NAH? NAH

Hersenletsel en dan weer meedoen?
Wat bepaalt de toekomst?
Sandra te Winkel en Maureen Stam
Wat is Niet Aangeboren Hersenletsel?
• Letsel in de hersenen dat niet voor of tijdens de geboorte is
ontstaan, maar op een later moment een breuk in de
levenslijn heeft veroorzaakt (traumatisch en niet traumatisch)
• 19.000 kinderen met traumatisch hoofdletsel op SEH per jaar.
80 % licht NAH.
50 % kinderen onder 5 jaar.
Wie heeft er wel eens een kind met NAH behandeld?
Beloop NAH
Normale ontwikkeling
NAH
Meest voorkomende klachten bij NAH
• Bewegingsproblemen (kracht minder, verminderde sturing)
• Cognitieve problemen (leerproblemen)
• Moeite met onderhouden van sociale contacten en initiatief
nemen hierin (door verkeerd interpreteren, niet aanvoelen)
• Ontremming (in emoties, gedrag, blijven hangen)
• Anders (letterlijk!) interpreteren van taal en soms taalbegrip
• Slaapproblemen
• Vermoeidheid en hoofdpijn
Beloop bij kinderen met NAH
Eerste 3 maanden:
afwachten herstel
Eventueel: - FT /ET in eerste lijn om herstel te ondersteunen.
- begeleiding vanuit eigen school om op te bouwen
- soms psycholoog 1e lijn voor verwerking
Beloop bij kinderen met NAH
Na 3 maanden geen volledig herstel:
Bij twijfel: signaleringslijst
Revalidatiebehandeling :
•
•
•
•
Repareren: synapsen en netwerk kun je sturen
Compenseren
Aanpassen en accepteren
Advies school, gezin, wonen, extra begeleiding
Hoe bekijken we wat er aan de hand is binnen Merem?
•
•
•
•
•
•
•
Beoordeling focale spasticiteit en gangbeeld
Diagnostiek bewegingsvaardigheden/mobiliteit
Beoordeling praktische vaardigheden
Diagnostiek communicatie en taal
(Neuro)psychologisch onderzoek
Observatie gedrag en cognitie
Beoordeling coping/ draagkracht gezin
Behandeling binnen Merem bij NAH
• Verbeteren functionele vaardigheden in motoriek, taal
• Behandeling cognitieve problemen (strategieën
aanleren, aanpassing externe omgeving)
• Aanleren verdeling belasting en belastbaarheid
• Begeleiding kind bij verwerking (evt EMDR)
• Begeleiding en voorlichting van ouders
• Begeleiding broertjes/ zusjes in omgaan met kind met
NAH in het gezin
In welke vorm gebeurt dat binnen Merem?
• Semiklinische behandeling (2-4 dagen/
week met pedagogisch klimaat) in Huizen
(okt/nov Hilversum)
• Poliklinische revalidatiebehandeling (losse
afspraken) in Huizen, Almere en Lelystad.
Vorm hangt af van belastbaarheid, mate van
cognitieve klachten en gedragsproblemen.
Vervolg na revalidatie
• Terugkeer naar school:
Uitleg aan (reguliere) school! Ambulante begeleiding,
indien nodig speciaal onderwijs (mytylschool)
• Begeleiding in het gezin: mogelijkheid tot hulpvraaggerichte
begeleiding thuis (oa wijkteam, gezinsbegeleiding NAH)
• Ontlasting gezin nodig? O.a. logeeropvang , buddy
• Controle bij revalidatiearts poliklinisch gaat door!
(in Huizen, Almere, Lelystad)
Fasen van zorg, samenwerking!
School/
DKP/
passend
ow
Thuis
begelei
ding
Acute fase
Herstelfase
Participatiefase
Therapie
1e lijn
Buddy?
logeren
Een revalidant aan het woord
Puzzelen door de psycholoog (en team!)
• Wat valt op tijdens therapie, in de huiskamer, tijdens testen, in
gesprekken (kind, ouders)
• Zijn opvallendheden consistent?
• Kunnen de resultaten verklaard worden
door een (kinder)psychiatrische diagnose
of een leerprobleem?
• Zijn de gevonden resultaten (en het
verhaal) passend bij NAH?
Puzzelstukjes
• Neuropsychologisch onderzoek
• Cognitieve ontwikkeling: mentale proces van het opslaan,
verwerken, terughalen en toepassen van kennis en informatie
• Voorwaarden: aandacht, geheugen en cognitie
• Op zoek naar de context
Cognitieve problemen
•
•
•
•
•
•
•
Aandacht en concentratiestoornissen
Geheugenproblemen
Langzamer in denken en doen – mentale traagheid
Moeite met planning en overzicht
Orientatieproblemen in tijd, plaats en persoon
Waarnemingsstoornissen
Moeite met hanteren voorwerp - apraxie
Neuropsychologisch onderzoek
• Afgestemd op leeftijd
• Intelligentieonderzoek
• Taken op het gebied van aandacht, geheugen, planning,
waarneming
• Landelijke testbatterij
Leerproces
•
•
•
•
Leerproces in stappen
Complexiteit neemt toe
Elke leeftijd eigen eisen en problematiek
“growing into deficit”
Ontwikkeling gaat in stapjes
Ontwikkelingsdomeinen van
kinderen hebben ieder hun eigen
curve.
-Taal
-Motoriek
-Sociaal-emotioneel
-Cognitie
Diagnostiek in bredere context
Kijken naar – Nog meer puzzelstukjes:
• Functioneren nu en voor het ongeluk
• Onderwijs
• Gezinsfactoren
• Verwerking bij revalidant en systeem
Onderzoeksresultaten altijd in bredere context plaatsen!
Zo komen we tot een (beschrijvende) diagnose en daarna
een bij het kind en gezin passend revalidatieplan
Verschil puberteit/ NAH?
Puberteit
• Moeite met
plannen/organiseren
• Moeite met herkennen
emoties
• Heftige emoties ervaren
• Roekeloosheid (wel inzicht)
• Wel leereffect/feedback
Niet altijd aanwezig
• Verdwijnt in de loop van
ontwikkeling
NAH
• Moeite met
plannen/organiseren
• Moeite met het herkennen
van emoties
• Heftige emoties ervaren
• Roekeloosheid (geen inzicht)
• Weinig leereffect/feedback
• Constant aanwezig /
blijvend
Wat bepaalt dan de klachten/ gevolgen in de
toekomst?
• Niet of er op de CT direct wat te zien was
• Een beetje of er schade is op een MRI
Maar vooral:
• Of er sprake is van emotionele- of gedragsproblemen
• Of een kind zich aan kan passen aan veranderingen
• Of er sprake is van een steunend systeem
• Of er sprake is van voldoende leercapaciteit
• Kinderen met NAH hebben soms moeite met
onderhouden van sociale contacten en initiatief nemen
• Gedragsproblemen zijn vaak een uiting van andere
(cognitieve)problemen!
• Bij een knik in ontwikkeling, denk aan NAH!
• Licht letsel kan forse gevolgen hebben
Vragen?
Sandra te Winkel
Maureen Stam
Kinderrevalidatiearts
psycholoog
Orthopedagoog/ GZ-
Telefoon: 035 – 69 29 600
E-mail: [email protected]
[email protected]
Ter afsluiting….
•
•
•
•
Hoop…. en uitkomst….
Welkom bij afsluitend “hapje en drankje”
Graag evaluatie formulieren invullen & inleveren
Alle mogelijke opmerkingen zijn welkom!