URBAN HEAT Ons klimaat verandert en wordt warmer. Volgens het

URBAN HEAT
Ons klimaat verandert en wordt warmer. Volgens het laatste rapport van het IPCC¹ is het
waarschijnlijk dat de opwarming van de aarde de 1,5 graden C tot het jaar 2050 zal overschrijden. In
Nederland zal het gemiddeld 0,9 tot 2,6 graden C warmer worden en kunnen we meer tropische dagen,
langduriger perioden van droogte en meer extreme neerslag verwachten.²
Klimaatverandering is hét milieuonderwerp van dit moment. Oorzaken, gevolgen en maatregelen
wordt breed uitgemeten in de media. Dat een veranderend klimaat ook gevolgen heeft voor
Nederlandse steden, staat vast. Naast problemen met de waterhuishouding speelt ook warmte steden
parten.
Steden warmen sneller op dan minder dicht bebouwde gebieden, omdat steen veel hitte opneemt.
Bebouwing creëert bovendien een beschutte omgeving waardoor het moeilijker wordt om de
opgebouwde warmte kwijt te raken. Zo ontstaat wat internationaal het Urban Heat Island wordt
genoemd. Voor sommigen ongerieflijk, voor anderen ronduit gevaarlijk, want kwetsbare groepen
lopen tijdens extreem warme perioden meer kans op ziekte of overlijden
Kunstgrasvelden zijn hitte-eilandjes die een groot effect hebben op het stadsklimaat. Ze zijn echter niet
meer weg te denken uit de maatschappij.
'Er wordt nog te weinig stilgestaan bij de risico's van hittestress onder spelers en toeschouwers,' stelt
Natalie Theeuwes. (Wageningen Universiteit) 'Bij onderzoek worden nog steeds wel eens
oppervlaktetemperaturen van kunstgras gemeten van boven de 50 graden Celsius. Dat zijn risicovolle
omstandigheden voor sporters. Hoe heeft materiaalkeuze van de sportvloer invloed op de temperatuur
boven een veld?
Theeuwes schetst de realiteit: 'Hittestress kan leiden tot krampen, hoofdpijn, concentratieverlies,
uitputting, uitdroging en in het ergste geval een beroerte. We moeten niet de put dempen nadat het kalf
is verdronken, maar uit voorzorg zoveel mogelijk schaduw en koelte aanbrengen rond de velden.
1 Climate Change 2014: Synthesis Report. IPCC (2014); IPCC staat voor United Nations Intergovernmental Panel on Climate Change
2 Effecten van klimaatverandering in Nederland: 2012, Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) Den Haag, 2012
Voor de warmtestress van personen is de gevoelstemperatuur belangrijker dan de luchttemperatuur.
Door de stijging van de temperatuur kan de (gevoels)temperatuur overdag en ‘s nachts toenemen. De
gevoelstemperatuur wordt bepaald door een combinatie van de luchttemperatuur, relatieve
luchtvochtigheid, zonnestraling en windsterkte. Bij een hoge omgevingstemperatuur probeert het
lichaam de warmte af te voeren door transpiratie. Bij een hogere luchtvochtigheid zal dat proces echter
moeilijker verlopen. Hoge luchtvochtigheid bij hoge temperaturen wordt door veel mensen daarom als
extra benauwend en stressvol ervaren. Als de nachttemperatuur boven de 20 graden C blijft, kunnen
veel mensen minder goed slapen en neemt mede daardoor ook de arbeidsproductiviteit af. Directe
zonnestraling zorgt voor een verhoging van de warmtestress op het menselijk lichaam, en wind juist
voor verkoeling.
Hitte ontwikkeling boven een kunstgrasveld met rubber infill.
In de jaren 70 is al uitgebreid onderzoek gedaan naar het temperatuurverschil tussen kunstgras en
natuurgras. Uit onderzoek aan de Pennsylvania State University naar het temperatuurverschil tussen
kunstgras en natuurgras bleek dat dit verschil wel kon oplopen tot 35 à 60 C° [1]. Dit is vooral het
geval als de zon op het grasveld schijnt en de rubberen ondergrond goed kan opwarmen, soms tot meer
dan 75 C°. Deze wetenschappers plaatsten sensoren in de schoenen van voetballers en namen waar dat
personen die over kunstgras liepen extra hittestress ondervonden.
Anno nu worden bij onderzoek nog steeds oppervlaktetemperaturen van kunstgras gemeten van boven
de 50 C° [2-4]. Natuurlijk hangt de gemeten temperatuur af van de soort rubber die gebruikt is. Zo kan
wit rubber enkele graden koeler blijven dat zwart rubber. Een factor die veel belangrijker is voor de
oppervlaktetemperatuur van kunstgras, is de hoeveelheid zon die op het veld schijnt. Meer zon
betekent dat de kunstgraslaag goed kan opwarmen. Door het aanbrengen van veel schaduw op en om
het veld zal de temperatuur van het kunstgras minder hoog worden.
Op een mooie zonnige dag kan de gevoelstemperatuur in de zon makkelijk 50 C° zijn, maar in de
schaduw kan dit wel 20 C° lager zijn
[1] Buskirk, E.R., McLaughlin, E.R. en Loomis, J.L. 1971. Microclimate over artificial turf. J. Health, Phys. Ed., Rec. 42(9):29-30.
[2] Devitt, D.A., Young, M.H., Baghzouz, M., Bird, B.M., 2007. Surface temperature, heat loading and spectral reflectance of artificial
turfgrass. Journal of Turfgrass and Sports Surface Science 83, 68-82.
[3] Lauren A. Petrass, Dara M. Twomey, Jack T. Harvey, 2014. Understanding how the Components of a Synthetic Turf System Contribute
to Increased Surface Temperature, Procedia Engineering, Volume 72, Pages 943- 948
[4] McNitt, A.S., Petrunak, D.M. and Serensits, T.J., 2008. Temperature Amelioration of Synthetic Turf Surfaces through Irrigation. Acta
Hortic. 783, 573-582
Ik ben nog aan het speuren naar relevante artikelen en uitlatingen van politica wat het verhaal kracht
kan bijzetten.