Gemanipuleerd virus laat kankercellen zichzelf opeten

Gemanipuleerd virus laat kankercellen zichzelf opeten
NRC, 4 mei 2006
Een geïnjecteerd genetisch gemanipuleerd virus krijgt kankercellen zover dat ze zichzelf verteren. Bij muizen
ruimt het hersentumoren deels op.
Het is de eerste keer dat duidelijk is gemaakt dat tumorcellen zichzelf opeten bij experimentele kankertherapieën op basis van
virussen. De onderzoekers, verbonden aan het kankercentrum van de Universiteit van Texas, schreven er gisteren over in het
Amerikaanse medische tijdschrift Journal of the National Cancer Institute. Overigens waren therapieën op basis van virussen
die kankercellen aanvallen tot nog toe weinig succesvol.
Muizen die het aangepaste virus kregen ingespoten ontwikkelden een veel kleinere hersentumor dan muizen die een spuit met
een normaal virus kregen. Ze overleefden ook langer: gemiddeld 53 dagen na drie injecties, tegenover 29 dagen voor de controlemuizen. Dat maakt het volgens de onderzoekers een veelbelovende methode.
De Texanen gebruikten een aangepast adenovirus, een verkoudheidsvirus dat in de biotechnologie veel gebruikt wordt. De
virusinfectie schokt de kankercel blijkbaar zo dat hij overgaat op autofagie: hij eet zijn eigen eiwitten en celonderdelen op.
Autofagie komt normaliter voor in uitgehongerde of anderszins gestresste cellen. Dat kankercellen stuk gaan na virusinfectie
was al bekend, maar hoe dat gebeurde niet.
De onderzoekers denken dat hun virus-methode kan werken bij allerlei soorten kankercellen. Gekweekte baarmoederhals- en
prostaatkankercellen bezweken er in ieder geval aan. Anderzijds zijn therapieën waarbij kankercellen met aangepaste virussen
worden aangevallen nog niet succesvol, hoewel er in de afgelopen tien jaar diverse studies met menselijke proefpersonen
uitgevoerd zijn.
De Texanen tekenen zelf aan dat hun methode alleen werkt in cellen met een bepaald oppervlakte-eiwit dat nodig is voor de
virusinfectie. Niet veel kankercellen bezitten dit eiwit. In januari vreesden Britse onderzoekers in het British Medical Journal
bovendien voor onbekende bijwerkingen die zo’n levend virus kan hebben door de invloed op het immuunsysteem.
Het experimentele virus is zodanig genetisch gemanipuleerd dat het naar verwachting alleen tumorcellen aanvalt. Om actief te
worden heeft het namelijk het enzym telomerase nodig, dat een rol speelt bij de celdeling. Dat enzym wordt alleen gemaakt in
actief delende cellen, zoals tumorcellen.
De methode kan gemakkelijk verward worden met vaccinatie tegen kanker (zoals melanomen of leukemie) waarnaar meer
onderzoek wordt gedaan. Die aanpak is echter fundamenteel anders.