Infectiepreventie in de hematologie

Infectiepreventie in de hematologie
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Doelstelling van deze presentatie
Doel:
Inzicht krijgen in de infectieproblematiek in
ziekenhuizen, met name op de afdeling
hematologie
Wat kan ik doen aan infectiepreventie?
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Programma
Overzicht Infectieziekten en hygiëne
Infectiepreventie in ziekenhuizen
Kennis van toegepaste microbiologie
3 casussen
Vragen
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Overzicht Infectieziekten en hygiëne
Infectieziekten, besmettelijke
ziekten
Casussen: botten, mummies
Epidemie en de impact ervan:
425 v Chr. Athene
14e eeuw. Krim
16e eeuw: Cortez
20e eeuw: Sp. griep
20e eeuw: El Alamein
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Overzicht Infectieziekten en hygiëne
Hygiëne ter bestrijding
infectieziekten
Middeleeuwen
Gem. 25 - 30 jaar, men
overlijdt aan infectie
21e eeuw in Nederland!
Gemiddeld 75 jaar,
géén infectie
Wij zijn experts in
hygiëne
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Overzicht Infectieziekten en hygiëne
Ikonen
1840 Florence Nightingale: Eén bed voor één patiënt
1847 Semmelweis
Lister beschrijft carbolzuur als desinfectiemiddel bij de
OK
1861 Pasteur (en Koch) beschrijven ziekmakende
bacteriën
1929 Fleming ontdekt de penicilline
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Overzicht Infectieziekten en hygiëne
19e en 20e eeuw
Mijlpalen hygiëne:
Gesloten leidingen
(water, riool)
Kwaliteit huizen
Kwaliteit voedsel
Kennis van
infectieziekten
Effect
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Overzicht Infectieziekten en hygiëne
Aandeel infectieziekten in sterftecijfers
Voor 1900
Vuilophaal
1950
Centrale verwarming
1960
Koelkast
Wasmachine
Warme douche
1900
Waterleiding
1910
Ondergrondse riolering
%
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1900
1920
1940
1960
1980
2000
Bron:
CBS
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Overzicht Infectieziekten en hygiëne
Effect:
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie in ziekenhuizen
Hygiëne in ziekenhuizen is kritisch
Patiënt:
Minder weerstand dan bevolking
Leeftijd
Gewicht, roken
Onderliggend lijden
Concentratie infectieziekten
Invasieve ingrepen
zoals operaties, infusie, beademing
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie in ziekenhuizen
“Meten” van hygiëne in
ziekenhuizen bij patiënten
en personeel
Bij patiënten onderzoeken
hoeveel patiënten in het
ziekenhuis door het
ziekenhuis infecties
oplopen
Ziekenhuisinfecties!
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie in ziekenhuizen
Ziekenhuisbreed:
Intensive Care:
5-15%
30-50%
Percentage patiënten met een ziekenhuisinfectie
25
infectiepercentage
20
Gemiddeld infectiepercentage academisch (n=4): 9,5 %
niet academisch (n=26): 6,2%
15
10
6,9 %
5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
ziekenhuis
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie in ziekenhuizen
Ziekenhuisbreed: 5-15%
Intensive Care: 30-50%
Infectie
Urineweginfectie
Ziekenhuisbreed Intensive Care Te voorkomen
(%)
(%)
geweest (%)
33
42
16
POWI
24
10
35
Pneumonie
10
63
22
10
35
Bloedbaaninfectie 5
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie in ziekenhuizen
Infectie
Urineweginfectie
POWI
Pneumonie
Bloedbaaninfectie
Extra ligduur
(dagen)
Extra kosten
($)
Mortaliteit
(%)
1
600-700
0.8
7.8
700-3000
0-20
6
5000
13-25
7-21
3000-56000
16-35
En….het aantal ZHI neemt toe door:
Patiëntgerelateerde factoren
Nieuwe ontwikkelingen
Multiresistentie
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie in ziekenhuizen
Resistentie ontwikkeling tegen
Antibiotica
Voorbeeld resistentie:
Aspergillus met voriconazole
en ambisomeverneveling.
Resistentie Rhizomucor
PREVENTIE IS ESSENTIEEL!!
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Kennis van toegepaste microbiologie
Waar zitten ze?
Micro-organismen zijn overal
- steriel
Micro-organismen op de
mens:
- huid
- keel, mond
- darm
Kolonisatieresistentie
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Kennis van toegepaste microbiologie
Indeling op relatie met de mens
Saprofyten
bier, wijn, kaas
Antibiotica
Bijv.Gisten, schimmels
Commensalen
Bijv. E.coli, S. aureus
Parasieten
Salmonella, Legionella
Verdeling infecties op de hematologie
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Kennis van toegepaste microbiologie
Hoe laten micro-organismen
zich verspreiden?
Direct contact
Indirect contact
- water, voedsel
- instrumenten, apparatuur
Lucht
Insecten
Combinatie
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie van empirie naar evidence
Typering van de afdeling hematologie:
Interne afdeling met patiënten
met geen afweer
Extreem hoog risico’s op infecties
Alle vormen van isolatie
Afdeling van empirie naar
evidence based
Richtlijn algemene voorzorgsmaatregelen
Richtlijn isolatie
Aanvullende maatregelen
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie van empirie naar evidence
Van empirie naar evidence based
Bij empirie start je met een teveel aan maatregelen
Afbouwen op basis van onderzoek
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Guidelines for Preventing Opportunistic Infections Among
Hematopoietic Stem Cell Transplant Recipients
CDC quideline 2000
- Beschrijft de infectieverwekkers
- Beschrijft de transmissieweg
- Geeft adviezen op basis van literatuur
( > 400 artikelen!)
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie van empirie naar evidence
A1 Handhygiëne, (persoonlijke hygiëne)
A3 Voorafgaand aan de neutropenie saneren gebit
A3 Verwisselen handschoenen / wassen na contact
A3 Isoleer patiënten met virale pneumonie
A3 Volg deze richtlijn én centrale catheters
A3 Bij verbouwing Hepa/overdruk voor Aspergillus
B3 Geen planten, (droog)bloemen
B3 Pas op bij bezoek, check infectieziekten
B3 Dagelijkse inspectie huid/slijmvliezen neutropene pat.
B3 Dagelijkse controle mondslijmvlies, tanden poetsen
D3 Rectaal onderzoek, temperaturen
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Infectiepreventie van empirie naar evidence
Isolatievormen:
Vorm
verspreiding
maatregelen
sluis
Druk
Contact
Direct/indirect
Handschoen, schort
nee
Nee
Druppel
Lucht (Ca. 1.5 m)
masker
nee
Nee
Aërogeen
Lucht
filtermasker
Ja (-)
Ja (--)
strikt
Lucht, direct/indirect
Handschoen, masker,
schort
Ja (-)
Ja (--)
Vorm
doel
maatregelen
sluis
Druk
Beschermend
Bescherming patiënt
Handschoen, masker,
schort
Ja (+)
Ja (++)
universeel
Bescherming patiënt en
omgeving
Handschoen, masker,
schort
Ja (-)
Ja (+)
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Casus 1
Patiënt B krijgt vóór de behandeling een Hickmancatheter (Hmc)
Enkele weken na de PSCT krijgt de patiënt koorts en er worden
kweken afgenomen. Uit de Hmc wordt een bloedkweek afgenomen;
hieruit wordt een coagulase negatieve staphylococ (CNS) gekweekt.
Hierop wordt de antibiotische therapie aangepast, de Hmc blijft in
situ.
Ondanks therapie blijft de koorts stijgen. Opnieuw worden kweken
afgenomen. Uit de SDD perineum kweek wordt een Serratia
gekweekt. Een bloedkweek uit de Hmc is nu positief met een CNS
én een Serratia.
De therapie wordt aangepast en de patiënt geneest
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Vragen bij casus 1
Waarom kiest met vaak voor een Hmc?
Wat is de bron van CNS en hoe komt dat in de Hmc?
Wat is de betekenis van de CNS?
Welke preventieve maatregelen kun je nemen ter voorkóming van
CNS?
Wat is de waarschijnlijke bron van de Serratia en hoe komt dit in het
bloed terecht?
Wat is hierin de rol van SDD?
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Aanvullende info casus 1
Catheter gerelateerde BBI
Risicomomenten:
- inbrengen van de catheter
- verzorging van de catheter
- douchen met Hmc
- oplossen medicatie toediening
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Casus 2
Patiënt A heeft 3 weken terug een beenmergtransplantatie
ondergaan. Enkele dagen na de ablatieve therapie heeft de patiënt
een pneumococcenpneumonie gehad. Deze is effectief bestreden
met antibiotica en de patiënt knapt snel op ondanks de de nog
steeds aanwezige granulocytopenie. De patiënt bevindt zich nog
steeds in de “transplantatiekamer.
Plots krijgt de patiënt opnieuw een ernstige pneumonie. De kweken
leveren niets op maar op de CT-scan is het beeld verdacht voor
Aspergillus.
De patiënt overlijdt enkele dagen later; post-mortum wordt
Aspergillus uit het longweefsel geïsoleerd
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Vragen bij casus 2
Wat maakt de “transplantatiekamer (TK)” bijzonder en waarom?
Wat is Aspergillus, wat is de bron en hoe de verspreiding?
Welke preventieve maatregelen kunnen worden genomen
(binnen/buiten afd.)?
Kun je de relatie aangeven tussen de patiënt en gebruik van de
transplantatiekamer?
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Aanvullende info casus 2
Aspergillusbron:
- sporen in de lucht
- schimmels zijn rottings m.o.
(let op schimmel op afdeling)
- STOF (verband, uniform)
Preventie
- HEPA filter en isolatie
- Geen ramen open
- FPP2 masker bij verlaten kamer
- Let op: er zijn ook andere fungi
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Casus 3
In december wordt patiënt D opgenomen op de Hematologie en
ondergaat een BMT. Enkele dagen daarna krijgt de patiënt een
ernstige pneumonie en wordt naar de I.C. gebracht. Deze I.C.
bestaat uit 3 I.C. plekken.
Bij de patiënt wordt vastgesteld dat deze een RSV pneumonie heeft.
Ondanks verneveling met ribavirine overlijdt de patiënt korte tijd later.
De naastgelegen I.C. patiënt ontwikkelt ook een RSV pneumonie en
ook zij overlijdt. De derde patiënt wordt preventief gescreend op
RSV. Deze test is ook positief. De patiënt wordt wél verkouden, maar
geneest verder zonder problemen
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Vragen casus 3
Wat is RSV?
In welk jaargetijde ben je beducht voor dit virus?
Hoe kan de eerste patiënt RSV hebben verkregen?
Bij vaststelling van RSV wordt de patiënt geïsoleerd. Hoe?
Hoe is de tweede patiënt wrs. Besmet geraakt?
Hoe zou je het vernevelapparaat ‘schoonmaken’?
Waarom krijgt de derde patiënt geen pneumonie?
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Aanvullende info casus 3
interventie
Handhygiëne is de belangrijkste
maatregel om overdracht van
micro-organismen naar patiënten
en materialen te voorkómen.
Goede handhygiëne werkt!
1.
2.
3.
Parry et al. Clin Infect Dis 2001
Trick et al. Clin Infect Dis 2003
Pittet et al. Lancet 2000
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Aanvullende info casus 3
Geen handsieraden dragen!
Handsieraden staan een goede handhygiëne in de weg!
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Take home message!
Verlagen aantal ziekenhuisinfecties door:
Handhygiëne
Educatie
Kennis over de risico’s
van procedures in het
ziekenhuis
Kennis over microorganismen en
transmissie ervan in
ziekenhuizen
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie
Verspreid het voort
Verspreid het voort
Bedankt voor uw aandacht
18 maart 2010, MMIZ, Infectiepreventie