2-Documenten leerlingen
advertisement
Groepswerk: Alcibiades (5de eeuw v.Chr.) 1. Van welke Griekse stadstaat was Alcibiades afkomstig? Duid op de kaart aan waar deze stadstaat ligt. (bron 1) ………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Alcibiades doet mee aan de spelen (bron 1) a) Welke sport beoefende Alcibiades? ……………………………………………………………………………………………………………………… b) Waarom verkiest hij die sport precies? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… c) Wat leert je dat over de sociale status van Alcibiades? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 3. Waarom verkiest Alcibiades de Olympische Spelen boven lokale spelen? (bron 1) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Sportprestaties van Alcibiades (bron 1 en 2) a. Wat was er zo bijzonder aan de sportprestaties van Alcibiades dat hij beroemd werd? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… b. Zijn de bronnen het eens over de uitslag van de wedstrijd? Staaf je antwoord. ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… c. Waarom is Plutarchus niet per se minder betrouwbaar voor de wedstrijduitslag, ondanks het feit dat hij later schreef? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… d. Hoe is het mogelijk dat Alcibiades verschillende plaatsen behaalde in eenzelfde wedstrijd? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 5. Hoe dachten de mensen over Alcibiades? Toon aan dat er verschillende visies waren. (bron 2) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. Alcibiades en politiek (bron 3) a. Waarvoor gebruikt Alcibiades zijn sportprestaties? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… b. Wat leert dat over de invloed van sport op de politiek bij de Grieken? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… c. Kan je dus dankzij je sportprestaties politieke carrière maken in de Griekse stadstaten? Staaf je antwoord. ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… Bron 1: Isocrates, Over het tweespan, 32-34. Isocrates was een Atheense redenaar (= iemand die voordrachten geeft) uit de 5de-4de eeuw v. Chr. Alcibiades* zag dat de Grieken op de Olympische Spelen hun rijkdom, kracht en cultuur toonden en dat de atleten en de stadstaten van de overwinnaars werden bewonderd. Bovendien dacht hij dat de spelen van Athene enkel gebeuren voor de eigen familie en alleen bekeken worden door de andere Atheners, terwijl sportprestaties op de Olympische spelen er zijn voor de hele stad en bekeken worden door heel Griekenland. Hoewel hij ook sterk was, vond hij de atletiekspelen maar niets, want hij wist dat sommige atleten van lage afkomst waren of in onbelangrijke stadstaten woonden. Wel ging hij paarden kweken, een activiteit van de rijken, iets wat een gewone man nooit zou kunnen doen. En hij was niet alleen beter dan zijn tegenstanders, maar ook beter dan alle winnaars ooit voor hem. Want hij zond meer paardenspannen dan alle andere stadstaten, en die waren zo goed dat hij eerste, tweede en derde werd tijdens de wagenrennen op de Olympische Spelen. * Alcibiades was een belangrijke Atheense politicus. Hij was een tijdgenoot van Isocrates. Bron 2: Plutarchus, Alcibiades, 11-12. Plutarchus was een filosoof en geschiedschrijver uit de 1ste-2de eeuw n. Chr. die onder andere levensbeschrijvingen schreef over enkele belangrijke mensen uit de Griekse en Romeinse wereld. Over de paardenstal van Alcibiades werd overal gesproken, ook omwille van het grote aantal vierspannen. Geen enkele andere gewone man of koning heeft er ooit zeven naar de Olympische Spelen gezonden, alleen Alcibiades. De overwinning behalen en ook tweede worden en vierde (zo zegt Thucydides*), of zelfs eerste, tweede en derde (zo zegt Euripides*), overtreft in schittering en glorie al wat men ooit zou kunnen bereiken in het wagenrennen. Veel stadstaten wilden Alcibiades eren. De mensen van Efeze** hebben een schitterend versierde tent voor hem opgesteld, de mensen van Chios** hebben hem eten voor zijn paarden gegeven en de mensen van Lesbos** gaven hem wijn. Toch dachten veel mensen ook slecht over Alcibiades. Men zegt namelijk dat er in Athene en zekere Diomedes was die op de Olympische Spelen wou winnen in het wagenrennen. Diomedes wist dat er in de stadstaat Argos** een goed paardenspan was. Omdat hij wist dat Alcibiades in Argos veel invloed en vrienden had, vroeg hij aan Alcibiades om dit paardenspan voor hem te kopen. Alcibiades kocht de paarden, maar schreef deze in voor zichzelf en liet Diomedes voor wat hij was. Daarom riep een verontwaardigde Diomedes goden en mensen tot getuigen op een proces tegen Alcibiades. * Thucydides en Euripides waren schrijvers uit de tijd van Isocrates. ** Griekse stadstaten Bron 3: Thucydides, De Geschiedenis van de Peloponnesische Oorlog, VI 15-16. Thucydides was een geschiedschrijver uit de 5de eeuw v. Chr. die een werk schreef over de Peloponnesische oorlog, de oorlog tussen de stadstaten Athene en Sparta. Tijdens deze oorlog (in 415 v.Chr.) wilden de Atheners een militaire expeditie naar Sicilië sturen. Alcibiades probeert zijn stadsgenoten ervan te overtuigen om hem als bevelhebber van deze expeditie te benoemen. Alcibiades kwam tijdens de volksvergadering naar voor en gaf de Atheners de volgende raad: “meer dan andere Atheners verdien ik het om de leider van de militaire expeditie te zijn. Want door mijn succesvolle deelname aan de Olympische Spelen, dachten de andere Grieken dat onze stad enorm machtig was. Ik zond immers zeven vierspannen naar Olympia*, dat is meer dan iemand ooit gedaan heeft, en ik werd eerste, tweede en vierde.” * Olympia is de Griekse stadstaat waar de antieke Olympische spelen gehouden werden. Groepswerk: Diagoras & familie (5de eeuw v.Chr.) 1. Van welk Grieks eiland waren Diagoras en zijn familie afkomstig? Duid het eiland aan op de kaart. (bron 1) ………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. De sportdisciplines van de Diagoras en zijn familie (bron 1) a. Welke sporten beoefenden Diagoras en zijn familieleden? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… b. Wat leert dit over sporttradities binnen Griekse families? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 3. Wat hebben Diagoras en zijn familieleden in de sport bereikt waardoor ze zo beroemd geworden zijn? (bron 1, 2 en 4) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Terugkeer van de Olympische Spelen (bron 1 en 3) a. Wie en wat staat er afgebeeld op bron 3? Tip: de maker van de gravure heeft zich laten inspireren door bron 1. ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… b. Hoe werden de overwinnaars van de Olympische Spelen onthaald in hun stadstaat? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 5. Welke auteur (Pausanius of Pindarus) vind je het meest betrouwbaar om de prestaties van Diagoras en zijn zonen te reconstrueren en waarom? ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. Dorieus, een bijzonder geval (bron 4) a. Welke vier spelen somt Pausanias op? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… b. Waarom vermeldt hij enkel deze spelen hoewel we weten dat Dorieus ook op andere spelen won? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… c. Pausanias schrijft dat Dorieus een overwinning behaalde op de Pythische Spelen zonder te moeten vechten. Waarom zou zijn tegenstrever niet hebben willen vechten? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… d. Wat vertelt jou dit over de beroemdheid van sommige Griekse atleten? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… e. Op welke manier hielpen de sportprestaties van Dorieus, de zoon van Diagoras, toen hij krijgsgevangen werd genomen? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… f. Wat leert dat over de invloed van sport op de politiek bij de Grieken? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… Bron 1: Pausanias, Beschrijving van Griekenland, VI 7, 1-3. Pausanias was een schrijver en aardrijkskundige uit de 2de eeuw n. Chr. Zijn werk “Beschrijving van Griekenland” is een verslag van zijn reis doorheen Griekenland. Bij de gebouwen en standbeelden die hij tegenkwam, vertelt hij vaak korte anekdoten over het verleden. Nu zal je aankomen bij beelden van de atleten uit Rhodos: Diagoras en zijn familie. Deze werden één voor één opgericht in deze volgorde. Akousilaos won het boksen bij de mannen. Dorieus, de jongste, won het pankration in drie opeenvolgende Olympische spelen. Maar nog vóór Dorieus overwon Damagetos alle deelnemers in het pankration. Dit zijn de zonen van Diagoras. Bij deze beelden staat ook een beeld van Diagoras zelf, die een overwinning behaalde in het boksen bij de mannen. Men zegt dat Diagoras tegelijk met zijn zonen Akousilaos en Damagetos naar de Olympische Spelen kwam. Na hun overwinningen droegen de jonge mannen hun vader door de juichende mensen. De Grieken wierpen bloemen naar hem en zeiden dat Diagoras zich gelukkig mocht prijzen met zijn zonen. Bron 2: Pindarus, Olympische ode 7, r. 15-17 & 80-86. Pindarus was een dichter uit de 6de-5de eeuw v. Chr. die gedichten schreef voor belangrijke overwinnaars van verschillende Griekse spelen. In dit overwinningsgedicht somt hij de overwinningen van zijn tijdgenoot Diagoras op. Een reus in het open gevecht wil ik prijzen. Hij won bij Alpheios’* oevers de wedstrijd in het boksen, en ook bij Kastalia*. Op Rhodos* werd Diagoras tweemaal de winnaar, op de beroemde Isthmos* won hij viermaal, eenmaal won hij in Nemea* en later nog eens, en ook in het rotsige Athene*. Het bronzen schild van Argos* kent hem, en ook de trofeeën van Arkadië* en Thebe*, en de spelen die bij wet geregeld zijn bij de Boiotiërs** en ook in Pellene*. In Aigina* won hij zes maal. De stenen zegetafels in Megara* spreken geen andere taal. * Griekse plaatsen waar spelen plaatsvonden: de Alpheios is een rivier die op de plaats van de Olympische spelen stroomde, Kastalia is een bron in Delphi waar de Pythische spelen plaatsvonden, Arkadië is een streek, en de overige namen zijn Griekse stadstaten. ** Grieks volk Bron 3: moderne afbeelding van Diagoras en zijn zonen Akousilaos en Damagetos Bron 4: Pausanias, Beschrijving van Griekenland, VI 7, 4-6. Pausanias was een schrijver en aardrijkskundige uit de 2de eeuw n. Chr. Zijn werk “Beschrijving van Griekenland” is een verslag van zijn reis doorheen Griekenland. Bij de gebouwen en standbeelden die hij tegenkwam, vertelt hij vaak korte anekdoten over het verleden. Dorieus, de zoon van Diagoras, behaalde naast zijn Olympische zeges ook acht overwinningen op de Isthmische spelen en zeven op de Nemeïsche spelen. Er wordt ook gezegd dat hij op de Pythische spelen won zonder te moeten vechten. Dorieus was duidelijk bevriend met de Spartanen. Hij vocht in de Peloponnesische oorlog zelfs mee met zijn eigen schepen tegen de Atheners*, tot hij gevangen werd genomen en levend naar Athene werd gebracht. Vooraleer Dorieus naar Athene werd gebracht, wilden de Atheners hem kwaad doen. Maar toen ze samenkwamen in de volksvergadering en zo een groot en beroemd man zagen als krijgsgevangene, veranderde hun mening over Dorieus. Ze lieten hem zomaar vertrekken, zonder hem hard aan te pakken, terwijl ze hem eigenlijk wel mochten straffen. * De Peloponnesische oorlog was een oorlog tussen Sparta en Athene en hun bondgenoten. Rhodos was eigenlijk een bondgenoot van Athene. Groepswerk: Diocles (2de eeuw n.Chr.) 1. Diocles was één van de meest succesvolle wagenrenners uit de Romeinse geschiedenis. Hoeveel overwinningen heeft hij behaald? (bron 2) ………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Van waar is Diocles afkomstig? Zoek zijn geboorteplaats op in de atlas en duid die aan op de kaart. (bron 2) ………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Uit welke laag van de bevolking kwamen de wagenmenners? (bron 1) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Hoe groot was de belangstelling voor de wagenrennen bij het gewone volk? (bron 1, 3 en 6) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. Aristocraten en de wagenrennen. a. Wat vindt de aristocraat Tacitus van de populariteit van de wagenrennen? Het is een visie die je in veel geschriften van aristocraten terugvindt. (bron 3) ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… b. Maar wat blijkt uit de brief van Plinius? (bron 4) ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… c. Op wat voor plaatsen zijn de mozaïeken teruggevonden? (bron 5) ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… d. Wat kan je uit de vorige vragen besluiten over de populariteit van de wagenrennen bij de aristocratie? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 6. Hoog bezoek. a. Welke belangrijke persoon was ook vaak aanwezig bij de wagenrennen? (bron 7) ……………………………………………………………………………………………………………………… b. Wat zou hij willen bereiken met het uitdelen van al die geldprijzen? (bron 7) ………………………………………………………………………………………………..…………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… c. Hoe maakte het volk gebruik van zijn aanwezigheid? (bron 6) ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 7. Welke van deze twee bronnen vind je het meest betrouwbaar om het inkomen van de wagenmenners te schatten en waarom? (bron 1 en 2) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… Bron 1: Dio Chrysostomus, Redevoeringen, XXXII 74-77. Filosoof die leefde van ca. 40 tot ca. 120 n.Chr. Hij reisde veel en gaf overal voordrachten om het culturele peil van de bevolking op te krikken. Als je een stadium binnenkomt, wie kan dan het geroep, het lawaai en het gevloek beschrijven? Waarom zijn jullie zo opgehitst? Waarom die opwinding? Wat betekent die wedstrijd? Want het is slechts een wedstrijd van slaven voor een beetje geld, slaven die soms verliezen en soms winnen, maar altijd slaven. Bron 2: Corpus Inscriptionum Latinarum (verzamelwerk van oorspronkelijke Latijnse teksten op steen) VI 10048. Opschrift bij een standbeeld van Diocles uit Rome. Vrienden van Diocles hebben het standbeeld laten maken. Gaius Appuleius Diocles, wagenmenner van de rode ploeg, afkomstig uit Lusitania, 42 jaar oud. Hij reed het eerst voor de witte ploeg en behaalde zijn eerste overwinning voor diezelfde ploeg. Daarna reed hij voor de groene ploeg. Later behaalde hij zijn eerste overwinning voor de rode ploeg. Hij was 24 jaar wagenmenner, verscheen 4257 aan de start en behaalde 1462 overwinningen. Hij won in totaal 35.863.120 sestertiën. Hij won 92 grote prijzen: 32 van 30.000 sestertiën, 28 van 40.000 sestertiën, 29 van 50.000 sestertiën en 3 van 60.000 sestertiën. Bron 3: Tacitus, Over de redekunst, 29 Tacitus was een Romeinse politicus en schrijver die leefde van ca. 57 tot 117 n. Chr. Hij behoorde tot de toplaag van het Romeinse Rijk. De ondeugden van Rome die al in de baarmoeder worden meegegeven zijn de volgende: de passie voor theater, voor gladiatorenspelen en voor paardenrennen. Als de geest vol zit met zulke bezigheden, welke ruimte is er dan nog over voor belangrijkere bezigheden? Hoe weinig zijn er die thuis over iets anders spreken? En de leraren zijn al even erg: ze discussiëren met hun klas meer over deze zaken dan over iets anders. Bron 4: Plinius Minor, Brieven, IX 23. Plinius Minor was een Romeinse politicus en schrijver die leefde van 62 tot ca. 113 n.Chr. Hij was goed bevriend met Tacitus. Dit is een fragment van een brief die hij naar zijn vriend Maximus stuurde. Tacitus vertelde me dat hij bij de laatste paardenrennen naast een Romeinse ridder zat, die hem vertelde over de dingen die hij had gelezen. Bron 5 Mozaïek uit een rijke villa van de 3de eeuw n. Chr. Mozaïek uit een rijke villa van Sicilië uit de vierde eeuw n.Chr. Bron 6: Flavius Josephus, De joodse oorlog, XIX 24-27. Flavius Josephus was een Romeins-joodse geschiedschrijver uit de eerste eeuw n. Chr. Hij leefde eerst in Jeruzalem maar is later verhuisd naar Rome. In die tijd was er wagenrennen. Dat schouwspel is bij de Romeinen enorm populair. De mensen komen enthousiast in dichte drommen naar de renbaan, en wanneer ze daar massaal verzameld zijn, maken ze tegenover de keizer hun verlangens kenbaar. Keizers die vinden dat hun verlangens niet geweigerd kunnen worden zijn verzekerd van de gunst van het volk. Maar toen het volk eens hartstochtelijk aan keizer Caligula vroeg om de belastingen te verlagen weigerde hij daarop in te gaan. Toen ze nog harder begonnen te schreeuwen stuurde Caligula er soldaten op uit om de aanstokers op te pakken en te doden. Bron 7: Suetonius, Keizer Augustus, 45 Suetonius was een schrijver die leefde van 70 tot 140 n. Chr. Hij maakte levensbeschrijvingen van de eerste 12 keizers. Als keizer Augustus aanwezig was bij spelen gaf hij speciale prijzen en talloze waardevolle giften uit eigen zak, en hij kwam naar geen enkele wedstrijd zonder een geschenk aan alle deelnemers te geven. Groepswerk: Spartacus (1ste eeuw v. Chr.) 1. Waarom werd Spartacus een gladiator? (bron 1) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Waaraan heeft Spartacus zijn bekendheid in de geschiedenis te danken? (bron 1) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Duid zijn geboortestreek en zijn verblijfplaats als sporter aan op de kaart. (bron 1) ………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Hoe dachten de mensen over gladiatoren? Welke verschillende visies bemerk je? (bron 2 en 3) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. “Zij bewonderen de kunst maar kijken neer op de kunstenaars.” (bron 3) a) Wie of wat heeft de auteur in gedachte met ‘kunst’ en ‘kunstenaars’? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… b) Wat bedoelde de auteur met deze zin? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… c) Heeft Tertullianus een reden om negatief te zijn over de gladiatorenspelen? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 6. Gladiatoren in de Romeinse kunst (bron 4 en 5) a) Wat staat afgebeeld op figuur 1 en 2? ……………………………………………………………………………………………………………………… b) Waar werden figuur 1 en 2 teruggevonden? ……………………………………………………………………………………………………………………… c) Welke lagen van de bevolking hadden dus bewondering voor gladiatoren? ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 7. Kon een gladiator zijn sportieve roem omzetten in politieke macht? Gebruik voor je antwoord een voorbeeld uit bron 3. ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. Met welk doel organiseerden politici gladiatorenspelen? (bron 6) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… 9. Hoe maakte het volk gebruik van de aanwezigheid van belangrijke politici bij de gladiatorengevechten? (bron 7) ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… Bron 1: Appianus, De Burgeroorlog, I 116. Appianus, een Romeins geschiedschrijver, vat kort het leven van Spartacus samen. Hij schreef zijn werk in de 2de eeuw n.Chr. en dus ongeveer 200 jaar na de dood van Spartacus. Spartacus, een man van Thrakische afkomst, diende ooit in het Romeinse leger als soldaat. Later werd hij krijgsgevangene en hij werd verkocht als gladiator. Hij kreeg een gladiatorenopleiding in een gladiatorenschool in Capua. Daar overtuigde hij 70 van zijn medegladiatoren om te vechten voor hun vrijheid in plaats van te vechten voor het plezier van de toeschouwers. Bron 2: Corpus Inscriptionum Latinarum (verzamelwerk van oorspronkelijke Latijnse teksten op steen) IV 4342 en IV 4345. Graffiti teruggevonden op de muren van de stad Pompeii. Het zijn teksten die door gewone mensen op de muur geschreven werden. Deze teksten gaan over een gladiator en dateren van voor 79 n. Chr., het jaar waarin Pompeii werd bedolven onder de lava van de Vesuvius. Celadus de Thraciër, de verzuchting van de meisjes. Drie gevechten, drie overwinningen. Celadus de Thraciër, de gelukzaligheid van de meisjes. Bron 3: Tertullianus, Over de schouwspelen, XXII 3-4. De christelijke auteur Tertullianus klaagt over de manier waarop mensen omgaan met gladiatorenspelen en gladiatoren. Gladiatorengevechten zijn volgens de christelijke visie immers barbaars. Hij schreef zijn werk rond 200 n.Chr. De vierspanmenners, de atleten en de gladiatoren zijn allemaal zo geliefd dat de mannen hen hun ziel geven en de vrouwen hun lichamen. De organisatoren van de shows vinden hen minderwaardig ondanks dat ze door hen grootgemaakt worden. De sportlui hebben beperkte burgerrechten: zij mogen bijvoorbeeld niet deelnemen aan volksvergaderingen en senaatszittingen. Hoe verkeerd! Zij houden van diegenen die zij straffen. Zij zeggen over diegenen die zij prijzen dat ze waardeloos zijn. Zij bewonderen de kunst maar kijken neer op de kunstenaars. Bron 4: Plinius, Natuurstudie, 35.52. De wetenschapper en geschiedschrijver, Plinius de Oudere, beschrijft in zijn encyclopedie de voorbereidingen van een gladiatorevenement. Hij schreef zijn werk ongeveer 150 jaar na de dood van Spartacus Toen een vrijgelaten slaaf van keizer Nero een gladiatorenshow organiseerde in Antium*, werden de publieke zuilengangen gedecoreerd met schilderwerken waarop al de gladiatoren en hun assistenten levensgroot werden afgebeeld. Al vele generaties komen portretten van gladiatoren zeer vaak voor in de kunst. Het was Gaius Terentius Lucanus die begon met de bestelling van gladiatorenafbeeldingen om ze publiekelijk tentoon te stellen. * Stad iets ten zuiden van Rome Bron 5: Gladiatoren in de Romeinse kunst Figuur 1 Een graffiti van twee gladiatoren op een muur in de stad Pompeii. Graffiti werden door gewone mensen op de muren getekend. De tekening is gemaakt voor 79 n.Chr., het jaar waarin Pompeii werd bedolven onder de lava van de Vesuvius. Figuur 2 Een mozaïek als vloerbedekking teruggevonden in de eetkamer van een rijke villa (200 n.Chr.) Bron 6: Suetonius, Julius Caesar, 10. Fragment uit de biografie van Caesar, geschreven door Suetonius. Hij schreef zijn werk in de 2de eeuw n.Chr., ongeveer 200 jaar na de dood van Spartacus. Als burger en als kandidaat voor zijn tweede ambtstermijn als consul, bespaarde Caesar geen kosten om de populariteit van het volk te winnen. Hij begon met de bouw van een nieuw Forum (marktplein) en betaalde al meer dan een miljoen goudstukken voor het bouwterrein alleen. Daarnaast organiseerde hij een gladiatorengevecht en een publiek banket ter nagedachtenis van zijn overleden dochter Julia. Bron 7: Cicero, Voor Sestius, 106. Fragment uit een redevoering van de bekende advocaat en politicus Cicero. Hij is een tijdgenoot van Spartacus (1ste eeuw v.Chr.). Het Romeinse volk maakt haar meningen en sympathieën over openbare aangelegenheden op drie momenten bekend: tijdens publieke vergaderingen, bij verkiezingen, en tijdens spelen en gladiatorengevechten. Fiche: Griekse reclamemakers van het sportevenement Opdracht: Maak sportevenement gedurende aan jullie 2 minuten reclame klasgenoten. voor jullie in jullie Verwerk voorstelling een antwoord op volgende vragen. 1. Welk sportevenement organiseren jullie? _________________________________________________________ 2. Welke sportheld moeten de mensen zeker gezien hebben? a. Naam:____________________________________________ b. Afkomst:__________________________________________ c. Waarom is hij bekend:________________________________ __________________________________________________ 3. Wie mag er naar de wedstrijden komen kijken? _________________________________________________________ _________________________________________________________ 4. Waar moeten de supporters gaan zitten/staan? _________________________________________________________ _________________________________________________________ 5. Wat kunnen de atleten bereiken in de politiek? _________________________________________________________ _________________________________________________________ Fiche: Romeinse reclamemakers van het sportevenement Opdracht: Maak sportevenement gedurende aan jullie 2 minuten klasgenoten. reclame voor jullie in jullie Verwerk voorstelling een antwoord op de volgende vragen. 1. Welk sportevenement organiseren jullie? _________________________________________________________ 2. Welke sportheld moeten de mensen zeker gezien hebben? a. Naam:____________________________________________ b. Afkomst:__________________________________________ c. Waarom is hij bekend:________________________________ __________________________________________________ 3. Wie mag er naar de spelen komen kijken? _________________________________________________________ _________________________________________________________ 4. Waar moeten de supporters gaan zitten/staan? _________________________________________________________ 5. Wie organiseert de spelen? Benadruk in je reclamespot dat deze persoon speciaal voor het volk heel veel geld in de spelen investeert. _________________________________________________________ _________________________________________________________ Sport in het oude Griekenland Sport was een belangrijke bezigheid in de Griekse wereld: sport zorgde er immers voor dat mannen goede en fitte burgers werden. Sportwedstrijden waren altijd een onderdeel van een religieus feest, waarbij ook offers en andere religieuze rituelen plaatsvonden. De atleten waren rijke Griekse burgers. Ze moesten immers hun uitrusting, een trainer, reiskosten en inschrijvingsgeld voor de wedstrijden kunnen betalen. Ze hadden bovendien de tijd om te trainen want ze lieten hun gronden bewerken door slaven. Succesvolle atleten werden bewonderd voor hun sportieve prestaties. Daarom konden ze politieke carrière maken in hun geboortestad. De supporters waren vooral mannelijke burgers. De wedstrijden waren een zaak van de burgergemeenschap, en mensen uit de lagere bevolkingslagen (niet-burgers) waren meestal niet aanwezig. Vrouwen mochten in ieder geval niet komen kijken omdat de mannelijke atleten meestal naakt waren. De Grieken bouwden geen grote stadia met tribunes en zitplaatsen, en dus stonden de supporters gewoon recht op de hellingen naast de sportterreinen. Toch trokken de Griekse spelen veel toeschouwers aan. In Olympia was er bijvoorbeeld plaats voor 45.000 supporters. De Grieken hadden vier grote kransspelen: de Olympische Spelen, de Isthmische Spelen, de Nemeïsche Spelen en de Pythische Spelen. Ze werden kransspelen genoemd omdat de winnaars een krans kregen. Vanuit de hele Griekse wereld trokken sportlui naar deze vier grote spelen om te strijden voor hun eigen eer en voor de eer van hun geboortestad. De overwinnaars werden in hun geboortestad als helden ontvangen. De stad schonk hen vaak een geldprijs of een vrijstelling van belastingen. Sommigen kregen zelfs een standbeeld. Bijna iedere Griekse stad had ook haar eigen lokale spelen. Voornamelijk atleten van de eigen stad en de omliggende steden deden daaraan mee. De Grieken beoefenden verschillende sporten op de spelen. Ten eerste waren er drie gevechtssporten: boksen, worstelen en het pankration. De boksers droegen een soort bokshandschoen (ze wikkelden een leren band rond hun handen) en vochten tot één van beiden zich overgaf. Bij het worstelen moest men de tegenstander drie keer op de grond werpen. Het pankration was een combinatie van boksen en worstelen. Het was een gevaarlijke sport waarbij alles was toegestaan behalve bijten, een aanval op de geslachtsdelen en je vinger in de ogen, neus of mond van de tegenstander steken. Een andere sporttak op de spelen was de vijfkamp of pentatlon. Die bestond uit discuswerpen, verspringen, speerwerpen, worstelen en hardlopen. Hardlopen was ook een zelfstandige discipline. Er waren sprintnummers waarbij men één of twee lengtes van het stadium (ongeveer 180 meter lang) moest lopen. Daarnaast was er de lange afstandsloop van bijna vier kilometer. Een bijzondere loopwedstrijd was de wapenloop, waarbij de atleten in volledige wapenuitrusting twee lengtes van het stadium moesten lopen. De meest prestigieuze sport waren de paardenrennen. Enkel de allerrijksten konden deze sport beoefenen omdat ze ook paarden en wagens moesten kopen. De eigenaars lieten iemand anders in hun plaats rijden maar werden wel zelf als overwinnaar afgeroepen. Er waren drie soorten paardenrennen: vierspannen (wagens getrokken door vier paarden), tweespannen, en gewoon paard en ruiter. De wedstrijden hadden plaats in een hippodroom. Dat is een groot vlak terrein met in het begin en aan het einde een zuil waarrond de wagens moesten draaien. Sport in het Romeinse Rijk De Romeinse wagenrennen De wagenrennen werden gehouden in lange stadia. In het midden van het stadium was een verhoogde strook waarrond de wagenmenners zeven rondes reden. Ze reden in lichte houten wagens (meestal vierspannen). Het bekendste stadium is het Circus Maximus in Rome, dat meer dan 600 meter lang was en tribunes had voor 150.000 toeschouwers. De wagenmenners reden voor één van de vier ploegen: de witten, de roden, de blauwen of de groenen. Elke ploeg had haar eigen sponsors en haar eigen trouwe supporters. De wagenmenners waren meestal slaven of vrijgelaten slaven. Alle wagenmenners werden daarom aanzien als slaven, en dus wilden maar weinig vrijgeboren burgers wagenmenner worden. Omwille van hun slavenstatuut hadden wagenmenners in de politiek niets te zeggen. Goede wagenmenners konden wel zeer populair worden en uitgroeien tot echte volkshelden. De wagenrennen werden op regelmatige tijdstippen gehouden en leefden enorm onder de bevolking. Het waren massaspektakels waarbij massa’s mannen en vrouwen uit alle lagen van de bevolking aanwezig waren. Keizers en politici maakten hier graag gebruik van: door wagenrennen te organiseren of door één van de vier ploegen te sponsoren maakten zij zich populair. Ze waren zelf vaak aanwezig bij de wagenrennen en daar maakte het volk gebruik van: ze riepen hen toe wat hun politieke wensen waren (bv. belastingverlagingen). De Romeinse gladiatorenspelen Gladiatorenspelen waren wedstrijden tussen twee min of meer even sterk bewapende tegenstanders (maar niet noodzakelijk met dezelfde wapenuitrusting). Een scheidsrechter leidde de wedstrijd in goede banen. Het was niet noodzakelijk dat één van de twee gladiatoren stierf tijdens de wedstrijd, maar dat gebeurde wel regelmatig. Massaslachtpartijen en gevechten met dieren behoorden dus niet tot de gladiatorenspelen. De wedstrijden werden gehouden in ovaalvormige amfitheaters. Het grootste amfitheater was het Colosseum in Rome, met een doorsnede van 200 op 150 meter en tribunes voor 50.000 toeschouwers. Gladiatoren werden opgeleid in gladiatorenscholen. Het waren vooral slaven (vaak krijgsgevangenen die gedwongen werden om gladiator te worden). Gladiatoren werden zoals wagenmenners aanzien als slaven. Bijgevolg wilden weinig vrijgeboren burgers gladiator worden. Omwille van hun slavenstatuut hadden gladiatoren niets te zeggen in de politiek. De beste gladiatoren konden wel populaire volkshelden worden maar dit waren er veel minder dan bij de wagenmenners. Dat kwam omdat er elk jaar veel meer wagenrennen dan gladiatorengevechten waren, en omdat de meeste gladiatoren al stierven na een tiental gevechten. De gladiatorenspelen waren zeer populair. Het waren eveneens massaspektakels waarbij mannen en vrouwen uit alle lagen van de bevolking aanwezig waren. De gladiatorengevechten weerspiegelden de vele oorlogen die de Romeinen gevochten hadden en de gladiatoren werden daarom gezien als voorbeelden van mannelijkheid. Keizers en politici maakten gebruik van de massale aandacht voor de gladiatorenspelen: door het organiseren van gladiatorenspelen konden ze hun populariteit uitbreiden, wat natuurlijk goed was voor hun politieke carrière. En net als bij de wagenrennen kon het volk tijdens de gladiatorengevechten haar politieke wensen naar de keizer of de lokale politici roepen. Vergelijkend schema Sporters: welke bevolkingsgroepen waren het? Waarom zij? Toeschouwers: welke bevolkingsgroepen waren het? Waarom zij? Wat vonden de mensen van de sporters? Waarom werden de sportevenementen georganiseerd? Hadden de sporters iets in de politiek te zeggen? Waarom wel/niet? Griekse sport Romeinse sport ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… …………………………………………………………
