Les 2A De Romeinen MUZIEK

Annemieke Hooijschuur en Hanneke de Jong
Les 2A
De Romeinen
MUZIEK
Oude instrumenten
Voorkennis
De leerlingen zijn al enigszins op de hoogte van de Romeinen, het Romeinse Rijk en de invloed
die ze in ons land gehad hebben. Ze weten dat er bij opgravingen restanten gevonden zijn en
dat de Romeinen al een ver ontwikkelde cultuur hadden. De Griekse cultuur heeft een
belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis.
De Griekse cultuur was, dankzij Alexander de Grote, verspreid over een groot gebied dat
helemaal tot aan Egypte reikte. In dit gebied had men de deze cultuur overgenomen. Dit
noemen we het hellenisme. In de hellenistische cultuur leefden veel ontwikkelde mensen. Dit
waren bijvoorbeeld schrijvers, leraren, artsen, geleerden of kunstenaars. De Grieken hadden
niet alleen de wetenschap uitgevonden, ze hielden ook heel erg van kunst. In het tijdvak van
de oude Grieken is dus de basis gelegd voor de wetenschap en cultuur van nu.
Les 2
De Romeinen
MUZIEK
Korte lesinhoud
De leerlingen krijgen inzicht in de verwevenheid van de Griekse en Romeinse cultuur. Ook
leren zij dat er toen al muziekinstrumenten gebruikt werden en dat ze verschillende
instrumenten gebruikten in verschillende functies/situaties. Verder zien zij hoe de oude
Griekse mythologie nog steeds inspiratiebron is in onze moderne tijd.
Lesdoelen
Deze les ‘Romeinen’ gaat vooral over de Griekse mythologie. Hier is voor gekozen, omdat de
cultuur van de Grieken en de Romeinen nauw verbonden is. De Romeinen hebben veel
mythologische verhalen en goden ‘overgenomen’ van de Grieken.
De leerlingen krijgen meer inzicht in de bakermat van onze cultuur. De kinderen leren
geconcentreerd te luisteren naar muziek.
De leerlingen leren samen te werken in een groepje en toe te werken naar een kleine
presentatie.
Benodigdheden
Het boek ‘Mensen, draken en dolfijnen’ van Simone Kramer.
Genoeg computers voor de leerlingen om aan te werken en op het internet te zoeken naar
informatie. Verschillende naslagwerken over de Grieken en de Romeinen, muziekinstrumenten
en boeken met bijv. de fresco’s in Pompeii zodat de leerlingen informatie kunnen opzoeken.
Ruimte
Lokaal met digibord.
Tijd
Ongeveer 45 minuten.
Annemieke Hooijschuur en Hanneke de Jong
Voorbereiding
Lees de bijlage van te voren door om enig idee te hebben van de oude muziekinstrumenten.
Leg de boeken vast klaar zodat de leerlingen direct aan het werk kunnen.
DE LES
De Romeinen
MUZIEK
Kern
Zo is dus het oude verhaal hoe de panfluit ontstaan is. Of het waar is, mag je je afvragen, maar
de Grieken vonden muziek een uitvinding van de goden. Er zijn meer instrumenten bekend van
de Grieken en dus ook van de Romeinen. Zo kennen we de cithara (citer) en de lyra (lier). Zo
waren er ook nog de cornu, tuba, tibiae en panfluit.
Verdeel de leerlingen nu in 2/3-tallen. Zij gaan per groepje informatie zoeken over een
instrument. Dit kan op internet, maar natuurlijk ook in boeken. Een site met veel informatie is:
http://www.romeinspompeii.net/muziek.html of
http://www.rmo.nl/onderwijs/museumkennis/verhalen/romeinse-muziekinstrumenten
Geef deze site pas als groepjes slecht informatie kunnen vinden. Geef per groepje één naam
van een instrument (zie bijlage) en vraag ze te zoeken naar de volgende zaken:
1. Wat voor soort instrument is dit? Een snaar-, slag-, blaas- of een metalen
blaasinstrument?
2. Bij welke gelegenheden werden deze instrumenten gebruikt?
3. Kan je er een afbeelding(en) van vinden?
4. Misschien ook een geluidsfragment?
5. Kunnen de leerlingen nog meer bijzondere informatie over dit instrument vinden?
Les 2
Inleiding
Vertel de leerlingen over de invloed van de Romeinen op onze cultuur: zij bouwden o.a.
Romeinse villa’s die al waterleiding en vloerverwarming hadden en zij bouwden aquaducten.
Ook kenden zij voorstellingen in een amfitheater, een ronde ruimte met oplopende banken
voor het publiek (eigenlijk zoals onze theaterzalen vaak ook nog zijn). Het Romeinse Rijk was
zo groot dat we opgravingen hebben gevonden bij Hellevoetsluis (Helinium), in Zuidland een
Romeins bord en er zijn resten gevonden van een Romeins huis in Spijkenisse. De Romeinen op
hun beurt hadden weer veel van de oude Grieken geleerd en hadden veel verhalen over goden
van hun overgenomen. Het woord muziek is dan ook afgeleid van het Griekse woord ‘mousike’
wat eigenlijk de kunst van de muzen betekent. De negen muzen waren in de Griekse
mythologie de godinnen van kunst en wetenschap.
Lees als inleiding voor deze les uit ‘mensen, draken en dolfijnen’ van Simone Kramer het
verhaal ‘Pan en de rieten fluit’ voor.
Annemieke Hooijschuur en Hanneke de Jong
Laat de leerlingen er ongeveer 15/20 min. aan werken en ze een mini-presentatie van laten
maken. De leerlingen presenteren hun bevindingen aan elkaar.
Afsluiting
Vertel tot slot over de componist Claude Debussy (1862-1918). Hij was geïnspireerd door het
verhaal van Syrinx en schreef daar een compositie voor. Hij schreef dit muziekstuk wel zo’n
4000 (!) jaar later. Beluister eerst het origineel:
http://www.youtube.com/watch?v=ZPFPSaPeamY op dwarsfluit. Daarna op panfluit:
http://www.youtube.com/watch?v=-MjFZGjcmOg Welke versie vinden de leerlingen het
mooiste? En waarom? Kunnen zij het verschil horen tussen de dwarsfluit en de panfluit? Horen
zij het geheimzinnige zwevende van de godenwereld?
De Grieken en Romeinen hielden ook van wedstrijden met de muziek net zoals wij nu met bijv.
‘Holland’s got talent’, ‘the voice of Holland’, ‘X-factor’ of ‘the winner is’. Lees, nu of later, het
verhaal van ‘Pan en koning Midas’ voor.
Annemieke Hooijschuur en Hanneke de Jong