No Slide Title - Mijnvakbond.nl is verhuisd

Een grijze ramp of een
uitdaging?
Ouderenzorg nu en in de toekomst
Prof. Dr. D. Post
Em. Hoogleraar Sociale Geneeskunde
Universiteit van Groningen
Ouderen niet allemaal hetzelfde
Vijf ouderensegmenten
• Vitalen: brede interesse, veel op reis, gezond
• Toekomstgerichte vitalen: kijken al naar mogelijke
aanpassingen
• Eenzame redzamen: negatieve instelling, cognitieve
beperkingen, behoefte aan hulp, beperkte interesse
• Cognitief beperkte eenzamen: veel aanpassingen en
zorg nodig, vooral huishoudelijke hulp
• Hulpbehoevenden: uitgebreid hulp nodig om thuis te
blijven
Levensfasen
Ouderen zijn niet oud meer
• Vroeger drie fasen, jeugd, gezin/werkfase
en ouderdomsfase
Nu:
• Tot 25 jaar jeugdfase
• 25-55 jaar volwassenheid
• 55-75 jaar fase van de kroon op het
leven,autonome zelfbepaling
• Boven 75 jaar ouderdomsfase
Derde levensfase=
tweede adolescentie
Identiteitscrisis na stoppen met werken
Zoeken naar een nieuwe invulling
Manifesteren van nieuwe sociale
productiviteit, dienstbare opstelling naar
de samenleving
Heroriëntatie op de samenleving
Nieuwe carrière: flexibel ingevuld,parttime
Veranderingen in de
leefsituatie en levensloop
• In 2005 werkte 52% van de mannen en 27% van de
vrouwen van 55-64 jaar.
In 1992 was dit nog slechts 40% en 11%
• Ouderen vervullen een belangrijke rol in het
vrijwilligerswerk en bij de mantelzorg;
• Veel ouderen stoppen na hun 75ste levensjaar met
vrijwilligerswerk en recreatieve activiteiten, ook daalt
hun aanbod van informele zorg.
Op naar de verzilverde samenleving
Prof Dr. Dick Sipsma in zijn essay:
“Van oude mensen, de dingen die komen gaan” hierover:
• Zolang men er van uit gaat dat ouderen chagrijnige,
egocentrische en krakkemikkige wezens zijn, blijft een
samenleving met een groot aantal grijsaards een doem.
Zodra je positief naar hen probeert te kijken, rijst het
beeld op van een gezegende samenleving die in elk
geval beter en evenwichtiger is dan de onheilsprofeten
ons nu schetsen.
• Grondige bezinning nodig over alle aspecten van een
maatschappij met een omgekeerde bevolkingspiramide.
Consequenties van de vier faseindeling
• Ouderenbeleid pas voor 75-plussers
• Senioren tot 75 jaar inzetten in vooral de zorg
•
•
•
en dienstverlening op basis van vrijwilligheid
Ouderenzorg runnen met derde levensfase
mensen
Ervaring gebruiken
AOW alleen voor de 10% oudsten in de
samenleving?
SCP rapportage ouderen 2006
Vrijwilligerswerk en mantelzorg
• 45% van de 50-69 jarigen doet vrijwilligerswerk
(Bijna
40% geeft informele zorg,
• Een kwart geeft hulp aan kleinkinderen
• Een derde heeft in een periode van twee jaar tijd deelgenomen aan
collectieve acties.
• Mannen houden zich vaker bezig met vrijwilligerswerk en politieke
activiteiten
• Vrouwen zijn vaker actief met informele zorg en de zorg voor
kleinkinderen
• De maatschappelijke inzet is het grootst onder hoog opgeleide en
jongere ouderen.
Wat willen ouderen
Onderzoek Hendrik Jan Bijsterveld in Friesland
 Goed wonen als eerste wens
Zolang mogelijk in eigen huis
In eigen omgeving blijven
Hulp voor in en om het huis
Maaltijdenvoorziening
Veiligheid: alarmering
Thuiszorg ook bij verregaande
hulpbehoevendheid
Behoefte onderzoek in Brabant
 Winkels in de buurt, vooral supermarkt en
drogist
 Brievenbus, huisarts en apotheek in de buurt
 Park of bos in de buurt
 Bibliotheek en wijkcentrum erg belangrijk
Het meest belangrijk vonden de ouderen een
correcte bejegening in de zorg en een goede
beschikbaarheid
Nieuw beleid
Vraagsturing is leidend principe
Kleinschaligheid
Wijksteunpunten
Extramuralisering verzorging/verpleging
In eigen omgeving blijven
Wonen en zorg scheiden
Probleem is de invulling van de menskracht
Ouderen een grijze ramp?
REA-advies: vergrijzing positief
benaderen
Vergrijzing is een succesverhaal van
emancipatie, innovatie en keuzevrijheid
Zorgkosten stijgen niet door vergrijzing alleen
Baten van de vergrijzing wegen tegen de kosten
op: vermogende ouderen met veel consumptie
Vergrijzing wordt een probleem als de angst
blijft regeren
De maatschappij kan zich ruim van te voren op
de gevolgen van de vergrijzing voorbereiden
Vergrijzing geen ramp
• Zorgkosten stijgen niet door vergrijzing alleen
• Nederland is een van de meest vermogende
•
•
•
landen
Baten van de vergrijzing wegen tegen de kosten
op: grotere consumptie
Vergrijzing wordt een probleem als de angst
blijft regeren
Maatschappij kan zich ruim van te voren op de
gevolgen van de vergrijzing voorbereiden
Dementie als
volksgezondheidsprobleem
Toename van 170.00 tot 400.000 in 2050
Totale kosten € 18 miljard
Nieuwe aanpak nodig:
-
tijdige diagnostiek in geheugenpoli
belevingsgerichte zorg
cholinesteraseremmers: memantine
preventie: vasculaire risicofactoren
bij gedragsstoornissen: omgangsadviezen
dementia care mapping
ondersteunignsprogramma’s
Problemen in de toekomst
• Kostenontwikkeling
• vrijwilligers en mantelzorg
• kleinschalig wonen=extramuralisatie:
eenzaamheid
Eenzaamheid
• Bijna een derde van de bewoners van
verpleeg- en verzorgingshuzien voelt zich
eenzaam
• Eén op de tien mensen komt nooit buiten
• Drie-kwart van de verpleeghuisbewoners
is afhankelijk van anderen voor
persoonlijke verzorging en het naar buiten
gaan
Gezond ouder worden
•
•
•
•
•
Voeding
Bewegen
Denkproces op gang houden
Krant lezen
Geheugentraining
Preventie bevorderen
• Verbetering leefstijl:
Bewegen
Voeding
alcohol beperking
geheugentraining
roken
• Participatie aan samenleving
• Overgewicht aanpakken
Bewegen
•
•
•
•
•
Hartproblemen
Botproblemen
diabetes
spierontwikkeling
slaapproblemen
Voeding
• Voldoende vocht
• uitgebalanceerde voeding: meer
groente dan aardappels
• vitamines
• melk- en zuivelproducten
Geheugen
• Verminderde geheugenfunctie hoort bij
de ouderdom
• Dementie tegengaan door geheugen te
trainen:
• actief in denken blijven
• puzzelen
• maatschappelijk geïnteresseerd blijven
Een uitdaging
• Meer gebruik maken van ouderen en hen
niet afschrijven
• Kosten van vergrijzing nu al proberen op
te vangen
• Fondsvorming
• Menskracht in zorg met ouderen
opvangen: ouderen moeten zich
bekommeren om ouderen
• Ouderen stimuleren om gezond ouder te
worden
Levensfase bewust vakbondsbeleid
volgens J. Dijkema
• VAKBONDSBELEID, niet: personeelsbeleid. Senioren zijn geen
‘personeel’.
• Oók voor senioren is het hebben van ‘werk’ (betaald of
onbetaald) naast het (pensioeninkomen) belangrijk.
Vrijheid beleef je pas in gebondenheid
• Minister Donner heeft de afgelopen zomer de opening geboden
om tussen je 65e en 70e levensjaar ‘op aanvraag’ met pensioen
te kunnen gaan. Zijn voorstel ligt nu bij de SER.
• Ontwikkelen van een adequaat levensfase bewust
vakbondsbeleid
Wat doen we in Wezep?
• Extramuraliseren
• Kleinschalig wonen
• Scheiden wonen/zorg
• Levensloopbestendig: in Wezep blijven
• Nieuwbouw op drie locaties
• Verpleegbedden in de drie locaties
• Samenwerking
Verpleging/Verzorging/Thuiszorg
Perspectief