Kunstgras: zoveel kwaad kan rubbergranulaat

Kunstgras: zoveel kwaad kan rubbergranulaat
Kunstgras veilig? Onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam wijst uit dat er
stoffen in rubbergranulaat vrijkomen die mogelijk gezondheidseffecten bij mensen
kunnen veroorzaken.
De VU deed proeven waarbij zebravisjes en zebravisembryo’s zijn blootgesteld aan water
waarin rubberkorrels hebben gelegen. De onderzoekers presenteerden de resultaten op 15
februari in het tv-programma Zembla.
In tegenspraak met RIVM-onderzoek
Wat blijkt? De embryo’s gaan dood en de visjes vertonen gedragsverandering. Volgens
onderzoeksleider en hoogleraar Milieuchemie en Toxicologie Jacob de Boer staan de
resultaten van het onderzoek haaks op de uitkomsten van het RIVM. Dat concludeerde
eind vorig jaar dat sporten op rubbergranulaat veilig is. De Boer: “In het RIVMrapport staat dat de stoffen zitten opgesloten in het granulaat. Dat is in tegenspraak
met de uitkomsten van ons onderzoek. Er komen stoffen vrij, en dat is belangrijk. Dus
als je zegt: die PAK’s komen er toch niet uit, dan sla je een heleboel over.”
Embryo’s binnen 5 dagen dood
Na de eerste uitzending van Zembla in oktober vorig jaar start de afdeling Milieu en
Gezondheid van de VU, net als het RIVM, een onderzoek naar de mogelijke
gezondheidsrisico’s van rubbergranulaat in kunstgras voor de mens. De onderzoekers van
de VU bemonsterden acht voetbalvelden. Vervolgens lieten ze de rubberkorrels zeven
dagen uitlogen in water. Aan dat water stelden ze 24 uur lang zebravisjes en 40 van
hun bevruchte eitjes (embryo’s) bloot. Alle 40 embryo’s gingen binnen vijf dagen dood.
De Boer: “Als de visseneitjes helemaal niet tot ontwikkeling komen, heb je duidelijk
het gevoel dat er iets aan de hand is.”
Visjes vertonen hyperactief gedrag
Het onderzoek wijst daarnaast uit dat aan het water met rubberkorrels blootgestelde
zebravisjes hyperactief gedrag vertoonden. De visjes in de controlegroep, die in
gewoon water zwemmen, vertoonden dat gedrag niet. “Als een stof je hersenen aantast is
dit zorgelijk, want dit kan ook bij mensen gebeuren en epilepsie, ADHD of autisme
veroorzaken”, zegt VU-toxicoloog Jessica Legradi. Zij maakt deel uit van het VUonderzoeksteam. “Zebravisjes worden ook gebruikt voor het testen van aandoeningen als
autisme en ADHD. En bij kankeronderzoek. Omdat kanker in zebravisjes zich net zo
ontwikkelt als in mensen.”
> LEES OOK: De andere kant van kunstgras
Indicator gezondheidseffecten bij mensen
Naar aanleiding van de uitkomsten van het VU-onderzoek raadt hoogleraar De Boer
sporten op kunstgrasvelden met rubbergranulaat af. Volgens De Boer zijn de resultaten
van de zebravis-studie een belangrijke indicator voor mogelijke gezondheidseffecten
bij mensen. Maar meer onderzoek is nodig. Want nog niet vaststaat welke stof of
combinatie van stoffen uit het rubbergranulaat debet is/zijn aan de heftige effecten
bij de zebravisjes. Rubbergranulaat bevat nog andere stoffen dan de kankerverwekkende
PAK’s. “Organische stoffen, geen metalen. Met een mogelijk toxisch effect. Dat moeten
we in kaart brengen.” Ook Legradi zegt dat er meer onderzoek nodig is om vast te
stellen of de stoffen in het rubbergranulaat gezondheidseffecten bij mensen
veroorzaken. “Dat kunnen we nu nog niet concluderen, maar de uitkomsten
zijn verontrustend.”
Wat is de reactie van het RIVM?
RIVM-directeur Els van Schie zegt in Zembla geen reden te zien om naar aanleiding van
het VU-onderzoek terug te komen op de conclusie van het RIVM dat ‘sporten op
rubbergranulaat veilig is’. Zij ziet “geen aanknopingspunten” voor een “vertaling naar
de gezondheid van de mens”. Van Schie meent dat er geen conclusies te verbinden zijn
aan de zebravis-studie van de VU.
Bronnen: zembla.vara.nl, nos.nl
TIPS:
> Veel meer over gevaarlijke stoffen leest u in het Handboek Arbeid en gezondheid.
> Leer bij over gevaarlijke stoffen in de industrie op de Masterclass BRZO/ARIE.