Plan Klink werkt averechts

Plan Klink werkt averechts
Als u ziek wordt, bent u in de toekomst beter af indien u een geringe kans heeft op
complicaties bij de behandeling van uw aandoening. In het nieuwe plan Klink moeten
ziekenhuizen het aantal complicaties van behandelingen openbaar maken. De
bedoeling van deze maatregel is dat ziekenhuizen minder fouten gaan maken bij de
behandeling van hun patiënten. Het idee is dat patiënten op basis van de
openbaarmaking zullen kiezen voor ziekenhuizen met de laagste complicatiecijfers.
Op het eerste gezicht lijkt dit een voor de patiënt gunstige maatregel. Echter dat is ze
alleen voor de patiënt met een kleine kans op complicaties. De werking van deze
maatregel laat zich als volgt duiden. Zeg dat een overigens gezonde patiënt zich bij
het ziekenhuis meldt met staarproblemen. Voor deze patiënt geldt een geringe kans op
complicaties omdat betrokkene gezond van leden is. Het ziekenhuis zal deze patiënt
graag behandelen. Nu meldt zich een oudere patiënt die juist griep had zich met
dezelfde aandoening. Zal het ziekenhuis geneigd zijn deze patiënt ook te behandelen?
Het antwoord is nee, immers de kans op complicaties en zelfs overlijden is bij de
tweede patiënt groter dan bij de overigens kerngezonde eerste patiënt. Als
complicaties in de krant moeten worden afgedrukt, heeft het ziekenhuis een motief de
grieperige patiënt door te verwijzen. Nu zal het ziekenhuis een patiënt die aan staar
leidt niet zo snel kunnen weigeren maar bij exotischer aandoeningen –en dat zijn ze al
snel- is dit wel degelijk een reële reactie. Ziekenhuizen zullen de neiging krijgen om
patiënten aan de poort te selecteren op basis van de kans op complicaties. Volgens
Klink is het een kwestie van al dan niet gevolgde protocollen. Dat is echter een te
eenvoudige redenering. Zou Minister Klink de problematiek echt willen aanpakken,
dan ligt het meer voor de hand dat incidenten worden onderzocht door de
onafhankelijke inspectie en het desbetreffende ziekenhuis hierop wordt aangesproken.
Hiertoe mag de inspectie inderdaad een vergelijking maken tussen de opvolging van
protocollen en het aantal complicaties. De inspectie heeft de deskundigheid om te
beoordelen of een complicatie wel of niet had mogen optreden. Er ligt een te
eenvoudige redenering achter het plan van Klink omdat hij veronderstelt dat (a) de
patiënt kan beoordelen dat een complicatie niet had mogen optreden en (b) dat
ziekenhuizen met zo’n publicatie neutraal zullen omgaan. De ziekenhuizen hebben er
groot belang bij de complicatiecijfers laag te houden. Zij hebben hiertoe twee
instrumenten: selectie aan de poort en cijferbeïnvloeding. Dat laatste lijkt illegaal
maar er is altijd een grijs gebied, in de beoordeling of een aanvullende aandoening al
of niet als een complicatie moet worden aangeduid. Welke instantie durft zijn hand in
het vuur te steken voor de correctheid van de geleverde cijfers? Op dit moment
worden cijfers door de ziekenhuizen bijgehouden waarmee de kans op een
complicatie kan worden berekend. De cijfers omtrent de werkelijk optredende
complicaties zouden hiermee kunnen worden vergeleken. Deze vergelijking is echter
zodanig gecompliceerd dat de gemiddelde patiënt deze uitkomst niet kan
duiden. Verstrekking van deze complexe uitkomst via de krant levert derhalve geen
informatie op voor de patiënt. Deze rol vervult de inspectie volksgezondheid namens
de patiënt. Zou men iets willen weten over de effectiviteit van het ziekenhuis, dan is
het beter vast te stellen of de gezondheid binnen het verzorgingsgebied van het
ziekenhuis is toegenomen of afgenomen in een periode. Hiertoe zou men kunnen
volstaan met steekproeven in het gebied dat het ziekenhuis bedient. Publicatie van
zo’n cijfer geeft een prikkel aan het ziekenhuis om ook preventie in de regio te
bevorderen. Daar is de aspirant-patiënt echt mee geholpen. De publicatie van
complicaties geeft ziekenhuizen een motief hulpvragende patenten soms behandeling
te onthouden en/of cijfers te manipuleren.
Jan Bouwens
Hoogleraar UvT
Met dank aan Frida van den Maagdenberg