
Overheidspersoneel, CAOP )
VOORZITTER
Thomas van Duin (Kaderacademie FNV)
In de bijeenkomst ‘decentralisatie van arbeidsmarktbeleid en regio’s’ komt de aansluiting van economie en arbeidsmarkt op lokaal, nationaal en internationaal niveau
aan de orde. Ook de gevolgen van technologische ontwikkeling en innovatie voor
de toekomst van werk en de arbeidsmarkt worden besproken. En de vraag hoe
onderwijs, overheid, werkgevers en vakbonden kunnen samenwerken om werknemers voor te bereiden op deze ontwikkelingen. Marc van der Meer (Tilburg
University) schetst de trends en ontwikkelingen en de stand van de wetenschap.
Ron van Baden (FNV) zet in zijn verhaal de praktijk, die de FNV tegenkomt in sectoren en bedrijven naast de wetenschappelijke theorie en data. Experts vanuit de
wetenschap en vakbeweging vullen de sprekers aan en bespreken welke thema’s
relevant zijn en welke hiaten er zijn in wetenschappelijk onderzoek. Dit vormt de
aanzet voor de onderzoeksagenda van de FNV op het terrein van de regionale
arbeidsmarkt.
14
RONDETAFELBIJEENKOMST 8
CIRCULAIRE ECONOMIE
REFERENT WETENSCHAP
Henri de Groot (VU en Kroonlid SER)
CO-REFERENT
Els Bos (Beleidsadviesgroep FNV)
VOORZITTER
Bart van Gageldonk (Kaderacademie FNV)
In de rondetafelbijeenkomst circulaire economie wordt verkend wat de verwachte
impact zal zijn van de transitie van de lineaire economie naar de circulaire economie, waarbij we ons vooral de vraag stellen: wat betekent dit voor arbeid en werk?
Meer specifiek: welke verschuivingen en veranderingen zullen zich voordoen op de
arbeidsmarkt, en welke antwoorden kunnen we daar op formuleren? Wat betekent
de circulaire economie voor de organisatie van het werk zoals werkprocessen,
veranderende inzet van arbeid en concurrentieverhoudingen. Wat betekent dit
voor arbeidsverhoudingen in organisaties en voor verhoudingen tussen kapitaal
en arbeid? De supply chain verdient hierbij ook aandacht.
15
NOTITIES
16
17
NOTITIES
18
COLOFON
Dit is een uitgave van de FNV en Wetenschappelijk Bureau
voor de vakbeweging De Burcht
Oplage 200 stuks
Druk FNV
fnv.nl
deburcht.nl