Verbinding geeft kracht ActiZ-jaarcongres Ondernemen in Zorg ActiZ-PwC benchmarkteam Robbert-Jan Poerstamper De Flint Amersfoort, 2 oktober 2015 Wat vinden cliënten van de dienstverlening tijdens de maatschappelijke transitie? NPS PG en Zorg Thuis stabiel Stijgende trend V&V zet door 2013 - 2015 68.066 cliënten 44 NPS 2015 32 19 Cliënten Zorg Thuis 2014: 28 Cliënten V&V Vertegenwoordigers PG-cliënten N=17.874 (2015) Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2013-2015 CQ-totaalscore daalt daarentegen over hele linie Ervaren beschikbaarheid personeel Ervaren inspraak 6,0 7,5 7,6 8,0 8,0 7,5 7,3 PG PG 5,7 V&V 6,7 V&V 6,5 5 6 ZT 7 8 5 6 7 8 2014 2015 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2014-2015 N=32.876 (2014) N=14.236 (2015) Cliënten (h)erkennen transitie Transitie niet ongemerkt aan cliënten voorbij Maatschappelijk sympathie voor zorgmedewerker De zorg wordt minder en medewerkers moeten te hard werken Zeer vaak genoemd, met de toevoeging: “knap dat ze toch zo vriendelijk blijven” De medewerkers van lagere niveaus zijn ontslagen, maar zij waren juist het hartelijkst Bron: ActiZ spiegelrapportage 2015 Cliënten ervaren ook positieve kanten van transitie: eigen regie en participatie Ik mag zelf de regie in handen houden en dat in goede samenspraak (VV) Ik ben heel tevreden over de samenwerking van de instelling met ons als mantelzorgers (PG) We hebben inzage in het digitale dossier van onze moeder. Op deze manier kunnen wij gemakkelijker participeren in de zorg voor haar (PG) Bron: ActiZ spiegelrapportage 2015 Er is een klein hulpteam. Hierdoor ken je iedereen en zij kennen mij. Een wijkteam zou landelijk ingevoerd moeten worden (ZT) Vanwege wijkgericht werken komen er minder verschillende medewerkers over de vloer (ZT) Hoe onderscheiden koplopers zich? NPS koplopers gestegen, vooral voor PG-cliënten Benchlearning kansrijk 2014 2015 54 28 2014 63 54 2015 61 44 32 19 Vertegenwoordigers PG-cliënten N=10.924 57 2015 43 40 19 2014 N=5.243 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2014-2015 Cliënten Zorg Thuis Cliënten V&V N=13.420 N=5.161 N=8.532 N=3.832 Menselijke maat en aandacht voor bewoners sleutelwoorden voor hoge NPS-scores N= 5.222 cliënten van organisaties met hoge NPS Bron: Uitsnede ActiZ Spiegelrapportage 2015 Waar cliënten kritisch over zijn Cliënten zien ruimte voor verbetering bij de inzet van moderne communicatievormen Er gaat nog te veel per post en telefoon, ik zou veel meer contact per mail of sms willen (PG) De intentie om te digitaliseren is er wel maar het zou wat sneller mogen (PG) Whatsapp of beveiligde portal zodat ze berichten over onze naaste met ons kunnen delen (PG) Bron: ActiZ Spiegelrapportage 2015 Wat er beter kan? Digitaal worden! Alle cliëntgroepen Ik wil wifi (VV) Vaak genoemd De verzorgenden kunnen mij niet eens helpen bij problemen met mijn iPad (VV) Maar… Verzorgenden moeten minder lang achter de computer zitten (PG en VV) Vaak genoemd Ze kunnen toch in mijn digidossier zien hoe ik verpleegd moet worden, waarom moet ik het dan elke keer uitleggen? (ZT) Cliënten geven concrete voorbeelden van good practices binnen de sector Het gedachtegoed van e-health en beeldzorg leeft…. Als ik op bezoek ben bij mijn moeder, zie ik dat veel bewoners dol zijn op het robotspeelgoeddier (PG) Wij kunnen inloggen en dan zelf iets in het dossier schrijven (PG) Bron: ActiZ Spiegelrapportage 2015 Via Familienet word ik goed op de hoogte gehouden (PG) Ik krijg echt hulp op maat. Ik sms en app met mijn thuisbegeleiding als het niet zo lekker gaat en dat kan dagelijks (ZT) Vaak genoemd, PG en ZT Ik ben blij met de communicatie via de mail, heel belangrijk Medewerkers voelen zich onvoldoende ondersteund door technologie Nauwelijks positieve gebruikers: opleiden essentieel Ik kies voor werken met de cliënt en dus niet voor al die ICT Voor elke registratie moet je weer een ander systeem hebben, alles werkt anders ? Ik heb moeite met de veranderingen op ICTgebied, ik ben er niet mee groot geworden zoals de jeugd van vandaag Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 Waarom hebben wij eigenlijk geen mogelijkheden voor e-learning? Niet kunnen werken met de computer kost onnodig veel tijd; ondersteuning zou wenselijk zijn maar je moet overal zelf achteraan in je eigen tijd We proberen nieuwe dingen uit, zoals digitaal werken in de cloud, wat super is Aandeel ICT-kosten stijgt jaarlijks licht, maar blijft beperkt in omvang 6.0% Aandeel ICT-kosten in totalele kosten 100% 5,5% 5.0% 5,2% 4,5% 4.0% 3.0% 2.5% 2.0% 1.8% 1.9% 1.9% 2009 2010 2011 2.7% 2.2% 1.0% 0.0% 2012 2013 2014 ZKH GGZ Mbo N=43 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2010-2015, Google, MBO Raad Hoe ervaren medewerkers de transitie? Totaalscore MedewerkerMonitor nagenoeg stabiel 2013 - 2015 143.586 2013 2014 2015 7.55 7.45 7.42 medewerkers N=56.657 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2013-2015 N=61.633 N=25.296 Maar ondertussen… Dalende Werkgever NPS 2013-2015 geeft early warning 2013 2014 2015 6 4 2 4 0 -2 -5 -4 -8 -6 Werkgever NPS -8 -10 N=56.657 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2013-2015 N=61.633 N=25.296 Aandeel concerns met negatieve Werkgever NPS stijgt Spreiding neemt af maar blijft aanzienlijk 2014: 85 100 2015: 83 Werkgever NPS 60 20 Gemiddelde 2015 = -8 -20 2015: -57 -60 2014: -81 -100 Organisatie Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 N=74 Aandeel concerns met negatieve Werkgever NPS stijgt Medewerkers zorg thuis positiever dan intramuraal 2014: 85 100 2015: 83 Werkgever NPS 60 20 -20 -4 -11 2015: -57 Gemiddelde 2015 = -8 Extramuraal Intramuraal -60 2014: -81 -100 Organisatie Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 N=74 In 2013 heeft 60% van de organisaties meer promoters dan criticasters onder de medewerkers 100 Meer Promoters dan Criticasters 80 60% 60 40 20 Werkgever NPS = 4 0 -20 -40 -60 40% -80 -100 2013 N=109 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2013 In 2014 heeft 50% meer promoters dan criticasters onder de medewerkers 100 Meer Promoters dan Criticasters 80 50% 60 40 20 0 Werkgever NPS = -5 -20 -40 -60 50% -80 -100 2013 2014 N=150 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2014 In 2015 heeft nog maar 40% meer promoters dan criticasters onder de medewerkers 100 Meer Promoters dan Criticasters 80 40% 60 40 20 0 Werkgever NPS = -8 -20 -40 -60 60% -80 -100 2013 2014 2015 N=74 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 Hogere ervaren werkdruk, minder plezier in het werk en een toenemend ziekteverzuim mogelijke verklaringen voor dalende Werkgever NPS 7.0 Aanvaardbare werkdruk Aanvaardbare werkdruk: hoe lager de score hoe hoger de ervaren werkdruk 6.7 6 6.5 7 7.5 8 7.9 7.8 Plezier in het werk 6 Ziekteverzuim 6.5 7 7.5 5.0% 5,7% 5.5% 2015 8 6.0% Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2014-2015 2014 6.0% Extra personeelskosten € 40 miljoen N=61.633 (2014) N=25.296 (2015) Werkgever NPS wijkverpleegkundigen stijgt Verzorgenden lijken in transitie motivatie te verliezen 2013 2014 2015 10 Werkgever NPS 5 Mijn kennis en kunde worden erkend, de organisatie heeft vertrouwen in mij 3 0 -5 -4 -3 -10 -10 -15 -16 -20 Hbo-verpleegkundige Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2013-2015 Het is net of de verpleegkundigen alles voor het zeggen hebben Verzorgende Ik geniet van het kwaliteit leveren en tegelijkertijd ondernemer in de zorg zijn De zelfstandigheid biedt mij de kans steeds op zoek te gaan naar verbeterpunten in mijn handelen N=56.657 (2013) N=61.633 (2014) N=25.296 (2015) Koplopers weten aantal criticasters te beperken Aandeel 7 en 8 scores nagenoeg gelijk Gemiddeld 60% Koplopers 60% 53.9% 52.9% 40% 40% 34.2% 27.0% 20% 20% 19.1% 12.9% 2014: 6,4% 0% 0% 10 - 9 8-7 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 6-0 10 - 9 8-7 6-0 N=74 Wat doen good practices in transitie? Werkgever NPS lager bij reorganisaties Good practices bovengemiddelde werkgever NPS 30 28 Wat good practices doen 20 Werkgever NPS Aandacht voor medewerkers Betrekken groot aantal medewerkers bij veranderingen 10 0 4 Werken vanuit een heldere visie Waardegedreven Het Waarom staat centraal, niet het Wat & Hoe -10 -18 -20 Zonder reorganisatie (N=23) Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 Met reorganisatie (N=20) Zelforganisatie nog steeds hot Zelforganisatie: wanneer wordt het een succes? Kenmerk succes Medewerkers voelen zich erkend en ervaren vertrouwen van het management Medewerkers benutten elkaars competenties en teamkracht Medewerkers mogen creatief zijn Medewerkers zijn toegerust voor hun nieuwe werkwijze Alle functieniveaus hebben waarde in het team Er blijven geen beslissingen liggen Ruimte binnen kaders Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 Quotes ter illustratie Zelfsturing geeft je het gevoel dat je vertrouwd wordt en dat wat je doet belangrijk is. Je hebt op deze manier gelijk een beloning voor je kunnen Met zelfsturing kunnen wij nog betere zorg leveren. Je leert elkaar beter kennen en weet wat je aan elkaar hebt De grote uitdaging GAP tussen ervaringen van cliënten en perceptie van medewerkers aanzienlijk en niet verkleind 20% 40% 60% Intramuraal 39,3% 80% 20% 40% 60% 80% Extramuraal 46.2% Meebeslissen over zorg 70.7% 38,5% 82.3% 51.0% Openstaan voor wensen 74.2% 83.3% Cliënten (N=9.570) Cliënten (N=9.518) Medewerkers (N=6.896) Medewerkers (N=6.486) Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2014-2015 . Stijging nettomarge duurzaam? Nettomarge lijkt zich na dip in 2013 licht te herstellen… 3.0% 2.5% 2.4% Nettomarge 2.0% 2.1% 2.2% 2.0% 1.5% 1.5% 1.3% 1.0% 0.5% 0.0% 2009 2010 2011 2012 2013 2014 N=43 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2010-2015 Genormaliseerd resultaat neemt af naar 2,3% Incidentele dotatie reorganisatievoorzieningen en impairment nemen af Nettomarge, impairment en voorzieninge in % van de bedrijfsopbrengsten 4.0% 3,4% 3.0% 0.3% 0.7% 2.0% 2,4% 2,3% 0.4% 0.8% 0.4% 0.3% 2.4% 1.0% 1.5% 1.3% 0.0% 2012 Nettomarge Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2013-2015 2013 Impairment 2014 Voorzieningen N=43 Huisvestings- en renteresultaat gedaald tot 0,8% ‘Zorg’resultaat gestegen, voor o,5% veroorzaakt door alsnog toegekende OVA 3.0% 2.6% Zorg resultaat 2.5% 2.0% 2.0% Nettomarge Huisvestings- en renteresultaat ZZP 2.5% 3.0% 1.5% 1.2% 1.0% 1.5% 1.0% 1.0% 0.8% 0.5% 0.5% 0.6% 0.0% 0.0% 2012 2013 2014 2013 2014 Nettomarge concern exclusief aandeel huisvestings- en renteresultaat ZZP Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2013-2015 N=43 In 2013 ingezette krimp formatie zet door in 2014 Uitstroom voor 0,9% beïnvloed door HbH Krimp formatie Groei formatie Fte's in- en uitstroom als % van totaal aantal fte's 18% 16% 16.6% 15.4% 14% 11.9% 10% 13.6% -3,4% 12% 11.4% 10.8% 10.2% 9.3% 9.3% 8% 7.8% 6% 4% 2% 0% 2010 2011 Gemiddelde instroom Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2011-2015 2012 2013 Gemiddelde uitstroom 2014 N=43 Gemiddelde personeelskosten per fte nemen meer toe dan CAO-stijging van 1,9% Inzet hogere deskundigheid meest logische verklaring Directe personeelskosten per fte € 49,000 + 3,5% € 48,438 € 48,000 Actueel inzicht in feitelijke € 47,000 € 46,821 + 3,3% € 46,000 ontwikkeling in de omvang en samenstelling € 46,072 formatie binnen huidige € 45,000 € 44,614 informatiesystemen veelal € 44,000 gebrekkig € 43,000 € 42,000 Intramuraal ZZP 2013 2014 Zorg Thuis 2013 2014 Intramuraal ZZP Zorg Thuis Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2010-2015 N=43 Gemiddelde personeelskosten per fte nemen meer toe dan CAO-stijging van 1,9% Uitgaven externe opleidingskosten nemen verder af Directe personeelskosten per fte € 49,000 1.2% + 3,5% € 48,438 € 48,000 Externe opleidingskosten t.o.v. personeelskosten 1.0% 1.0% € 47,000 € 46,821 + 3,3% € 46,000 0.8% 0.9% 0,8% € 46,072 0.6% € 45,000 € 44,614 0.4% € 44,000 0.2% € 43,000 € 42,000 Intramuraal ZZP 2013 2014 Zorg Thuis 2013 2014 Intramuraal ZZP Zorg Thuis Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2010-2015 0.0% 2012 2013 2014 N=43 Cash is King Liquiditeit 2014 hoger dan in afgelopen vijf jaar 1.40 1.30 1.20 1.20 Liquiditeit 1.00 0.80 1.01 0.81 0.80 2009 2010 0.98 0.60 0.40 0.20 2011 2012 2013 2014 N=43 Bron: ActiZ Benchmark in de Zorg 2010-2015 Trendbreuk boekwaardeontwikkeling in 2014 Boekwaarde per 31 december 9.0 8.8 8.5 8.6 Bedrag x € miljard 8.4 8.2 8.0 7.8 7.5 7.4 7.0 6.5 6.0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 N=287 Bron: DigiMV 2014 Trendbreuk boekwaardeontwikkeling in 2014 Branche terughoudend met investeringen Boekwaarde per 31 december 9.0 1.3 8.8 8.5 1.3 1.3 1.2 1.1 Bedrag x € miljard 8.4 Bedrag x € miljard 1.2 8.6 8.2 8.0 Investeringen 1.4 7.8 7.5 7.4 1.0 1.0 0.8 0.6 7.0 0.4 6.5 0.2 0.0 6.0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014 N=287 Bron: DigiMV 2014 Margeherstel geldt niet voor iedereen 14 organisaties in “vrije val” 14 Omzetdaling > -5% Verdeling per grootteklasse S M L XL 9 2 2 1 Benchmarkpositie Achter kopgroep Middengroep Voor de staartgroep Staartgroep Geen deelnemer 1 2 1 2 8 Nettomarge dalend en negatief N=375 Bron: DigiMV Sector gekenmerkt door wendbaarheid bedrijfsvoering Meerjarenprojectie 2018 met impactanalysetool toonde in september 2013 dat slechts 7% financieel duurzaam was Liquiditeit (current ratio) 4 Inschatting 2013: behoudt goede financiële positie in 2018 7% 3 2 11 Inschatting 2013: 31% financieel niet duurzaam 0 -8% -6% -4% -2% 0% 2,5% 2% 4% 6% 8% 10% 12% Nettomarge Financieel niet duurzaam Financieel duurzaam 104 Bron: Impactanalyse 2013 en ActiZ Benchmark in de Zorg 2014 N=104 Door aanpassingen bedrijfsvoeringen verwacht inmiddels 47% in 2018 over 1,5% rendement en voldoende vermogen en liquiditeit te beschikken Liquiditeit (current ratio) 4 Voldoende vermogen en liquiditeit: liquiditeit 47% 47% 3 2 11 Onvoldoende vermogen en liquiditeit: 22% 0 -20% -10% 0% 10% 20% 25% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Budgetratio Early warning voorFinancieel vermogen en liquiditeit gezond Bron: DigiMV 2014 en ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 warning op één aandachtsgebied EarlyEarly warning op twee aandachtsgebieden Financieel gezond N=375 Bij 5% cumulatief verlies in transitiejaren 2015 – 2018 heeft nog 35% voldoende liquiditeit en vermogen 4 Liquiditeit (current ratio) Voldoende vermogen en liquiditeit 35% 3 2 11 Niet voldoende vermogen en liquiditeit: 24% 0 -20% -10% 0% 10% 20% 25% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Budgetratio Early warning voor vermogen en liquiditeit Early warning op één aandachtsgebied Financieel gezond N=375 Bron: DigiMV 2014 en ActiZ Benchmark in de Zorg 2015 Race to the bottom? Contracteringstarieven dalen nog steeds Oveproductie niet vergoed 100% 100% Intramuraal ZZP-tarief 99.0% 98% -2,8% 98.2% Extramuraal tarief 98% % van maximum NZa-tarief 97.7% 96% 96.2% 96% 96.7% -3,9% 95.2% 94% 94% 92% 92% ? 95.0% 92.8% 90% 90% 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014 N=43 Bron: Benchmark in de Zorg 2012-2015 Wat is uw antwoord? Ontwikkeling benchmarkposities tweede tranche 2013 - 2015 Nagenoeg 80% ActiZ-leden maakt via Benchmark prestaties transparant in tweede tranche Grootteklasse (bedragen x € 1 miljoen) S M L XL < € 10 € 10 - € 40 € 40 - € 100 > € 100 23 12 4 1 40 59% 43% 30% 21% 41% Achter de koplopers 20 24 13 7 64 Middengroep 27 29 30 21 107 Voor de staartgroep 3 13 9 8 33 4% 23% 18% 24% 16% Staartgroep 0 6 1 1 8 Totaal 73 84 57 38 252 66% 91% 83% 92% 79% Positionering 2013 - 2015 Koplopers Participatiegraad leden Bron: Benchmark in de Zorg 2013-2015 Totaal Nagenoeg 80% ActiZ-leden maakt via Benchmark prestaties transparant in tweede tranche S en M vallen in 2015 uit kopgroep vanwege financiële positie Grootteklasse (bedragen x € 1 miljoen) S M L XL < € 10 € 10 - € 40 € 40 - € 100 > € 100 23 12 4 1 40 59% 43% 30% 21% 41% Achter de koplopers 20 24 13 7 64 Middengroep 27 29 30 21 107 Voor de staartgroep 3 13 9 8 33 4% 23% 18% 24% 16% Staartgroep 0 6 1 1 8 Totaal 73 84 57 38 252 66% 91% 83% 92% 79% Positionering 2013 - 2015 Koplopers Participatiegraad leden Bron: Benchmark in de Zorg 2013-2015 Totaal Nagenoeg 80% ActiZ-leden maakt via Benchmark Aandeel L en XL prestaties transparant in tweede tranche S en M vallen in 2015 uit kopgroep vanwege financiële positie Grootteklasse (bedragen x € 1 miljoen) in kopgroep sterk gestegen S M L XL < € 10 € 10 - € 40 € 40 - € 100 > € 100 23 12 4 1 40 59% 43% 30% 21% 41% Achter de koplopers 20 24 13 7 64 Middengroep 27 29 30 21 107 Voor de staartgroep 3 13 9 8 33 4% 23% 18% 24% 16% Staartgroep 0 6 1 1 8 Totaal 73 84 57 38 252 66% 91% 83% 92% 79% Positionering 2013 - 2015 Koplopers Participatiegraad leden Bron: Benchmark in de Zorg 2013-2015 Totaal Nagenoeg 80% ActiZ-leden maakt via Benchmark Aandeel L en XL prestaties transparant in tweede tranche S en M vallen in 2015 uit kopgroep vanwege financiële positie Positionering 2013 - 2015 Koplopers Achter de koplopers Grootteklasse (bedragen x € 1 miljoen) in kopgroep sterk gestegen S M L XL < € 10 € 10 - € 40 € 40 - € 100 > € 100 23 12 4 1 40 59% 43% 30% 21% 41% 20 24 13 7 64 21 107 L en XL vallen in 2015 uit middengroep vanwege 29 30 cliënten en medewerkers Totaal Middengroep 27 Voor de staartgroep 3 13 9 8 33 4% 23% 18% 24% 16% Staartgroep 0 6 1 1 8 Totaal 73 84 57 38 252 66% 91% 83% 92% 79% Participatiegraad leden Bron: Benchmark in de Zorg 2013-2015 Benchmark geeft in tweede tranche herhaaldeelnemers inzicht in ontwikkeling prestaties Benchmark- 13 stabiele koplopers positie 14 snelle stijgers 5 snelle dalers Koploper Achter kopgroep Middengroep Voor staartgroep Staartgroep N=185 Bron: Benchmark in de Zorg 2013-2015 Aantal herhaaldeelnemers Nagenoeg 80% herhaaldeelnemers weet prestaties te handhaven (40%) of te verbeteren (37,8%) 80 40% 70 74 60 37,8% 56 50 22,2% 40 36 30 20 10 0 12 0 5 -3 -2 2 -1 0 1 2 3 Beweging in aantal benchmarkposities N=185 Bron: Benchmark in de Zorg 2015 Suggesties voor toekomstagenda Doorbreek negatieve tariefspiraal door kosteneffectiviteit maatschappelijke dienstverlening VVT aan te tonen binnen zorg- en welzijnsketen Bevorderen kwaliteit van leven vergt ook investeringen in: Systematisch inventariseren wensen en behoeften huidige en toekomstige cliënten Toerusten van medewerkers voor nieuwe taken met open mind richting cliënten Versnellen toepassing moderne communicatietechnologie Passende huisvesting doelgroepen Bron: Teamanalyse PwC Hoe het in 1998 begon PwC