Onderzoek: 6 Titel Engels: The role of natural killer cells in the

Onderzoek:
Titel Engels:
6
The role of natural killer cells in the anti-leukemic effect of allogeneic stem
cell transplantation in children
Titel Nederlands:
Willem-Alexander Kinder en Jeugdcentrum stuurt Natural Killer cellen in hun
strijd tegen kinderkanker
Centrum:
Willem-Alexander Kinder- en Jeugdcentrum Leiden
Startjaar:
2005
Looptijd:
4 jaar
Afgerond in:
2009
Totale kosten/bijdrage KiKa: € 367.200
Introductie
Natural Killer cellen (NK-cellen) worden zo genoemd omdat zij in ons lichaam een natuurlijke afweeractiviteit hebben tegen kankercellen, maar
ook tegen cellen die met virussen besmet zijn. Ze werken samen met andere afweercellen (andere witte bloedcellen) om ons lichaam vrij te
houden van virussen en kankercellen.
De laatste jaren is er meer duidelijk geworden hoe deze cellen werken en waarom ze juist kankercellen herkennen en gezonde cellen met rust
laten. Het onderzoek richt zich op de mogelijkheid om deze NK-cellen gericht in te zetten in de strijd tegen kinderkanker. Het speerpunt van dit
kinderziekenhuis is de afdeling beenmergtransplantatie (BMT), waar het merendeel van de kinderen een transplantatie ondergaat, omdat zij
een hardnekkige vorm van leukemie hebben.
Vaak is het zo dat met chemotherapie en bestraling bijna alle kankercellen dood gemaakt kunnen worden. Soms blijft er echter een minuscuul
restje leukemie achter in het lichaam. Normaliter is het de taak van het afweersysteem om dit restje ook te vernietigen. Maar bij een
leukemiepatiënt gebeurt dit niet altijd. Na een BMT probeert het lichaam naast het vernietigen van de leukemiecellen ook een nieuw
afweersysteem te creëren.
Stand van zaken
Uit het onderzoek is gebleken dat NK-cellen na een BMT weer snel in normale aantallen aanwezig kunnen zijn. In het laboratorium is gezien dat
patiëntjes met een stevige verkoudheid, wat zeer gevaarlijk kan zijn vlak na een BMT door de verminderde weerstand, hier van herstellen
ondanks de afwezigheid van witte bloedlichaampjes. Dit bewijst dat de NK-cellen niet alleen weer snel in aantal toenemen na een BMT maar
ook actief aan het ‘werk’ gaan. Dit geeft een goed uitgangspunt om te onderzoeken of de NK-cellen kort na een transplantatie ook de laatste
Stichting Kinderen Kankervrij werft fondsen voor onderzoek naar kinderkanker in Nederland
restjes tumorcellen kunnen vinden en doden. Dan is het wellicht mogelijk om tegelijk met het beenmerg (het transplantaat) ook een extra lading
NK-cellen aan de patiënt te geven, die gericht zijn tegen de nog spaarzaam aanwezige leukemie-cellen.
Naast het onderzoek van NK-cellen tegen leukemie wordt er ook gekeken of NK-cellen een rol kunnen gaan spelen bij de behandeling van een
bottumor (Ewing-sarcoom) en neuroblastoom. Patiënten met het Ewing-sarcoom hebben normale aantallen NK-cellen maar hun activiteit is
verminderd. Het lijkt erop dat de tumor probeert te ontsnappen aan de NK-cellen. Met deze kennis kan er gezocht gaan worden naar de
oorzaak van de verminderde activiteit van de NK-cellen bij Ewing-sarcoom.
Bij kinderen met een neuroblastoom herkennen ‘rustende’ NK-cellen de tumorcellen niet. Alleen wanneer de NK-cellen geactiveerd zijn door
een onderdeel van het immuunsysteem herkennen ze de tumorcellen wel. Deze kennis wordt nu gebruikt om te zien hoe het NK-cel weer kan
worden gereactiveerd.
Conclusie
De resultaten van het door KiKa gesponsorde onderzoek laten zien dat NK cellen mogelijk een nieuwe, aanvullende therapie kunnen zijn voor
kinderkanker, en bovendien zijn er stappen gezet om zo'n therapie te vertalen naar de praktijk. In de komende jaren zullen er waarschijnlijk
experimentele behandelingen gegeven gaan worden om het effect van deze NK cel therapie in kinderen te onderzoeken. Wel zal deze
behandeling altijd naast de "standaard" behandeling gegeven worden. Mocht deze nieuwe therapie bijdragen tot betere genezing of overleving
van patiënten, dan kan er ook bij andere kankersoorten gekeken worden of deze behandeling een optie is.
Stichting Kinderen Kankervrij werft fondsen voor onderzoek naar kinderkanker in Nederland