pneumologie- cardiologie
advertisement
Palliatieve zorg: keuzesessie “pneumologie- cardiologie” 42e week van de verpleegkundigen NVKVV, 2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 1 Verschil palliatief verloop orgaanfalen versus kanker versus dementie? 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 2 Verschil palliatief verloop naargelang aandoening? 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 3 Palliatieve zorg: keuzesessie “pneumologiecardiologie” Focus op de chronisch zorgpatiënt: Patiënten met hartfalen Patiënten met COPD Is er verschil in palliatief verloop bij patiënten naargelang de aandoening? Wanneer is iemand palliatief? Terminaal? Is er verschil in benadering/zorg voor de betrokken zorgverleners? 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 4 Hartfalen: Wat is dit? Aandoening waarbij het hart niet meer in staat is om voldoende bloed rond te pompen om aan de behoeften van de weefsels te voldoen = dus een pompfunctiestoornis. ( geen ziekte, klinisch syndroom, combinatie van vele klachten/verschijnselen, acuut of chronisch, slechte onzekere prognose) Incidentie: 2 tot 3% van de bevolking, in België 200.000 tot 300.000. Wereldwijd 1.000.000 nieuwe diagnoses/jaar. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 5 Prognose van hartfalen? Prognose van hartfalen is slecht: 1 jaar na diagnose overlijdt 30% 5 jaar na diagnose overlijdt 65% Kans op plots overlijden, kans op overlijden bij exacerbatie, kans op onverwacht herstel bij terminale fase. De doodsoorzaak bij een hartfalenpatiënt is niet éénvoudig vast te stellen Geneesmiddelenonderzoek 43% plotse dood 32% progressie in hartfalen 25% andere oorzaak Het is moeilijk om een scheidslijn te trekken tussen actieve behandeling en het inzetten van een palliatief behandelplan. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 6 COPD: Wat is dit? Chronische obstructieve luchtwegaandoening Chronische bronchitis Longemfyseem Prevalentie: stijgt wereldwijd, derde belangrijkste doodsoorzaak. België 680.000 pat. (schatting). (minder dan de helft is gediagnostiseerd) 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg Murray & Lopez, Lancet 1997 Prognose van COPD Prognose is zeer moeilijk voorspelbaar, afhankelijk van: Aantal exacerbaties Comorbiditeit Het is moeilijk om een scheidslijn te trekken tussen actieve behandeling en het inzetten van een palliatief behandelplan. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 8 Guidelines hartfalen, COPD NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 9 Classificatie hartfalen, NYHA-klasse (New York Heart Association): Een tool naar ernst van hartfalen? NYHA 1: Geen klachten (gewone inspanningen uit het dag.leven leiden niet tot kortademigheid) NYHA 2: klachten tijdens forse inspanning (zware huishoudelijk activiteiten, douchen, tuinieren, traplopen..) NYHA 3: klachten tijdens matige inspanning (ADL, licht huishoudelijke activiteiten) NYHA 4: Klachten tijdens rust (eten, naar toilet gaan..) Bij hartfalen NYHA klasse III en IV komt het accent van de behandeling meer op palliatie te liggen. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 10 Classificatie COPD, GOLD-klasse => “oude” GOLD-klasse 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 11 Classificatie COPD, GOLD- klasse: “nieuwe” klasse. 1. Classificatie obv spirometrie Groep A Groep B Groep C Groep D Risico Symptomen Risico Symptomen Risico Symptomen Risico Symptomen Mild tot matig Mild tot matig Ernstig tot zeer ernstig Ernstig tot zeer ernstig 2. Exacerbaties per jaar 0-1 0-1 2 2 3. Symptomen mMRC of CAT 0-1 10 2 10 0-1 10 2 10 Initieel: geen of bijna geen klachten / symptomen *Bij het beoordelen van het risico, kies het hoogste risico volgens GOLD classificatie en exacerbatie historiek Vroegtijdige opsporing, een goede behandeling en preventie kunnen de ziekteprogressie vertragen. De huisarts speelt een belangrijke rol om symptomen tijdig te herkennen. Referenties: From the Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD, Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) 2011. Available from: http://www.goldcopd.org/. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 12 ClassificatieCOPD: symptomen of CAT 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 13 Classificatie COPD: mMRC PLEASE TICK IN THE BOX THAT APPLIES TO YOU (ONE BOX ONLY) mMRC Grade 0. I only get breathless with strenuous exercise. mMRC Grade 1. I get short of breath when hurrying on the level or walking up a slight hill. mMRC Grade 2. I walk slower than people of the same age on the level because of breathlessness, or I have to stop for breath when walking on my own pace on the level. mMRC Grade 3. I stop for breath after walking about 100 meters or after a few minutes on the level. mMRC Grade 4. I am too breathless to leave the house or I am breathless when dressing or undressing. * Dennis E.et al . Chronic Obstructive Pulmonary Disease: Consensus Recommendations for Early Diagnosis and Treatment. Journal of Family Practice, November, 2006. 14 GOLD classificatie van COPD gebaseerd op korte- en langetermijnaanpak De nieuwe GOLD Guidelines maken een 3-dimensionele patiëntstratificatie Classificatie obv spirometry 2. Risico op exacerbaties 3. Symptomen 2. Risico op exacerbaties 1. Classificatie obv spirometrie 1. 3. Symptomen (mMRC of CAT score) Referenties: From the Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD, Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) 2011. Available from: http://www.goldcopd.org/. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 15 Klachten zullen voorkomen afhankelijk van het stadium van de ziekte Heel ernstig: Ernstig: Matig: Licht: chronisch hoesten chronisch hoesten alle klachten worden erger ademhalingsproblemen Zuurstofgebrek zijn heftiger dagelijkse activiteiten worden moeilijk Meer opstoten Slijmen opstoten kunnen levensgevaarlijk zijn kortademig(bij inspanning) slijmen 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 16 Wanneer is een patient met hartfalen/COPD palliatief? 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 17 Instrumenten die kunnen helpen om een palliatieve patiënt te h(er)kennen. Jezelf als vpk 1. Verwerf ‘deskundigheid’ voor jezelf en je team om: I. de juiste ‘symptomen’ herkennen II. gebruik te maken van ‘intuïtie’ om de toestand van de patiënt aan te voelen (op basis van je deskundigheid). • ‘Intuïtie’: inzicht zonder nadenken, speelt een belangrijke rol in beslissingen die we dagdagelijks nemen. ‘Je hele persoonlijkheid, je emoties en je intuïtie spelen mee in alle beslissingen die je de hele dag maakt. In de keuzes die je maakt en in de kritische vragen die je wel of juist niet stelt’. Cees Dekker (Eos juni 2011) 2. Opmerkzaamheid en ken je patiënt! 3. Moed om op je intuïtie te vertrouwen en om tegen de gevestigde opvattingen in te gaan en die bespreekbaar te maken. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 18 Instrumenten die kunnen helpen Het ‘herkennen’ van een palliatieve patiënt Verrassingsvraag (zou deze patiënt binnen dit en een jaar nog in leven zijn?) 1. Gebaseerd op de intuïtie en in combinatie met: I. Algemene klinisch indicatoren 2. 6 punten van kwetsbaarheid I. – (1) functioneel verval, (2) voedingstekort, (3) toename van ziekenhuisopnames en (4) toename van beroep doen op de thuisomgeving, (5) toename van hinderlijke symptomen en (6) de wens van de patiënt naar (palliatieve) zorg . Specifieke klinische indicatoren 3 7 types van aandoeningen I. – (1) oncologische -, (2) cardiale en perifere vasculaire -, (3) respiratoire -, (4) nier -, (5) lever -, (6) neurologische aandoeningen, (7) dementie en het frailty-syndroom 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 19 Hartaandoening: ziektegerelateerde indicator volgens PICT-schaal NYHA Klasse III/IV hartfalen, ernstige klepziekte, of extensief coronair- veneus lijden Ademnood of pijn in de borst bij rust of bij minimale inspanning Persisterende symptomen ondanks optimale therapie Systolische bloeddruk 100mmHg of /en polsslag 100 Nierbeperkingen (eGFR 30ml/min) Cardiale cachexie Twee of meer acute episodes waarbij intraveneuze behandeling nodig was in de laatste 6 maanden 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 20 Respiratoire aandoening: ziektegerelateerde indicator volgens PICT-schaal Ernstige luchtwegobstructie (FEV130%) of restrictief deficiet (vitale capaciteit 60%, transfer factor 40%) Voldoet aan criteria voor lange termijn zuurstof therapie Ademnood bij rust of bij minimale inspanning tussen de opstoten Peristerende ernstige symptomen ondanks optimale therapie Symptomen van rechterhartfalen Lage BMI (21) Meer spoedopnames (3) voor infectieuze opstoten en/of respiratoir falen in het voorbije jaar 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 21 Slechte prognose bij hartfalen is te herkennen aan volgende risicofactoren: Hogere leeftijd Eerdere opnamen ivm exacerbatie hartfalen Afwezigheid van reversibele oorzaken voor hartfalen Onvoldoende reactie op behandeling Ernstige comorbiditeit Aanwezigheid van depressie Gewichtsverlies 7,5% in 6md, sinustachycardie in stabiele fase, lage bloeddruk, lage urineproduktie Dysfunctie van linkervertrikel met sterk vergroot hart en EF 25% Labo: laag serumnatrium (130mmol/l), hoog NT-pro BNP boven 2000pg/ml (BNP boven 1000 pg/ml) 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 22 Reversibele uitlokkende factoren voor exacerbatie hartfalen Ischemie Anemie Infecties Slechte compliance Alcoholabusus Nierinsufficiëntie Depressie met als gevolg non-compliance Ritmestoornissen Recente verandering in medicatie: Bétablokker, NSAID’s, Prednison 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 23 Laatste fase hartfalen, vaak gekenmerkt door: NYHA-klasse 4 Klinische tekenen van hartfalen zoals extreme vermoeidheid en dyspnoe Hypotensie EF 20% Frequente ziekenhuisopnames: binnen 2md een heropname hebben Nierinsufficiëntie 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 24 Zorgpad hartfalen WGKL: Heropnamespalliatieve benadering 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 25 Voormeting Nameting 2de (20-05-2008) (08-04-2010) Nameting Percentages heropnames na ZH ontslag ged. tijdsspanne van een jaar. Percentages meermaalse heropnames na ZH ontslag ged. tijdsspanne van een jaar. 60% 37% 3de Nameting 4de Nameting 5de Nameting (06-11-2011) (30-11-2012) (20-1-2014) (1-5-2015) 21% 14, 5% 20,2% 15,7% Gemid.tijdsduur tss ZH-ontslag en heropname = 82.8dg (7-356dg) Gemid.tijdsduur tss ZH-ontslag en heropname = 141.4dg (35-331dg) Gemid.tijdsduur tss ZH-ontslag en heropname = 181dg (46-335dg) Gemid.tijdsduur tss ZH-ontslag en heropname = 189.5dg (52-303dg) Gemid.tijdsduur tss ZH-ontslag en heropname = 165,4dg (4-319dg) Gemid.tijdsduur tss ZH-ontslag en heropname = 120,8dg (4-292dg) n = 10 n = 27 n = 55 n = 48 n = 74 n = 95 13,3% 13,3% 33.4% 10% 41.6% 42.8% n = 16 n=6 15/03/2016 n = 10 n = 11 n=7 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg n = 15 26 Wanneer is de COPD-pat. palliatief? Verslechtering van het klinisch beeld Ondergaan hebben van intensieve behandelingen zonder (blijvend)effect Subjectieve inschatting en wensen van de patiënt en de inschatting van de zorgverleners FEV 30%, slechte bloedgassen Cor pulmonale (met pulminale hypertensie) GOLD III/IV volgens nieuwe GOLD-score Ondergewicht (BMI 21), spiermassaverlies Relevante comorbiditeit (vb hartfalen) Frequente ziekenhuisopnames voor acute exacerbatie, met steeds kortere tussenpauzes tussen opnames + mindere vooruitgang na iedere opname. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 27 Reservibele uitlokkende factoren voor exacerbatie COPD Meestal viraal: belang van vaccinaties Vaak ook bacterieel (maar dikwijls kolonisatie) Luchtvervuiling “Secundair”: pneumonie, embool, hartfalen, ritmestoornis Stoppen onderhoudstherapie!!! 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 28 Behandeling COPD Gedifferentieerde therapie Basistherapie Rookstop Nonfarmacologische Therapie Lichaamsbeweging Voedingsadvies Farmacologische Therapie Specifieke therapie Andere Bronchodilatoren Corticosteroids Anderen (Influenza- en pneumococcen vaccinatie, antibiotica,...) NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg Zuurstof therapie Ademhalingsondersteuning Chirurgische ingrepen 29 Palliatieve fase / Terminale fase: Welke comfortzorg? 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 30 Klachten bij hartfalen: palliatieve fase Symptoom Laatste jaar Laatste 1-2 wk Kortademigheid 72% 62% Vermoeidheid 69% 78% Slaapproblemen 45% Pijn 41% 42% Oedeem 39% 43% Obstipatie 37% Hoesten 35% Gebrek aan eetlust 31% Angst 30% Klachten van de mond 27% Verwardheid 29% 17% Misselijkheid 25% 20% Somberheid 23% 15/03/2016 Duizeligheid NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 21% 35% 31 Behandeling van dyspnoe (aanpassing) van diuretica (IV diuretica?) Morfine slow release en/of IR Morfine bij periode met acute dyspnoe Bij angst combinatie van morfine met anxiolytica, bij refractaire klachten en afhankelijk van de prognose: ev. overwegen oppervlakkige of diepe sedatie (midazolam) Advies geven mbt ademhaling, omgeving, lichaamshouding… Zuurstof (met name bij COPD en slaapapnoe) In het eindstadium toevoegen van nitraten IV toedienen van Inotropica? Vb Dobutamine 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 32 Behandeling van pijn Pijn thv buik: tgv leverstuwing, ascites, darmischemie, obstipatie Paracetamol Morfine Bij obstipatie: laxativa Bij ascites: incidenteel punctie? Pijn thv benen: Tgv spierkrampen, oedeem, arteriële doorbloedingstoornissen, diabetische neuropathie Paracetamol Morfine Pijn tgv jicht: Colchicine in lage dosering ged. enkele dagen icm paracetamol Koelen met coldpack 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 33 Behandeling van vermoeidheid Medicamenteuze behandeling van hartfalen en gedoseerde inspanning (hartfalenrevalidatie) -> in laatste fase van ziekte geen effect meer. Bij anemie: bloedtransfusie, erytropoëtine (afhankelijk van prognose) Bij nachtelijk apneus : CPAP (continuous positive airway pressure) 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 34 Behandeling van cachexie Door malnutritie: ev. consult van diëtiste afhankelijk van de prognose. Natriumdieet omzetten tot wensdieet. Bij misselijkheid door leverstuwing Kleinere porties per dag Diuretica aanpassen Bij misselijkheid door medicatie (digoxine, aldosteronantagonisten) Medicatiewijziging Misselijkheid symptomatisch bestrijden 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 35 Behandeling van klachten over dorst, droge mond Goede mondverzorging Dorst: vaak niet te bestrijden + extra vochttoediening kan van KA geven Meerdere malen laten spoelen van de mond, kleine slokjes Droge mond Mondspray Kunstspeeksel Zuigen op snoepjes Zuigen op stukjes ananas, meloenblokjes Schilfers op tong van koolzuurhoudende drankjes Gelblokjes ……………. Aanpassing van medicatie Behandeling bij schimmelinfectie 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 36 Preventie van decubitus Wisselligging indien mogelijk Aanpassing matras 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 37 Behandeling van depressie en angst Maak gevoelens van somberheid en angst bespreekbaar Bij depressieve klachten: overweeg antidepressiva -> bij voorkeur SSRI’s (selectieve serotonine-en-noradrenaline-heropnameremmers) Bij angst: evt. benzodiazepines 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 38 Pre-terminaal hartfalen Medicatiebeleid: Maak onderscheid in: Korte termijn en symptoomverlichtende medicatie Middenlange termijnmedicatie Diuretica- nitraten- opoïden Bétablokkers- ACE-remmers en ARB: overleg met cardioloog/huisarts Te stoppen lange termijn medicatie: Spironolacton, eplerenone, digoxine bij sinusritme, amiodarone en ferrofumaraat 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 39 Pre-terminaal hartfalen: hartstimulatoren Maak onderscheid in: Pacemaker: wordt ingeplant bij ritme- en geleidingsstoornissen, meestal bij bradycardie. De pacemaker zorgt voor een minimum hartritme Comfortverhogend door ondersteuning van het hartritme -> minder last van KA, druk op de borst. Het afzetten kan verslechtering in de klinische toestand uitlokken (te laag hartritme, hartdecompensatie…) Ze verstoren het overlijdensproces NIET. CRT (cardiac resynchronisatie therapy)-pacemaker: doet beide kamers gelijktijdig samentrekken zodat de pompfunctie van het hart efficiënter wordt. Comfortverhogend door ondersteuning van het hartritme -> minder last van KA, druk op de borst. Het afzetten kan verslechtering in de klinische toestand uitlokken (te laag hartritme, hartdecompensatie…) Ze verstoren het overlijdensproces NIET. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 40 Pre-terminaal hartfalen: hartstimulatoren ICD (implantable cardioverter defibrillator): dit toestel geeft een elektrische shock wanneer het hart een bepaalde levensbedreigende ritmestoornis vertoont (ventrikelfibrillatie) Draagt niet bij aan het comfort van de patiënt: levert igv ventrikelfibrillatie een elektrische shock, verder is hij inactief in het lichaam aanwezig Kan het stervensproces WEL verstoren door onnodige en onaangename herhaalde schokken Uitzetten van een ICD heeft geen onmiddellijk klinisch effect CRT-D pacemaker: Heeft zowel ICD als CRT-functie, waarbij deze functies apart in- of uitgeschakeld kunnen worden. 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 41 Klachten bij COPD: palliatieve fase Symptoom Laatste jaar Laatste 1-2 wk Kortademigheid 94% 90% Hoesten 70% 52% Vermoeidheid 68% 80% Pijn 68% 49% Slaapproblemen 65% 51% Klachten van de mond 63% 48% Somberheid 59% 55% Angst 53% Gebrek aan eetlust 51% 64% Obstipatie 36% 25% Verwardheid 23% 17% Misselijkheid 4% 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 42 Behandeling van dyspnoe Sluit comorbiditeit uit of behandel deze. Beoordeel het al dan niet starten van zuurstof (0,25 -2 liter per minuut) per patiënt. fysiotherapie: ademhalingsoefeningen, pursed lip training en houdingsadviezen symptomatische medicamenteuze behandeling met morfine (naast luchtwegmedicatie): startdosis bij een opioïd naive patiënt: 2 dd 10-20 mg p.o. slow release morfine voor acute dyspnoe (‘doorbraakdyspnoe'): 5 mg snelwerkend morfine p.o. of 2,5 mg s.c. Bij onvoldoende effect de uitgangsdosering met 50% verhogen. Bij ophogen van de onderhoudsdosering ook de dosering van de rescue medicatie ophogen (10-15% van de dagdosering). Voeg eventueel een benzodiazepine toe, met name bij angst of spanning 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 43 Behandeling van hoesten Behandel oorzaken zoals infectie, reflux… Vermijd uitlokkende factoren zoals roken, omgevingsfactoren Bij (vastzittend sputum) sputummobilisatie door kiné, door huffen,.. Medicamenteuze behandeling Dextromethorfan Codeïne Morfine (SR) Bij therapie-resistente hoestklachten: verneveling lokale anesthetica (lidocaïne) Optie indrogen van slijmen, wanneer voorgaande niet afdoende werkt (scopolamine) 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 44 Behandeling van slapeloosheid Breng uitlokkende en onderhoudende factoren in kaart. Probeer de oorzaak van het slaapprobleem te behandelen. Creëer optimale voorwaarden om goed te kunnen slapen en pas eventueel niet-medicamenteuze interventies toe zoals ontspanningsoefeningen. medicamenteuze behandeling: 15/03/2016 bij inslaapproblemen: vb. zolpidem bij doorslaapproblemen: vb. : lormetazepam NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 45 Behandeling van angst/depressie Ga structureel na of er sprake is van angst en/of somberheid en maak deze angsten en/of somberheid bespreekbaar. Ondersteun daarbij ook de mantelzorg. Overweeg cognitieve gedragstherapie. Bij angstaanvallen: Anxiolytica bij depressie: Antidepressiva, vb Citalopram . 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 46 Aandacht voor klachten tgv behandeling COPD Corticoïdengebruik Kwetsbare (fragiele) huid: gevaar voor skintears Schimmelinfectie, heesheid bij gebruik van inhalatiecorticoïden Botdemineralisatie -> osteoporose Cataract, glaucoom: oogproblemen Echymose (kleinvlekkige bloeding in de huid of slijmvlies) Zuurstofgebruik 15/03/2016 Uitdroging neusslijmvlies Gevaar voor drukletsels tgv zuurstofbril, zuurstofmasker Droge ogen NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 47 Pre-terminaal COPD: zuurstoftherapie? Zuurstoftherapie is zeker comfortverhogend bij hypoxemie in palliatieve fase (ruime betekenis van palliatieve fase) de levenskwaliteit. Terminale fase: afhankelijk van wensen van patiënt (zeer persoonsgebonden): afwegen van voordelen zuurstoftherapie versus nadelen -> wat biedt het meeste comfort Respecteer de voorgeschreven dosis door de arts, nooit op eigen houtje verhogen! 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 48 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 49 Comorbiditeit 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 50 Comorbiditeit bij hartfalen cardiovasculair ( MI,AP,AF,RR) COPD Cognitieve stoornissen Arthrose overgewicht CVA DM Visusstoornissen Urine incontinentie 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 51 Comorbiditeit bij COPD 15/03/2016 Eur Monograph, Vol 59, 2013 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 52 Gevolgen van comorbiditeit Andere presentatie Lastige anamnese Diagnostiek wordt moeilijker Gevolgen voor behandeling Compliance/zelfmanagement Meer ADL afhankelijk Meer kans op overlijden 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 53 Vroegtijdige zorgplanning NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 54 Vroegtijdige zorgplanning Door grillig en onvoorspelbaar verloop van de ziektes: tijdig bespreekbaar maken Kantelzorgmomenten aangrijpen voor gesprek: ziekenhuisopname, exacerbatie Multidisciplinair, interdisciplinair, eerstelijn- tweedelijnderdelijn DNR-code: ziekenhuis - thuis Zelfmanagement / eigen beschikkingsrecht: patiënt is “regisseur” van eigen leven Streven naar zorg op maat!!! 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 55 Referenties Pallialine www.pallialine.be Pallialine www.pallialine.nl Oncoline www.oncoline.be Presentaties regionaal thema namiddag WGKL, COPD 2014 Presentaties palliatieve zorg, Wit-Gele Kruis Limburg http://www.azvesalius.be/COPD/index.html 15/03/2016 NVKVV Palliatieve zorg: Keuzesessie “pneumologie-cardiologie Wit-Gele Kruis Limburg 56 Dankjewel voor de aandacht
