Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen

Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen
Frans A.C. Knaake, Tandheelkunde& Kaakchirurgie
Veterinair Specialistisch Centrum De Wagenrenk, Wageningen (NL)
Verwijspraktijk, Den Haag (NL)
([email protected])
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
Behandelaar
Patiënt
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
Bacteriëmie
Aerosol
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
• Bacteriëmie
– Bacteriën in de bloedbaan
– Niet gelijk aan een sepsis
– Altijd in geval van:
• tandenpoetsen
• gebitsreinigingen
• extractie(s)
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
• Bacteriëmie
– De bacteriën worden bij een intacte afweer,
binnen enkele minuten door het reticuloendotheliale systeem geëlimineerd.
– Doorgaans is het bloed na 20 minuten weer
steriel (een transiënte bacteriëmie)
• (Nord CE, Heimdahl A. Cardiovascularinfections : bacterial
endocarditis of oral origin. Pathogenesis and prophylaxis. J
Clin Periodontol 1990; 17: 494-496.)
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
• Transiënte bacteriëmie.
– De omvang van de ingreep is niet gerelateerd aan het
optreden van een bacteriëmie.
• Mogelijkheden:
• 1. spontaan vanuit chronische ontstekingen, zoals
parodontitis en periapicale granulomen.
• Thoden van Velzen SK, Abraham-Inpijn L, Moorer WR. Plaque
and systemic disease: a reappraisal of the focal infection
concept. J Clin Periodontol 1984;11: 209-220.
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
• Transiënte bacteriëmie
• 2. Ten gevolge van geringe manipulaties, zoals
kauwen en poetsen in aanwezigheid van
plaque en gingivitis/parodontitis
Heimdahl A, Hall G, Hedberg M, etal. Detection and quantitation
by lysis-filtration of bacteremia after different oral surgical
procedures. J Clin Microbiol 1990; 28: 2205-2209.
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
• Transiënte bacteriëmie
• 3. Ten gevolge van bloedige tandheelkundige
ingrepen zoals:
– scaling en rootplaning,
– endodontische behandeling
– extracties
(Heimdahl et al, 1990).
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
Tijdens het kauwen is het aantal bacteriën dat de
bloedbaan binnendringt via de lymfevaten
ongeveer 1000 maal groter dan tijdens een dentale
extractie…..
(Guntheroth WG. Am J Cardiol. 1984 Oct 1;54(7):797-801)
Infectiepreventie bij tandheelkundige
ingrepen
Infectiepreventie bij
tandheelkundige
ingrepen
 Voorkom infecties….
 Mondkapje/masker
 Hergebruik?
 Voldoende afstand tot mond
 Volledige bescherming??
 Gelaatsmasker/ beschermende bril
 Ooginfecties
 Beschadigingen cornea
Infectiepreventie bij
tandheelkundige
ingrepen
 Voorkom infecties/hygiëne….
 Hoofddeksel
 Handschoenen (niet steriel)
 Wondinfecties
 Transmissie bacteriën
 Geur
Infectiepreventie bij
tandheelkundige
ingrepen
Is er een indicatie voor een antibioticum?
Formularium (KNMvD 2011):
Gingivitis: geen, alleen in ernstige gevallen
Biofilm!
Zonder professionele gebitsreiniging is elke vorm van
antibioticumtherapie onverantwoord
Parodontitis: niet genoemd helaas……
Antibioticagebruik in mondholte
– Antibiotica nooit gebruiken
als monotherapie voor
orale infecties
– Antibiotica niet gebruiken
als preventie voor orale
infecties
Statement AVDC Board of
Directors 2005
(American Veterinary Dental College)
Profylaxe en therapie
Antibiotica profylaxe
- Het voorschrijven van een antibioticum in afwezigheid van een
orale infectie
- Preventie van een bacteriëmie en kolonisatie van wonden
- Verminderen kans op postoperatieve infecties/complicaties
Profylaxe en therapie
Antibiotica therapie
- Het voorschrijven van antibiotica in geval van een
bestaande orale infectie
Antibiotica profylaxe?
- De genezingscapaciteit van de orale weefsels is erg goed
vanwege de uitgebreide vascularisatie
- Post operatieve complicaties met infectie zijn zeldzaam (3%)
Antibiotica profylaxe?
Wat heeft invloed op het genezingsproces?
- Bloedvoorziening
- Trauma
- Omgang met de orale weefsels door chirurg
Antibiotica profylaxe?
Wat heeft invloed op het genezingsproces?
-Leeftijd patiënt
-Gegeneraliseerde infectie
-Diabetes mellitus
-Corticosteroïden
Antibiotica profylaxe?
Do’s and Don’ts…..
Is er een profylaxe noodzakelijk?
Correcte chirurgische techniek:
- Werk zo aseptisch mogelijk
- Weefselhandling
- Instrumenten
- Atraumatische techniek
- Operatieduur
Antibiotica profylaxe
Do’s and Don’ts…..
1 mg plak bevat ongeveer
100 miljoen bacteriën
Antibiotica profylaxe
Do’s and Don’ts…..
- Gebruik geen antibiotica als profylaxe voor slechte techniek
- Beperk antibiotica profylaxe tot een minimum
Antibiotica profylaxe
Wanneer is een profylaxe
geindiceerd?
-Verminderde wondgenezing ten gevolge van systemische of metabole
ziekten
-Systemische en metabole ziekten (diabetes, hartaandoeningen,
nierproblemen)
- Immuungecomprimeerde patiënt (FIV, Cushing)
- Langdurige en/of uitgebreide traumatische chirurgie
- Major maxillofacial surgery
- Ernstige orale infectie (stomatitis)
- Gecontamineerde diepe weefsels door orale bacteriën
Antibiotica profylaxe
Preoperatief
-Liefst vermijden- resistentie!
-Stomatitis
Peri-/intraoperatief
-Vlak voor chirurgische ingreep ( 30-60 minuten)
-Twee keer de therapeutische dosis aanbevolen
Postoperatief
- Verhoogd niet de efficiëntie van de profylaxe
Antibiotica profylaxe
Welk antibioticum?
-
Bactericide
Werkzaam tegen G-&G+ anaeroben
IV-route voorkeur
Snelle opname, korte werking
Bijwerkingen??
Antibiotica profylaxe
Welk antibiotica?
Ampicilline 20 mg/kg IV 30 minuten of oraal 60 minuten
preoperatief
- Herhaal elke 2 uur en/of na 6 uur
Alternatief: cefazolin iv or clindamycine in geval van een
allergische patiënt voor ampicilline.
(Sarkiala-Kessel E., Use of antibiotics and antiseptics. In: Oral and Maxillofacial Surgery
in dogs and Cats 2012)
Antibiotica therapie
Er is geen enkele orale/dentale aandoening die kan
worden genezen met uitsluitend een antibiotica therapie
Antibiotica therapie
INDICATIES:
- Bestaande infectie met klinische verschijnselen van een
dentale infectie welke zich heeft uitgebreid naar het
botweefsel buiten de alveole zoals:
- cellulitis, abces, osteomyelitis
- Stomatitis
- Gecompliceerde kaakfracturen
Antibiotica therapie
INDICATIES:
- Soms ook in geval van acute of chronische abcessen
gecombineerd met een chirurgische behandeling:
- extractie(s)
- endodontische behandeling
ANTIBIOTICA THERAPIE
ANTIBIOTICA THERAPIE ALLEEN IS NIET EFFECTIEF
BIJ BEHANDELING VAN DENTALE ABCESSEN
Antibiotica therapie
Gingivitis
Parodontitis
- Dentale plak = BIOFILM
- Zeer resistent voor antibiotica
- 1 mg dentale plak bevat 100 miljoen bacteriën
- Minimaal 600 soorten bacteriën in dentale plak
Gebruik van antibiotica
- Empirisch gebruik van antibiotica vermijden….
- Voorschrijven gebaseerd op:
- diagnose
- gevoeligheidstesten
Gebruik van antibiotica
Meeste odontogene infecties:
-Meerdere soorten bacteriën bij betrokken
-Veroorzaakt door saprofyten in orale flora
-Voornamelijk gram - anaeroben
(Porphyromonas,Fusobacterium,Bacteroides,Prevotella,
Pseudomonas,Spirocheten)
Gebruik van antibiotica
Kweek en gevoeligheidbepaling aanbevolen in geval van:
-Postoperatieve infectie
-Persisterende infectie na (chirurgische) behandeling
-Frequente recidive infectie
-Immuungecomprimeerde patiënt
-Snelle ontwikkeling en verspreiding van infectie
Antibiotica
2013 Nederlandse regelgeving betreffende antibioticagebruik
1ste keus
2e keus
3e keus
Doxycycline
Amoxicilline +/clavulaanzuur
Enrofloxacin
Clindamycine
Pradofloxacin
Metronidazol
Cefovecin
Antibiotica
•
•
•
•
Amoxicilline(+clavulaanzuur)
Bactericide
Goede weefselpenetratie
Eerste keus wereldwijd
– NL 2e keus…..
• Spectrum:
– Gr- & gr + aeroben
– Obligate anaeroben
Dosering: 10-20mg/kg q8-12h
Antibiotica
• Metronidazol
• Bactericide
• Optimale weefselpenetratie
• Goede combinatie met
amoxicilline/clavulaanzuur
• Anti-inflammatoire activiteit
• Spectrum:
– G+ & G- anaeroben
– Spirocheten
Dosering: 30mg/kg q6-8-12h
Antibiotics
• Spiramicine
• Bactericide or bacteriostatisch
• Optimale weefselpenetratie
– Gingivale weefsels
• Hoge speeksel concentratie
• Spectrum:
– G+ and micoplasma
In combinatie met metronidazol >
Stomorgyl®
Antibiotica
• Clindamycine HCL
• Bacteriostatisch and
bactericide tegen G+ en Gaeroben and anaeroben
• Optimale weefselpenetratie
en distributie
– Bot
– Speeksel
– Gingivale weefsels
Indicatie: osteomyelitis, abcessen
and patiënten met een allergie
voor penicillines
Dosering: 5-20mg/kg q12h
Antibiotica
• Doxycycline
• Bacteriostatisch
• Breed spectrum
• Vooral werkzaam tegen gr+
bacteriën
• Goede weefselpenetratie in
gingivale sulcus
• Inhibitie osteoclastische
activiteit (parodontitis!)
Dosering: 7-20 mg/kg q8-12h
Antiseptica
• Chlorhexidine digluconate
• Breed spectrum
– G+, G-, aeroben, facultatieve
anaeroben, gisten, schimmels en
virusen
•
•
•
•
Hecht zich aan orale weefsels
Actief 8-12 hours
0.05-0.125% oplossing
Chlorhexidine acetate is minder
oplosbaar dan chlorhexidine
digluconate
Antiseptica
• Chlorhexidine digluconate
- Pre-/ intraoperatief
- Vermindering van de bacteriën in de
aerosol
- Vermindering van risico bacteriëmie
- Postoperatief
-
Bevordert weefselherstel
Vermindert plak accumulatie
Vermindert ontsteking in weefsel
Ondersteuning bij gingivitis/parodontitis
en stomatitis
Tijdschrift voor Diergeneeskunde
Deel 135, afl. 9 , 1 mei 2010
- Veiligheid behandelaar (assistente, dierenarts)
- Gebruik van persoonsgebonden veiligheidsmaatregelen
- Instrumenten en veiligheid
- Veiligheid voor de patiënt
Dank voor jullie aandacht!
Vragen????